Transcript uzależnienia-a-zach.seksualne1

PROBLEMY NORMY
I PATOLOGII
Opracowała: Monika Haligowska
UZALEŻNIENIA
A ZACHOWANIA SEKSUALNE
UZALEŻNIENIE OD SEKSU
UZALEŻNIENIE OD SEKSU
Pojęcie uzależnienia od seksu zostało
wprowadzone do literatury przedmiotu
przez Patricka Carnes’ a.
Oznacza ono patologiczną reakcją, w której
dominują zachowania, mające na celu zmianę
nastroju.
Wg Carnes’a jest wynikiem postępującego
procesu mającego swój początek we wczesnych
latach życia.
UZALEŻNIENIE OD SEKSU
W aktualnie obowiązujących klasyfikacjach
diagnostycznych - ICD – 10 i DSM – IV, nie ma
kategorii: uzależnienie od seksu
(hiperseksualizm).
Można je jednak diagnozować w ramach bardziej
ogólnej kategorii, jak np. „Inne zaburzenia
nawyków i popędów” (ICD – 10).
UZALEŻNIENIE OD SEKSU
Na początku lat 80 – tych XXw. Patrick Carnes
opisał zachowania osób uzależnionych od seksu
oraz pokazał, że przypominają one objawy
cechujące uzależnienie od substancji
psychoaktywnych. Podobne są też mechanizmy
powstawania uzależnienia.
Jedyna różnica polega na tym, że seksoholizm
jest taką formą uzależnienia, która nie jest
związana z przyjmowaniem jakiejkolwiek
substancji chemicznej,
ale z określonym zachowaniem.
UZALEŻNIENIE OD SEKSU
Z. Lew-Starowicz następująco definiuje uzależnienie
od seksu:
„bardzo duży, nadmierny popęd jest popularnie zwany
erotomanią” .
Jest to zaburzenie charakteryzujące się patologicznym
nasileniem erotycznych zainteresowań i aktywności
seksualnej.
Seks ma charakter obsesyjny i natrętny.
Staje się sensem życia.
Wiąże się to z częstą zmianą partnerów. (…)
UZALEŻNIENIE OD SEKSU
Nadmierny popęd – jak zauważa Z. Lew-Starowicz –
może przybierać różne formy.
Może to być: intensywna masturbacja o przymusowym
charakterze (seks jako natręctwo), uzależnienie od seksu
(popęd i wysoka aktywność seksualna są nie
do opanowania, nie można się od nich uwolnić).
Trzeba podkreślić, że seksoholizm nie ma nic wspólnego
z nadpobudliwością seksualną, określaną również mianem
nimfomanii, choć symptomy obu są podobne do siebie.
„Seksoholik nie kontroluje swoich zachowań, odbywa
stosunki z byle kim i byle gdzie, narażając się przy tym
na niebezpieczeństwo. Nie czerpie przy tym z seksu
przyjemności.”
UZALEŻNIENIE OD SEKSU
A UZALEŻNIENIE OD ALKOHOLU
FAZY UZALEŻNIENIA
Uzależnienie od seksu
Uzależnienie od alkoholu
satysfakcja z czynności seksualnej;
rytualizacja czynności, pojawiają
trudności w osiągnięciu podniecenia
bez wykonywania rytuałów;
picie w celu zredukowania napięcia;
się pojawiają
się
objawy
wstępne,
prodromalne
–
palimpsesty,
czyli
częściowe lub całkowite zaniki pamięci;
czynniki seksualne przybierają charakter
kompulsywny;
pojawiają się objawy abstynencyjne;
zanika umiejętność kontrolowania
zachowań, myśli i rytuałów seksualnych
występują ciągi alkoholowe, tzw. błędne
koło, w których są zatrucia alkoholowe,
lęki, drżączki;
UZALEŻNIENIE OD SEKSU
Proces uzależnienia przebiega etapowo, a na jego
zaistnienie wpływają: patologia rodzinna cechy kultury
zachodniej.
Etapy rozwoju uzależnienia:
1) faza podatności,
2) faza inicjacji,
3) faza uzależnienia.
Elementy, które wpływają na powstanie uzależnienia dot. wpływu
wzorów kulturowych, rówieśników, rodziców, traumatycznych
wydarzeń, podłoża genetycznego i neurochemicznego, metod
radzenia sobie.
FAZY POWSTANIA UZALEŻNIENIA OD SEKSU
1) satysfakcja z czynności seksualnej,
2) rytualizacja czynności seksualnej – trudno
osiągnąć podniecenie bez pewnych rytuałów /
specyficznych gadżetów;
3) czynności seksualne przybierają charakter
kompulsywny –
w sytuacji np. napięcia
emocjonalnego potrzeba podjęcia zachowania
seksualnego staje się przymusem;
4) zanika zdolność kontrolowania zachowań, myśli
i rytuałów seksualnych;
UZALEŻNIENIE OD SEKSU
Do uzależnienia prowadzi – zdaniem Carnes’a –
specyficzna droga rozwojowa, która zakorzeniona
jest w uczuciu wstydu, utrwala jego przeżywanie
w późniejszym funkcjonowaniu poprzez
powtarzanie zachowań seksualnych.
„Wstyd wynika z uzależnienia.
Wstyd prowadzi do uzależnienia”.
ROZWÓJ UZALEŻNIENIA OD SEKSU
wg P. Carnes’a
• czynniki kulturowe,
• czynniki rodzinne:
specyficzne traktowanie dziecka przez środowisko
rodzinne, które jest wobec niego mało wspierające,
stawia mu nierealistyczne oczekiwania, nie wzmacnia
jego naturalnych tendencji rozwojowych, zawstydza
dziecko, kiedy próbuje wyrazić swoje potrzeby;
Carnes: „ Erotomania w swojej istocie nie dotyczy seksu,
ale wywodzącego się z dzieciństwa uczucia osamotnienia
i bezwartościowości”.
• cechy psychiczne: przymus bycia doskonałym, miłość
warunkowa wg zasady: „na miłość trzeba zasłużyć”;
BŁĘDNE KOŁO W UZALEŻNIENIU OD SEKSU
Napięcie związane z kontrolą zachowań w celu bycia
doskonałym, warunkowo kochanym w konsekwencji
prowadzi do stanu załamania, które powoduje seksualne
„uruchomienie”.
Po osiągnięciu szybkiego rozładowania poprzez orgazm
powraca wstyd.
Orgazm silnie wzmacnia powtarzalność zachowania,
a wstyd poczucie klęski, co prowadzi do dalszych
załamań i szukania ulgi w kompulsji.
PUŁAPKA UZALEŻNIENIA
W pułapkę uzależnienia umysł wpada przez znaczne
obniżenie napięcia emocjonalnego w wyniku zachowań
seksualnych.
Rozładowywanie napięcia poprzez zachowania
seksualne, które dają dużą gratyfikację, staje się coraz
większym przymusem.
Wraz z pojawieniem się świadomości: „jestem
uzależniony”, wzrasta poziom stresu, który domaga się
rozładowania.
A w subiektywnym odczuciu seksoholika najbardziej
skutecznym sposobem na stres jest zachowanie
seksualne. Tak działa BŁĘDNE KOŁO.
CHARAKTERYSTYKA OSÓB UZALEŻNIONYCH
OD SEKSU
- opis pacjentów dokonany przez P. Carnes’a
• nadmierna koncentracja na seksie,
• utrata kontroli nad swoimi zachowaniami seksualnymi,
• poczucie beznadziejności,
• poczucie wstydu dot. tego, co robią – a mimo to nie
mogą przestać (przymus),
• dla seksu gotowi są poświęcić rodzinę, pracę, zdrowie,
• seks staje się dla nich potrzebą tak silną,
jak u alkoholika chęć napicia się;
ROZPOZNAWANIE UZALEŻNIENIA
OD SEKSU
w oparciu o kryteria diagnostyczne ICD – 10
• silna potrzeba lub poczucie przymusu realizowania
kompulsywnych zachowań związanych z seksem,
• subiektywne przekonanie o mniejszej możliwości
kontrolowania zachowań związanych z seksem,
tj. upośledzenie kontroli nad powstrzymywaniem się
od kompulsywnych zachowań związanych z seksem
oraz nad częstotliwością tych zachowań,
ROZPOZNAWANIE UZALEŻNIENIA
OD SEKSU
w oparciu o kryteria diagnostyczne ICD – 10
• występowanie, przy próbach ograniczenia możliwości
realizowania kompulsywnych zachowań związanych
z seksem, niepokoju, rozdrażnienia czy gorszego
samopoczucia oraz ustępowanie tych stanów z chwilą
pojawienia się możliwości ich realizowania,
• poświęcanie coraz większej ilości czasu na kompulsywne
zachowania związane z seksem w celu uzyskania
zadowolenia czy dobrego samopoczucia, które poprzednio
osiągane było w znacznie krótszym czasie,
ROZPOZNAWANIE UZALEŻNIENIA
OD SEKSU
w oparciu o kryteria diagnostyczne ICD – 10
• postępujące zaniedbywanie alternatywnych źródeł
przyjemności lub dotychczasowych zainteresowań
na rzecz kompulsywnych zachowań związanych
z seksem,
• kontynuowanie kompulsywnych zachowań związanych
z seksem pomimo szkodliwych następstw (fizycznych,
zdrowotnych, psychicznych i społecznych), o których
wiadomo, że mają związek z kompulsywnymi
zachowaniami związanymi z seksem.
Rozpoznanie stawia się wówczas, gdy w okresie ostatniego roku
stwierdzono obecność co najmniej trzech ww. objawów.
SKUTKI SEKSOHOLIZMU
• odsunięcie się od rodziny i przyjaciół, bo nie mogą
się z nimi podzielić swoim seksualnym cierpieniem,
utrata partnera, rodziny, traumatyczne przeżycia
dzieci (w życiu dorosłym – możliwe trudności
w przeżywaniu swojej płciowości) ;
• córka seksoholika może się bać nawiązania głębszych
relacji z mężczyzną, ponieważ na każdego będzie
patrzeć przez pryzmat problemów seksualnych
swojego ojca;
• depresja z myślami samobójczymi, zaburzenia
orientacji seksualnej, obniżona samoocena;
SKUTKI SEKSOHOLIZMU
• cierpienie osoby uzależnionej i jej bliskich;
• problemy finansowe;
• ryzyko popełnienia przestępstw seksualnych (gwałty,
molestowanie dzieci);
• szukając rozkoszy w „ekstremalnych” formach seksu,
mogą stracić życie (np. okręcenie sobie szyi sznurem,
aby doświadczyć „odlotowego” orgazmu);
• problemy zdrowotne: choroby weneryczne, HIV/AIDS;
SEKSOHOLIZM A POPĘD
Seksoholizmu nie należy utożsamiać z nadmiernym
popędem płciowym, czyli erotomanią (u pań –
nimfomania, u panów – satyriasis).
Odczuwanie przez daną osobę nadmiernego popędu
seksualnego nie oznacza jeszcze, że zachodzą
mechanizmy typowe dla uzależnienia.
Wzmożony popęd seksualny nie jest niczym niezwykłym
np. dla osób młodych, zwł. pod koniec okresu
dojrzewania.
Może on być także wynikiem: zaburzeń neurologicznych, zaburzeń
osobowości, zaburzeń nerwicowych, chorób psychicznych
(manii, schizofrenii), działania leków.
ZJAWISKO WSPÓŁUZALEŻNIENIA
P. Carnes zwraca uwagę na istotną rolę życiowych
partnerów osób uzależnionych od seksu w procesie
trwania w uzależnieniu (współuzależnienie).
Współuzależnieni często pozostają w niszczącym dla nich
samych związku.
Cechy wskazujące na współuzależnienie:
- nadmierna odpowiedzialność,
- obsesyjne zaabsorbowanie,
- seksualna reaktywność,
- emocjonalny zamęt,
- obwinianie z karaniem siebie,
- ugodowość,
- utrata siebie,
- manipulowanie,
- zaprzeczanie,
- zmowa,
SUBSTANCJE PSYCHOAKTYWNE
A SEKS
• Dwustronne powiązane pomiędzy mechanizmami
prowadzącymi do powstawania zaburzeń seksualnych
i stosowaniem substancji psychoaktywnych.
• Lęk, napięcie, wstyd towarzyszące problemom
seksualnym mogą „pchać” daną osobę do sięgania
po używki w celu ich zmniejszenia / pokonania.
• Drugi motyw: dążenie do wzmocnienia doznań
seksualnych (marihuana, amfetamina, ecstasy, kokaina,
leki uspokajające).
• Pozytywne efekty działania ww. substancji na aktywność
seksualną z czasem zanikają, ustępując efektom
negatywnym.
SUBSTANCJE PSYCHOAKTYWNE A SEKS
• Badania Kafki i Prentky (1994, 1998, 2002r.) wskazują na
to, że wśród osób hiperseksualnych 25 – 38,9 %
nadużywa środki psychoaktywne.
• Badania Black i wsp. (1997): 64% zaburzenia w używaniu
środków psychoaktywnych.
• Badania Raymonda i wsp. (2003): 71 % osób nadużywa
substancji psychoaktywnych.
• Badania Petrucelli i wsp. (2004): 42 % uzależnionych
od narkotyków, 28 % pracoholizm, 26 % kompulsywne
zakupy, 5 % gry hazardowe.
• Seksoholizm często towarzyszy narkomanii
lub odstawieniu narkotyków. Seksoholizm często rozwija
się jako rodzaj uzależnienia zastępczego.
SEKSOHOLIZM
JAKO PRZEJAW INNYCH ZABURZEŃ
• zaburzenia osobowości:
- osobowość borderline,
- osobowość zależna,
- osobowość histrioniczna;
• zaburzenia obsesyjno – kompulsywna;
• parafilie
LITERATURA:
A. Bilejczyk (2009). W pułapce seksu. Charaktery nr 5.
P. Carnes (2001). Od nałogu do miłości. Jak wyzwolić się z uzależnienia
od seksu i odnaleźć prawdziwe uczucie. Poznań Media Rodzina.
P.M. Kafka (2005). Zaburzenia o charakterze parafilijnym. Nieparafilijna
nadaktywność seksualna oraz seksualna kompulsja (nałóg) w: S.R. Leiblum,
R.C. Rosen (red.). Terapia zaburzeń seksualnych. Gdańsk GWP.
J. Kurpisz i wsp. (2012). Hiperseksualność – między uzależnieniem, kompulsją
a dysregulacją systemu kontroli zachowania. Przegląd Seksuologiczny nr 31.
Z. Lew – Starowicz 92004). Seks w sieci i nie tylko… Kraków Wyd. Medyczne.
B. Woronowicz (2009) Uzależnienie. Geneza, terapia, powrót do zdrowia.
Poznań Media Rodzina.
A. Zaborska (2004). Nałogowe zachowania studentów uzależnionych od seksu.
Świat Problemów nr 3.
KOMERCJA SEKSUALNA:
PROSTYTUCJA
PROSTYTUCJA
• Zjawisko o skali społecznej, które w ostatnich
latach przeszło swoistą ewolucję, sprawiając,
że głównym jego motywem są korzyści materialne.
• Z. Lew – Starowicz: „różnorodne w formie kontakty
hetero – i homoseksualne uprawiane w celach
zarobkowych z większą liczbą osób.
Stosunek prostytucyjny traktowany jest w kategoriach
rzeczowych (usługowych) i wyklucza więź emocjonalną”.
• Prostytucja: usługa / ciało osoby prostytuującej się: towar.
PROSTYTUCJA
• akt prostytucji opiera się na seksualności,
bez elementów erotyzmu;
• stosunek prostytucyjny ma charakter społeczno –
rzeczowy;
• istnieje ścisły związek między pornografią a prostytucją;
• prostytucja w Polsce nie jest karalna, ale nie jest też
zalegalizowana;
karane jest natomiast nakłanianie innej osoby
do uprawiania prostytucji – stręczycielstwo (art. 203 kk),
czerpanie korzyści z cudzego prostytuowania się –
sutenerstwo (art. 204 kk);
ELEMENTY SKŁADAJĄCE SIĘ
NA POJĘCIE PROSTYTUCJI:
• brak więzi emocjonalnej między partnerami,
• brak wzajemnych związków między sferą zachowania
a emocjonalną w trakcie aktu seksualnego,
• pobieranie wynagrodzenia finansowego za usługi
o charakterze seksualnym,
• traktowanie swojego ciała jako „narzędzia pracy”;
świadomość osoby świadczącej usługę seksualną,
że jest to sposób zarobkowania;
(Sztobryn – Giercuszkiewicz, 2004)
ETIOLOGIA PROSTYTUCJI
Wg McCaghy (1976r.)
Trzy czynniki sprzyjają rozwojowi prostytucji:
1) wczesne podjęcie współżycia (10 – 13 lat);
2) przyswojenie werbalnych motywów korzystnych
dla prostytucji (kontakt z prostytutkami i trybem ich
życia);
3) zauważanie wysokich korzyści finansowych;
(Pastawa – Wojciechowska, 1999)
PRZEJAWY I FORMY PROSTYTUCJI
• PODZIAŁ WG PŁCI, WIEKU OSÓB PROSTYTUUJĄCYCH SIĘ:
- mężczyźni, kobiety, dzieci;
- homoseksualna, heteroseksualna, biseksualna;
• PODZIAŁ DOT. WOLI OSOBY PROSTYTUUJACEJ SIĘ:
- dobrowolna, przymusowa;
• PODZIAŁ DOT. SPOSOBU ZORGANIZOWANIA:
- indywidualnie, pod opieką sutenera, w ramach agencji
towarzyskiej;
• PODZIAŁ DOT. MIEJSCA UPRAWIANIA PROSTYTUCJI:
- lokalowa, hotelowa, uliczna, telefoniczna, internetowa;
• PODZIAŁ DOT. FORM PŁACENIA ZA USŁUGĘ:
- pieniądze, opłaty np. za mieszkanie, pokrycie kosztów wakacji,
drogie prezenty, awans, załatwienie pracy;
SPONSORING
W ostatnich latach gwałtownie wzrasta skala zjawiska
sponsoringu, które polega na tym, że młode kobiety,
uczennice, studentki, młode kobiety bez pracy, prostytuują
się tylko z jednym partnerem – sponsorem.
Coraz bardziej popularne staje się również utrzymywanie
młodych mężczyzn przez samotne, bogate dojrzałe
kobiety.
Ww. osoby często uprawiają prostytucję okresowo,
aby zdobyć środki finansowe na cele osobiste
i konsumpcyjne. Wybierają właśnie taki sposób zarobienia
pieniędzy, ponieważ nie wymaga on zbyt dużo czasu.
PROSTYTUCJA
I ZJAWISKA TOWARZYSZĄCE
• PROSTYTUCJA HOMOSEKSUALNA: uprawiają ją głównie
młodzi mężczyźni – 70 – 90 %;
badania M. Świecha (2007):
- 50 % badanych zadeklarowało swoją orientację
jako homoseksualną; ich klienci byli zarówno żonaci, jaki
i samotni;
- wykonywaniu usług seksualnych towarzyszył alkohol;
- wzrost prostytucji weekendowej z udziałem chłopców;
• na początku XXI w. w Polsce liczba osób prostytuujących
się wynosiła: 10 000 – 12 000 (dane szacunkowe policji);
dane nie dot.: call girls, kobiet działających przez
internet, uprawiających sponsoring, dam
do towarzystwa;
PROSTYTUCJA
I ZJAWISKA TOWARZYSZĄCE
• wyniki wielu badań potwierdzają, że podczas pracy
spora liczba osób prostytuujących się sięga po używki:
alkohol, narkotyki, leki uspokajające;
- 51 % osób pracowała co najmniej raz pod wpływem alkoholu,
a 11 % sięgało po narkotyki;
• osoby świadczące usługi seksualne używają środki
psychotropowe – największą popularnością cieszą się leki
uspokajające (ok. 40 % kobiet);
eksperymentowały także z narkotykami: amfetamina
(35,5%), marihuana/ haszysz (30,4%), kokaina (20,4%),
ecstasy (15%);
35 % kobiet pije alkohol przynajmniej raz w tygodniu, a 13 % codziennie;
POWODY
ŚWIADCZENIA USŁUG SEKSUALNYCH:
• Badania Z. Izdebskiego i G. Bartosika i A. Kaliwody (2002r.):
a) trudna sytuacja materialna: 61, 3%;
b) możliwość zarobku – 17,3 %;
c) chęć podniesienia standardu swojego życia – 14,3 %.
-
-
Tylko 2,8 % kobiet uznało, że zostały zmuszone
do prostytuowania się.
Decyzję o ww. sposobie zarobku 37 % kobiet podjęło
za namową koleżanki, a 55 % - samodzielnie.
Aż 86 % kobiet chciałoby zmienić wykonywane zajęcie,
a ok. 66 % traktuje aktualny zawód jako tymczasowy.
PRZYCZYNY PROSTYTUCJI
- chęć przeżycia przygody,
- głodowa: zarabianie na podstawowe rzeczy, np. jedzenie,
- aspiracyjna: zarabianie na luksusowe rzeczy, kosmetyki,
- problemy w rodzinie, w najbliższym otoczeniu,
- ucieczka z domu,
- namowa przez innych, zmuszanie,
- uprowadzenie – handel ludźmi,
- oszustwo – zwerbowanie do pracy za granicą
w charakterze np. kelnerki, hostessy, która okazała się
pracą w seksbiznesie,
- chęć znalezienia się w innym, lepszym świecie,
- problemy finansowe;
PROSTYTUCJA
A INNE ZJAWISKA SPOŁECZNE
Obserwuje się interakcje prostytucji z następującymi
zjawiskami społecznymi:
- narkomania,
- przemoc fizyczna,
- nikotynizm,
- handel ludźmi,
- HIV / AIDS i inne choroby,
- zabór mienia,
- alkoholizm,
- dewiacje seksualne,
- mobbing i szantaż;
W większości przypadków ww. patologie społeczne są powiązane
ze zorganizowanymi grupami przestępczymi.
PROSTYTUCJA WŚRÓD MŁODYCH LUDZI
• realny problem na świecie: prawie 1,5 mln młodych
ludzi wciągniętych jest w prostytucję;
zjawisko powszechne w Azji (zwł. Indie, Tajlandia, Chiny, Pakistan,
Tajwan), Afryce, Ameryce Południowej i Środkowej;
w Polsce problem ten też narasta–dot.ok.6 – 8 %;
• rocznie w USA ok. 60 000 dzieci i nastolatków wykorzystywanych
jest w produkcji filmów pornograficznych;
• ok. 60 % dzieci i młodzieży uciekających z domów rodzinnych,
placówek czerpie korzyści ze świadczenia usług seksualnych;
(Moczydłowska, 1995)
• głównym motywem prostytucji wśród nieletnich jest motyw
ekonomiczny (ubóstwo, nędza); inne przyczyny: narkomania,
patologia psychiczna, seksualna;
(Lew – Starowicz, 2001)
• w wielu przypadkach jest to prostytucja epizodyczna
(np. zarobienie pieniędzy na wakacje);
CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE PROSTYTUCJI
WŚRÓD MŁODYCH LUDZI
• somatyzacja tożsamości:
- dbałość o ciało, jego atrakcyjność w celu używania go
jako towaru, który pomaga w zdobywaniu pozycji
w świecie;
• kultura pozoru:
- powierzchowne doznania, konsumpcja,
- myślenie o względności wszystkiego, błędnie pojęta
tolerancja wobec patologii,
- brak autorytetów,
- zaburzenia identyfikacji płciowej;
• hedonizm;
CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE PROSTYTUCJI
WŚRÓD MŁODYCH LUDZI
• ekshibicjonizm społeczny :
- sprzedawanie intymności – „iść na całość”,
- brak troski o ochronę sfery osobistej,
- brak intymności – „wszystko na sprzedaż”,
- demokratyzacja seksbiznesu;
• cyberspace (przestrzeń społeczna w internecie) :
- rzeczywistość wirtualna, w której wszystko jest
możliwe;
• kultura doznań:
- naturalne potrzeby i marzenia młodego człowieka nie
są zaspokajane, ale niszczone przez trywialne wzorce
podawane przez komercję,
- zanik wartości, zagubienie rodziców, konsumpcjonizm;
(Kurzępa, 2001)
NEGATYWNE SKUTKI PROSTYTUCJI
DLA OSÓB, KTÓRE ŚWIADCZĄ PŁATNE USŁUGI SEKSUALNE
• trudności w zbudowaniu satysfakcjonującego związku
z drugą osobą; pozbawienie się szans na zdrową miłość
w przyszłości;
• brak poczucia wolności i świadomość bycia czyjąś własnością;
• ciągły lęk, nerwica, depresja, samoagresja, próby samobójcze;
• niedojrzałość emocjonalna w kwestii poczucia winy;
• uzależnienie od „wygodnego” życia, nieliczenie się
z odczuciami drugiej osoby;
• poczucie, że można zerwać z dotychczasową sytuacją,
zawodem oraz strach, gdy jest to trudne w realizacji;
(Wojtalik, Olejniczak, 2011)
NEGATYWNE SKUTKI PROSTYTUCJI
DLA OSÓB, KTÓRE ŚWIADCZĄ PŁATNE USŁUGI SEKSUALNE
• niskie poczucie własnej wartości – pojawia się od razu
lub z czasem;
• traktują swoje ciało jak rodzaj towaru / przedmiot transakcji;
- przestają dbać o zdrowie i osobistą estetykę;
- utrata szacunku do samego siebie,
- wytworzenie postawy konsumpcyjnej;
• wielość partnerów oraz niebezpieczne zachowania seksualne
pozbawia satysfakcji i intymności związanej z kontaktami
seksualnymi; problemy ze stałymi partnerami i z założeniem
rodziny;
• trudności dot. myślenia o życiu w dalszej perspektywie
i o konsekwencjach swojego postępowania;
• poczucie winy;
NEGATYWNE SKUTKI PROSTYTUCJI
DLA OSÓB, KTÓRE ŚWIADCZĄ PŁATNE USŁUGI SEKSUALNE
• życie w dwóch światach, w kłamstwie: duża presja
oraz stres przyczynia się do tego, że kłamią,
aby ukryć prawdziwy sposób zdobywania pieniędzy;
• narażenie na niebezpieczne sytuacje ze strony klientów:
agresję, przemoc, choroby, uwięzienie, co powoduje stres;
• stres jest również spowodowany negatywnymi reakcjami
otoczenia (zagrożenie wykluczeniem społecznym,
naznaczeniem), co grozi brakiem przystosowania i degradacją
osobowości; problem z adaptacją do zmian w otoczeniu;
• zagrożenie ze strony świata przestępczego, konflikty z prawem;
(Wojtalik, Olejniczak, 2011)
NEGATYWNE SKUTKI PROSTYTUCJI
DLA OSÓB, KTÓRE ŚWIADCZĄ PŁATNE USŁUGI SEKSUALNE
SKUTKI ZDROWOTNE
• bardzo wysokie ryzyko zachorowania na choroby
przenoszone drogą płciową oraz wirusem HIV(Mroczkowski, 1998);
• zagrożenie zmianami nowotworowymi (rak szyjki macicy,
okolicy ano – genitalnej, rak szyi);
• niechciana ciąża – wg badań K. Imielińskiego aż 43% badanych
kobiet ma już za sobą przynajmniej jeden zabieg usunięcia
ciąży; aborcja może prowadzić do bezpłodności oraz powikłań
związanych z układem rozrodczym;
• depresja, nerwice, skłonności samobójcze, ryzyko uzależnień;
KONSEKWENCJE PODEJMOWANIA KOMERCYJNYCH
USŁUG SEKSUALNYCH W PRZYPADKU MŁODYCH LUDZI
• dotyczą zdrowia danej osoby we wszystkich jego aspektach;
• możliwy wpływ podejmowanych stosunków
homoseksualnych na orientację seksualną dorosłych
mężczyzn;
• utrata lub zakłócenie prawidłowych kontaktów
z rodzeństwem oraz rodzicami; ucieczki z domu,
osamotnienie;
• zaniedbywanie obowiązków szkolnych;
• zagrożenia w środowisku rówieśniczym: ich zachowanie może
stać się wzorem do naśladowania dla innych młodych ludzi;
oswajanie się z patologią, uznawanie takich zachowań za coś
„normalnego”;
(Wojtalik, Olejniczak, 2011)
„Zjawisko komercyjnych usług
seksualnych oraz pozostałych
związanych z nim patologii społecznych
wiąże się ze wzrostem wulgarności,
brutalności, agresją
oraz uprzedmiotowieniem człowieka.”
(Wojtalik, Olejniczak, 2011, s. 34)
ZJAWISKO PROSTYTUCJI
WŚRÓD KOBIET
W ŚWIETLE BADAŃ Z. IZDEBSKIEGO
I A. KONARKOWSKIEJ – LECYK (1996 – 1998)
• grupa badawcza: 240 kobiet
• WIEK:
- najliczniejsza grupa: 19 – 25 lat: 51,25%,
13 – 15 lat: 1,25 %, 16 – 18 lat: 5,42%,
26 – 30 lat: 33,33 %, 31 – 37: 8,75 %,
• STAN CYWILNY:
- najliczniejsza grupa: kobiety stanu wolnego, w tym
rozwódki i kobiety w separacji: 81,67 %
mężatki: 14,58%
ZJAWISKO PROSTYTUCJI
WŚRÓD KOBIET W ŚWIETLE BADAŃ Z. IZDEBSKIEGO
I A. KONARKOWSKIEJ – LECYK (1996 – 1998)
• WYKSZTAŁCENIE:
35 % - ukończona szkoła zawodowa,
22,5 % - średnie,
10,84 % - wyższe;
• RODZINA POCHODZENIA:
33, 33 % - rodzina pełna, liczba rodzeństwa </ = 3,
31,25 % - rodzina wielodzietna, wielopokoleniowa,
15,43 % - rodzina niepełna
(brak ojca – 13,76%, brak matki – 1,67%)
17,08 % - rodzina zrekonstruowana,
2, 91 % - dom dziecka
Powyższe wyniki zaprzeczają stereotypowi, że większość kobiet
świadczących usługi seksualne wywodzi się z rodzin patologicznych,
niepełnych.
ZJAWISKO PROSTYTUCJI
WŚRÓD KOBIET W ŚWIETLE BADAŃ Z. IZDEBSKIEGO
I A. KONARKOWSKIEJ – LECYK (1996 – 1998)
• WARUNKI MATERIALNE W DOMU RODZINNYM:
45,83 % - przeciętne,
7,50 % - dobrobyt
35,83 % - skromne,
0,42 % - dom dziecka
9,17 % - bieda,
Problem niewystarczajacych środków do życia odgrywa istotną rolę.
Decydującym czynnikiem pracy w seksbiznesie stało się zaspokojenie
potrzeb materialnych / podwyższenie standardu życia.
• ATMOSFERA W DOMU RODZINNYM:
56, 66 % - negatywne wspomnienia (kłótnie, obojętność,
niespokojna atmosfera)
41 % - poczucie, że jest się niekochanym dzieckiem w rodzinie
7,08 % - było wykorzystywanych seksualnie (17 kobiet)
ZJAWISKO PROSTYTUCJI
WŚRÓD KOBIET W ŚWIETLE BADAŃ Z. IZDEBSKIEGO
I A. KONARKOWSKIEJ – LECYK (1996 – 1998)
• UŚWIADOMIENIE SEKSUALNE:
17,92 % - w domu rodzinnym podejmowano szczere, otwarte
rozmowy
28,75 % - szczere rozmowy z rodzicami, ale tylko na niektóre tematy
27, 08 % - nie było zwyczaju prowadzenia szczerych rozmów
w domach rodzinnych
Większość kobiet nie rozmawiała z rodzicami na tematy dot.
seksualności: 71,25 %.
• ŹRÓDŁA INFORMACJI DOT. ŻYCIA SEKSUALNEGO:
54, 17 % - rówieśnicy
ZJAWISKO PROSTYTUCJI
WŚRÓD KOBIET W ŚWIETLE BADAŃ Z. IZDEBSKIEGO
I A. KONARKOWSKIEJ – LECYK (1996 – 1998)
• WIEK INICJACJI SEKSUALNEJ:
17 – 18 lat: 55 %
pow.18 lat: 21,25 %
15 – 16 lat: 15 %
13 – 14 lat: 4,58%
10 – 12 lat: 1,67 %
do 10 r.ż.: 0,83 % (2 osoby)
Najwcześniejsze kontakty seksualne miały dziewczęta wychowywane
w rodzinach pełnych i wielopokoleniowych, w których osobą
dominującą był ojciec. Swoje samopoczucie w domu rodzinnym
oceniały negatywnie. Wywodziły się z biednych rodzin.
Wobec wszystkich stosowano kary cielesne i większość była
wykorzystywana seksualnie.
W większości przypadków rodzice nie krępowali się swoją nagością.
ZJAWISKO PROSTYTUCJI
WŚRÓD KOBIET W ŚWIETLE BADAŃ Z. IZDEBSKIEGO
I A. KONARKOWSKIEJ – LECYK (1996 – 1998)
• MOTYWY PODJĘCIA PRACY W AGENCJACH TOWARZYSKICH:
97,5 %: motyw ekonomiczny (pieniądze, podwyższenie standardu
życia)
chęć osiągnięcia szybkiego zysku
w momencie podjęcia pracy w agencji towarzyskiej bez środków
do życia było 24,17 % kobiet;
• WPŁYW INNYCH OSÓB NA PODJĘCIE DECYZJI O PRACY W AGENCJI:
54,58%: samodzielnie
39,58%: uległo presji innych osób
ZJAWISKO PROSTYTUCJI
PODSUMOWANIE
• Wbrew stereotypom wśród osób należących do środowiska
prostytuujących się kobiet i mężczyzn są ludzie pochodzący z rodzin
o różnym statusie ekonomiczno – społecznym, zróżnicowanym
poziomie wykształcenia, różnych wyznaniach i narodowości.
• Prostytucja jako zjawisko rozwija się w dużych aglomeracjach
miejskich oraz w ośrodkach wypoczynkowych.
• Duża część mężczyzn świadczących usługi homoseksualne jest
zorientowana heteroseksualnie. Wśród nich dominują młodzi
mężczyźni (17-20 lat).
• Z badań M. Antoniszyna i A. Marka wynika, że spora część kobiet
odchodzi z prostytucji średnio po 3 – 5 latach.
LITERATURA:
M. Antoniszyn, A. Marek (1985).
Prostytucja
kryminologicznych. Warszawa Wyd. Prawnicze.
w
świetle
badań
K. Imieliński (1990). Manowce seksu. Prostytucja. Łódź ResPolonia.
Z. Izdebski, A. Konarkowska – Lecyk (2000). Zachowania seksualne kobiet
świadczących usługi seksualne w: Z. Izdebski (red.). Zachowania seksualne
kobiet świadczących usługi seksualne, mężczyzn homoseksualnych i osób
uzależnionych od narkotyków. Zielona Góra Organon.
Z. Izdebski, G. Bartosik , A. Kaliwoda (2002). Zachowania seksualne i wiedza na
temat HIV/AIDS w grupie kobiet świadczących usługi seksualne. Raport TNS
OBOP.
Z. Izdebski, A. Ostrowska (2003). Seks po polsku. Zachowania seksualne jako
element stylu życia Polaków. Warszawa Muza SA.
J. Kurzępa (2001). Młodzież pogranicza – „świnki”, czyli o prostytucji nieletnich.
Kraków Impuls.
LITERATURA:
Z. Lew – Starowicz (2001). Encyklopedia erotyki. Warszawa Muza SA.
J. Moczydłowska (1995). Kontakty nieletnich prostytutek z ich rodzicami.
Problemy Rodziny, nr 5, s. 47-51.
T.F. Mroczkowski (1998). Choroby przenoszone drogą płciową dla studentów
i lekarzy. Warszawa Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
B. Pastwa – Wojciechowska (1999). Profilaktyka prostytucji młodocianych
w świetle badań empirycznych przeprowadzonych w agencjach towarzyskich.
Wokół agresji i przemocy. Materiały I Konferencji Stowarzyszenia Samopomocy
„Krąg” nt. Rehabilitacji i edukacji ofiar przemocy. Gdańsk.
J. Sztobryn – Giercuszkiewicz (2004). Psychologiczne aspekty prostytucji. Łódź
Dajas.
J. Wojtalik, D. Olejniczak (2011). Komercyjne usługi seksualne jako problem
zdrowia publicznego. Seksuologia Polska tom 9, nr 1.
KOMERCJA SEKSUALNA:
PORNOGRAFIA
PORNOGRAFIA
• „takie materiały słowne lub wizualne,
które przedstawiają anatomię lub aktywność
seksualną, a podstawową intencją autora jest
prowokowanie podniecenia seksualnego”;
• materiały, które „zawierają jawnie seksualne treści
przedstawiające przemoc wobec kobiet
lub degradujące kobiety i dehumanizujące relacje
między płciami”;
• seksualność jest eksponowana w pornografii
z pominięciem wszelkich kontekstów oraz
bez odniesienia tych treści do standardów
społecznych;
KRYTERIA KWALIFIKACJI
TREŚCI PORNOGRAFICZNYCH
• treść dzieła:
a) erotografia: sztuka erotyczna – nie jest pornografią;
b) erotopornografia: dzieła, w których nagości
towarzyszy eksponowanie anatomii seksualnej - stan
pogranicza;
c) pornografia „miękka”: np. ekspozycja genitalna,
praktyki masturbacyjne, stosunki w różnych
pozycjach, typowe w danej obyczajowości
zachowania seksualne; treści te są eksponowane
jako cel sam w sobie, bez żadnego kontekstu;
d) pornografia „twarda”: treści ze scenami przemocy,
pedofilii, zoofilii; nie mają żadnego kontekstu, są
celem w samym sobie;
KRYTERIA KWALIFIKACJI
TREŚCI PORNOGRAFICZNYCH
• adresat:
Treści pornograficzne nie powinny być udostępniane
osobom poniżej 18 roku życia.
"Nasycenie mózgu pornografią osoby, która jest daleko
przed inicjacją seksualną, nie jest zdrowe” –
Z. Lew – Starowicz
Treści pornograficzne, często zawierając odbiegające
od rzeczywistości zachowania seksualne, koncentrując
się na seksualności z pominięciem innych kontekstów,
mogą stać się wzorem relacji i zachowań seksualnych,
modelem seksualności, a to może utrudniać przebieg
rozwoju psychoseksualnego.
KRYTERIA KWALIFIKACJI
TREŚCI PORNOGRAFICZNYCH
• kontekst kulturowy:
- zmienność standardów społecznych, norm i zachowań
seksualnych;
np. w przeszłości kontakty oralne postrzegane były jako
wyrafinowane i patologiczne, a kontakty analne jako
typowe dla relacji homoseksualnej;
obecnie ww. zachowania seksualne nie są traktowane
jako patologia i realizowane są w wielu związkach
heteroseksualnych;
KRYTERIA KWALIFIKACJI
TREŚCI PORNOGRAFICZNYCH
• wpływ na zdrowie seksualne:
- pornografia może w negatywny sposób wpływać na
dzieci, młodzież, na osoby nie mające żadnych
doświadczeń seksualnych; kreuje bowiem
nieadekwatny do rzeczywistości model zachowań
seksualnych i relacji między partnerami;
- dla osób z zaburzeniami preferencji seksualnych i in.
odchyleniami od normy seksualnej, pornografia może
stanowić źródło inspiracji i pomysłów do popełnienia
przestępstw motywowanych seksualnie, może
motywować do działania;
PRZYCZYNY SIĘGANIA
PO TREŚCI PORNOGRAFICZNE
• ciekawość
• brak pełnej satysfakcji ze współżycia seksualnego
i próby kompensowania tego stanu
• możliwość wirtualnego zaspokojenia potrzeb, których
nie można zrealizować z realnym partnerem (w tym
potrzeby „nietypowe”, nieakceptowane społecznie,
parafilne)
• kontakt z cyberpartnerem daje swoiste poczucie
bezpieczeństwa – można go bowiem w każdej chwili
przerwać, nie ponosząc konsekwencji
(Szczerba, Chrznowska, 2010)
POZYTYWNE ASPEKTY
PORNOGRAFII
• treści pornograficzne wypełniają luki w uświadomieniu
seksualnym, poszerzając zakres wiedzy nt. seksu,
dostarczając informacji o anatomii i fizjologii seksualnej;
materiały te muszą być jednak odpowiednio dobrane;
•„afrodyzjak” – przyczynia się do wzbogacenia życia
seksualnego, urozmaicenia technik współżycia we własnym
związku;
• mogą być „wentylem seksualnym” dla różnych kategorii
seksualnych dewiantów, zastępczym bodźcem seksualnym;
• pornografia bywa wykorzystywana w leczeniu zaburzeń
seksualnych (jako element metod awersyjnych, metoda
edukacyjna, treningowa);
NEGATYWNE ASPEKTY PORNOGRAFII
• niektórzy specjaliści uważają, że nadmierne korzystanie
z pornografii może prowadzić do uzależnienia;
• H. Arkowitz, S. Lilienfeld (USA): z przeglądu badań dot.
korzystania z pornografii i materiałów erotycznych
przez Internet wynika, że:
- okazjonalne korzystanie z ww. materiałów dla samego
użytkownika nie jest szkodliwe;
tym niemniej nawet sporadyczne sięganie po takie materiały
może mieć negatywny wpływ na partnera tej osoby;
intensywne korzystanie z pornografii przyczynia się do problemów
w relacji z partnerem oraz agresywnych postaw i zachowań
seksualnych wobec kobiet; badania wskazują na to,
że agresywność, określone postawy wobec partnera
współwystępują z korzystaniem z pornografii; nie wiadomo
jednak, co jest skutkiem, a co przyczyną;
NEGATYWNE ASPEKTY PORNOGRAFII
• Badania A. Bridges (USA) – z udziałem kobiet,
których partnerzy korzystają z pornografii:
korzystanie z pornografii przez jednego
z partnerów może negatywnie wpływać
na relacje w związku;
- aż 42 % kobiet czuje się z tego powodu
niepewnie,
- 39 % zauważa negatywny wpływ na związek,
- 32 % - negatywny wpływ na pożycie seksualne;
NEGATYWNE ASPEKTY PORNOGRAFII
• Z. Izdebski: sięganie po materiały pornograficzne może
wywołać u niektórych odbiorów lęk i obawy dot. własnej
wydolności seksualnej oraz nadmierne oczekiwania
wobec partnera.
- niektórzy boją się, że nie sprawdzą się w seksie;
kobiety, zwł. niedoświadczone, obawiają się, że nie będą
wystarczająco aktywne, że nie wytrzymają fizycznie takich
form doznań seksualnych, że to co oglądają, może wiązać
się z bólem;
niektórzy mężczyźni zgłaszają, że ich wydolność seksualna
jest za mała; to, co widzą na filmie, utożsamiają z rzeczywistością;
osoby, które czasem skarżą się, że słabo odczuwają orgazm,
że mają zbyt mało doznań podczas seksu, zapytane o to, dlaczego
tak sądzą, odpowiadają, że porównują się do tego, co widzieli
na materiałach pornograficznych;
WPŁYW PORNOGRAFII NA DZIECI
I MŁODYCH LUDZI
• Seksuolodzy zgadzają się co do tego, że dzieci
i osoby bardzo młode należy chronić
przed pornografią.
K. Szczerba: „Wydaje się, że każdy kontakt
niedojrzałej jeszcze osoby z pornografią jest
dla niej zagrożeniem, kształtuje bowiem
nieprawdziwy, mechaniczny obraz seksualizmu. Nie
mówiąc o emocjach, jakie może wzbudzać”.
WPŁYW PORNOGRAFII NA DZIECI
I MŁODYCH LUDZI
NEGATYWNE SKUTKI
• erotyzacja psychiki dziecka,
• przedwczesne rozbudzenie seksualne,
• podejmowanie są prowokacyjne zachowania seksualne,
w tym wobec rówieśników lub młodszych dzieci,
• zwiększenie podatności na uwiedzenie, zwł. w przypadku
dziewcząt, a w życiu dorosłym możliwy promiskuityzm,
• ryzyko przejęcia negatywnych wzorów – agresora,
• utrata zdolności hamowania agresji, przecenianie jej znaczenie
w relacjach interpersonalnych,
• wczesny kontakt z pornografią, sprzyjając ukształtowaniu się
dewiacyjnego stylu zaspakajania potrzeb seksualnych, uzależnia
młodego człowieka od posługiwania się „twardą” pornografią jako
nieodzownym elementem zachowań seksualnych;
(Kornas – Biela, 2000)
PORNOGRAFIA
A PRZESTĘPCZOŚĆ SEKSUALNA
• kontrowersyjne wyniki badań oceniających wpływ
pornografii na różnego rodzaju dewiantów
i przestępców seksualnych:
- zdaniem jednych badaczy: pornografia kanalizuje
dewiacyjne potrzeby seksualne,
- zdaniem innych: prowokuje je;
M. Murrin (USA): to nie ekspozycja pornografii jako
takiej wpływa na zakres przestępczości seksualnej,
ale raczej natura osobowości i czynniki kulturowe;
w kulturze, gdzie ludzie nie są postrzegani jako obiekty
seksualne, pornografia wywiera mały wpływ;
PORNOGRAFIA
A PRZESTĘPCZOŚĆ SEKSUALNA
CH. Winick, J.Evans (Uniwersytet w Nowym Jorku,
1996r. ) - relacje między pornografią a przestępczością:
w państwach, w których zalegalizowano pornografię
nie stwierdzono wzrostu przestępczości.
Może to wynikać z tego, że:
a) sprawcy gwałtów i innych form przemocy seksualnej
różnią się od populacji użytkowników pornografii;
b) nie ma żadnego związku między osobą korzystającą
z pornografii a angażującą się w przemoc seksualną;
c) przy dostępności pornografii u jednych osób zwiększa się
zakres przestępczości seksualnej, u innych – zmniejszył
się, u pozostałych nie uległ zmianie.
MITY I FAKTY DOTYCZĄCE PORNOGRAFII
• PORNOGRAFIA PROWADZI DO PRZESTĘPCZOŚCI:
- rzetelne wyniki badań naukowych oraz wyniki prac
komisji rządów Anglii, Danii, Izraela, Norwegii, Szwecji,
Niemiec nie znalazły żadnych powiązań między
upowszechnieniem pornografii a przestępczością;
• PORNOGRAFIA NIE MA ŻADNYCH NEGATYWNYCH
NASTĘPSTW:
- pornografia „twarda” może mieć negatywny wpływ
na osobę skłonną do agresji seksualnej;
- każda pornografia, niezależnie od typu, może
negatywnie wpływać na rozwój psychoseksualny dzieci
i młodzieży;
(Lew – Starowicz, 2001)
BADANIA Z. IZDEBSKIEGO:
„Seksualność internautów”:
• z treści pornograficznych dostępnych w Internecie
korzystają osoby w każdym wieku; najczęściej
przyznają się do tego jednak osoby po 26 roku życia;
• 2/3 Polaków sięga po materiały erotyczne
lub pornograficzne;
• coraz częściej z ww. materiałów korzystają kobiety;
• do korzystania z pornografii i materiałów erotycznych
przyznało się 80 % mężczyzn i 74 % kobiet;
(za: Chrzanowska, 2010)
LITERATURA:
A. Chrzanowska (2010). Surfowanie po goliźnie. Charaktery nr 9 (164).
D. Kornas – Biela (2000). Pornografia krzywdą wyrządzoną rodzinie w: Służba
życiu. Zeszyty problemowe nr1-2.
Z. Lew – Starowicz (2001). Encyklopedia erotyki. Warszawa Muza SA.
K. Szczerba. Z. Lew – Starowicz (1995). Nowoczesne wychowanie seksualne:
podręcznik dla młodzieży. Warszawa Polska Oficyna Wydawnicza "BGW”.