Transcript การตรวจวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการ โรคทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง (Severe Acute Respiratory Syndrome : SARS)

การตรวจวินิจฉัยทางห้องปฏิบตั ิการ
โรคทางเดินหายใจเฉี ยบพลันรุ นแรง
(Severe Acute Respiratory
Syndrome : SARS)
กรมวิทยาศาสตร์ การแพทย์
14 January 2547
เชื้อไวรัสที่เป็ นสาเหตุของการเกิดโรค SARS
SARS Coronavirus (SARS CoV)





Family Coronaviridae
Positive stranded RNA enveloped
coronavirus-like particle
60-130 nm diameter
Replicate in the cytoplasm of animal host cells
Detection of viral RNA



High concentration of viral RNA in sputum
low level of RNA in plasma at acute phase
Shedding of virus in feces at late convalescent phase
เชื้อไวรัสที่เป็ นสาเหตุของการเกิดโรค SARS
SARS Coronavirus (SARS CoV)

SARS CoV genome
SARS CoV is neither a mutant of known coronavirus,
nor a recombinant form of known coronaviruses


Transmission

person-to-persons by droplets, hand contamination,
small particle aerosols, fomites
คุณสมบัติที่สาคัญของ SARS CoV
ในการตรวจทางห้องปฏิบตั ิการ
SARS CoV ใน
พลาสมาของผู้ป่วยจะค่อนข้ างช้ า (~ 21 วัน หลังจากมี
อาการ)
 Nasopharyngeal aspirate : พบไวรัสระยะแรกๆ (3 วัน)
ระดับต่า (32%) และสู งขึ้นจนถึงวันที่ 14 หลังจากมี
อาการ (68%) (Peiris 2003)
 Feces : ตรวจพบ viral RNA ในอุจจาระได้ค่อนข้างนาน
(~ 12 -14 วัน) (97%)
 Urine : อัตราการตรวจพบ viral RNA ได้ 42%
 การตรวจพบระดับของภูมิค้ ม
ุ กันต่อ
ข้อบ่งชี้การติดเชื้อ SARS CoV

ตรวจพบไวรัส

ตรวจพบเชื้อไวรัสจากเซลล์ที่เลี้ยงในขวด
ทดลอง (virus isolation)
 ตรวจพบ RNA ของไวรัส
 ตรวจพบแอนติเจนของไวรัส

ตรวจพบการตอบสนองของภูมิคุม้ กันต่อ
SARS CoV
 ตรวจพบภูมิค้ ม
ุ กัน (antibody)
ต่อไวรัส
วิธีการตรวจวิเคราะห์ทางห้องปฏิบตั ิการของ SARS CoV
(1)

ตรวจหาไวรัส หรื อ สารพันธุกรรมของไวรัส
(Virus isolation)
- วิธีการยุง่ ยากต้องทาในห้องปฏิบตั ิการเชื้ออันตรายระดับ 3
- ความไวในการตรวจพบต่า
 การแยกเชื ้อไวรัส
 การตรวจหาโปรตีนของไวรัส
- ยังไม่มีวธิ ีการตรวจ
 การตรวจหา RNA ของไวรัส
- Nested RT PCR, Real-time RT-PCR
- มีความจาเพาะและความไวสู งกว่าวิธีอื่น
การเก็บตัวอย่างจากผูป้ ่ วยเพื่อส่ งตรวจ
1 เพื่อการแยกเชื้อไวรัสและตรวจหา viral RNA
- Nasopharyngeal swab (NPS) หรื อ Throat swab (TS)
- Bronchoalveolar lavage (BAL) หรื อ Tracheal aspirate (TA)
(ให้เก็บวันที่ 3-5 และ วันที่ 9-12 หลังจากมีอาการ)
2. เพื่อตรวจหาแอนติบอดีและเชื้อชนิดอื่นๆ
- EDTA blood และ clot blood
(ให้เก็บวันที่ 3-5 และ วันที่ 21-28 หลังจากมีอาการ)
วิธีการตรวจวิเคราะห์ทางห้องปฏิบตั ิการของ SARS CoV
(2)

ตรวจหาระดับภูมิคุม้ กัน
- วิธีที่ใช้ตรวจ ELIZA หรื อ Immunofluorescence
assay (IFA)
- เป็ นการตรวจหาแอนติบอดีในพลาสมาหรื อซี รัมผู ้
ป่ วยที่ระยะ acute (3-5 วัน) และ convalescent
phase (21-28 วัน)
- ส่ วนใหญ่จะตรวจพบแอนบอดีได้ในระยะเวลาหลัง
มีอาการมากกว่า 10 วันขึ้นไป
การวินิจฉัยผลทางห้องปฏิบตั ิการ (1)
การแปลผล (ผลบวก)
 ผลการแยกเชื ้อไวรัสเป็ นบวกและยืนยันผลโดยวิธี
RT-PCR
- มีเชื้อไวรัส SARS CoV ในตัวอย่างส่งตรวจ

ผลการตรวจพบ SARS-CoV RNA ในสารคัดหลัง่ เป็ นบวก



At least in two specimens (eg nasopharyngeal and stool)
OR
The same specimen collected on two or more occasions
during the course of the illness
OR
Two different assays or repeat PCR using a new RNA extract
from the original clinical sample on each occasion of testing
(อาจจะไม่ได้หมายความว่ามีเชื้อไวรัสที่มีชีวิตที่จะสามารถแพร่ เชื้อได้)

ผลการตรวจพบแอนติบอดีตอ่ SARS CoV ในพลาสมาหรื อซีรัม
- มีการติดเชื้อ SARS CoV มาก่อน (previous infection)
- หากมีการตรวจพบว่าระดับแอนติบอดีสูงขึ้นระหว่าง acute และ convalescent
phase ต่างกัน 4 เท่า หรื อ จากผลลบเป็ นผลบวก หมายถึงมีการติดเชื้อใน
ปั จจุบนั (recent infection)
การวินิจฉัยผลทางห้องปฏิบตั ิการ (2)
การแปลผล (ผลลบ)
 ผลการตรวจโดยการแยกเชื ้อ หรื อ SARS CoV RNA
เป็ นลบ

อาจจะมีสาเหตุจากเชื้อชนิดอื่น
 อาจจะตรวจไม่พบเนื่องจากวิธีการตรวจมีคณ
ุ ภาพไม่ดีพอ
เนื่อง
จากขณะนี ้ยังไม่วิธีใดที่ผ่านการประเมินคุณภาพ
 อาจจะตรวจไม่พบเนื่องจากการเก็บตัวอย่างไม่พอดีกบ
ั เวลาที่มี
ระดับไวรัสสูงในร่างกายสูงพอที่จะตรวจพบได้
การวินิจฉัยผลทางห้องปฏิบตั ิการ (3)
การแปลผล (ผลลบ)
 ผลการตรวจแอนติบอดีเป็ นลบ


หากให้ผลลบในตัวอย่างเลือดที่เก็บหลังวันที่ 21 หลังจาก
มีอาการ หมายความว่าไม่มีการติดเชื้อ SARS CoV
หากให้ผลลบในตัวอย่างเลือดที่เก็บก่อนวันที่ 21 หลังจาก
มีอาการ ให้เก็บตัวอย่างเลือดวันที่ 21 หรื อมากกว่าส่ ง
ตรวจ
Stability of SARS CoV



The virus is stable in feces and urine at room
temperature for 1-2 days.
In supernatants of infected cell culture, the
virus concentration reduce only one log in RT
with in 48 hours.
The virus can be heat inactivated at 56oC and
loses infectivity after exposure to common
disinfectants.
Biosafety consideration
• For routine diagnostic testing of serum and blood
samples, PCR, examination of mycotic and bacterial
cultures, BSL-2 facilities with appropriate BSL-2 work
practices are deemed sufficient.
• Any procedure that may generate aerosols should be
performed in a biological safety cabinet (BSC), and
laboratory workers should wear eye protection and a
surgical mask in addition to standard protective
equipment such as gloves, etc.
• In vitro cell culture of the etiologic agent and
manipulations involving growth or concentration of the
etiologic agent require BSL-3 facilities and BSL-3 work
practices.