C

HÍNH TRỊ VÀ TỔ CHỨC HỆ THỐNG QUỐC PHÒNG

T

RUNG

Q

UỐC

Phạm Hồng Anh, Sciences Po Paris Trần Bằng, Biển Đông tại Pháp 01/08/2014

Chính trị và tổ chức quốc phòng Trung Quốc

Biển Đông tại Pháp

Tác giả Phạm Hồng Anh Trần Bằng [email protected]

[email protected]

+33 616 337 332

Nội dung Quốc phòng Trung Quốc: « hiện đại hóa bằng cơ giới hóa » và « tin học hóa » nhằm «giữ ưu thế chiến lược trong cạnh tranh quốc tế” Mối quan hệ giữa chính trị và quân đội Tổ chức quân đội Trung Quốc Học thuyết chiến tranh Chính sách trang bị trong không quân, hải quân, lục quân và chiến tranh điện tử Tổ chức công nghiệp quốc phòng Trung Quốc

Quốc phòng Trung Quốc: « hiện đại hóa » bằng « cơ giới hóa » và « tin học hóa » nhằm «giữ ưu thế chiến lược trong cạnh tranh quốc tế” SỨC MẠNH MỀM SỨC MẠNH CỨNG Xi Jinping

• Phát triển bền vững • Phục hưng đất nước • Phát triển cá nhân

Hu Jintao

• Trung Quốc phát triển kinh tế và quân sự mà không ảnh hưởng xấu đến thế giới • Nhiều nước có thể hưởng lợi từ sự phát triển của Trung Quốc

Quân giải phóng nhân dân (PLA): tổ chức chính trị Chủ tịch nước Quân ủy trung ương Chính phủ Bộ Quốc phòng PLA Đảng cầm quyền Quân đội Tổng thống Chính phủ Bộ Quốc phòng

Hiến pháp Trung Quốc: Quân ủy trung ương: cơ quan chỉ huy quân đội.

Như mô hình nhiều nước, bộ quốc phòng là cơ quan quản lí hành chính nhà nước thuộc chính phủ.

Quân ủy trung ương: 11 thành viên, duy nhất Xi Jinping là dân sự. Quân đội tương đối độc lập trong các thử nghiệm quốc phòng và các chiến dịch bên ngoài (trong 1 số trường hợp có ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại).

Từ 1997, không còn tướng lĩnh trong thường vụ Bộ chính trị.

Chính sách an ninh quốc phòng và đối ngoại Đối ngoại An ninh quốc phòng Chính phủ • Ban thường vụ Bộ chính trị xác định lợi ích an ninh nền tảng của Trung Quốc, và quy định nhiệm vụ quốc phòng cùng với vị trí chính trị của PLA – với sự cân nhắc những đề xuất và ý kiến từ các lãnh đạo phía quân đội. • Lãnh đạo đảng cộng sản có quyền chỉ đạo sự triển khai lực lượng PLA trong thời chiến, và quyết định ngân sách cũng như nguồn cung cho quân đội. Ở một mức nhất định, đảng cũng theo sát chặt chẽ bất cứ biến chuyển nào của lực lượng quân đội trong thời bình. • Thẩm quyền tối cao của đảng cộng sản đối với những chính sách liên quan đến quân sự được thể hiện qua những quyết định như rút PLA khỏi những hoạt động thương mại có lợi nhuận, xếp quá trình hiện đại hóa quân đội xuống thứ yếu sau mục tiêu phát triển kinh tế trong chiến lược đổi mới của Trung Quốc, và nắm quyền quyết định tái cơ cấu công nghiệp quốc phòng của nước này.

• Trong hệ thống hoạch định chính sách , PLA chắc chắn sẽ tìm cách thúc đẩy lợi ích của mình trong khi vẫn đảm bảo thi hành chức năng của mình, như giữ vững quốc phòng, thống nhất lãnh thổ quốc gia, đạt được vị trí cường quốc trên thế giới và ổn định trật tự xã hội trong nước. Hiện nay phần lớn những quan hệ dân sự – quân đội trong những chính sách chủ chốt được thúc đẩy thông qua các thể chế và các mối quan hệ giữa các quan chức cấp cao.

Nhiệm vụ của hệ thống quốc phòng Trung Quốc: chuyển từ « chiến tranh nhân dân » sang « cơ giới hóa – tin học hóa »

Bảo vệ chủ quyền quốc gia, an ninh quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ

Bảo vệ chủ quyền quốc gia, an ninh quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ. Hỗ trợ (tạo môi trường) cho phát triển kinh tế. Trung Quốc vẫn phát triển khái niệm phòng thủ chủ động nhưng môi trường tác chiến được xác định là đẩy ra xa lãnh thổ nội địa, tới các khu vực biên giới, trên biển, trên không và môi trường mạng.

Thắng trong các cuộc chiến tranh địa phương

Trung Quốc đặt mục tiêu phải thắng trong các cuộc chiến tranh địa phương dựa trên một lực lượng có hình thức tổ chức hiện đại với hiệp đồng tác chiến dựa trên khả năng tin học hóa cao độ.

Chủ động trong hình thái chiến tranh /khủng hoảng mới

Các cuộc can thiệp quân sự trong tương lai sẽ không mang hình thái của một chiến tranh truyền thống mà là sự linh hoạt của hệ thống giúp phản ứng nhanh, mạnh và có trọng điểm đối với các đe dọa về an ninh quốc gia. Đặc biệt, khi Trung Quốc tăng cường sự hiện diện ở nước ngoài thì quân đội cần phải có khả năng bảo vệ các lợi ích của Trung Quốc ở nước ngoài, đảm bảo an toàn cho các tuyến vận tải biển và bảo vệ, di dời công dân Trung Quốc ở nước ngoài.

Nguồn: Sách trắng Quốc phòng Trung Quốc, 2013

Học thuyết chiến tranh Trung Quốc: chuyên nghiệp hóa, hiện đại hóa và phòng thủ chủ động. Tuy nhiên, khác với Mĩ, Trung Quốc không tuyên bố chủ động ngăn chặn, can thiệp. • • • • Quy mô quân số còn lớn. Ổn định từ 2005 đến 2013.

Hệ thống vũ khí thế hệ cũ chưa thay thế hết và còn sẽ tiếp tục sử dụng trong thời gian dài Tốc độ tăng trưởng về số lượng nhanh trong hải quân: • Từ 2006 đến 2013: Trung Quốc tăng gấp rưỡi số lượng và tổng tải trọng tàu chiến.

Không quân giảm số lượng máy bay cũ, thay thế bằng các loại máy bay mới đa năng hơn. Từ 2005 đến 2013, số lượng máy bay giảm từ 3500 chiếc xuống 2500.

Nguồn: Defense of Japan, từ 2005 đến 2013

Không gian phòng thủ: Trung Quốc xác định cần đẩy mạnh năng lực phòng thủ trên không, ngoài biên giới và các khu vực biển xa

Tổ chức trang bị cho PLA và chính sách công nghiệp quốc phòng 1998: thành lập Tổng cục trang bị Quân giải phóng nhân dân trực thuộc Quân ủy Trung ương. Tổng cục trang bị chịu trách nhiệm về mua sắm và bảo dưỡng các thiết bị cho Quân giải phóng.

1982: thành lập Ủy ban khoa học công nghệ và công nghiệp quốc phòng, tương đương một bộ trực thuộc Quốc vụ viện.

2008: giải tán ủy ban này để thành lập Cục Khoa học công nghệ và công nghiệp quốc phòng trực thuộc Bộ Công nghiệp và công nghệ thông tin. Cục này phụ trách việc quản lí các doanh nghiệp sản xuất trang bị quốc phòng và một số trường đại học, viện nghiên cứu phục vụ cho quốc phòng.

Tổng cục trang bị

Quân ủy trung ương

PLA Chính phủ Bộ Quốc phòng Bộ công nghiệp và công nghệ thông tin

Cục khoa học và công nghệ quốc phòng Nhập khẩu trang bị Công nghiệp quốc phòng

• • • • 11 công ti công nghiệp quốc phòng Quản lí thông qua cạnh tranh và chú trọng nghiên cứu phát triển trong điều kiện bị cấm vận vũ khí sau sự kiện Thiên An Môn.

Loại bỏ ảnh hưởng của PLA đối với các lĩnh vực có lợi ích kinh tế, chuyên nghiệp hóa quân đội.

Nội địa hóa và lan tỏa các bí quyết công nghệ.

Ngân sách quốc phòng Trung Quốc: tăng liên tục ở mức 2 con số từ 2 thập kỉ

Kết luận 3 1 2

1. Tham vọng quốc gia – sức mạnh cứng

• Khẳng định vai trò của quân đội trong “Giấc mơ Trung Hoa” • hay trước là “Trỗi dậy hòa bình” Tự lực phát triển

2. Thích ứng học thuyết chiến tranh và triết lí trang bị

• Học thuyết chiến tranh chủ động phòng thủ, chiến thắng trong chiến tranh địa phương • « Cơ giới hóa, tin học hóa » quân đội

3. Hiện đại hóa tổ chức nhà nước và công nghiệp quốc phòng

• Tách ảnh hưởng quân đội khỏi bản chất công nghiệp của công nghiệp quốc phòng • Tổ chức công nghiệp quốc phòng theo hướng cạnh tranh với trang bị nhập khẩu