Transcript KOMPETENCJE PIELĘGNIARKI ANESTEZJOLOGICZNEJ – UREGULOWANIA PRAWNE

KOMPETENCJE
PIELĘGNIARKI
ANESTEZJOLOGICZNEJ –
UREGULOWANIA PRAWNE
13.03.2011
KSZTAŁCENIE PODYPLOMOWE,
DOSKONALENIE ZAWODOWE
• Pielęgniarka ma obowiązek stałego aktualizowania
swojej wiedzy i umiejętności zawodowych.
• Ma prawo do doskonalenia zawodowego w różnych
rodzajach kształcenia podyplomowego.
• Kształcenie podyplomowe może być realizowane
poprzez:
 Szkolenie specjalizacyjne,
 Kursy kwalifikacyjne,
 Kursy specjalistyczne,
 Kursy dokształcające.[1]
• Pielęgniarki zatrudnione na podstawie umowy
o pracę odbywają kształcenie podyplomowe:
 na swój wniosek,
na podstawie skierowania wydanego przez
pracodawcę do organizatora szkolenia,
możliwe jest także odbywanie kształcenia
podyplomowego bez skierowania, na
podstawie umowy zawartej z organizatorem.
Informacja o formach kształcenia
• Organizator kształcenia podyplomowego informuje
Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i
Położnych o planowanych terminach rozpoczęcia i
zakończenia specjalizacji oraz kursów
kwalifikacyjnych i kursów specjalistycznych.
• Informacja jest podawana dwa razy do roku (do dnia
30 czerwca i do 31 grudnia), na kolejnych 6 miesięcy.
Szkolenie i egzamin specjalizacyjny
Do szkolenia specjalizacyjnego może
przystąpić pielęgniarka posiadająca:
 prawo wykonywania zawodu,
co najmniej dwuletni staż pracy w zawodzie,
została dopuszczona do specjalizacji przez
komisję kwalifikacyjną.
Po odbyciu specjalizacji i zdaniu egzaminu
państwowego otrzymuje tytuł specjalisty w
dziedzinie pielęgniarstwa (opłata
egzaminacyjna:150 zł.).
Czas trwania specjalizacji:
• Czas ten obejmuje okres niezbędny do zrealizowania
wszystkich modułów kształcenia zawartych w ramowym
programie specjalizacji.
• Nie może on być jednak krótszy niż 18 miesięcy, ani
dłuższy niż 24 miesiące. Możliwe jest skrócenie
specjalizacji jeśli pielęgniarka spełnia co najmniej jeden z
warunków:
1) Posiada tytuł mgr (pielęgniarstwa lub położnictwa) oraz
jest zatrudniona na stanowisku zgodnym z dziedziną
specjalizacji,
2) Ukończyła szkolenie, w tym za granicą, w zakresie
zgodnym z dziedziną specjalizacji, trwające co najmniej
3 mies., i posiada co najmniej pięcioletni staż pracy w
zawodzie, w zakresie zgodnym z dziedziną
specjalizacji.
Przerwa w specjalizacji
• Jeśli zdarzy się, że pielęgniarka musi przerwać
specjalizację, możliwe jest zaliczenie odbytej
specjalizacji na poczet ponownie podjętej.
• Organizator kształcenia, może zaliczyć pielęgniarce
zrealizowane i zaliczone poprzednio moduły i
szkolenie praktyczne na podstawie przedłożonej karty
specjalizacji – jeśli przerwa w odbywaniu
specjalizacji nie była dłuższa niż 5 lat.
• Kurs specjalistyczny jest to rodzaj
kształcenia, który zgodnie z ustawą z dnia 5
lipca 1996r. o zawodach pielęgniarki i
położnej (Dz. U. z 2001r. Nr 57 poz. 602 z
późn. zm.) ma na celu uzyskanie przez
pielęgniarkę kwalifikacji do wykonywania
określonych czynności zawodowych przy
udzielaniu świadczeń pielęgnacyjnych,
zapobiegawczych, diagnostycznych,
leczniczych lub rehabilitacyjnych.
• Organizator kształcenia podyplomowego, na
podstawie ramowego programu sporządza
program kształcenia.
• Program kształcenia musi uwzględniać
wszystkie elementy modułów wskazanych w
planie nauczania ramowego programu.
• Wykaz umiejętności będących przedmiotem
kształcenia ramowego programu jest dla
organizatora i uczestnika kształcenia
obowiązującym elementem programu.
• Osiągnięcie wskazanych umiejętności
gwarantuje, że każdy absolwent kursu
specjalistycznego będzie posiadać takie same
kwalifikacje, niezależnie od miejsca
ukończenia kształcenia, podmiotu
organizującego kształcenie podyplomowe oraz
trybu kształcenia.
• Poszczególne moduły ramowego programu
zawierają:
 cel,
 treści nauczania oraz
 wykaz umiejętności wynikowych,
odnoszące się do zajęć teoretycznych, w tym
ćwiczeń w warunkach symulowanych.
Przykładowy Wykaz umiejętności będących przedmiotem
kształcenia (40 godz.)
W wyniku realizacji programu kształcenia kursu specjalistycznego
Wykonanie konikopunkcji, odbarczenie odmy prężnej oraz
wykonanie dojścia doszpikowego
(Nr 05/08) pielęgniarka powinna:
• rozpoznać, ocenić stan nagłego zagrożenia zdrowotnego i podjąć
działania ratunkowe na miejscu zdarzenia,
• wykonać konikopunkcję w stanach nagłego zagrożenia
zdrowotnego,
• odbarczyć odmę prężną w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego,
• wykonać dojście doszpikowe i doszpikowo podać leki zgodnie
z obowiązującymi standardami,
• monitorować stan zdrowia poszkodowanego w stanie nagłego
zagrożenia zdrowotnego,
• rozpoznać i przeciwdziałać następstwom stanów nagłego zagrożenia
zdrowotnego.
Kursy kwalifikacyjne
• Kurs kwalifikacyjny ma na celu uzyskanie
przez pielęgniarkę, położną specjalistycznych
kwalifikacji do udzielania określonych
świadczeń zdrowotnych wchodzących w
zakres danej dziedziny pielęgniarstwa lub
dziedziny mającej zastosowanie w ochronie
zdrowia.
Postępowanie kwalifikacyjne obejmuje:
1) ocenę, na podstawie przedstawionej dokumentacji,
czy pielęgniarka, położna ubiegająca się o
dopuszczenie do kursu kwalifikacyjnego spełnia
wymogi, o których mowa w § 22 pkt 1 i 2;
2) przeprowadzenie egzaminu wstępnego w formie
pisemnej w przypadku gdy liczba pielęgniarek,
położnych ubiegających się o dopuszczenie do kursu
kwalifikacyjnego jest większa niż liczba miejsc
określona przez organizatora kształcenia;
3) sporządzenie protokołu z postępowania
kwalifikacyjnego.
Czas trwania kursu kwalifikacyjnego obejmuje
okres niezbędny do zrealizowania wszystkich
modułów kształcenia zawartych w ramowym
programie kursu kwalifikacyjnego;
 nie może być on jednak dłuższy niż 6
miesięcy.
Kursy dokształcające
Kurs dokształcający ma na celu pogłębienie i aktualizację
wiedzy i umiejętności zawodowych pielęgniarki, położnej.
Kształcenie podyplomowe może być prowadzone w trybie
dziennym, wieczorowym, zaocznym lub mieszanym.
Do kursu dokształcającego może przystąpić pielęgniarka, położna,
która:
• Posiada prawo wykonywania zawodu
• Posiada co najmniej trzymiesięczny staż pracy w zawodzie
• Została zakwalifikowana do odbycia kursu dokształcającego
przez organizatora kształcenia
• Regularnie opłaca składki członkowskie na rzecz OIPiP w
Katowicach
Odpowiedzialność zawodowa
pielęgniarek
• Zasady postępowania dyscyplinarnego wobec
pielęgniarek określają przepisy Ustawy z dnia
19.04.1991r. o samorządzie pielęgniarek i położnych
oraz Rozporządzenia MZiOS z 19.01.1993r. W
sprawie postępowania w przedmiocie
odpowiedzialności zawodowej piel. i poł.
• Najsurowszą karą, jaka może zostać orzeczona wobec
pielęgniarki, jest kara pozbawienia prawa
wykonywania zawodu.
• Rzecznik odpowiedzialności zawodowej wszczyna
postępowanie wobec piel., jeśli uzyska wiarygodną
informację o przewinieniu z zakresu
odpowiedzialności zawodowej.
• Organami rozpatrującymi tego typu przewinienia są:
 Okręgowy sąd pielęgniarek i położnych,
 oraz Naczelny Sąd Pielęgniarek i Położnych.
Przesłanki odpowiedzialności
zawodowej
• Przesłankami odpowiedzialności zawodowej
pielęgniarki jest postępowanie sprzeczne z zasadami
etyki zawodowej, które są określone w Kodeksie
etyki zawodowej polskiej pielęgniarki i położnej oraz
naruszenie przepisów dotyczących wykonywania
zawodu pielęgniarki
Kary
• Zgodnie z Ustawą z dnia 19.04.1991r. o samorządzie
pielęgniarek i położnych, na podstawie art. 39 sąd pielęg. i
położ. może orzec wobec pielęgniarki jedną z
następujących kar:
 upomnienie,
 nagana,
 zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w ZSZ na
okres od 1 roku do 5 lat,
 zawieszenie prawa wykonywania zawodu
pielęgniarki na okres od 6 miesięcy do 3 lat,
 pozbawienie prawa wykonywania zawodu
pielęgniarki (skreślenie z listy członków Okręgowej
Izby Pielęgniarek).
Uprawnienia pielęgniarki
• Pielęgniarce, której dotyczy postępowanie
wyjaśniające, przysługują w toku postępowania
określone uprawnienia tj.:
 prawo odmowy złożenia wyjaśnień ,
 prawo odmowy udzielania odpowiedzi na pytania.
• Pielęgniarka może ustanowić obrońców w każdym
stadium postępowania (obrońcą nie może być członek
sądu p.i.p. oraz rzecznik odpowiedzialności
zawodowej)
Uprawnienia pielęgniarki cd.
• W przypadku kiedy piel. nie ma obrońcy z wyboru, sąd
piel. i poł. wyznacza jej obrońcę z urzędu, jeśli:
 zachodzi wątpliwość co do poczytalności pielęgniarki,
której dotyczy postępowanie,
 postępowanie toczy się po śmierci pielęgniarki, której ono
dotyczy.
• Od orzeczeń i postanowień kończących postępowanie
przed sądami I instancji, pielęgniarce przysługuje
odwołanie do sądu II instancji (odwołanie należy złożyć
do 14 dni od doręczenia postanowienia wraz z
uzasadnieniem).
Tymczasowe zawieszenie w
wykonywaniu zawodu
• Jeśli sąd w I instancji orzeka wobec pielęgniarki
zakaz pełnienia funkcji kierowniczych lub karę
zawieszenia prawa wykonywania zawodu, to sąd ten
może również orzec z urzędu lub na wniosek
rzecznika odpowiedzialności zawodowej – o
tymczasowym zawieszeniu pielęgniarki w
czynnościach zawodowych.
• Postanowienie to jest zaskarżalne. Pielęgniarce i
rzecznikowi odpowiedzialności zawodowej
przysługuje prawo wniesienia zażalenia na to
postanowienie.
cd.
• Postanowienie o tymczasowym zawieszeniu jest
wykonywalne natychmiast, z chwilą jego wydania –
a więc zastosowanie zawieszenia dokonane zostaje
przed uprawomocnieniem się orzeczenia o ukaraniu.
• Pielęgniarka „tymczasowo zawieszona” nie może
wykonywać praktyki w żadnej formie.
• Okres tymczasowego zawieszenia w czynnościach
zawodowych zalicza się na poczet kary zawieszenia
prawa wykonywania zawodu.[1]
Postępowanie odwoławcze
• Pielęgniarce niezadowolonej z rozstrzygnięcia sądu I
instancji przysługuje możliwość złożenia odwołania
do sądu II instancji.
• Należy pamiętać, że termin odwołania wynosi 14 dni
od daty doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem
(po 14 dniach sąd zostawi je bez odpowiedzi).
• Odwołanie składa się za pośrednictwem sądu, który
wydał orzeczenie.
• W przypadku uniewinnienia bądź umorzenia
postępowania pielęgniarka może domagać się
opublikowania orzeczenia o uniewinnieniu bądź
umorzeniu postępowania w organie prasowym
samorządu pielęgniarek i położnych.
• Pielęgniarka może domagać się także odszkodowania
za szkodę poniesioną w związku z niekorzystnym dla
niej orzeczeniem.
• Roszczenie to wygasa jednak po upływie roku od
uprawomocnienia się orzeczenia.
Orzekanie o niezdolności do
wykonywania zawodu pielęgniarki
• Jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie całkowitej albo
częściowej niezdolności pielęgniarki do
wykonywania zawodu, spowodowanej jej stanem
zdrowia, okręgowa rada p i p powołuje komisję
lekarską, złożoną ze specjalistów odpowiednich
dziedzin medycyny i uprawnioną do wydania
orzeczenia w tej sprawie.
• Pielęgniarka, której sprawa dotyczy, obowiązana jest
do stawienia się przed komisją.
• Na podstawie orzeczenia komisji okręgowa rada p i p
podejmuje uchwałę o zawieszeniu prawa
wykonywania zawodu na okres trwania niezdolności
albo o ograniczeniu wykonywania określonych
czynności zawodowych na okres trwania
niezdolności.
• Pielęgniarka uprawniona jest do uczestnictwa, z
prawem zabrania głosu, w posiedzeniu oipip w czasie
rozpatrywania jej sprawy.
Odmowa poddania się badaniom
• Jeśli pielęgniarka odmawia poddania się badaniu
przez komisję lub gdy orpip na podstawie wyników
postępowania wyjaśniającego uzna, że dalsze
wykonywanie zawodu lub ściśle określonych
czynności zawodowych ze względu na jej stan
zdrowia nie jest możliwe, orpip podejmuje uchwałę o
zawieszeniu prawa wykonywania zawodu
pielęgniarki albo o graniczeniu wykonywania
określonych czynności zabiegowych.
• Od ww uchwał pielęgniarce przysługuje prawo
wniesienia odwołania do Naczelnej RPiP w terminie
do 14 dni.
• Pielęgniarka, w stosunku do której podjęto uchwałę o
zawieszeniu prawa wykonywania zawodu albo
ograniczeniu wykonywania określonych czynności
zawodowych, może wystąpić do orpip o uchylenie
uchwały, jeśli ustaną przyczyny zawieszenia lub
ograniczenia, nie wcześniej jednak niż po upływie 6
miesięcy od podjęcia uchwały orpip.
• Postępowanie w ww sprawach jest poufne.
Akty prawne
• Pielęgniarka wykonuje swoje obowiązki na
podstawie przepisów prawa, a zwłaszcza:
o Ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej z 5.07.1996,
o Ustawy o zakładach opieki zdrowotnej z 30.08.1991,
o Rozporządzenia MZiOS z dnia 7 listopada 2007 r. w sprawie
zakresu i rodzaju świadczeń zapobiegawczych,
diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych
wykonywanych przez pielęgniarkę samodzielnie bez zlecenia
lekarskiego,
o Kodeksu Pracy,
o Kodeksu Etyki Zawodowej polskiej Piel. i Poł.,
Cd. akty prawne
• Rozporządzenia MZ w sprawie rodzajów
dokumentacji medycznej w Zakładach Opieki
Zdrowotnej, sposobu jej prowadzenia oraz
szczegółowych warunków jej udostępniania,
• Regulaminów i zarządzeń obowiązujących w
miejscu pracy pielęgniarki.
Kompetencje pielęgniarki
anestezjologicznej- uregulowania
prawne
Czynności wykonywane przez pielęgniarkę
samodzielnie, bez zlecenia lekarskiego
reguluje ROZPORZĄDZENIE MINISTRA
ZDROWIA z dnia 7 listopada 2007 r. w
sprawie rodzaju i zakresu świadczeń
zapobiegawczych, diagnostycznych,
leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych
przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie
bez zlecenia lekarskiego
(Dz. U. Nr 210, poz. 1540)
Na podstawie art. 6 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o
zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2001 r. Nr
57, poz. 602, z późn. zm.) zarządza się, co następuje:
1. Pielęgniarka jest uprawniona do wykonywania
samodzielnie, bez zlecenia lekarskiego:
1) świadczeń zapobiegawczych obejmujących:
a) prowadzenie poradnictwa w zakresie samoopieki w
życiu z chorobą i niepełnosprawnością w stosunku do
człowieka chorego i jego rodziny,
b) psychoedukację chorych z zaburzeniami
psychicznymi i uzależnieniami oraz ich rodzin, pod
warunkiem odbycia kursu specjalistycznego,
c) prowadzenie poradnictwa w zakresie żywienia
dorosłych oraz dzieci zdrowych,
d) prowadzenie poradnictwa w zakresie żywienia
dzieci chorych, pod warunkiem uzyskania tytułu
specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa
pediatrycznego,
e) prowadzenie poradnictwa w zakresie sprawowania
opieki nad dziećmi z grup dyspanseryjnych, pod
warunkiem odbycia kursu kwalifikacyjnego w
zakresie pielęgniarstwa w środowisku nauczania i
wychowania lub uzyskania tytułu specjalisty w
dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego,
f) pielęgnację skóry i błon śluzowych z
zastosowaniem środków farmaceutycznych i
materiałów medycznych,
g) wykonywanie szczepień ochronnych w
ramach kalendarza szczepień i na zlecenie
właściwych jednostek organizacyjnych służby
zdrowia oraz wystawianie związanych z tym
zaświadczeń, pod warunkiem odbycia kursu
specjalistycznego,
h) organizację izolacji chorych zakaźnie w
miejscach publicznych i w warunkach
domowych;
2) świadczeń diagnostycznych obejmujących:
a) wykonywanie badania fizykalnego, pod
warunkiem uzyskania tytułu specjalisty w
dziedzinie pielęgniarstwa,
b) wykonywanie badania fizykalnego
umożliwiającego wczesne wykrywanie chorób
sutka, pod warunkiem odbycia kursu
specjalistycznego,
c) kierowanie na badania diagnostyczne lub
pobieranie materiałów do badań diagnostycznych,
pod warunkiem uzyskania tytułu specjalisty w
dziedzinie pielęgniarstwa,
d) kierowanie na badania lub pobieranie
materiałów do badań bakteriologicznych
(mocz, kał, plwocina, wymazy z nosa, gardła i
narządów płciowych i inne wydzieliny), pod
warunkiem uzyskania tytułu specjalisty w
dziedzinie pielęgniarstwa,
e) wykonywanie testów diagnostycznych dla
oznaczenia ciał ketonowych i glukozy we krwi
i w moczu,
f) oznaczanie glikemii za pomocą glukometru,
g) wykonywanie badań przesiewowych oraz
kierowanie do lekarzy, pod warunkiem
odbycia kursu kwalifikacyjnego w zakresie
pielęgniarstwa w środowisku nauczania i
wychowania lub w zakresie pielęgniarstwa
środowiskowego (rodzinnego),
h) wykonywanie EKG, pod warunkiem
odbycia kursu specjalistycznego,
i) wykonywanie pulsoksymetrii,
j) wykonywanie pomiarów stężenia gazów
biorących udział w procesie oddychania
(gazometrii, kapnometrii), pod warunkiem
odbycia kursu kwalifikacyjnego w zakresie
anestezjologii i intensywnej terapii,
k) ocenę wydolności oddechowej metodą
spirometrii,
l) wstępną ocenę ciężkości urazów i
organizację bezpiecznego transportu chorego,
m) ocenę stopnia i powierzchni oparzeń oraz
podjęcie działań leczniczych w ramach
pomocy przedlekarskiej, pod warunkiem
odbycia kursu specjalistycznego,
n) ocenę stanu świadomości chorego z
wykorzystaniem właściwych metod oceny
(schematów, klasyfikacji), pod warunkiem
odbycia kursu kwalifikacyjnego w zakresie
anestezjologii i intensywnej terapii lub
uzyskania tytułu specjalisty w dziedzinie
pielęgniarstwa,
o) ocenę poziomu znieczulenia pacjenta oraz
relaksometrię, pod warunkiem uzyskania
tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa
w zakresie anestezjologii i intensywnej terapii,
p) prowadzenie bilansu wodnego,
q) ocenę stopnia przewodnienia pacjenta
dializowanego, pod warunkiem odbycia kursu
specjalistycznego,
r) ocenę i monitorowanie bólu oraz innych
objawów u przewlekle chorych objętych
opieką paliatywną oraz ocenę wydolności
fizycznej chorego, pod warunkiem odbycia
kursu specjalistycznego,
s) ocenę jakości życia chorego objętego opieką
paliatywną, pod warunkiem odbycia kursu
specjalistycznego;
3) świadczeń leczniczych obejmujących:
a) ustalanie diety w żywieniu ludzi chorych, w
oparciu o obowiązujące w tym zakresie
wytyczne,
b) dobór i wykorzystanie różnych technik
karmienia u chorych,
c) zakładanie zgłębnika do żołądka i
odbarczenie treści,
d) wykonywanie zabiegów z zastosowaniem
ciepła i zimna,
e) zakładanie cewnika do pęcherza moczowego i
usuwanie założonego cewnika,
f) płukanie pęcherza moczowego,
g) wykonywanie zabiegów doodbytniczych
(lewatywa, wlewka, kroplówka),
h) dobór sposobów i opatrywanie oparzeń, ran,
odleżyn (do III° włącznie) oraz przetok, pod
warunkiem odbycia kursu specjalistycznego,
i) zdejmowanie szwów, pod warunkiem
odbycia kursu specjalistycznego,
j) doraźne podawanie tlenu,
k) tlenoterapię, pod warunkiem uzyskania tytułu
specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa,
l) wykonywanie inhalacji,
m) stosowanie baniek lekarskich,
n) wykonywanie kaniulacji żył obwodowych,
o) podawanie dożylne leków oraz kroplowe
przetaczanie dożylne płynów w ramach postępowania
w resuscytacji krążeniowo-oddechowej według
obowiązujących standardów postępowania w stanach
naglących, pod warunkiem odbycia kursu
specjalistycznego,
p) doraźną modyfikację stałej dawki leczniczej insuliny
krótkodziałającej,
q) kroplowe przetaczanie dożylne płynów,
podawanie dożylne leków (Heparinum, Natrium
Chloratum 0,9%, Glucosum 5%, Natrium
Chloratum 10%, Calcium 10%) oraz modyfikację
ich dawki, w trakcie trwania dializy, zgodnie z
planem leczenia ustalonym dla danego pacjenta
oraz obowiązującymi w danym zakładzie opieki
zdrowotnej standardami, pod warunkiem odbycia
kursu specjalistycznego,
r) doraźną modyfikację dawki leczniczej leku
przeciwbólowego i leków stosowanych w celu
łagodzenia innych dokuczliwych objawów
(duszność, nudności, wymioty, lęk, delirium) u
chorych objętych opieką paliatywną, pod
warunkiem odbycia kursu specjalistycznego,
s) podawanie na zlecenie lekarskie dożylne,
zewnątrzoponowe i podskórne leków
łagodzących dokuczliwe objawy u chorych
objętych opieką paliatywną, z uwzględnieniem
nowoczesnych technik (stosowanie analgezji
sterowanej przez chorego- PCA, ciągłego
podawania leków i płynów podskórnie przy
użyciu zestawu "Buterfly" oraz infuzorów),
pod warunkiem odbycia kursu
specjalistycznego,
t) przygotowanie chorych (i ich rodzin) leczonych
metodami: Ciągła Ambulatoryjna Dializa
Otrzewnowa (CADO), Automatyczna Dializa
Otrzewnowa (ADO) i hemodializa oraz
hiperalimentacja - do współudziału w
prowadzonym leczeniu, pod warunkiem odbycia
kursu specjalistycznego,
u) wykonywanie intubacji dotchawiczej w
sytuacjach nagłych, pod warunkiem uzyskania
tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa w
zakresie anestezjologii i intensywnej terapii,
w) wykonywanie defibrylacji, pod warunkiem
odbycia kursu specjalistycznego,
x) zastosowanie unieruchomienia przy
złamaniach kości i zwichnięciach oraz
przygotowanie chorego do transportu,
y) zlecanie transportu chorego,
z) prowadzenie psychoterapii podstawowej
oraz wykorzystanie elementów psychoterapii
kwalifikowanej, pod warunkiem odbycia kursu
specjalistycznego;
4) świadczeń rehabilitacyjnych obejmujących:
a) prowadzenie rehabilitacji przyłóżkowej w celu
zapobiegania powikłaniom wynikającym z
unieruchomienia,
b) prowadzenie usprawniania ruchowego
(siadanie, pionizacja, nauka chodzenia, nauka
samoobsługi),
c) prowadzenie aktywizacji podopiecznych z
wykorzystaniem elementów terapii zajęciowej,
pod warunkiem odbycia kursu specjalistycznego,
d) prowadzenie terapii kreatywnej i rehabilitacji
chorych wymagających opieki paliatywnej, pod
warunkiem odbycia kursu specjalistycznego,
e) prowadzenie instruktażu w zakresie treningu pęcherza
moczowego u chorych z problemem nietrzymania moczu, pod
warunkiem odbycia kursu specjalistycznego,
f) prowadzenia instruktażu w zakresie hartowania i
kształtowania kikuta amputowanej kończyny, pod warunkiem
odbycia kursu specjalistycznego,
g) rehabilitację podopiecznych z zaburzeniami psychicznymi,
pod warunkiem odbycia kursu specjalistycznego,
h) wnioskowanie o objęcie opieką społeczną, pod warunkiem
odbycia kursu kwalifikacyjnego w zakresie pielęgniarstwa
środowiskowego (rodzinnego).
2. Rodzaje badań diagnostycznych i materiałów
do tych badań, o których mowa w ust. 1 pkt 2
lit. c, określa załącznik nr 1 do rozporządzenia
Załącznik nr 1
RODZAJE BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH I RODZAJE
MATERIAŁÓW DO TYCH
BADAŃ POBIERANYCH PRZEZ PIELĘGNIARKĘ
Rodzaj materiału /Rodzaj badania
Krew: morfologia, OB, cukier, Jonogram, Mocznik,
kreatynina, cholesterol, Hbs
czas krzepnięcia*, obecność HCV, HIV*
mocz : badanie ogólne
Kał: pasożyty, krew
Plwocina: BK
* Dotyczy wyłącznie chorych dializowanych.
Czynności ratunkowe
Pielęgniarka systemu w rozumieniu art. 3 pkt 6 ustawy z dnia
8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym
(Dz. U. Nr 191, poz. 1410 oraz z 2007 r. Nr 89, poz. 590), jest
uprawniona do wykonywania samodzielnie, bez zlecenia
lekarskiego medycznych czynności ratunkowych
obejmujących:
pielęgniarka systemu - pielęgniarkę posiadającą tytuł specjalisty lub
specjalizującą się w dziedzinie pielęgniarstwa ratunkowego, anestezjologii i
intensywnej opieki, chirurgii, kardiologii, pediatrii, a także pielęgniarkę
posiadającą ukończony kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa
ratunkowego, anestezjologii i intensywnej opieki, chirurgii, kardiologii,
pediatrii oraz posiadającą co najmniej 3-letni staż pracy w oddziałach tych
specjalności, oddziałach pomocy doraźnej, izbach przyjęć lub pogotowiu
ratunkowym;
1) ocenę stanu pacjenta w celu ustalenia
postępowania i podjęcia decyzji o prowadzeniu
lub odstąpieniu od medycznych czynności
ratunkowych;
2) układanie pacjenta w pozycji właściwej dla
jego stanu zdrowia lub odniesionych obrażeń;
3) podjęcie i prowadzenie podstawowej i
zaawansowanej resuscytacji krążeniowo –
oddechowej u dorosłych i dzieci według
standardów ogłoszonych w obwieszczeniu
wydanym na podstawie art. 43 ustawy z dnia 8
września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie
Medycznym;
4) bezprzyrządowe przywracanie drożności dróg
oddechowych;
5) przyrządowe przywracanie i zabezpieczanie
drożności dróg oddechowych z zastosowaniem w
szczególności:
a) rurki ustno – gardłowej,
b) rurki nosowo – gardłowej,
c) maski krtaniowej,
d) rurki krtaniowej,
e) konikopunkcji (pod warunkiem odbycia
dodatkowego kursu specjalistycznego);
6) odsysanie dróg oddechowych;
7) podjęcie tlenoterapii biernej lub
wspomagania oddechu lub wentylacji
zastępczej powietrzem lub tlenem:
a) ręcznie, z użyciem:
- maski twarzowej,
- zastawki jednokierunkowej i worka
oddechowego,
b) mechanicznie – z użyciem respiratora;
8) intubację dotchawiczą w laryngoskopii
bezpośredniej w nagłym zatrzymaniu krążenia
przez usta lub przez nos, bez użycia środków
zwiotczających oraz prowadzenie wentylacji
zastępczej;
9) wykonanie EKG;
10) wykonanie defibrylacji ręcznej na podstawie
EKG;
11) wykonanie defibrylacji zautomatyzowanej;
12) monitorowanie czynności układu
oddechowego;
13) monitorowanie czynności układu krążenia
metodami nieinwazyjnymi;
14) wykonanie kaniulacji żył obwodowych
kończyn górnych i dolnych oraz żyły szyjnej
zewnętrznej;
15) wykonanie dojścia doszpikowego przy
użyciu gotowego zestawu (pod warunkiem
odbycia dodatkowego kursu
specjalistycznego);
16) podawanie leków drogą dożylną,
domięśniową, podskórną, dotchawiczą,
doustną, doodbytniczą i wziewną oraz
doszpikową, przy użyciu gotowego zestawu
(podawanie leków drogą doszpikową pod
warunkiem odbycia dodatkowego kursu
specjalistycznego);
17) odbarczenie odmy prężnej drogą nakłucia
jamy opłucnowej (pod warunkiem odbycia
dodatkowego kursu specjalistycznego);
18) oznaczanie poziomu parametrów
krytycznych z użyciem dostępnego sprzętu, w
tym w szczególności:
a) poziomu glukozy w surowicy,
b) poziomu elektrolitów w surowicy,
c) badania gazometrycznego krwi
włośniczkowej;
19) opatrywanie ran;
20) tamowanie krwotoków;
21) unieruchamianie kręgosłupa ze
szczególnym uwzględnieniem odcinka
szyjnego;
22) odebranie porodu nagłego w warunkach
pozaszpitalnych;
23) segregację medyczną w rozumieniu art. 43
ust. 2 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o
Państwowym Ratownictwie Medycznym;
24) podejmowanie działań zabezpieczających
w celu ograniczenia skutków zdrowotnych
zdarzenia;
25) przygotowanie pacjenta i opieka medyczna
podczas transportu przez zespół ratownictwa
medycznego w rozumieniu art. 3 ust. 10
ustawy z dnia 8 września 2006 r. o
Państwowym Ratownictwie Medycznym.
Pielęgniarka systemu, wykonująca określone
w rozporządzeniu medyczne czynności
ratunkowe, jest uprawniona do podania
pacjentowi doraźnie w nagłych wypadkach,
bez zlecenia lekarza, leków zamieszczonych w
wykazie stanowiącym załącznik nr 2 do
rozporządzenia
W związku z samodzielnym wykonywaniem
świadczeń leczniczych pielęgniarka jest
uprawniona do podania pacjentowi doraźnie w
nagłych wypadkach, bez zlecenia lekarza,
leków zamieszczonych w wykazie
stanowiącym załącznik nr 3 do
rozporządzenia.
§ 5.
1. Pielęgniarka zatrudniona w zakładzie opieki
zdrowotnej informuje, bez zbędnej zwłoki,
lekarza o samodzielnym wykonaniu świadczeń
wymienionych w § 1 oraz o podanych lekach.
2. Przepis stosuje się odpowiednio do
pielęgniarki wykonującej opiekę nad pacjentem
poza zakładem opieki zdrowotnej, jeżeli w jej
obecności pacjent zostanie objęty opieką lekarską.
§ 9.
Pielęgniarka, położna przy podejmowaniu
czynności związanych z samodzielnym
wykonywaniem świadczeń zapobiegawczych,
diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych
nie powinna wykraczać poza swoje umiejętności
zawodowe, a w szczególności podejmować
czynności wymagających umiejętności
zawodowych, uzyskiwanych w drodze
doskonalenia zawodowego w odpowiedniej
formie kształcenia podyplomowego [1].
Leki podawane przez pielęgniarkę bez
zlecenia lekarskiego
• Zgodnie z przepisami Rozporządzenia MZ z dnia
20.10.2005 r. w sprawie zakresu zadań lekarza,
pielęgniarki i położnej poz, świadczenia lecznicze
wykonywane przez pielęgniarkę obejmują:
 podawanie leków różnymi drogami i technikami
zleconymi przez lekarza,
- w tym wykonywanie iniekcji dożylnych,
podskórnych, śródskórnych oraz wykonywanie
wlewów dożylnych.
• Podstawą do podania leku przez pielęgniarkę jest
zlecenie lekarskie, które powinno zawierać prócz
nazwy leku, dawki, sposobu i czasookresu podawania
również zapis o tym, że zabieg należy wykonać w
warunkach domowych, bez obecności lekarza.
• W świetle art.45 Ustawy z dnia 5 grudnia 1996r. O
zawodach lekarza i l. dentysty, za zlecenie lekarskie
(leki i drogę podania) odpowiedzialność ponosi
lekarz.
• Pielęgniarka ponosi odpowiedzialność jedynie za
prawidłowe wykonanie zlecenia, a w przypadku leku
– za prawidłowe jego podanie.
• Warunkiem podania niektórych leków jest odbycie
przez pielęgniarkę szkolenia specjalistycznego (slajd
41,42).
• Za podanie leku w sposób odbiegający od ustalonych
procedur , pielęgniarka może ponieść
odpowiedzialność dyscyplinarną, a gdyby doszło do
rozstroju zdrowia pacjenta, także odpowiedzialność
cywilną.
Składowe kwalifikacji:
(Nazwa kwalifikacji cząstkowej):
1. Prowadzenie edukacji zdrowotnej.
2. Pielęgnowanie człowieka.
3. Organizowanie opieki pielęgniarskiej
4. Stosowanie procedur zapewnienia jakości opieki
pielęgniarskiej.
5. Podejmowanie współpracy w zespole terapeutycznym.
6. Udzielanie pomocy medycznej w stanach zagrożenia
życia.
7. Prowadzenie badań naukowych w pielęgniarstwie
anestezjologicznym
Wykaz zadań zawodowych (nazwa zadania):
1. Kaniulacja naczyń krwionośnych i pobieranie
materiału w celach diagnostycznych.
2. Przygotowanie pacjenta do badań i zabiegów
inwazyjnych oraz opieka nad nim w trakcie i po ich
wykonaniu.
3. Ocena stanu zdrowia pacjenta na podstawie badania
fizykalnego.
4. Udział w premedykacji pacjenta.
5. Prowadzenie resuscytacji krążeniowa – oddechowej (
w tym defibrylacja, podawanie leków silnie
działających, intubacja dotchawicza w stanach
nagłych, masaż serca.)
6. Wykonanie intubacji dotchawiczej w przypadku ostrej
niewydolności oddechowej, prowadzenie skutecznej
wentylacji zastępczej, zastosowanie odpowiedniej metody
tlenoterapii.
7. Wykonywanie zapisu EKG oraz interpretacja zmian w zapisie
w tym zagrażających życiu, i podejmowanie odpowiednich
działań zależnych od rodzaju zaburzeń.
8. Prowadzenie oceny stanu wydolności narządowej i
świadomości pacjenta przy użyciu skal oceny.
9. Opieka nad pacjentem nieprzytomnym.
10. Pielęgnacja chorego we wstrząsie.
11. Udział w odżywianiu pacjenta drogą dojelitową i
pozajelitową w ramach IT lub leczenia paliatywnego.
12. Modyfikowanie dawki leków p/bólowych w terapii bólu
zgodnie z planem leczenia ustalonym przez lekarza
prowadzącego terapię.
13. Wykonywanie próby biologicznej przed transfuzją
preparatów krwi i krwiopochodnych oraz transfuzja tych
preparatów. Infuzja płynów krwiozastępczych.
14. Ocena wystąpienia ryzyka powikłań u pacjentów w IT oraz
zapobieganie tym powikłaniom.
15. Współtworzenie zasad współpracy zespołu terapeutycznego.
16. Utrzymanie w gotowości i sprawności aparatury
monitorującej i pozostałego sprzętu medycznego i
niemedycznego.
Procedura podania leku
• Pielęgniarkę obowiązuje określona procedura podania
leku.
• Przed zabiegiem powinna ona poinformować pacjenta o
rodzaju zabiegu i otrzymać od niego zgodę na jego
wykonanie.
• Przed zabiegiem, w trakcie i po zabiegu należy stosować
środki ostrożności, w tym profilaktykę zakażeń.
• Po wykonanym zabiegu poinstruować pacjenta o sposobie
postępowania po podaniu leku.
• Na zakończenie zabieg udokumentować i poinformować
lekarza.
Zadania pielęgniarki
anestezjologicznej w różnych
placówkach
Sala operacyjna
• Pielęgniarka anestezjologiczna po uprzednim
przygotowaniu Sali operacyjnej oraz zapoznaniu się z
planem zabiegów,
 przyjmuje pacjenta z danego oddziału w śluzie bloku
operacyjnego,
 identyfikuje pacjenta według danych historii choroby,
 przeprowadza krótki wywiad (czy pacjent wyraził
zgodę na zabieg, czy jest na czczo, czy wyjął
protezy).
• Od momentu przekazania pacjenta na blok, przejmuje
odpowiedzialność w zakresie opieki nad nim,
bezpieczeństwa w trakcie pobytu (wraz z lekarzem).
• Przed rozpoczęciem znieczulenia, pielęgniarka:
 przygotowuje aparat do znieczulenia,
 wykonuje wkłucie do żyły,
 podłącza wlew kroplowy,
 podłącza pacjenta do aparatury monitorującej funkcje
życiowe (RR, AS, SpO2, EtCO2),
 Asystuje anestezjologowi do intubacji, podczas
całego znieczulenia i wybudzenia pacjenta.
• Po zakończonym zabiegu operacyjnym i
znieczuleniu, zespół anestezjologiczny przekazuje
pacjenta pielęgniarce z Sali wybudzeń lub OIT.
• Pacjent jest przekazywany wraz z dokumentacją
medyczną w śluzie BO.
Oddział pooperacyjny
 Pielęgniarka czuwa nad prawidłowym wybudzeniem,
 Dalej kontroluje parametry (RR, AS, SpO2),oddech,
stan świadomości.
 Wszystkie parametry i obserwacje zapisuje na
odwrotnej stronie karty znieczulenia.
 Przyjęcie na stanowisko wybudzeniowe zapisuje
także w raporcie pielęgniarskim i książce wybudzeń.
• Przekazując pacjenta na oddział macierzysty,
pielęgniarka przekazuje dokumentację, informuje o
stanie zdrowia pacjenta.
• Godzinę przekazania odnotowuje w karcie
znieczulenia i książce wybudzeń.
• Sala wybudzeniowa należy organizacyjnie do bloku
operacyjnego i pracuje jednozmianowo.
SOR
Szpitalny oddział ratunkowy –komórka
organizacyjna szpitala w rozumieniu
przepisów o zakładach opieki zdrowotnej,
stanowiąca jednostkę systemu, o której mowa
w art. 32 ust. 1 pkt 1, udzielająca świadczeń
opieki zdrowotnej osobom w stanie nagłego
zagrożenia zdrowotnego, spełniająca
wymagania określone w ustawie. [3]
Sala porodowa
• W celu uśmierzenia bólu porodowego można stosować:
znieczulenie zo, pp lub łączone pp i zo.
• Cewnik do przestrzeni zo lub pp wprowadza lekarz
anestezjolog w asyście pielęgniarki anestezjologicznej,
• Pielęgniarka układa pacjentkę w odpowiedniej pozycji,
monitoruje RR i tętno rodzącej przed i po wykonaniu
znieczulenia.
• Pielęgniarka zabezpiecza leki i sprzęt na wypadek
wystąpienia powikłań po podaniu anestetyku
miejscowego lub opioidu [2].
Pomoc doraźna
Art. 36.
1. Zespoły ratownictwa medycznego dzielą się na:
1) zespoły specjalistyczne, w skład których wchodzą co
najmniej trzy osoby uprawnione
do wykonywania medycznych czynności ratunkowych,
w tym lekarz systemu oraz pielęgniarka systemu lub
ratownik medyczny;
2) zespoły podstawowe, w skład których wchodzą co
najmniej dwie osoby uprawnione do wykonywania
medycznych czynności ratunkowych, w tym
pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny.
Poradnia przeciwbólowa
• Pielęgniarki mogą brać czynny udział w pracach
zespołów medycznych zajmujących się leczeniem
bólu zarówno w:
 lecznictwie zamkniętym,
 pomocy doraźnej,
 medycynie ratunkowej.
• Po odpowiednim przeszkoleniu pielęgniarka może
uczestniczyć w następujących procedurach
diagnostycznych dotyczących bólu:
 zbieranie wywiadu dotyczącego: umiejscowienia,
intensywności, czasu wystąpienia i trwania bólu,
ograniczeń aktywności fizycznej, nastroju chorego,
dotychczasowego leczenia i chorób przewlekłych;
 asystowanie lekarzowi w badaniu przedmiotowym
chorego;
 udzielanie pacjentowi informacji przy wypełnianiu
arkuszy oceny bólu i kwestionariuszy.
Udział pielęgniarki w procedurach leczenia bólu
polega na :
 podawaniu leków p/bólowych zleconych przez
lekarza,
 asystowaniu lekarzowi w wykonywaniu inwazyjnych
zabiegów leczenia bólu,
 wykonywaniu pod nadzorem zabiegów
neuromodulacyjnych,
 ilościowej i jakościowej ocenie bólu w trakcie jego
leczenia.
Oddziały niezabiegowe
Dział Anestezjologii zapewnia funkcjonowanie
tzw. "zespołu reanimacyjnego" na terenie
szpitala.
W ciągłej gotowości jest anestezjolog,
pielęgniarka anestezjologiczna i odpowiedni
sprzęt do udzielania pomocy pacjentom w
stanach zagrożenia życia na terenie szpitala.
• Gdy dochodzi do nagłego załamania się stanu
zdrowia pacjenta w stopniu zagrażającym
życiu niezależnie od działań podejmowanych
przez personel danego oddziału (zgodnie z
aktualnymi wytycznymi Europejskiej Rady
Resuscytacji w zakresie BLS = Basic Life
Support) - wzywany jest zespół reanimacyjny.
Piśmiennictwo:
Stychlerz A. Uregulowania prawne dotyczące wykonywania
zawodu pielęgniarki. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. W-wa 2009.
2. Wołowicka L. Dyk D (red). Anestezjologia i Intensywna Opieka.
PZWL, W-wa 2010
3. USTAWA z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie
Medycznym (Dz. U. z dnia 20 października 2006 r.)
4. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIa z dnia 7 listopada
2007 r.
w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych,
diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych
przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia
lekarskiego
1.