Transcript การด าเนินการกวาดล้างโปลิโอ และโรคหัด ศูนย์ประสานงานโครงการกวาดล้างโปลิโอและโรคหัด ตามพันธะสัญญานานาชาติ

การดาเนินการกวาดล้ างโปลิโอ
และโรคหัด
ศูนย์ประสานงานโครงการกวาดล้างโปลิโอและโรคหัด
ตามพันธะสัญญานานาชาติ
Polio Eradication Project
ความเป็นมา
พ.ศ. 2531
ลงนามในสั ญญาความร่ วมมือกวาดล้ างโปลิโอ
พ.ศ. 2535
เริ่มระบบเฝ้าระวัง ผู้ป่วยทีม่ ีอาการอัมพาตกล้ ามเนื้ออ่ อน
ปวกเปี ยกอย่ างเฉียบพลัน (Acute Flaccid Paralysis)
พ.ศ. 2537
เริ่มรณรงค์ ให้ วคั ซีนโปลิโอทัว่ ประเทศประจาปี ซึ่งต่ อมาลด
เป้ าหมายลงเหลือเฉพาะกลุ่มเสี่ ยง
พ.ศ. 2540
รายงานผู้ป่วยโปลิโอรายสุ ดท้ าย
พ.ศ. 2547
องค์ การอนามัยโลกเข้ าตรวจสอบการดาเนินงานกวาดล้ าง
โปลิโอในประเทศไทย ผลเป็ นทีน่ ่ าพอใจ
Polio case and OPV3 coverage,
Thailand, 1961 - 2011
OPV in EPI
in 1977
100
90
Polio Cases
1000
80
70
800
The last case
1997
NID sNID
1994 2000
600
400
60
50
40
30
20
200
10
0
0
1961 1965 1969 1973 1977 1981 1985 1989 1993 1997 2001 2005 2009
Number of Polio Cases
OPV3 coverage
OPV3 coverage(%)
1200
พ.ศ. 2553
กระทรวงสาธารณสุ ขตกลงเห็นด้ วยกับข้ อเสนอ
การกาจัดโรคหัด ซึ่งเป็ นหัวข้ อปรึกษาหารื อ
ร่ วมกับประเทศอื่นในภูมิภาคในการประชุ ม
World Health Assembly 2010
กระทรวงสาธารณสุ ข อนุมัตแิ ผนดาเนินโครงการ
กวาดล้ างโปลิโอและโรคหัด พ.ศ. 2553-2563 และ
ให้ กรมควบคุมโรคเป็ นหน่ วยงานประสานงาน มี
กรมต่ างๆ ร่ วมดาเนินการ ได้ แก่
กรมวิทยาศาสตร์ การแพทย์ กรมการแพทย์ และ
สานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุ ข
ว ัตถุประสงค์การดาเนินการ
1
2
รักษาสถานะปลอดโรคโปลิโอในประเทศไทย
ลดอุบัตกิ ารณ์ การเกิดโรคหัดในประเทศไทยลงเหลือไม่ เกิน
1 รายต่ อประชากรหนึ่งล้ านคนในปี 2563
(ไม่ เกิน 5 รายต่ อประชากรหนึ่งล้ านในปี 2558)
กลวิธก
ี ารดาเนินงานกวาดล้างโปลิโอ
1
ให้ วคั ซีนโปลิโอตามระบบปกติ อย่างน้อย 3 ครั้ง ในเด็กอายุครบ 1 ปี
ไม่นอ้ ยกว่าร้อยละ 90 ในทุกตาบล
2
เฝ้าระวังค้ นหาผู้ป่วย AFP ไม่นอ้ ยกว่า 2 ต่อแสนประชากรเด็กอายุต่ากว่า
15 ปี รายจังหวัด และเก็บอุจจาระส่ งตรวจตามเกณฑ์ 14 วันหลังวันเกิด
อาการอัมพาต
3
สอบสวนและควบคุมโรคผู้ป่วย AFP กลุ่มเสี่ ยงสู งตามเกณฑ์ ไม่นอ้ ยกว่า
ร้อยละ 90 (สอบสวนทุกรายภายใน 48 ชัว่ โมง และควบคุมโรคในรายที่
กาหนดภายใน 72 ชัว่ โมงหลังพบผูป้ ่ วย)
4
รณรงค์ ให้ วคั ซีนโปลิโอแก่ เด็กในพืน้ ทีเ่ สี่ ยง ความครอบคลุมไม่นอ้ ยกว่าร้อย
ละ 90 ในตาบลที่ดาเนินการ
Non-polio AFP rate 2007 - 2012
300
273 (2.12)
261 (1.97)
250
226 (1.67)
250 (1.94)
208 (1.59)
200
150
100
88 (0.67)
50
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2012(to
(to Mar)
May)
Non-polio AFP rate by province 2011 - 2012
AFP rate ≥ 2/100,000
(31 provinces)
AFP rate 1-1.99/100,000
(22 provinces)
AFP rate < 1/100,000
(14 provinces)
No AFP reported
(9 provinces)
AFP rate ≥ 2/100,000
(9 provinces)
AFP rate 1-1.99/100,000
(13 provinces)
AFP rate < 1/100,000
(25 provinces)
No AFP reported
(29 provinces)
ร้อยละของผูป
้ ่ วย AFP ทีเ่ ก็บต ัวอย่างอุจจาระถูกต้อง
ื้ ไวร ัสโปลิโอ 2007 - 2012
เพือ
่ ตรวจยืนย ันเชอ
%
100
90
80
70
76.6
79.7
73.9
76.5
71.1
69.6
60
50
40
30
20
10
0
2012 (to
May)
ี โปลิโอเสริม (sNID)
การรณรงค์ให้ว ัคซน
พ.ศ. 2555-6
ี โปลิโอประจาปี 2555-6
การรณรงค์ให้ว ัคซน
วัตถุประสงค์
ี โปลิโอในกลุม
เพือ
่ ให้ว ัคซน
่ เป้าหมายเด็กไทยและเด็กต่างชาติทม
ี่ ักจะได้ร ับ
ี ไม่ครบและเสย
ี่ งต่อการร ับเชอ
ื้ โปลิโอทีอ
ว ัคซน
่ าจนาเข้ามาจากประเทศทีย
่ ัง
้ื โปลิโอระบาดอยูก
มีเชอ
่ ล ับเข้ามาได้
ี่ ง = เด็กทีไ่ ม่เคยได้ร ับว ัคซน
ี หรือได้ร ับว ัคซน
ี
กลุม
่ เสย
ไม่ครบถ้วน (อย่างน้อย 3 ครง)
ั้
ประชากรทีร่ ณรงค์
- เด็กไทย อายุตา
่ กว่า 5 ปี และ
- เด็กต่างชาติอายุตา
่ กว่า 15 ปี
ทีเ่ ป็นแรงงาน หรือ อยูใ่ นค่ายอพยพ
ี โปลิโอ 2555-6
กลุม
่ เป้ าหมายในการรณรงค์ให ้วัคซน
ั อยูใ่ นพืน
้ ทีพ
ประเภทที่ 1 เด็กทีอ
่ าศย
่ เิ ศษมีความยากลาบากในการ
ี ตามแผนงานสร ้างเสริมภูมค
ให ้วัคซน
ิ ุ ้มกันโรคในระบบปกติ หรือ
มีการการเคลือ
่ นย้ายประชากรสูง
ั อยูใ่ นอาเภอทีต
ประเภทที่ 2 เด็กทีอ
่ าศย
่ ด
ิ ชายแดนพม่า
ั อยูใ่ นอาเภอทีม
ประเภทที่ 3 เด็กทีอ
่ าศย
่ ช
ี ุมชนชาวพม่าขนาดใหญ่
ั อยูใ่ นอาเภอทีม
ประเภทที่ 4 เด็กทีอ
่ าศย
่ รี ายงานการเกิดโรคคอตีบ
หรือ ห ัด โดยพิจารณาผู ้ป่ วย เฉพาะในกลุม
่ อายุตา่ กว่า 5 ปี
รายอาเภอ ใชข้ ้อมูล 3 ปี ย ้อนหลัง (พ.ศ. 2552-2554) ถ ้าพบผู ้ป่ วย
คอตีบตัง้ แต่ 1 รายขึน
้ ไป หรือผู ้ป่ วยหัดตัง้ แต่ 10 รายขึน
้ ไป ในปี ใด
ี
ปี หนึง่ ถือเป็ นดัชนีชวี้ ด
ั ปั ญหาความครอบคลุมของการได ้รับวัคซน
ในพืน
้ ที่
ี เสริม (sNID)
้ ทีร่ ณรงค์ให้ว ัคซน
พืน
ปี 2554-5
ครัง้ ที่ 1 ว ันพุธ ที่ 14 ธ ันวาคม 2554
ครัง้ ที่ 2 ว ันพุธ ที่ 18 มกราคม 2555
ปี 2555-6
้ ที่
รณรงค์เต็มพืน
รณรงค์บางอาเภอ
้ื ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
้ ทีร่ ณรงค์
พืน
36 จังหวัด + กทม.
(153 อาเภอ + 50 เขต)
ครัง้ ที่ 1 ว ันพุธ ที่ ......
ครัง้ ที่ 2 ว ันพุธ ที่ ......
ลดลง : สระบุร ี สระแก ้ว
เพิม
่ ขึน
้ : กระบี่
้ ทีร่ ณรงค์
พืน
35 จังหวัด + กทม.
(145 อาเภอ + 50 เขต)
ี โปลิโอ พ.ศ. 2555-6
้ ทีเ่ ป้าหมายในการรณรงค์ให้ว ัคซน
พืน
้ ที่
พืน
สคร.
จ ังหว ัด
กทม.
๑ กรุงเทพฯ๑
๑
๒
๑ นนทบุร ี
อาเภอ
้ ที่ : ทุกเขต๑
เต็มพืน
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
๒ ปทุมธานี
เมือง๓,๔ คลองหลวง๓,๔ ธัญบุร๔ี ลาลูกกา๓
๓ อยุธยา
พระนครศรีอยุธยา๔ นครหลวง๓
๑ อ่างทอง
๒ ลพบุร ี
๓ สงิ ห์บรุ ี
ั นาท
๔ ชย
๕ สระบุร ี
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ั บาดาล๓
พัฒนานิคม๓ ชย
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ี โปลิโอ พ.ศ. 2555-6
้ ทีเ่ ป้าหมายในการรณรงค์ให้ว ัคซน
พืน
้ ที่
พืน
สคร.
๓
จ ังหว ัด
อาเภอ
๑ สมุทรปราการ
เมือง๔ บางพลี๔
๒ ชลบุร ี
ศรีราชา๔
๓ ระยอง
เมือง๓,๔ มาบตาพุด๓
๔ จันทบุร ี
๕ ตราด
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
๖ ฉะเชงิ เทรา
ั เขต๔
บางน้ าเปรีย
้ ว๔ บางปะกง๔ สนามชย
๗ ปราจีนบุร ี
กบินทร์บรุ ๔ี ศรีมหาโพธิ๔
๘ นครนายก
๙ สระแก ้ว
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ี โปลิโอ พ.ศ. 2555-6
้ ทีเ่ ป้าหมายในการรณรงค์ให้ว ัคซน
พืน
้ ที่
พืน
สคร.
๔
จ ังหว ัด
อาเภอ
๑ ราชบุร ี
สวนผึง้ ๒ ปากท่อ๔
๒ กาญจนบุร ี
เมือง๒,๔ ไทรโยค๒,๔ ทองผาภูม๒ิ สงั ขละบุร๒,๔
ี
ด่านมะขามเตีย
้ ๒ ศรีสวัสดิ๓์ ท่ามะกา๓
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
๓ สุพรรณบุร ี
๔ นครปฐม
เมือง๔
๕ สมุทรสาคร
เมือง๔ กระทุม
่ แบน๔
๖ สมุทรสงคราม
เมือง๓ อัมพวา๓ บางคนที๓
๗ เพชรบุร ี
แก่งกระจาน๔
๘ ประจวบคีรข
ี น
ั ธ์ เมือง๒ กุยบุร๒ี ทับสะแก๒ บางสะพาน๒
บางสะพานน ้อย๒ ปราณบุร๒ี หัวหิน๒
สามร ้อยยอด๒
ี โปลิโอ พ.ศ. 2555-6
้ ทีเ่ ป้าหมายในการรณรงค์ให้ว ัคซน
พืน
้ ที่
พืน
สคร.
๕
จ ังหว ัด
ี า
๑ นครราชสม
ั ๔
ครบุร๔ี โชคชย
๒ บุรรี ัมย์
เมือง๔ ละหานทราย๔
๓ สุรน
ิ ทร์
สาโรงทาบ๔ บัวเชด๔
ั ภูม ิ
๔ ชย
๖
อาเภอ
๑ หนองบัวลาภู
๒ ขอนแก่น
๓ อุดรธานี
๔ เลย
๕ หนองคาย
๖ มหาสารคาม
๗ ร ้อยเอ็ด
ิ ธุ์
๘ กาฬสน
๙ บึงกาฬ
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ี โปลิโอ พ.ศ. 2555-6
้ ทีเ่ ป้าหมายในการรณรงค์ให้ว ัคซน
พืน
้ ที่
พืน
สคร.
๗
จ ังหว ัด
อาเภอ
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
๑ ศรีสะเกษ
๒ อุบลราชธานี
๓ ยโสธร
๔ อานาจเจริญ
๕ สกลนคร
๖ นครพนม
๗ มุกดาหาร
๘
๑ นครสวรรค์
๒ อุทัยธานี
๓ กาแพงเพชร
๔ พิจต
ิ ร
เมือง๔
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ี โปลิโอ พ.ศ. 2555-6
้ ทีเ่ ป้าหมายในการรณรงค์ให้ว ัคซน
พืน
้ ที่
พืน
สคร.
๙
จ ังหว ัด
๑ อุตรดิตถ์
๒ ตาก
๓ สุโขทัย
๔ พิษณุโลก
๕ เพชรบูรณ์
อาเภอ
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
แม่ระมาด๒ ท่าสองยาง๒,๔ แม่สอด๒,๔ พบพระ๒
อุ ้มผาง๒
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ี โปลิโอ พ.ศ. 2555-6
้ ทีเ่ ป้าหมายในการรณรงค์ให้ว ัคซน
พืน
้ ที่
พืน
สคร.
๑๐
จ ังหว ัด
ี งใหม่
๑ เชย
อาเภอ
ี งดาว๒ แม่รม
เชย
ิ ๒ ฝาง๒ แม่อาย๒ อมก๋อย๔
ั ทราย๓
เวียงแหง๒ ไชยปราการ๒ สน
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
๒ ลาพูน
๓ ลาปาง
๔ แพร่
๕ น่าน
๖ พะเยา
ปง๔
ี งราย
๗ เชย
แม่สาย๒ แม่ฟ้าหลวง๒,๔
่ งสอน
๘ แม่ฮอ
เมือง๒ ขุนยวม๒ ปาย๒ แม่สะเรียง๒ แม่ลาน ้อย๒
สบเมย๒ ปางมะผ ้า๒
ี โปลิโอ พ.ศ. 2555-6
้ ทีเ่ ป้าหมายในการรณรงค์ให้ว ัคซน
พืน
จ ังหว ัด
อาเภอ
๑ นครศรีธรรมราช
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
้ ที่
พืน
สคร.
๑๑
๒ กระบี่
อ่าวลึก๔
๓ พังงา
ั พัฒน์๓ ท ้ายเหมือง๓
ตะกัว่ ทุง่ ๓ คุระบุรช
ี ย
๔ ภูเก็ต
เมือง๔
๕ สุราษฎร์ธานี
ั ๓ เกาะสมุย๓
เมือง๓ กาญจนดิษฐ์๓ ดอนสก
เกาะพะงัน๓ ท่าฉาง๓ บ ้านนาสาร๓ เวียงสระ๓
พุนพิน๓
๖ ระนอง
เมือง๒ ละอุน
่ ๒ กะเปอร์๓ กระบุร๒ี สุขสาราญ๓
๗ ชุมพร
เมือง๓ ท่าแซะ๒ ปะทิว๓ หลังสวน๓ ทุง่ ตะโก๓
ี โปลิโอ พ.ศ. 2555-6
้ ทีเ่ ป้าหมายในการรณรงค์ให้ว ัคซน
พืน
้ ที่
พืน
สคร.
๑๒
จ ังหว ัด
๑ สงขลา๑
๒ สตูล
๓ ตรัง
๔ พัทลุง
อาเภอ
้ ที่ : เมือง๑ สทิงพระ๑ จะนะ๑,๔ นาทวี๑
เต็มพืน
ิ ธุ๑์
เทพา๑สะบ ้าย ้อย๑,๔ ระโนด๑ กระแสสน
รัตภูม๑ิ สะเดา๑ หาดใหญ่๑ นาหม่อม๑ ควนเนียง๑
บางกลา่ ๑ สงิ หนคร๑ คลองหอยโข่ง๑
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
ไม่มพ
ี น
ื้ ทีร่ ณรงค์
๕ ปั ตตานี๑
้ ที่ : เมือง๑ โคกโพธิ๑์ หนองจิก๑,๔
เต็มพืน
ปะนาเระ๑,๔ มายอ๑,๔ ทุง่ ยางแดง๑,๔ สายบุร๑ี
ไม ้แก่น๑ ยะหริง่ ๑,๔ ยะรัง๑,๔ กะพ ้อ๑ แม่ลาน๑,๔
๖ ยะลา๑
้ ที่ : เมือง๑,๔ เบตง๑,๔ บันนังสตา๑,๔
เต็มพืน
ธารโต๑ ยะหา๑,๔ รามัน๑,๔ กาบัง๑ กรงปิ นัง๑,๔
๗ นราธิวาส๑
้ ที่ : เมือง๑,๔ ตากใบ๑ บาเจาะ๑,๔ ยีง่ อ๑
เต็มพืน
ระแงะ๑,๔ รือเสาะ๑,๔ ศรีสาคร๑,๔ แว ้ง๑ สุคริ น
ิ ๑
สุไหงโก-ลก๑ สุไหงปาดี๑ จะแนะ๑,๔ เจาะไอร ้อง๑
การกาจัดโรคหัด
1
เพิม่ และรักษาระดับความครอบคลุมการได้ รับวัคซีนหัด ไม่ ต่ากว่ าร้ อยละ
95 ในทุกพืน้ ที่
2
จัดตั้งเครื อข่ ายการตรวจเชื้อหัดทางห้ องปฏิบัตกิ ารทีไ่ ด้ รับการรับรอง
มาตรฐานทัว่ ประเทศ
3
เฝ้าระวังผู้ป่วยโรคหัด โดยมีการตรวจยืนยันเชื้อก่ อโรคทาง
ห้ องปฏิบตั กิ ารในผู้ป่วยทีส่ งสั ยโรคหัด ไม่ ตา่ กว่ าร้ อยละ 80 ในทุกพืน้ ที่
4
รณรงค์ ให้ วคั ซีนป้ องกันโรคหัด หรื อมาตรการเสริมอื่น เช่ น การบริการ
วัคซีน ในประชากรวัยทางาน เพื่อเพิม่ ระดับความครอบคลุมการได้ รับ
วัคซีนในประชากรกลุ่มเสี่ ยง
ความครอบคลุมการได้ร ับวัคซีน ในเด็ก
่
อายุตากว่
า 5 ปี
และหญิงมีครรภ ์ พ.ศ. 2542, 2546,
Vaccine
2542
2551
2551 2546
BCG
DTP3
OPV3
HB3
Measles
JE2
JE3
DTP4
DTP5
T2 (or booster)
98
97
97
95
94
84
90
90
99
98
98
96
96
87
62
93
54
93
100
99
99
98
98
95
89
97
79
93
กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข
จานวนผูป
้ ่ วยโรคห ัดในประเทศไทย พศ.2514 – 2554
ก่อนเริม
่ โครงการกาจ ัดโรคห ัด วินจ
ิ ฉัยทางห้องปฏิบ ัติการร้อยละ 2
เริม
่ ให้ M เด็ก 9-12 เดือน
จานวนผูป
้ ่ วย
เริม
่ ให้ M น ักเรียน ป.1
50000
45000
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
ข้ อมูลเฝ้าระวังโรค รง 506
2554
2549
2544
2539
2534
2529
2524
2519
2514
ให้ MMR แทน M ในน ักเรียน ป.1
สาน ักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค
กระทรวงสาธารณสุข
ิ ธิภาพ
ระบบเฝ้าระว ังโรคห ัดทีม
่ ป
ี ระสท
ั โรคหัดไม่น ้อยกว่า 2 ต่อประชากร
 มีรายงานผู ้ป่ วยสงสย
แสนคน ระดับประเทศ
 มีการสอบสวนผู ้ป่ วยเฉพาะรายภายใน 48 ชวั่ โมง ไม่น ้อย
กว่าร ้อยละ 80 ของผู ้ป่ วยทีร่ ายงานเข ้าสูร่ ะบบเฝ้ าระวัง
 มีการตรวจ measles IgM ไม่น ้อยกว่าร ้อยละ 80 ของ
ผู ้ป่ วยเฉพาะราย
 มีการสง่ ตรวจ วิเคราะห์สายพันธุไ์ วรัสไม่น ้อยกว่าร ้อยละ
80 ของเหตุการณ์การระบาด
ระบบเฝ้าระว ังโรคห ัดของประเทศไทยในปัจจุบ ัน
ั
นิยามผู ้ป่ วยสงสย
ทีต
่ ้องรายงาน
ระบบปกติ (รายงาน 506)
โครงการกาจ ัดโรคห ัด
ไข ้สูง ไอ ผืน
่ + corynza /
Conjuntivitis / Koplik’s spot
หรือ แพทย์วน
ิ จ
ิ ฉั ย
ไข ้สูง ไอ ผืน
่ + corynza /
conjuntivitis / Koplik’s spot
หรือ แพทย์วน
ิ จ
ิ ฉั ย
การรายงานผู ้ป่ วย
ทันที
- Severe, admitted, death
- อายุน ้อยกว่า 9 เดือน
ทุกรายทีม
่ า ร.พ.
การสอบสวนโรค
และการตรวจทาง
ห ้องปฏิบต
ั ก
ิ าร
- Severe, Death, อายุน ้อยกว่า
9 เดือน, cluster, รายแรก
- สอบสวนเฉพาะรายทุกรายทีม
่ า
รพ. (Measles IgM ทุกราย)
- สอบสวนเหตุการณ์การระบาด
(Measles IgM 10 – 20 ราย +
5 Throat swab)
ฐานข ้อมูล
R506: ข ้อมูลทั่วไป, วันเริม
่ ป่ วย,
วันรับรักษา, ผลการรักษา
ี ,
ME เพิม
่ ตัวแปรประวัตวิ ัคซน
ั ผัสโรค, ผล lab
ประวัตส
ิ ม
การรายงานและสอบสวนผู ้ป่ วยให ้ได ้ตามโครงการกาจัดโรคหัด
ต ้องไม่รอรายงานจาก ICD10!!!
นิยามผู ้ป่ วย
1. เกณฑ์ทางคลินก
ิ (Clinical Criteria)
 มีไข ้ > 38 ํC และมีผน
ื่ นูนแดงขึน
้ ขณะยังมีไข ้
พร ้อมทัง้ มีอาการไอ (Cough) ร่วมกับอาการอืน
่ ๆ
อีกอย่างน ้อยหนึง่ อาการ ดังต่อไปนี้
 มีน้ ามูก (Coryza)
 เยือ
่ บุตาแดง (Conjunctivitis)
 ตรวจพบ Koplik's spot 1-2 วันก่อนและหลังผืน
่ ขึน
้
29
นิยามผู ้ป่ วย
2. เกณฑ์ทางห ้องปฏิบต
ั ก
ิ าร (Laboratory Criteria)
2.1. Serology test
- Measles IgM ให ้ผลบวก
2.2. Viral isolation
ื้ จากสารคัดหลัง่ ทางเดินหายใจ โดย Throat
- เพาะเชอ
swab culture
หรือ Nasal swab culture
30
ประเภทผู ้ป่ วย
ั (Suspected case) หมายถึง ผู ้ทีม
ผู ้ป่ วยสงสย
่ อ
ี าการตามเกณฑ์ทาง
คลินก
ิ หรือ แพทย์วน
ิ จ
ิ ฉัยโรคหัด
ผู ้ป่ วยเข ้าข่าย (Probable case) หมายถึง ผู ้ทีม
่ อ
ี าการตามเกณฑ์
ื่ มโยงกับผู ้ป่ วยยืนยัน
ทางคลินก
ิ ร่วมกับมีข ้อมูลทางระบาดวิทยาเชอ
ผู ้ป่ วยยืนยัน (Confirmed case) หมายถึง ผู ้ทีม
่ อ
ี าการตามเกณฑ์
ทางคลินก
ิ และ มีผลบวกทางห ้องปฏิบต
ั ก
ิ ารอย่างใดอย่างหนึง่
31
ั ผัสใกล ้ชด
ิ
นิยามผู ้สม
ั ผัสร่วมบ ้าน
 ผู ้สม
 ผู ้ร่วมงาน หรือ ร่วมห ้องเรียน ทีต
่ ้องอยูใ่ นห ้อง
เดียวกันเป็ นประจา
ิ กับผู ้ป่ วย ในระยะ 7
 ผู ้ทีม
่ ป
ี ระวัตค
ิ ลุกคลีใกล ้ชด
่ แฟน เพือ
วันก่อนวันเริม
่ ป่ วยของผู ้ป่ วย เชน
่ น
สนิท
32
การรายงานผูป
้ ่ วยเข้าสูร่ ะบบเฝ้าระว ัง
เพือ
่ การกาจ ัดโรคห ัด
ั พร ้อมทัง้ เก็บ
ให ้รายงานตัง้ แต่ผู ้ป่ วยสงสย
สงิ่ สง่ ตรวจทางห ้องปฏิบต
ั ก
ิ าร
ั ทุกรายทีม
ในผู ้ป่ วยสงสย
่ าโรงพยาบาล
33
ขัน
้ ตอนการรายงาน/สอบสวนผู ้ป่ วยเฉพาะรายทีม
่ า รพ. (1)
34
ขัน
้ ตอนการรายงาน/สอบสวนผู ้ป่ วยเฉพาะรายทีม
่ า รพ. (2)
www.boe.moph.go.th
www.boe.moph.go.th
35
การสอบสวนโรค
 การสอบสวนเหตุการณ์การระบาด (outbreak
investigation)
กรณีทเี่ กิดโรคเป็ นกลุม
่ ก ้อน ให ้รีบทาการสอบสวนการระบาดทันทีโดย
้
- ใชแบบสอบสวนโรคเฉพาะราย
(ME1 form) หรือทะเบียนผู ้ป่ วยในการ
สอบสวนเหตุการณ์การระบาดของโรคหัด (ME2 form)
ั ได ้แก่ Measles IgM ประมาณ 10 – 20
- เก็บสงิ่ สง่ ตรวจในผู ้ป่ วยสงสย
ั ในเหตุการณ์
ตัวอย่าง ของผู ้ป่ วยสงสย
่ ตัวอย่าง Throat / Nasal swab จานวนไม่เกิน 5 ตัวอย่างเพือ
- สุม
่ สง่
ตรวจ Genotype ของไวรัสโรคหัด ด ้วยวิธ ี PCR
ื้ ก่อโรคและสายพันธุ์
เพือ
่ ยืนยันเชอ
หาทีม
่ าของการระบาดและควบคุมโรค
36
้ ที่
เกณฑ์ในการออกสอบสวนโรคในพืน
1.
ั โรคหัดเป็ นกลุม
มีผู ้ป่ วยสงสย
่ ก ้อน
2.
ั ผัสใกล ้ชดิ มี อาการ
เมือ
่ สอบสวนผู ้ป่ วย Index case แล ้วพบว่าผู ้สม
ั โรคหัดร่วมด ้วย
ป่ วยสงสย
3.
ผู ้ป่ วย Index case มีผลการตรวจ Measles IgM ให ้ผลบวก
4.
ี ตา่
ผู ้ป่ วย Index case มาจากพืน
้ ทีท
่ ค
ี่ วามครอบคลุมของวัคซน
ได ้แก่
- Measles หรือ MMR เข็มที่ 1 ตา่ กว่าร ้อยละ 95 ในเด็กอายุ 1
ถึง 2 ปี (นับจากวันเริม
่ ป่ วยของผู ้ป่ วย index case) ในระดับตาบล
ั้
- MMR เข็มที่ 2 ตา่ กว่าร ้อยละ 95 ในเด็กนักเรียนชน
ึ ษาปี ท ี่ 1 – 6 ในโรงเรียน
ประถมศก
37
ขัน
้ ตอนการรายงาน/สอบสวนเหตุการณ์การระบาด (1)
38
ขัน
้ ตอนการรายงาน/สอบสวนเหตุการณ์การระบาด (2)
www.boe.moph.go.th
www.boe.moph.go.th
39
แบบสอบสวนผู ้ป่ วยเฉพาะราย (ME1 form)
40
แบบสอบสวนผู ้ป่ วยเฉพาะราย (ME1 form)
41
แบบสอบสวนผู ้ป่ วยเฉพาะราย (ME1 form)
42
แบบสอบสวนเหตุการณ์การระบาด(ME2 form)
43
ฐานข้อมูลโครงการกาจ ัดโรคห ัด
Number of reported measles by month,
Thailand, 2011
สรุปสถานการณ์โรคหัด
 ประเทศไทยยังมีการเกิดโรคหัดภายในประเทศอย่าง
ต่อเนือ
่ ง และมีการระบาดเป็ นกลุม
่ ใหญ่ประปราย
 ยังมีกลุม
่ อายุทไี่ ม่มภ
ี ม
ู ค
ิ ุ ้มกัน ได ้แก่ 25 – 30 ปี
ี ตา่ ทาให ้เกิดการระบาด
 ยังมีพน
ื้ ทีท
่ ค
ี่ วามครอบคลุมของวัคซน
ในเด็ก
ั สว่ นทีส
 การพบโรคหัดในสด
่ งู ในกลุม
่ อายุ 0 – 4 ปี ทัง้
จากรายงาน 506 และ ME
 0 – 4 ปี น่าจะมารับการรักษามากกว่ากลุม
่ อืน
่ ๆ
 Measles vaccine เข็มที่ 1 มีความครอบคลุมตา
่ / ภูมค
ิ ุ ้มกัน
ี แล ้ว)
ลดลง (มี 30 confirmed ทีไ่ ด ้วัคซน
46
สรุปและข ้อเสนอแนะต่อระบบเฝ้ าระวัง
ั โรคหัดตา่
 ประเทศไทยยังมีการรายงานผู ้ป่ วยสงสย
กว่าเกณฑ์
ี้ จง ทาความเข ้าใจ
 ขยายพืน
้ ทีจ
่ ัดประชุมชแ
 เน ้นแพทย์ พยาบาล เจ ้าหน ้าที่ Lab นอกเหนือจาก
SRRT
ั ยภาพในการสอบสวนและเก็บสงิ่ สง่
 SRRT มีศก
ตรวจทางห ้องปฏิบัตก
ิ าร
 ควรเพิม
่ ขีดความสามารถในการตรวจจับผู ้ป่ วยอย่าง
รวดเร็ว โดยเฉพาะผู ้ป่ วยทีม
่ า รพ.
47
สรุปและข ้อเสนอแนะต่อระบบเฝ้ าระวัง
 มีความพร ้อมของการตรวจทางห ้องปฏิบัตก
ิ ารทีไ่ ด ้
มาตรฐานทัง้ NIH และ ศูนย์วท
ิ ยาศาสตร์การแพทย์
 ยังขาดการประสานข ้อมูลระหว่าง SRRT กับงาน
ควบคุมโรค
ี
 ควรมีการประเมินข ้อมูลความครอบคลุมของวัคซน
่ ยกากับติดตามข ้อมูลประวัตวิ ัคซน
ี รวมทัง้
 สสจ. ต ้องชว
ความครบถ ้วนของข ้อมูลอืน
่ ๆในฐานข ้อมูล
48
ขอบคุณครับ