Transcript Document 7611488

HEMŞİRELİKTE BİLİŞİM
BİLGİ TEKNOLOJİLERİ
KOÇ ÜNİVERSİTESİ, NURAN AYDIN, 2010
SUNUM İÇERİĞİ
1) Hemşirelik Bilişimi , Bilgi Teknolojisi Nedir?
2) Hemşirelik bilgi teknolojileri kullanımında
istenilen nokta damıdır?
•Dünyada / Türkiye de Durum
•Ne yapmak istiyoruz?7 Yapmalıyız
•Engeller/ Sorunlar
3) Öneriler
Hemşirelik Bilişimi Nedir?
Hemşirelik bakımının planlanmasından değerlendirilmesine kadar tüm
alanlarında bilgisayar biliminin, bilgi biliminin ve hemşirelik biliminin birlikte
kullanılmasıdır.
Graves1989
Hemşireliğin bütün alanlarında bilgi sistemlerinin/ bilgisayar teknolojisinin
kullanılmasıdır.
Scoles & Barber 1980
Hemşirelik verilerinin nasıl elde edileceği, nasıl iletilebileceği, nasıl
saklanacağı ve yönetileceği, nasıl enformasyona ve bilgiye dönüştürüleceği
konularında çalışan bir alandır
Meadows 2002
Hasta bakımında ya da hemşirelik uygulamasını destekleyerek araçların
uygulamaların, aşamaların ve planların değerlendirilmesine ve
geliştirilmesine veri yönetimi ile yardım eder.
ANA 1994
HEMŞİRELİK NEDEN BİLGİ TEKNOLOJİSİNE
ENTEGRE OLMAK / FARKINDA OLMAK DURUMUNDA?
ÇÜNKİ;
Bilgi/ Bilişim teknolojileri kullanımı;
•Bireylerin sağlık anlayışlarını/ sağlıkta kalite beklentilerini
değiştirmiştir
•Sağlık hizmetinin kalitesinin ölçülebilirliği/ karşılaştırılabilirliği
artmıştır.
•Bilgiye ulaşma, düzenleme, kullanma ve yeni bilgi oluşturma hızı ve
yoğunluğu artmıştır
•Bilginin hızlı ve sistematik yayılımı kanıta dayalı hemşirelik
uygulamalarına olan beklentiyi/ gereksinimi arttırmıştır.
•Hemşirelik alanında eğitim veren kurum/ kuruluşların eğitim
içeriklerini yeniden düzenleme/ geliştirme/ değiştirme zorunluluğu
getirmiştir.
www.imia/ni
Hemşirelik bilişimi yeterlilik
düzeyleri (Staggers et al, 2001)
Staggers ve ark, 2001 , Hemşirelik bilişimide
yeterlilik düzeyini
Bilişim alanında buluşçu•bilişim araştırması yapar ve bilişim teorileri geliştirir;
•bilişim uygulama ve araştırmalarının gelişimine
öncülük yapar;
•mevcut veri yönetim uygulamalarını değerlendirir ve
çözümler üretir;
•ileri düzeyde bilgi yönetimi ve BS teknoloji
becerilerine sahiptir
olarak tanımlamış
VERİ TOPLAMA
• Yaşam bulguları, hasta yaşı, hemşire/ hasta sayısı…….
ENFORMASYON/ BİLGİ KULLANMA
• Hasta-hemşire oranı, yatak yarası gelişme oranı,
hastane enfeksiyon hızı, ilaç hataları……
BİLGİ OLUŞTURMA
• Yatak yarası bakım protokolleri, verilen bakımı planlama
ve hasta sonuçları ile ilişkilendirme, hemşire sayısı ile
hastane enfeksiyon hızı arasında değerlendirme……
HEMŞİRELİK BİLİŞİM SÜRECİ,
BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN KULLANIMI;
VERİ-ENFORMASYON-BİLGİYİ
KULLANABİLECEK
HEMŞİRELER ????
Hemşirelik
Bilimi
İnformasyon
bilimi
Bilgisayar Bilimi/
Bilgisayar
okuryazarlığı
•Bilgisayar bilimi / bigisayar okuryazarlığı/ becerileri;
donanım, yazılım, bilgi işleme hızı ve gücü, bağlantılı bilgi ağları, temel
kavramların anlaşılması, bilgisayar tabanlı/ elektronik bilgi sistemlerinde kanıtın
prezentasyonu, veriye ulaşmada kullanılan donanımlar ve bilgi sistemleri Yönetim
bilgi sistemleri , elektronik ortam kullanabilme
•İnformasyon bilimi / becerileri; informasyona ulaşabilme,
kullanabilme, veri tabanı araştırma- tarama,
verinin ve bilgi sistemlerin
koordinasyonu, ulaşılabilir olması, değerlendirilmesi, veri kaynakları ile doğrudan
iletişim, hemşirenin innformasyonu yerleştirebilme kullanabilme, ulaşma,
değerlendirme yeterliliği
•Hemşirelik bilimi
kanıt, rehberler, araştırma, yeni bilgi üretimi, bilgi
birikimi, bilginin entegrasyonu, karar verme, bütünleştirme, bilgiyi bilgi teknolojileri
kullanarak hasta güvenliği, gizliliği ve mahremiyetini gözeterek hemşirelik
bakımında kullanabilme
Hemşirelik Verisinin / Bilgisinin Oluşturulması
1857- Florence Nightingale hemşirelerin hastalarla ilgili gözlemlerini
kaydetmelerinin önemini vurgulamış, orduda bir istatistik bölümünün
kurulmasını önermiş ve bu amaçla gerekli olan bütün verilerini ve raporlarını bir
araya toplamıştır
1974- Uluslar arası Tıp Bilişimi Birliği (AMIA) bünyesinde çalışma grubu
1973- Hemşirelikte ortak dil ve standart terminoloji çalışmaları başlatılmış.
1973-2010
NANDA- NIC –NOC-SABA-ICNP gibi ortak dil çalışmaları
yapılmış/ yapılmakta
1983- IMIA -NI – ( Special Interest Group on Nursing Informatics of AMIA) ilk
toplantısını yaptı.
IMIA_NI Amacı:
•Hemşirelik bilişimine ilgi duyan hemşireler ve diğerleri arasında
işbirliğini güçlendirmek,
•Hemşirelik bilişiminin kapsamını tanımlamak , uygulanışını
incelemek;
•Üye ülkelerde hemşirelik bilişiminin gelişimini desteklemek,
gelişmeler konusunda iletişimi kolaylaştırmak;
•Araştırmaları yayınlamak, materyal geliştirmek;
•Hemşirelik bilişimi ile ilgili kurslar, rehberler ve öneriler
geliştirmektir.
www.imia.org/ni,2009
HEMŞİRELİK SAĞLIK BİLİŞİMİ VE BİLGİ
TEKNOLOJİLERİNİ KULLANMADA İSTENİLEN NOKTADA
MI ?????
1)HEMŞİRELİKTE ORTAK DİL/ TERMİNOLOJİ SORUNLARI
2) EĞİTİM/ TEKNİK OLANAKLARA SAHİP OLMAMA /
ULAŞILABİLİRLİKTE SORUNLAR
3) HEMŞİRELİĞİN DOĞASI/ GELENEKSEL YAPISI
DÜNYADA DURUM;
2) EĞİTİM TÜRKİYEDE DURUM;
1992- ANA HB uzmanlık alanı olarak kabul etti
1995- Uygulama standartları yayınlandı (ANA)
Dünyada Hemşirelik Bilişimi eğitimi
•Lisans
•Yüksek lisans ( 1 yıl)
•Doktora (PhD) ( 3 yıl)
•Post master ve post doktora
•Master doktora programları içinde ek
olarak
•Sertifika programları
•Kurslar
•Uzaktan Öğrenme programları
Hemşirelik Bilişimini uzmanlık alanı olarak
kabul eden ülkeler
•ABD (1992)
•Hollanda (1994)
•Finlandiya (1998)
•Brezilya (1999)
•İsrail (2004)
TBT (Temel bilgi teknolojileri )
kullanımı dersi
Bilgisayar/ Bilgisayar bilimleri
(Ders saatleri: 30-150 st.)
Yüksek lisans doktora programı
yok
Hemşirelik Lisans mezununu
yüksek lisans programına kabul
eden : Dokuz Eylül ve Akdeniz
Üniversitesi
2005 - Tıp Bilişimi Kongresi
2009- Tıp Bilişimi Kongresi
kapsamında Hemşirelik paneli
ARAŞTIRMALAR-1- TÜRKİYE
Dicle ve Ark., 2001
Hemşirelik yüksek okulu öğrencilerde bilgisayar kullanımı,
%76, 9 Temel bilgi teknolojileri dersi almak istediklerini belirtmişler
Zayim ve ark, 2006
Hemşirelik yüksek okulu öğretim elemanları (n=36), öğrencileri ( n= 293)
%83 öğretim elemanı kendisine ait bilgisayarı var ve
çoğunluğu ofis bilgisayarı olarak kullanıyor
% 33,3 öğrencinin kendisine ait bilgisayarı var
%63,3 öğrenci 1 saaT/ gün az bilgisayarda zaman geçirebiliyor
Kısa B ve ark, 2006
İstanbul ili devlet ve vakıf üniversitelerinde çalışan öğretim elamanları
%86,4 bilgisayar kullanıyor
Devlette çalışanların % 38,3, vakıfta çalışanların % 97,3
teknolojik olanakları yeterli buluyor
Ko. Z, 2006
Hemşirelik öğrencilerinin eğitim ve uygulamada pc kullanımı
%85,9 kullanıyor
%26,6 bilgisayarı var
%24, 2 bilgisayar kullanımı konusunda kendine güveniyor
%93,8 bilgisayara dayalı bir ortamda çalışmak istediklerini belirtmiş
ARAŞTIRMALAR-2- TÜRKİYE
Değirmen ve ark, 2007
Cerrahi kliniklerinde çalışanların bilgisayar kullanımı
% 80 okulda bilgisayar dersi almamış
%100 meslekleri için gerekli buluyor
Fidancıoğlu H ve ark, 2008
Sağlık yüksek okulu öğrencileri( N=186)
%55,3 Kendisine ait bilgisayar ve internet var
% 93,5 bilgisayar kullanımının mesleği için gerekli olduğunu
belirtmiş
SYO- HYO Bilgisayar Yeterliliği
Seviğ, 2008
Yeterlilik
Durumu
Öğrenci
Bilgisayarı
Eğitici
Bilgisayarı
Toplam
SYO
HYO
SYO
HYO
SYO
HYO
Yeterli
35.1
66.7
52.6
66.7
40.4
66.7
Kısmen
yeterli
Yetersiz
40.4
33.3
38.6
22.2
50.9
22.2
24.6
-
8.8
11.1
8.8
11.1
Hemşirelik Bilişim Çalıştayı, 22 Mart 2008
16
ARAŞTIRMALAR-3 DÜNYA
Kirkley, D, 2004
Hemşireliğin mükemmelleşmesinde teknoloji desteği yönetimi
Simpson, 2004
Teknoloji nasıl global bir hastalık olabilir?
Willmer, 2005
Hemşirelik öğrencilerinin klinik öğrenmede iletişim teknolojilerini kullanma
kapasitelerinin arttırılması
Willmer, 2007
Hemşirelikte liderlik ve girişimlerin öğrenciler tarafından yapılabilmesi
bilgisayar teknoloji yolu ile nasıl kolaylaştırılabilir
Marilyn S, 2007
Hemşirelik teknolojik çıktıların arttırılması için yüksek lisan programlarının
geliştirilmesi
Soxholow ve ark 2008
Hemşirelik bilişiminde proje yönetimi ve yeterlilikler
Brokel ve ark, 2009
Hemşirelerin kullandığı bakım teknolojilerinin bakım kalitesine etkisi
Fetter M ve ark, 2009
Ruh Sağlığı Hemşireliği için Bilgi teknolojilerinin yeterliliğinin arttırılması
IMIA’nın Yapısal çerçeve önerisine göre;
TÜM SAĞLIK ÇALIŞANLARI GÖREVLERİ TANIMLANMALIDIR
HEMŞİRELİK
Sağlık yöneticiliği,
diş hekimliği,
eczacılık,
halk sağlığı,
Tıbbi dokümantasyon
bilişim/ bilgisayar bilimleri,
sağlık ve tıp bilişimi,
Diğerleri
3) HEMŞİRELİĞİN GELENEKSEL TUTUMU / YANLIŞ BİLDİKLERİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Hemşireler somut gerçekten çok sezgi ile çalışırlar
Hemşireler genellikle diğer disiplinlerin kullanması için veri - enformasyon
toplarlar
Enformasyon her zaman yüksek düzeyde, iyi kalitede değildir.
Enformasyonun nasıl kullanılabileceğine ilişkin temel anlayışı yoktur.
Hemşireler başkalarının tariflerine, istemlerine göre hareket etmek üzere
hazırlanmıştır.
Hemşireler değişimi başlatma konusunda çekiniktir.
Teknoloji değil insan odaklıdır./ Bilgisayar kullanımı konusunda zorluklar
Yabancı dil yeterliliği/ kullanımına karşı direnç
İş yükünün artacağı korkusu
Bilgisayar Korkusu
Hastadan uzaklaşma riski ????
•Hastaya yeterince zaman
•ayıramama
•Yüz yüze iletişimin azalması
•İnsana değil makine ya bakım
Adams 1986
Hasta güvenliğini ,
mahremiyetini koruyamama
endişesi
1)HEMŞİRELİKTE ORTAK DİL/
TERMİNOLOJİ SORUNLARI
BİLGİNİN PAYLAŞIMI
AYNI DİLİ KONUŞMAYI GEREKTİR!!!!!!!!!!!!!!!!
ORTAK DİL / TERMİNOLOJİ GELİŞTİRME ÇABALARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
1860 Nightingale---- Uluslar arası İstatistik raporu
1893 Hastalık ve Ölüm Nedenlerinin Sınıflaması
1926 Bertha Harmer---- Methods and Priciples of
Teaching and Principles Practice of Nursing
1946 WHO her 10 yılda bir revize edilen ICD yayınlamış
1953 Hemşirelik Tanısı terimi ilk kez kullanıldı
1959 Abdellah---- Hemşirelik Problemleri Sınıflaması
1960 Hemşirelik Süreci
1966 Henderson----Fonksiyonel Gereksinimler
1973 I. Uluslar arası Hemşirelik Tanıları Sınıflaması Kongresi
Kristine Gebbie & Marry Ann Lavin
1978 Campell ---Yardım etme, hijyenik, rehabilitasyon, koruma, gözlem ve
öğrenme girişimleri
1984 Benner----Direk ve İndirek Girişimler
1986 İlk sınıflama sistemi oluşturulmuş
1987 NANDA Taksonomi I
1987 NIC
1991 NOC
2003 NANDA Taksonomi II
2003-2004 NANDA Hemşirelik Tanıları: Tanımlar ve Sınıflandırma
NEDEN HEMŞİRELER ORTAK DİL / TERMİNOLOJİ
KULLANMALILAR
1. İletişim için;
• Hemşirelerin birbirleri ile
• Hemşirelerin diğer sağlık profesyonelleri ile
• Hemşirelerin sağlıkta paydası olanlar ile
2. Hemşirelikte kalite güvencesi ve kalite geliştirme için;
• Standartlar rehberliğinde planlı çalışılması
• Bakım işlemlerinin kaydedilmesi
• Maliyetlerinin hesaplanması
• Kalitenin geliştirilmesi
• Kalitenin güvence altına alınması
3. Bilgi sistemlerini kullanabilmek için;
• Elektronik veri kayıtları için açık ve öz terimlerden oluşmuş
sınıflandırma
sistemleri gerekliliği
• Bilgisayara uyarlanmış formlara gereksinim olması
• Teknolojik gelişmelerin bakımda kullanılabilmesi
4. Hemşirelik sınıflama sistemlerinin sağlayacağı veri tabanlarının
sağlayacağı prevelanslardan yararlanmak için;
•
•
Birey, aile ve toplumdaki durumların prevelanslarının belirlenmesi
Yerel, bölgesel, ulusal ve uluslar arası karşılaştırmaların yapılabilmesi
5. Bilgi birikimi & paylaşımı için
•Verilerin birbirleri ile ilişkilendirilmesi
•Hemşirelik bilgisinin oluşturulması
•Hemşirelik bilgisinin paylaşılması
•Ortak dil oluşturulması
•Hemşirelerin yeni bilgiler öğrenmeye motivasyonunu
•Bilimsel bilgi üretme ve kullanmayı
1. NANDA – North American Nusing Diagnosis Association (
www.nanda.org)
Kuzey Amerika Hemşirelik Tanıları Birliği
2. NIC- Nursing Intervention Classification (
www.nursing.uiowa.edu/centers/cncce/)
Hemşirelik Girişimleri Sınıflandırması
3. NOC- Nursing Outcomes Classification (
www.nursing.uiowa.edu/centers/cncce/)
Hemşirelik Sonuçları Sınıflandırması
4. HHCC- Home Health Care Classification- Saba Care
(
www.sabacare.com)
Evde sağlık Bakımı Sınıflandırması
5. ICNP- International Classification for Nursing Practice
Hemşirelik Uygulamalarının Uluslar arası Sınıflaması
6. OMAHA Omaha System (www.omahasystem.org/index.htm)
Omaha Ziyaretçi Hemşireler Derneği
7. PNDS- Peripoerative Nursing Data Set
Perioperatif Hemşirelik Veri Seti
8. PCDS- Patient Care Data Set
Hasta Bakımı Veri Seti
ÇOK GENİŞ /
KAPSAMLI
ÇOK KARMAŞIK
HIZLA DEĞİŞEN
BİRDEN FAZLA
SAYIDA ve
ALANLARA ÖZEL
TERMİNOLOJİLER
Hemşirelik bilişiminde yol alınabilmesi için hemşirelikte ortak dil /
terminolojide ortaklaşma gerekli
Eğer hemşireliği adlandıramazsak;
(Onu) kontrol edemeyiz,
Uygulayamayız,
Araştıramayız,
Öğretemeyiz,
Finanse edemeyiz.
Lang & Clark 1992
SAĞLIK BİLİŞİMİ
UYGULAMA ALANLARI
Klinik Bilgi Sistemleri(HIS, LIS,RIS)
Tıbbi Karar Sistemleri
Sağlık Kayıt Sistemleri
Entegre Akademik Bilgi Yönetim
Sistemleri
Hastane Yönetim Sistemleri
Bilgisayar Destekli Sağlık Eğitimi
Tıbbi Uzman Sistemler
Görüntü İşleme ve Analizi
Sinyal Analizi
Hemşirelik Bilgi Sistemleri
Hemşirelik Karar Destek Sistemleri
İdari Karar Sistemleri
Tıbbi Bilgi Ağı(Teletıp, Internet)
Sağlık Bilgi Standartları(HL7 ,DICOM
BİLGİ / BİLİŞİM
TEKNOLOJİLERİNİN
HEŞİRELİKTE KULLANIM
ALANLARI
•Klinik Hemşirelik
Uygulamalarında
•Hemşirelik Yönetiminde
•Hemşirelik Eğitiminde
•Hemşirelik Araştırmalarında
Klinik Hemşirelik Uygulamalarında
Birey/ hasta bakım gereksinimlerinin saptanması
Hizmetin planlanması
Uygulanması
Değerlendirilmesi
Diğer sağlık çalışanları ile veri/bilgi paylaşımı
•Hemşirelik Yönetiminde
Personelin planlanması
Verimliliğin ölçülmesi /planlanması
İstatistik oluşturma
Klinik yönetiminde;
Klinik kontrol,
Risk yönetimi,
Kanıta dayalı uygulamalar,
Hasta girdi/çıktıları,
Klinik denetim,
Hemşirelik
Eğitiminde
*İnternet ve İntranet yolu ile hizmet
içi ve mezuniyet sonrası eğitimler
*Bilgisayar destekli/internet aracılığı
ile eğitim (uzaktan eğitim),
*Medya araçları ile sunum,
*Görsel ve işitsel konferanslar,
*Elektronik posta ve web sayfası
•Hemşirelik Araştırmalarında
•İnternet
•Web tabanlı bilgiye ulaşım-arama
motorları kullanımı
•Veri tabanlarının –CINAHL, Medline,
Cohhrane vb. kullanım
•E-posta iletileri
NELER YAPMALIYIZ?
•Hemşirelikte ortak dil/ terminoloji çalışmalarının
•Hemşirelik uygulamalarında bilgisayar yolu ile kullanılabilecek hemşirelik bakım
rehberleri
•Hemşirelikte sağlık bilişimi ve bilişim teknolojisi eğitimlerinin lisans eğitiminde
yaygınlaştırılması / ve ders saatinin arttırılması
•Hemşirelik müfredatlarının yeniden yapılandırılması
•Gereken eğitici kadronun yetiştirilmesi
•Bilişim hemşiresin tanımlanması
•Yeni mezun, uzman ve yönetici hemşirede sahip olması gereken bilgi teknolojileri
yeterliliklerinin tanımlanması
•Hizmet içi eğitim, kurs vb. ile sağlık çalışanlarının sürekli eğitimi
•Hemşirelik bilişimi konusunda farkındalığın arttırılması için diğer sağlık
bilişimcileri/ bilgi teknoloji sağlayıcıları ile işbirliği yapılması
Hemşireler steteskop/ enjektör kullanımından
öte gelişmiş teknolojik araçların
kullanımına geçtiler/ geçiyorlar/ geçmek
durumundalar
Unutulmamalıdır ki ;
her veri
dokümentasyonun ürünüdür.