Transcript Document 7444898

Hoofdstuk 1
Endogene en exogene processen
Paragraaf 7 t/m 9
inhoud
• Gesloopt gesteente (par. 7)
• Verweringsmateriaal in beweging (par. 8)
• Van de bergen naar de zee (par. 9)
Al het gesteente verweert, maar hoe?
Verweringsmateriaal
Vast gesteente
Waar ligt het gesteente en waar het verweringsmateriaal?
Hoe verweert het gesteente bij 1 en 2?
A
Water in spleten
bevriest en zet uit
1
2
B
Water met
humuszuren tast
het gesteente aan
door het oplossen
van mineralen
Chemische verwering
Fysische verwering
Chemische en fysische verwering
Hoe verweert graniet?
Graniet bestaat
uit een aantal
mineralen
(de verschillende
vlekjes)
Kwarts (grijs)
SiO2
Veldspaat (roze)
KAlSi3O8
Wat gebeurt er met graniet door fysische
verwering?
Als door fysische
verwering een stuk
gesteente afbrokkelt,
…. je nog steeds
houd
graniet over met
dezelfde samenstelling
van mineralen
Wat gebeurt er met graniet door chemische
verwering?
Als graniet in aanraking
komt met zuur water
…
gebeurt
er met kwarts
niets. Maar de veldspaat
lost op en een nieuw
mineraal ontstaat, klei!
Ondertussen is de
chemische samenstelling
van de graniet veranderd
en uiteindelijk blijft alleen
kwarts over > zandkorrels
Kwarts (grijs)
Veldspaat (roze)
Wat zijn de gevolgen van verwering?
Chemische verwering
Fysische verwering
Een dikke verweringslaag
die steeds dikker wordt
Verbrokkeld gesteente
rolt en valt naar beneden
Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…
Chemische verwering verloopt sneller als
-de temperatuur hoog
…
is
-de vochtigheid hoog
… is
-het gesteente bedekt
…
is
Fysische verwering verloopt sneller als
-de temperatuur sterk
… wisselt
-de temperatuur regelmatig
…
de 0°C passeert
-het gesteente bloot
… ligt
Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…
A
B
C
Op welke plaats of plaatsen vindt nauwelijks
fysische verwering plaats?
D
B en D
Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…
A
B
C
Op welke plaats of plaatsen vindt de sterkste
chemische verwering plaats?
D
D
Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…
A
B
C
Op welke plaats of plaatsen vindt zowel
chemische als fyschische verwering plaats?
D
A
Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…
A
B
C
Op welke plaats of plaatsen vindt de sterkste
fysische verwering plaats?
D
C
Verwering van de tropen tot de polen
Bij welke breedteligging horen
de volgende uitspraken?
75˚NB
50˚NB
20˚NB
0˚
A De dikste verweringslaag
B Sterke fysische verwering
(2x)
C De sterkste chemische verwering
D Zowel chemische als fysische verwering
Verwering van de tropen tot de polen
B Sterke fysische verwering 75˚NB
D Zowel chemische als fysische verwering 50˚NB
B Sterke fysische verwering 20˚NB
A De sterkste chemische verwering 0˚
C De dikste verweringslaag
Karstverschijnselen: een bijzondere vorm van
chemische verwering
Karstverschijnselen
Kalksteen lost niet
zomaar op in water.
Dat gebeurt alleen
als het water
water…
zuur is.
CaCO3 + H2O + CO2
↔ Ca² + 2HCO3‾
Kalksteen + water + koolzuur ↔ opgeloste ionen
Karstverschijnselen
Grotten
zijn in ontstaan,
het verleden
ontstaan
de de kalksteen
Wat is eerder
de grotten
of doordat
de druipsteen?
in het grondwater oploste. De druipsteen is pas gevormd
nadat het grondwater gezakt is, de grotten zich hebben
gevuld met lucht en water door de kalksteen sijpelt. De
opgeloste kalk in het water slaat neer en vormt de druipsteen.
Karstverschijnselen
De
karstgebieden
is erg gecompliceerd.
Hetwaterhuishouding
stelsel van grottenvan
is enorm
vertakt. Hierdoor
zakken
Vooral
regenbui
kan het
gevaarlijk zijn
in de
rivierenna
deeen
grond
in, stromen
ondergronds
verder
engrotten
komente
gaan.
ergens anders weer tevoorschijn.
Hoe komt dat?
Verweringsmateriaal in beweging
Gesteente brokkelt af,
verweert en komt door het
reliëf direct in beweging…
het valt
het rolt
het glijdt
Alle verplaatsingen van
verweringsmateriaal worden
aardverschuivingen genoemd.
Verweringsmateriaal in beweging
Vier soorten aardverschuivingen:
1 Vallend gesteente ►Losse stenen/rotsblokken vallen
2 Bergstorting
►Rotsblokken glijden
3 Puinlawine
►Een mengsel van losse stenen rolt en glijdt
4 Modderstroom
►Een verweringslaag verzadigd met water
vloeit naar beneden
Verweringsmateriaal in beweging
Aardverschuivingen zijn
levensgevaarlijk. Onder welke
weersomstandigheden komt
materiaal vooral in beweging?
A Droog en zonnig weer
B Regenachtig weer
C Na hevige sneeuwbuien
D Als het in de lente plotseling
warmer wordt
Verweringsmateriaal in beweging
Al het gesteente dat naar beneden
valt, glijdt, rolt of vloeit, hoopt zich
op onder aan de helling…
Puinhelling
of
puinwaaier
De vorming van een modderstroom
langs de Engelse zuidkust
Door langdurige neerslag raakt de
grond oververzadigd met water.
Deze grond laag vloeitEen
langs
de helling naar beneden.
modderstroom
Sedimenttransport door rivieren
Bij hoog water verandert deze
rivier in een kolkende stroom
…maar
al dat
sediment
zie
die
in staat
is om
naastdeze
zand
Bij laag
water
vervoert
je pas
bij
water
liggen.
en
kleinauwelijks
ooklaag
grind
en hele
rivier
sediment
boomstammen te vervoeren…
Sedimenttransport door rivieren
Maak de juiste
combinaties!
Zand 1
Klei 2
Grind 3
A Rollend
B Springend
C Zwevend
Rivieren transporteren enorme hoeveelheden verweringsmateriaal.
De korrelgrootte bepaalt de wijze waarop…
Riviererosie
Terwijl het
water hier
doorheen kolkt
schuren de
zand- en
grindkorrels
langs het
gesteente.
Rivierwater is in
staat om dalen uit
te schuren maar kan
dankzij
dat alleen dankzij….
het sediment dat het
gesteente uitschuurt
Riviererosie
De rivier snijdt zich net zo lang in tot
het moment komt dat
dat…
de rivier het dal
gaat verbreden. Het V-dal verandert
in een dal met een vlakke dalbodem.
Riviererosie
- verticale
erosie
- horizontale
erosie
Welke
omschrijvingen
horen
bij welke foto?
alleen erosie
- naast erosie ook sedimentatie
- horizontale
erosie
- verticale erosie
- alleen erosie
- naast erosie ook sedimentatie
Riviererosie
In welk deel van de rivier komen
de volgende foto’s voor?
Riviererosie
bovenloop
middenloop
benedenloop
Verschillende soorten riviererosie
1 verticaal of
horizontaal
2 door de
turbulentie van
het water zelf of
door de schurende
werking van zand
en grind
Verschillende soorten riviererosie
verticaal
door de schurende
werking van zand
en grind
horizontaal
door de
turbulentie van
het water zelf
Delta’s
• Niger-delta
Nijl- delta
estuarium
• Schelde
Van de bergen naar de zee
In de benedenloop stroomt
de rivier door een overstromingsvlakte
Sedimentatie na elke overstroming
Het overstromingswater stroomt traag of staat stil waardoor
al het vervoerde materiaal sedimenteert…
Sedimentatie in de overstromingsvlakte leidt tot…
dikke pakketten sedimentlagen
Doordat overstromingsvlakten vaak ook langzaam wegzakken
gaat de sedimentatie door en vormen zich dikke pakketten.
Als sedimentpakketten dikker worden…
komen de lagen sediment onder druk te staan.
Zand verandert in…
Grind
verandertin…
in…
Klei verandert
schalie
conglomeraat
zandsteen