Transcript Document 7516797

Zarządzanie ryzykiem
w Fortis Bank Polska SA
w latach 2001 – 2005
1
Charakterystyka
Fortis Bank Polska SA
2
Fortis Bank jest częścią grupy Fortis, powstałej w 1990
roku, w wyniku połączenia największej belgijskiej firmy
ubezpieczeniowej AG 1824 z holenderską grupą
AMEV/VSB. Działalność grupy na całym świecie
obejmuje głównie dwa piony: bankowy i ubezpieczeniowy.
W Polsce grupa Fortis funkcjonuje głównie poprzez Fortis
Bank Polska SA, ale także poprzez Fortis Securities Polska
SA i Fortis Lease Sp. z o. o.
Fortis Bank Polska SA to bank uniwersalny, kierujący
swoją ofertę do klientów indywidualnych i
instytucjonalnych, specjalizujący się w obsłudze małych i
średnich przedsiębiorstw, oraz zamożnych klientów
indywidualnych .
3
Struktura zatrudnienia w Fortis Bank
Polska SA
według wykształcenia.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dodatkowych noty objaśniających do Sprawozdania
Zarządu Fortis Bank Polska SA z lat 2001 – 2005
4
Najważniejszym źródłem finansowania działalności kredytowej Banku są
depozyty klientów. Bank przyjmuje środki zarówno od podmiotów
gospodarczych, jak i osób fizycznych. Dominują przy tym klienci instytucjonalni
- zgodnie z misją Banku, zakładającą koncentrację w sektorze małych i średnich
przedsiębiorstw.
Fortis Bank Polska SA korzysta obecnie z 2 linii kredytowych uzyskanych z
Fortis Bank (Nederland) N.V. – jednej z limitem 200 mln EUR na okres 101
miesięcy celem finansowania bieżącej działalności operacyjnej Banku, a drugiej z
limitem 200 mln EUR na okres 27 miesięcy z możliwością przedłużenia. Celem
tych umów jest zapewnienie finansowania kredytów inwestycyjnych i
obrotowych udzielanych przez Bank działającym w Polsce klientom
rekomendowanym przez Fortis Bank SA z siedzibą w Brukseli, oraz Fortis Bank
Nederland N.V. z siedzibą w Rotterdamie. Na 31 grudnia 2005 r saldo zadłużenia
z tytułu linii kredytowych w Fortis Bank Nederland N.V wynosiło 1 038 mln zł.
Bank finansuje swoją działalność także ze źródeł wewnętrznych. W roku 2005 jak
w latach poprzednich akcjonariusze akceptowali proponowaną przez Radę i
Zarząd Banku politykę niewypłacania dywidendy, co pozwalało na systematyczne
uzupełnianie środków własnych.
5
Zarządzanie stopami
procentowymi
6
Podstawowe zmienne stopy procentowe stosowane w Banku
dla kredytów oparte są na stopie procentowej LIBOR lub
EURIBOR dla kredytów walutowych oraz WIBOR dla
kredytów złotówkowych. Jako zmienne stopy procentowe dla
kredytów w PLN, Bank stosuje również tzw. stopy
dostosowawcze, tj. stopę kredytu lombardowego i stopę
redyskontową. Wysokość oprocentowania kredytu w danym
dniu jest równa sumie marży Banku ustalonej w umowie i
stopy bazowej ustalanej według zasad określonych w
zarządzeniu Prezesa Zarządu. Aktualizacja stóp
dostosowawczych następuje z dniem wejścia w życie decyzji
Rady Polityki Pieniężnej NBP o zmianie odpowiednich stóp
oficjalnych. Stosowane są również stopy stałe, które nie
podlegają zmianie w okresie obowiązywania umowy.
7
W latach 2001 – 2005, w ślad za obniżkami
oficjalnych stóp NBP, wprowadzanymi przez Radę
Polityki Pieniężnej, Fortis Bank Polska SA obniżał
oprocentowania lokat i kredytów złotowych.
Reagując na sytuację na rynku pieniężnym, Bank
modyfikował również odpowiednio
oprocentowanie lokat i kredytów prowadzonych w
walucie euro i dolarach amerykańskich.
Jednocześnie Bank uatrakcyjnił swoją ofertę,
wprowadzając wśród standardowych produktów
depozytowych zróżnicowanie oprocentowania ze
względu na ilość zgromadzonych środków.
8
Wskaźniki finansowe
9
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dodatkowych noty objaśniających do Sprawozdania Zarządu
Fortis Bank Polska SA z lat 2001 – 2005
10
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dodatkowych noty objaśniających do Sprawozdania Zarządu
Fortis Bank Polska SA z lat 2001 – 2005
11
Zarządzanie ryzykiem
12
Ryzyko płynności
13
Bank definiuje ryzyko płynności jako ryzyko utraty jego zdolności do:
• terminowego regulowania zobowiązań płatniczych,
• pozyskiwania alternatywnych do aktualnie posiadanych funduszy,
• generowania pozytywnego salda przepływów gotówkowych w określonym
horyzoncie czasowym.
Jednym z głównych czynników generujących powstawanie ryzyka
płynności są wady procesów zarządzania płynnością. Negatywne
konsekwencje wad tych procesów mogą być bardzo różnorodne, co
czyni je trudnymi do przewidzenia i opanowania w przypadku
zaistnienia.
Strategia Banku polega na zapewnieniu wysokiej jakości
standardów procesów dotyczących zarządzania płynnością. Strategia
stanowi, iż działania zmierzające do poprawy jakości procesów
dotyczących zarządzania płynności maja w Banku najwyższy
priorytet.
14
Bank działa w środowisku rynkowym i gospodarczym opartym na
regułach wolnorynkowych. Takie usytuowanie, gwarantuje duże
spektrum możliwości regulowania poziomu płynności, ale
jednocześnie czyni go wrażliwym na występowanie kryzysów w
tym środowisku.
Strategia Banku polega na dążeniu do zapewnienia, iż zależność
Banku od warunków rynkowych jest na tyle ograniczona, iż w
sytuacji kryzysu rynkowego, Bank będzie w stanie utrzymać swoja
płynność przez okres trzech miesięcy, bez jednoczesnego
ograniczania spektrum świadczonych usług i bez inicjowania zmian
w zakresie podstawowego profilu działalności. W przypadku
kryzysu rynkowego trwającego przez dłuższy czas strategia Banku
zakłada utrzymanie płynności, jednakże Bank nie zakłada w takiej
sytuacji, iż kontynuował będzie wcześniej obrany kierunek rozwoju
i dopuszcza wprowadzenie kosztownych procesów zmiany profilu
działalności
15
Osobne ryzyko stanowią niekorzystne zdarzenia dotyczące Banku,
które nagłośnione przez media spowodować mogą negatywna reakcje
środowiska rynkowego. Bezpośrednim następstwem takich zdarzeń
może być drastyczne ograniczenie przez inne banki dostępu do linii
kredytowych w stosunku do Banku oraz panika wśród klientów i
masowy odpływ depozytów.
Strategia Banku polega na aktywnym minimalizowaniu
prawdopodobieństwa wystąpienia niekorzystnych zdarzeń
dotyczących Banku. Ponieważ jednak, wystąpienia takich zdarzeń,
nie można w całości wykluczyć, strategia Banku polega również na
zapewnieniu, iż w przypadku zaistnienia takich zdarzeń, Bank
zachowa płynność finansowa przy możliwie minimalnych kosztach
własnych (wymiernych i niewymiernych) i podejmie skuteczne
działania w celu jak najszybszego przywrócenia zaufania klientów i
instytucji finansowych.
16
Bank monitoruje ryzyko płynności za pomocą
wielowymiarowego systemu limitów i raportów. W zarządzaniu
płynnością Bank wykorzystuje analizę luki płynności. Wyniki tej
analizy są wykorzystywane zarówno do celów poznawczych, jak i
mają bezpośrednie przełożenie na decyzje zarządcze poprzez
system limitów płynności odnoszących się do wielkości luki
płynności.
Limity płynności skonstruowane są w ten sposób, aby w żadnym
z przedziałów jednodniowych, skumulowana luka płynności nie
przekraczała wyznaczonego limitem poziomu. Limity podlegają
weryfikacji, co najmniej raz do roku. Obowiązują one na dzień
sporządzenia bilansu i podlegają zmianom. Komitet Zarządzania
Aktywami i Pasywami (ALCO) dokonuje przeglądu limitów i
technik raportowania przynajmniej raz do roku.
17
Ryzyko walutowe
18
Na ryzyko walutowe Banku składa się: rynkowe ryzyko walutowe i transakcyjne
ryzyko walutowe. Rynkowe ryzyko walutowe to ryzyko niekorzystnej zmiany
wyniku finansowego Banku powstałej na skutek zmian rynkowych kursów wymiany
walut SPOT. Transakcyjne ryzyko walutowe to ryzyko niekorzystnej zmiany wyniku
finansowego Banku powstałej na skutek zawarcia przez Bank transakcji walutowej, na
niekorzystnych dla banku warunkach, odbiegających od warunków rynkowych.
Bank uznaje, że istotnym czynnikiem generującym powstawanie ryzyka
walutowego są wady i niedoskonałości procesów zarządzania tym ryzykiem. Mogą
one skutkować:
• opóźnionym lub błędnym rozeznaniem przez Bank wielkości aktualnej pozycji
walutowej i w rezultacie ekspozycja na niekontrolowane rynkowe ryzyko walutowe,
• brakiem adekwatnej reakcji banku na występujący, wysoki poziom ryzyka
walutowego i w rezultacie ekspozycja na ryzyko przekraczające dopuszczalny profil,
• brakiem adekwatnej reakcji banku na rosnące straty zagrażające realizacji przez
Bank swojego celu finansowego lub wręcz bezpieczeństwu jego kapitału i funduszy
własnych,
• zawieraniem transakcji walutowych, na niekorzystnych dla banku warunkach,
odbiegających od warunków rynkowych (transakcyjne ryzyko walutowe).
19
Strategia Banku w odniesieniu do ekspozycji na rynkowe ryzyko walutowe stanowi, iż
Bank przeprowadza operacje skutkujące przyjmowaniem pozycji walutowych wrażliwych
na zmiany kursów rynkowych, w celu osiągnięcia pozytywnego wyniku finansowego.
Ponadto, stopień ekspozycji Banku na rynkowe ryzyko walutowe jest stale ograniczony od
góry w taki sposób, aby zapewnić z wysokim prawdopodobieństwem, iż:
• w sytuacji zwykłej (nie kryzysowej) zmienności rynku, w żadnym dniu roku
kalendarzowego:
 roczny skumulowany wynik finansowy (osiągnięty z tytuły ekspozycji Banku na
ryzyko walutowe), nie osiągnie poziomu straty, przekraczającej dwukrotność planowanego
do osiągnięcia w danym roku zysku (z tytułu ekspozycji Banku na ryzyko walutowe),
• w sytuacji wystąpienia kryzysu rynkowego, w żadnym dniu roku kalendarzowego:
 roczny skumulowany wynik finansowy (osiągnięty z tytuły ekspozycji Banku na
ryzyko walutowe), nie osiągnie poziomu straty przekraczającej 10% kapitału.
Sposób monitorowania ryzyka walutowego jest zgodny z rekomendacjami Komisji Nadzoru
Bankowego i oprócz sprawdzania standardowych parametrów ryzyka, bank przeprowadza
także symulacje scenariuszy szokowych zmian kursów wymiany walut. Sposób
monitorowania ryzyka walutowego jest zgodny z zasadami istniejącymi w grupie Fortis.
20
Ryzyko stopy
procentowej
21
Na ryzyko stopy procentowej Banku składa się: transakcyjne ryzyko stopy
procentowej i rynkowe ryzyko stopy procentowej. Transakcyjne ryzyko stopy
procentowej to ryzyko zawarcia przez Bank transakcji walutowej, na
niekorzystnych dla banku warunkach, odbiegających od warunków rynkowych.
Rynkowe ryzyko stopy procentowej to ryzyko niekorzystnej zmiany wyniku
finansowego Banku lub wielkości kapitału Banku, która powstałej na skutek:
• ryzyko niedopasowania
• ryzyko zmienności stóp procentowych
• ryzyko opcji klienta
Bank uznaje, że istotnym czynnikiem powstawania ryzyka stopy procentowej są
wady i niedoskonałości procesów zarządzania tym ryzykiem. Mogą one skutkować:
• opóźnionym lub błędnym rozeznaniem przez Bank wielkości aktualnej pozycji
ryzyka stopy procentowej i w rezultacie, ekspozycja na niekontrolowane rynkowe
ryzyko stopy procentowej,
• brakiem adekwatnej reakcji banku na występujący, wysoki poziom rynkowego
ryzyka stopy procentowej i w rezultacie ekspozycja na ryzyko przekraczające
dopuszczalny profil,
22
• brakiem adekwatnej reakcji banku na rosnące straty finansowe i kapitałowe,
będące skutkiem posiadanej przez Bank pozycji ryzyka stopy procentowej i
niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych - rezultatem może być
wygenerowanie strat zagrażających realizacji przez Bank swojego celu
finansowego lub wręcz zagrażających jego stabilności finansowej,
• zawieraniem transakcji wrażliwych na zmiany rynkowych stóp procentowych, na
niekorzystnych dla Banku warunkach, odbiegających od warunków rynkowych.
Strategia Banku polega na zapewnieniu wysokiej jakości standardów procesów
zarządzania ryzykiem stopy procentowej. Strategia stanowi, iż działania
zmierzające do poprawy jakości procesów dotyczących zarządzania ryzykiem
stopy procentowej maja w Banku wysoki priorytet.
Strategia Banku w odniesieniu do ekspozycji na rynkowe ryzyko stopy
procentowej stanowi, iż bank przeprowadza operacje skutkujące przyjmowaniem
otwartych pozycji ryzyka stopy procentowej, w celu osiągnięcia pozytywnego
wyniku finansowego. Ponadto, stopień ekspozycji Banku na rynkowe ryzyko stopy
procentowej jest stale ograniczony od góry w taki sposób, aby zapewnić z
wysokim prawdopodobieństwem, iż:
23
• w sytuacji zwykłej (nie kryzysowej) zmienności rynku, w żadnym dniu
roku kalendarzowego:
 roczny skumulowany wynik finansowy (osiągnięty z tytuły ekspozycji
Banku na ryzyko walutowe), nie osiągnie poziomu straty, przekraczającej
dwukrotność planowanego do osiągnięcia w danym roku zysku (z tytułu
ekspozycji Banku na ryzyko walutowe),
• w sytuacji wystąpienia kryzysu rynkowego, w żadnym dniu roku
kalendarzowego:
 roczny skumulowany wynik finansowy (osiągnięty z tytuły ekspozycji
Banku na ryzyko walutowe), nie osiągnie poziomu straty przekraczającej
10% kapitału.
Sposób monitorowania ryzyka stopy procentowej jest zgodny zarówno z
rekomendacjami Komisji Nadzoru Bankowego jak i z zasadami istniejącymi
w grupie Fortis.
24
W ramach operacji wykonywanych przez Bank zawierane są transakcje
pochodne. Transakcje te zawierane są w celach handlowych oraz w celu
zarządzania ryzykiem walutowym oraz ryzykiem stóp procentowych.
Transakcje pochodne znajdują się także w ofercie dla klientów.
Instrumenty pochodne stosowane w banku:
• kontrakty IRS
• FX forward
• FX swap
• kontrakty futures
• opcje na stopę procentowa
• FX Opcje
• FRA
• terminowe operacje papierami wartościowymi
25
Ryzyko kredytowe
26
Działalność kredytowa Banku skupia się na obsłudze małych
i średnich przedsiębiorstw. Najwięcej udzielonych kredytów
przypada na branże zajmujące się handlem i usługami.
Poniższa tabela prezentuje ryzyko kredytowe w sektorach, w
których zaangażowanie Banku przekracza 5% ogółu
udzielonych przez Bank kredytów. W pozycji kredyty
nieregularne wykazane zostały należności klasyfikowane
przez Bank jako:
• pod obserwacją,
• poniżej standardu,
• wątpliwe,
• stracone,
z wyszczególnieniem pozycji stracone.
27
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dodatkowych noty objaśniających do Sprawozdania Zarządu
Fortis Bank Polska SA z lat 2001 – 2005
28
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dodatkowych noty objaśniających do Sprawozdania Zarządu
Fortis Bank Polska SA z lat 2001 – 2005
29
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dodatkowych noty objaśniających do Sprawozdania Zarządu
Fortis Bank Polska SA z lat 2001 – 2005
30
Ocena ryzyka kredytowego dokonywana jest na podstawie wewnętrznych
standardów Banku, z uwzględnieniem krajowych regulacji kredytowych oraz
zasad obowiązujących w grupie Fortis Bank.
Zarządzanie ryzykiem kredytowym jest podstawowym zadaniem Departamentu
Ryzyka Kredytowego. Analiza ryzyka dokonywana jest na podstawie
obowiązującej w Banku standardowej metodologii oceny. Analizie podlega
zarówno ryzyko związane z danym produktem kredytowym jak i ryzyko łącznego
zaangażowania kredytowego Banku wobec podmiotu, obejmującego wszystkie
udzielone kredyty i produkty finansowe obciążone ryzykiem kredytowym.
W Banku funkcjonuje kilkupoziomowy system analizy wniosków kredytowych i
podejmowania decyzji kredytowych, który ma na celu zapewnienie maksymalnej
obiektywności w procesie oceny wniosku i minimalizację ryzyka związanego z
zaangażowaniem kredytowym Banku.
Poziom analizy i podejmowania decyzji zależy od pułapu łącznego zaangażowania
kredytowego Banku wobec podmiotu gospodarczego lub grupy podmiotów
powiązanych organizacyjnie lub kapitałowo. Przyjęty przez Bank system ma na
celu zapewnienie maksymalnej obiektywności w procesie oceny wniosku i
minimalizację ryzyka związanego z zaangażowaniem kredytowym Banku.
31
W procesie kredytowym Banku funkcje: pozyskiwania klientów i sprzedaży
produktów kredytowych oraz oceny ryzyka kredytowego są rozdzielone
organizacyjnie. Pozyskiwanie klientów i sprzedaż produktów należy do głównych
zadań linii biznesowych: Retail Banking i Commercial Banking, zaś ocena ryzyka do
zadań Pionu Kredytów.
W odniesieniu do podmiotów kwalifikujących się lub zakwalifikowanych do grupy
podwyższonego ryzyka według klasyfikacji obowiązujących w Banku, stosowane są obok ogólnie obowiązujących - dodatkowe procedury mające na celu ograniczenie
ryzyka Banku.
W celu ograniczenia ryzyka kredytowego, Bank stosuje wewnętrzne procedury
przyznawania i monitorowania kredytów. W 2005 roku Bank wprowadził nowy
regulamin podejmowania decyzji kredytowych dostosowany do zasad obowiązujących
w Fortis Bank. Nowy model decyzji uwzględnia następujące kryteria:
• łączne zaangażowanie finansowe wobec klienta;
• przynależność do linii biznesowej;
• rating wewnętrzny;
• kategorie ryzyka kredytowego.
32
W ramach przygotowań dostosowawczych grupy Fortis bank do
wymogów Nowej Bazylejskiej Umowy Kapitałowej, Bank
uczestniczy aktywnie w pracach mających na celu wprowadzenie
metod oceny ryzyka kredytowego dla celów ustalania wymaganego
kapitału regulacyjnego.
Bank jest uczestnikiem systemu Międzybankowej Informacji
Gospodarczej – Bankowy Rejestr administrowany przez Związek
banków Polskich oraz systemu biura Informacji Kredytowej.
Uczestnictwo w w/w systemach wymiany informacji o klientach
kredytowych banków pozwala na pełniejszą ocenę ryzyka
kredytowego oraz przyśpiesza proces analizy wniosków i
podejmowania decyzji kredytowych.
33
34
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dodatkowych noty objaśniających do Sprawozdania Zarządu
Fortis Bank Polska SA z lat 2001 – 2005
35
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dodatkowych noty objaśniających do Sprawozdania Zarządu
Fortis Bank Polska SA z lat 2001 – 2005
36
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dodatkowych noty objaśniających do Sprawozdania Zarządu
Fortis Bank Polska SA z lat 2001 – 2005
37
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dodatkowych noty objaśniających do Sprawozdania Zarządu
Fortis Bank Polska SA z lat 2001 – 2005
38
39
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dodatkowych noty objaśniających do Sprawozdania Zarządu
Fortis Bank Polska SA z lat 2001 – 2005
40
Ryzyko operacyjne
41
Fortis Bank Polska SA przyjął dla potrzeb zarządzania ryzykiem
operacyjnym definicje ryzyka zaproponowana przez Bazylejski
Komitet Nadzoru Bankowego: „Ryzyko operacyjne jest to ryzyko
wystąpienia bezpośredniej lub pośredniej straty, wynikającej z
niewłaściwych lub zawodnych procesów wewnętrznych, ludzi i
systemów lub też ze zdarzeń zewnętrznych”.
Dla potrzeb monitorowania ryzyka operacyjnego oraz określania w
przyszłości wymogu kapitałowego z tytułu tego rodzaju ryzyka,
ryzyko operacyjne obejmuje swoim zakresem również ryzyko
prawne.
Fortis Bank Polska SA posiada odpowiednia komórkę organizacyjna
zajmująca się bieżącym badaniem ryzyka operacyjnego oraz
rozwojem i udoskonalaniem adekwatnych technik kontroli tego
rodzaju ryzyka w Banku, stanowiąca integralna cześć Departamentu
Ryzyka.
42
Zarząd Banku dokonuje okresowej realizacji założeń strategii w
zakresie zasad zarządzania ryzykiem operacyjnym banku. W tym
celu Zarząd Banku jest regularnie informowany na temat skali i
rodzajów ryzyka operacyjnego, na które narażony jest Bank, jego
skutków i metod zarządzania ryzykiem operacyjnym.
Fortis Bank Polska SA w 2002 r. stworzył system monitorowania
ryzyka operacyjnego i zarządzania ryzykiem operacyjnym.
Systemy monitorowania ryzyka operacyjnego w Banku oparte są
na bazach danych zawierających informacje odnośnie
występujących strat operacyjnych. Tworzone bazy rejestrujące
straty operacyjne zostały wykorzystane w analizie oraz
ograniczaniu ryzyka operacyjnego w Banku.
Szczególne znaczenie Bank przywiązuje do zmniejszania ryzyka
operacyjnego poprzez udoskonalanie procesów wewnętrznych, a
także do ograniczania ryzyka operacyjnego towarzyszącego
wprowadzaniu nowych produktów i usług.
43
Fortis Bank Polska SA posiada również specjalny plan dotyczący
zachowania ciągłości działania Banku w sytuacjach krytycznych
(Business Continuity Plan), obejmujący wszystkie podstawowe
funkcje biznesowe Banku.
W Fortis bank Polska SA obowiązuje „Program przeciwdziałania
procederowi ‘prania pieniędzy’ oraz przeciwdziałania
finansowaniu terroryzmu”, a także „Program Poznaj Swojego
Klienta”. Za realizacje zadań i obowiązków określonych w
Programie przeciwdziałania praniu pieniędzy odpowiada
Koordynator Programu powołany przez Zarząd Banku. Ponadto w
każdym Oddziale oraz jednostkach centrali Banku zostali
wyznaczeni Koordynatorzy odpowiedzialni za realizację Programu
na szczeblu swojej jednostki.
44
Bank przyjmując dyspozycje lub zlecenie klienta do
przeprowadzenia transakcji, której okoliczności wskazują, że
wartości majątkowe mogą pochodzić z nieujawnionych źródeł,
rejestruje taką transakcję w rejestrze bankowym oraz
niezwłocznie powiadamia pisemnie Generalnego Inspektora
Informacji Finansowej (GIIF) o takiej transakcji. Przyjmując
natomiast dyspozycję lub zlecenie klienta do przeprowadzenia
transakcji, której równowartość przekracza 15 000 EUR,
pracownik Banku identyfikuje zleceniodawcę transakcji oraz
rejestruje ją w bankowym rejestrze. Od 1 lipca Fortis bank
Polska raportuje do Generalnego Inspektora Informacji
Finansowej dane o transakcjach zarejestrowanych w bankowym
rejestrze.
Fortis bank Polska nie współpracuje z wirtualnymi bankami,
które nie posiadają fizycznej siedziby.
45
Dziękujemy za uwagę

46