Transcript Document 7280617

Europejskie Szlaki Kulturowe
dr Maciej St. Zięba
KUL
Cultural Routes of the Council of Europe
Itinéraires Culturels du Conseil de l’Europe
Szlaki kulturowe Rady Europy
http://www.coe.int/t/dg4/cultureheritage/
Europejskie Szlaki Kulturowe
program Rady Europy
Geneza
•
Grupa Robocza “Europa to kontynuacja” preambuła raportu z 13-14 października 1964:
•
“aby nadać konkretny wymiar swej pracy,
grupa skupiła się w swych badaniach na
zagadnieniu podniesienia do świadomości
publicznej faktu istnienia miejsc o doniosłym
znaczeniu kulturalnym”
Faktyczny początek
II Europejska Konferencja Ministrów odpowiedzialnych za
Dziedzictwo Architektoniczne w Grenadzie (1985):
• - szlaki pielgrzymkowe świętego Jakuba do Santiago de Compostela - I
europejski szlak kulturowy – Via Santiago de Compostela – otwarty 23. X
1987
• “ten szlak symbolizuje przede wszystkim proces tworzenia się Europy i może
służyć jako punkt odniesienia i przykład dla przyszłych projektów”
• 1985 – propozycja szlaku Architektura bez granic (budownictwo wiejskie) –
zaakceptowany 1989
• 1986 – propozycja szlaku Via Francigena (szlak pielgrzymkowy z Anglii do
Rzymu) – zaakceptowany 1987
3 cele:
• - wzrost świadomego doznawania kultury
europejskiej i jej genezy poprzez podróże;
• - rozważenie możliwości tworzenia sieci
turystycznych związanych z geografią
kulturową Europy;
• - promocja głównych centrów i skrzyżowań
dróg cywilizacji europejskiej, jako miejsc
atrakcyjnych dla turystów.
Sur les Chemins
de Saint Jacques
de Compostelle
(affiche 20e
anniversaire)
Szlak Św. Jakuba i Via Francigena 2001
Szlak ???
Co to takiego?
Droga ....
ludzie na drodze .... lub
rzeka ...
... i ludzie na rzece ... i
i ... granica ???
Idea szlaku kulturowego
• Uświadomienie różnorodności: nie tylko
proces „z góry w dół” ale często - „z dołu
do góry” nie od elit // globalizacja
• Dialog: to twórcze uczestnictwo w
różnorodności - akceptacja i dawanie,
rozmowa dla wymiany i ubogacania się
• Rozwój: zrównoważony (równowaga
między kulturą, naturą i organizacją
społeczną oraz postępem ekonomicznym
szlak kulturowy
3D
3W
diversity
dialogue
różnorodność
rozmowa
wielorakość
wymiana
development
rozwój
wzrost
3R
Uczestnictwo w szlaku
kulturowym
• Uczestnictwo w procesach o wymiarze czasowym
i przestrzennym - rozumienie „korzeni” i
włączanie w zespól własnego doświadczenia
indywidualnego i społecznego (badanie: metoda
hermeneutyczna) włączanie w zespół własnego
doświadczenia.
• Szlak to nie tylko magazyn kuriozów dla
ciekawskich, ani miejsce dla szukających silnych
(ekstremalnych) wrażeń: ale przeżywany
osobowo (elementy intelektualne i emocjonalne) osobiste, społeczne
Logo Camino RE
pełne i skrócone
Le Puy-en-Velay
„Via Podiensis”
Regulacje prawne
• do 10 X 2007: Rezolucja (98)4 Komitetu
Ministrów Rady Europy z 17.03.1998
• obecnie: Rezolucja CM/Res(2007)12
o szlakach kulturowych Rady Europy
10.10.2007
• deklaracje UNESCO i ICOMOS
4 obecne cele
1. podnoszenie świadomości europejskiej tożsamości kulturowej i
obywatelstwa europejskiego, opartego na zbiorze wspólnie
dzielonych wartości – co uzyskuje namacalną formę w szlakach
kulturowych, odtwarzających historię wpływów, wymiany i
rozwoju, które ukształtowały kulturę ogólnoeuropejską
2. promocja dialogu międzykulturowego i międzyreligijnego,
poprzez lepsze zrozumienie historii Europy
3. ochrona i waloryzacja dziedzictwa kulturalnego i naturalnego,
jako środków do poprawy jakości życia i źródło rozwoju
społecznego, ekonomicznego i kulturalnego
4.
przyznawanie godnego miejsca turystyce
nakierowanej na rozwój zrównoważony kulturalny
kulturalnej,
Definicja
• Termin “Europejski Szlak Kulturowy” oznacza
oznakowany szlak wiodący poprzez co najmniej dwa
kraje lub regiony Europy, zorganizowany wokół
motywu przewodniego (tematu) - historycznego,
artystycznego lub społecznego - który ma charakter
zdecydowanie europejski - ze względu na przebieg
geograficzny samego szlaku (drogi) lub który - ze
względu na swoją naturę, wymiar kulturowy i zakres
wpływu - posiada ponadlokalną doniosłość
kulturotwórczą.
Szlak
• Szlak powinien być budowany w oparciu o pewną
liczbę zabytków najwyższej możliwej klasy, lub
usytuowanych w miejscach, które są szczególnie
bogate w skojarzenia historyczne (punkty
odniesienia) i mogą zostać potraktowane jako
reprezentatywne dla całości kultury europejskiej.
• Terminy “szlak”, “zabytek” czy “budowanie”
należy przy tym rozumieć możliwie jak najszerzej.
Struktura szlaku
• Szlak - zorganizowany wokół tematu
• Temat - rozwijany przez serię projektów
(multidyscyplinarnych)
• Projekt - realizuje liczne działania
(z określonych dziedzin)
• Twórcy i aktorzy szlaku funkcjonują w
ramach sieci współpracy wielostronnej
Typy szlaków
•
•
•
•
•
•
•
faktyczne drogi "transeuropejskie" - historyczne trasy (pielgrzymkowe, handlowe,
wojskowe, migracji ludów) - lądowe lub morskie - mające często znaczenie
współczesne (Camino, Via Regia, Egnatina)
(ponad)regionalne sieci powiązań - łączące regiony ponad (współczesnymi)
granicami - lub odwrotnie - ukazujące powiązania międzyludzkie, kulturalne,
społeczne, geograficzne lub ekonomiczne (handlowe), istniejące w przeszłości i
decydujące o europejskiej tożsamości regionów (Szlak Andaluzji, dziedzictwo
żydowskie)
sieci miejsc powiązanych ze sobą wspólnotą interesów lub rodzajem działalności,
albo tworzone według podobnego modelu (np. klasztory Cluny, miasta Hanzy,
ufortyfikowane miasta Wenzela-Vaubaina)
szlaki rozprzestrzeniania się upraw lub technologii (Szlak Drzew Oliwnych, szlak
architektury baroku, szlak budownictwa drewnianego, szlak żelaza, szlak parków)
szlaki wędrówek wybitnych twórców kultury europejskiej lub postaci fikcyjnych (Szlak Mozarta Szlak Wędrówek Schickhardta, szlak św. Marcina, szlak Don
Kichota)
sieci ośrodków kulturalnych (współczesnych miejsc twórczości, kształcenia itp.
skupionych na współczesnej praktyce kulturalnej lub wytwórczości) - np. Szlak
Żywej Sztuki i Tożsamości Europejskiej)
“drogi” w sensie symbolicznych (duchowym) poszukiwania swej tożsamości
europejskiej - np. Szlak Granic Twórczości Literackiej - Most Europy
Via Regia 2006
Via Regia Bus 2006
Via Regia 2012
Via
Regia
Hanza
Szlak Hanzeatycki
Szlak(i) Wikingów
Szlak Drzewa Oliwnego
Szlak Dziedzictwa Żydowskiego
Jewish Heritage Route
Szlak Mozarta
Mozart Routes
Szlak Cmentarzy - Cemetery Route
Szlak św. Marcina
Wszystkie Główne Szlaki
Kulturowe Rady Europy (2005)
Szlaki kulturowe w Szwajcarii 2005
Cultural Routes of the Council of Europe
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
The Santiago De Compostela Pilgrim Routes (1987)
The Hansa (1991)
The Heinrich Schickhardt Route (1992)
The Viking Routes (1993)
The Via Francigena (1994)
The Vauban and Wenzel Routes (1995)
The Routes of El Legado of Andalusi (1997)
European Mozart Ways (2002)
The Phoenicians’ Route (2003)
The Iron Route in the Pyrenees (2004)
The Saint Martin of Tours Route (2005)
The Cluniac Sites in Europe (2005)
The Routes of the Olive Tree (2005)
The Via Regia (2005)
•
•
Transromanica (2007)
The Iter Vitis Route (2009)
•
The Route of Cistercian abbeys (2010) European
•
•
•
•
•
•
Cemeteries Route (2010)
Prehistoric Rock Art Trail (2010)
European Route of Historical Thermal
Towns (2010)
The Route of Saint Olav Ways (2010)
The European Route of Jewish Heritage
(2010-2011)
The Casadean Sites (2012)
The European Route of Ceramics (2012)
FORUM „Nasz Bug”
http://www.naszbug.ovh.org
I. Kryteria uznawania nowych
tematów (motywów przewodnich
szlaków in spe - 1
1. musi reprezentować wartości europejskie i być
wspólny dla kilku krajów europejskich
2.
musi być badany i rozwijany przez
multidyscyplinarne grupy ekspertów z różnych
regionów Europy, by doprowadzać do konsensusu
I. Kryteria uznawania nowych
tematów - 2
3. musi ilustrować europejską pamięć zbiorową,
historię i dziedzictwo, i przyczyniać się do
interpretacji różnorodności obecnej Europy
poprzez odwoływanie się przynajmniej do jednego
z trzech ramowych tematów programu:
– narody (ludy, grupy etniczne)
– migracje
– szeroko rozpowszechnione tendencje cywilizacyjne
I. Kryteria uznawania nowych
tematów - 3
• 4. musi prowadzić do wymiany kulturalnej i edukacyjnej
młodzieży
• 5. musi dopuszczać rozwój innowacyjnych projektów w
dziedzinie turystyki kulturalnej i zrównoważonego rozwoju
kulturalnego
• 6. musi prowadzić do rozwoju produktów turystycznych w
partnerstwie z agencjami turystycznymi nastawionymi na
różnorodną publiczność
• 7. musi dopuszczać wdrażanie długoterminowych,
wielostronnych projektów (!) współpracy w różnych polach
działań (warunki: z listy II), poprzez ustanawianie
wielodyscyplinarnych sieci ulokowanych w różnych krajach
członkowskich RE (warunki: lista III)
II. Typy działań priorytetowych
1. Współpraca w zakresie badań i rozwoju (R&D)
2. Waloryzacja (enhancement) pamięci, historii i
dziedzictwa Europejskiego
3. Wymiany kulturalne i edukacyjne pomiędzy
młodymi Europejczykami
4. Współczesna praktyka kulturalna i artystyczna
5.
(Wartościowa)
turystyka
kulturalna
zrównoważony rozwój kulturalny
i
Efekty uboczne
• „Odtwarzanie” nieistniejących kiedyś
szlaków, by zaspokoić ambicje lokalne lub
pod wpływem stereotytpów (cultural
tourism)
• Pobudzenie działań badawczych celem
weryfikacji stereotypów, mitów itp.
• Wzrost zainteresowania regionami dotąd
nieznanymi
Główne szlaki pielgrzymkowe
Europy Zachodniej 2006
Camino de Compostela 2007
ICIMOS Charter on Cultural
Routes (2005):
Szczegółowa metodologia tworzenia i
utrzymania szlaku
1) określenie kontekstu, zawartości, znaczenia
transkulturowego, cech dynamicznych
2) definicje wskaźników (mierników)
3) zasad identyfikacji i badania, ochrony,
konserwacji, oceny, elementów zarządzania,
finansowania, użytkowania zrównoważonego
Projekty nie powinny:
• ograniczać się do rozwijania wymiany badawczej na
poziomie uniwersyteckim
• mieć za swój główny cel wdrażanie przepisów
dotyczących ochrony i konserwacji
• zastępować już istniejące platformy wymiany młodzieży
• mieć za cel główny tworzenie siedzib dla artystów
tworzących czy dla wydarzeń kulturalnych
• ograniczać się do tworzenia nowych produktów
turystycznych, nawet wysokiej jakości
• ograniczać się do tworzenia programu operacyjnego
celem otrzymywania środków w ramach programów
rozwoju regionalnego
Korytarze Kulturowe
Europy Płd-Wsch
Szlak Wschodniobałkański
Korytarze Kulturowe
Europy Płd-Wsch
Szlak Zachodniobałkański
Szlak
Dunaju
Via
Pontica
Via Egnatia
Szlak Wodny Carski
i Szlak Kozacki
A co na północ od Dunaju?
• kiedyś były szlaki Lenina, dziś powstają (w
Polsce) szlaki Jana Pawła II.
Ale:
• Dlaczego nie szlak św. Cyryla i Metodego?
• Wojaka Szwejka?
• H. Sienkiewicza?
• Fryderyka Chopina?
• Szlak Dzikich Pól?
• Szlak Jagielloński?
• Szlak Bursztynowy?
Rzymski
Szlak
Bursztynowy
Szlaki Bursztynowe wokół Bałtyku
Szlak
Bursztynowy
w Polsce
Grecki Szlak Bursztynowy
?
http://www.fundacja.org.pl
Parafiada Szlaku Bursztynowego
Przyspieszenie edukacyjne w
szkole wiejskiej
Konkurs: "Skarby na Bursztynowym Szlaku"
• Szkoły zgłaszające: 120
• Skarby zgłoszone do dziś rano - 1002
Baza danych:
• Szkoła zgłaszająca
• Nazwa skarbu
• Kategoria
• Miejscowość
• Mapa
• Data zgłoszenia
"Skarby na Bursztynowym
Szlaku” - kategorie
• Architektura
• Pomnik przyrody
• Punkt widokowy
• Postać historyczna
• Postać żyjąca
• Dzieło sztuki
• Boże Narodzenie
• Muzyka
• Życie społeczne
• Specjalny