Op goede voet met de aarde, Op eerlijke voet met het Zuiden

Hoe beperken we onze Ecologische Voetafdruk?

www.voetafdruk.be

Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling www.vodo.be

VODO 2003

VODO 2003

Duurzame ontwikkeling: een hele opgave • 1992 - Conferentie VN in Rio: intentieverklaringen

Agenda 21

: • duurzame ontwikkeling: méér dan enkel zorg voor milieu • mens- en milieuvriendelijke levens- en arbeidsomstandigheden voor alle mensen • 2002 - Rio+10 in Johannesburg: vaststellingen • milieu blijft achteruitgaan • kloof arm-rijk blijft groeien • Noorden verbruikt teveel grondstoffen uit Zuiden voor het handhaven van niet-duurzame levensstijl VODO 2003

De ecologische voetafdruk

oppervlakte aarde die nodig is om in de levens stijl van een persoon, stad of land te voorzien

Voorbeeld: voetafdruk LONDON • 2 maal oppervlakte van Verenigd Koninkrijk VODO 2003

Levensstijl anders bekeken bioproductief land: – akkerbouw – veeteelt – bosbouw VODO 2003

Levensstijl anders bekeken visgronden: ± 90% van vis wordt gevangen binnen 300 km van de kust VODO 2003

Levensstijl anders bekeken energieland: – zonnepanelen, windmolenparken – olieraffinaderijen, koolmijnen, electriciteits centrales, hoogspanningsmasten, koeltorens,...

– onvolgroeid bos (capteert het CO 2 dat vrijkomt door gebruik van fossiele brandstoffen) VODO 2003

Levensstijl anders bekeken bebouwd land – parkeerplaatsen – wegen – gebouwen VODO 2003

Levensstijl anders bekeken biodiversiteit: 12% zou moeten gereserveerd worden voor natuurbehoud (VN) VODO 2003

Levensstijl anders bekeken

voor al wat we consumeren en produceren gebruiken we land uit één of meerdere van deze categorieën

VODO 2003

wereldburger 2,5 2 1,5 1 0,5 0 1961 1969 1977 Jaar VODO 2003 1985 1993 1999

Hoe zit het met de verdeling?

Indiër 0.8 ha Nigeriaan 1.3 ha Belg 6.7 ha Amerikaan 9.7 ha verdeling tussen landen zeer ongelijk VODO 2003

Hoe zit het met de verdeling?

VODO 2003

Hoe groot is de taart?

• de oppervlakte van de aarde is eindig!

Oppervlakte van de aarde

onproductieve zeeën en meren 67% onproductief land 10% VODO 2003 visgronden 5% bioproductief land 18% 23% is bioproductief

Het eerlijke aarde-aandeel • 23% van aardoppervlak is bioproductief = 11.4 miljard hectaren • verdeeld over alle 5.9 miljard mensen (‘99) = 1.9 hectare per persoon • 12% natuurbehoud (VN) = 1.7 hectare per persoon VODO 2003

wereldburger 2,5 2

eerlijk aarde aandeel

1,5 1

1.7 hectare

0,5 0 1961 1969 1977 Jaar VODO 2003 1985 1993 1999

Gedaan met die reuzenvoeten • voetafdruk wereldburger 2.3 hectare • > 120% aarde wordt nu gebruikt • 1 jaar en drie maanden nodig om consumptie van één jaar te vernieuwen • wij verbruiken ons natuurlijk kapitaal

natuurlijk kapitaal



inkomen

• op termijn leefbaarheid van planeet aangetast VODO 2003

VODO 2003

Boven onze stand Eerlijke aarde-aandeel 1.7 ha

X 4 =

Belg 6.7 ha

iedereen zoals wij?



nog drie extra planeten nodig

VODO 2003

Boven onze stand VODO 2003

Ecologische schuld ecologische schuld van Noorden aan Zuiden: industrielanden gebruiken veel te groot stuk productief land in Zuiden  niet zozeer: meer geven aan de ontwikkelingslanden, maar: hen minder ontnemen VODO 2003

VODO 2003

Met de stroom mee • energieconsumptie 70% voetafdruk Belg (fossiele brandstof: 57%) • 11,5 keer oppervlakte van België onvolgroeid bos nodig om CO 2 kringloop te sluiten • beperking is dus

nood

zaak: van 12 naar 2 ton CO 2 per persoon • groot deel hiervan naar verwarming (huizen slecht geïsoleerd) VODO 2003

Met de stroom mee • Wat kan u doen?

–

investeren

–

gedrag aanpassen

VODO 2003

Reizen om te leren of toerisme consumeren?

• snelst groeiende industrie • “alles van ons afzetten” • voetafdruk enorm groot – kerosine – hoger waterverbruik (ondanks lokale schaarste) – massale import van ‘westerse’ producten – lokale leefwijzen spiegelen zich aan de onze VODO 2003

Reizen om te leren of toerisme consumeren?

• Wat kan u doen?

– dichter bij huis op vakantie – reistijd is ook deel van de vakantie – het nuttige aan het aangename paren: ecologische boerderij… – andere manier van reizen: met NGO ipv reisbureau VODO 2003

Tomaten in de winter en spruitjes in de zomer?

• Voetafdruk van voedsel groot door: – kasteelt (bijstoken in koud seizoen) – industriële productiemethoden – transport – ketenverlenging: meer verwerking, verpakking, conservering, koelwagens VODO 2003

Minder, maar beter vlees • voetafdruk van vlees groot –

Noorden:

teveel dieren op kleine oppervlakte  mestoverschot – 

Zuiden:

monoculturen van veevoedergewassen voor export  bodemverschraling biologische grondgebonden productie wenselijk VODO 2003

Tomaten in de winter en spruitjes in de zomer?

• Wat kan u doen?

– minder vlees eten meer mensen gevoed – seizoensgroenten en –fruit eten (meer rauwkost) – voor bioproducten kiezen – lokaal kopen (thuisverkoop/boerenmarkt/voedselteam) VODO 2003

VODO 2003

Wonen in de ruimte • België kwistig met open ruimte: – zeer dicht wegennet (5km wegen per km 2 ) VODO 2003

Ruimte wordt krap • Oplossingen?

– –

Inbreiding Centraal wonen

VODO 2003

Ruimte wordt krap • Wat kan u doen?

– spreek af met vrienden/buren om materiaal te delen – deel de tuinen, sloop wat muren – autodelen: één auto voor verschillende gezinnen – eerder verbouwen dan bouwen – stap naar je GECORO Ordening) (Gemeentelijk Commissie voor Ruimtelijke VODO 2003

Bosbouw of bosvernietiging?

• bossen nodig – stabiliseren klimaat – gezonde globale waterhuishouding • Belg consumeert 310 kg papier per jaar  alle oud papier recycleren bespaart per jaar 3.400.000 bomen • duurzaam sociaal en ecologisch beheer van bossen  FSC-gelabeld hout VODO 2003

Bosbouw of bosvernietiging?

• Wat kan u doen?

– kies voor biokatoenen luiers (spaart 5% huishoudelijk afval, één ton/baby) – vermijd niet-recycleerbare verpakkingen – vermijd overmatig papierverbruik (deel tijdschriften/kranten) – voorkom ongevraagde post (hang sticker ‘geen reclame’ op brievenbus) – koop enkel FSC-gecertificeerd hout (verkies inlandse alternatieven) VODO 2003

Het geld onder onze voeten • in bedrijfsleven ligt vaak de focus op: – winststreven – monopolie- en kartelvorming – korte termijnbeleggingen – financiële speculatie • neveneffecten: – producten korte levensduur – onderbetaalde arbeid(st)ers (hier en in Zuiden) – delokalisatie en massale ontslagen – producten die consumptiehonger aanwakkeren – wapenwedloop VODO 2003

Het geld onder onze voeten • Wat kan u doen?

– kopen is stemmen, koop dus bewust – ethisch sparen/beleggen – ethische beleggingsfondsen (Ethibel label) – zet druk op je lokale overheid om ethisch te beleggen VODO 2003

De weeromstuit, of: geef uw winst niet meteen uit handen!

• Terugslageffect

(rebound)

VODO 2003

Zijn we bereid om echt in te krimpen?

• consuminderen  minder goed leven = keuzes maken: comfort van rust in autoarme stad comfort van auto in hectische stad comfort van gezonde smaakvolle evenwichtige voeding comfort van goedkope gemanipuleerde éénheidsworst VODO 2003

Zijn we bereid om echt in te krimpen?

VODO 2003