Transcript woningmarktregio`s

12
woningmarktregio’s 13
TEK ST : LISET TE VOS
|
ILLUSTR ATIES : ANNET SCHOLTEN
WONINGMARKTREGIO’S
WAAR KOMT
DE GRENS?
Gemeenten kunnen tot
1 juli gezamenlijk een
voorstel indienen om een
woningmarktregio te vormen.
Dat kan grote gevolgen
hebben voor corporaties die
in meerdere regio’s actief zijn,
maar ook voor gemeenten.
Corporaties sorteren daarop
voor door alvast woningen
buiten hun toekomstige
werkgebied te verkopen of
door zelf de gemeenten een
voorstel te doen voor een
woningmarktregio.
De tijd begint te dringen: tot 1 juli kunnen aangrenzende gemeenten gezamenlijk een voorstel voor een woningmarktregio
indienen bij de minister. Ligt er geen voorstel,
dan hakt de minister de knoop door. De regionalisering, onderdeel van de Woningwet, moet
voorkomen dat corporaties te ver buiten hun
kerngebied actief zijn en moet de regionale
samenwerking versterken.
De gemeenten zijn aan zet, maar de gevolgen
voor corporaties kunnen groot zijn. Alleen in
de aangewezen woningmarktregio, de kernregio, mag een corporatie nieuwe woningen
bouwen en onroerend goed verwerven. In het
gebied dat buiten die regio valt, de beheerregio, is een corporatie aan handen en voeten gebonden. Sloop en nieuwbouw is nog wel toegestaan, maar onder strikte voorwaarden. In
uitzonderlijke gevallen kan een minister een
ontheffing verlenen, maar dat is een onzekere
factor. Uitzonderingen zijn er bijvoorbeeld ook
voor corporaties die zich specifiek op ouderen
of studenten richten.
Een indeling van een woningmarktregio (met
minimaal 100.000 huishoudens) leidt onherroepelijk tot grensgevallen die óók voor gemeenten nadelig kunnen uitpakken. Niet voor
niets nemen corporaties het initiatief om – in
overleg met de gemeenten in hun regio – tot
een oplossing te komen.
14
woningmarktregio’s 15
Bestuursadviseur Johan Baltes van Lefier,
actief in Groningen en Drenthe
W
in het noorden van het land, stelt bestuursadviseur Strate-
GOEDE VERHOUDINGEN MET
GEMEENTE
oningmarktregio’s vormen is een ingewikkelde puzzel
Karin Laglas voorzitter directieraad van Ymere,
actief in Noord-Holland, Zuid-Holland en Flevoland
D
gische Projecten Johan Baltes van Lefier. De woningcorpo-
Volgens de bestuursadviseur van Lefier zijn
ratie is – sinds de fusie in 2009 – actief in Groningen én Drenthe. In beide
goede verhoudingen met gemeenten bepalend
provincies praat de corporatie mee over het vaststellen van de woning-
voor het succes. Als gemeenten vinden dat
marktregio. Het werkgebied van Lefier zou in twee regio’s worden op-
­corporaties in een grote woningmarktregio te
geknipt, volgens een onderzoek van het ministerie naar de gevolgen in
veel speelruimte zouden hebben, legt Lefier de
de zogeheten COROP-gebieden (een indeling die het CBS hanteert).
feiten op tafel om mogelijke bezwaren weg te
De regio Emmen/Borger-Odoorn in Drenthe (kernregio) en de regio
nemen. ‘Het is niet aan ons om een woning-
Groningen, Slochteren, Hoogezand-Sappemeer en Stadskanaal in
marktgebied aan te wijzen. Maar ik ben wel blij
Groningen (beheerregio). Een onwenselijke situatie voor Lefier. In
­
dat het onderwerp op de agenda staat en dat
­Groningen spraken de gemeenten een voorkeur uit voor een regio die
we kunnen meedenken. We zijn als gemeen-
beide provincies beslaat. In Drenthe gaven de gemeenten een extern
ten en corporaties tot elkaar veroordeeld.’
bureau opdracht om verschillende scenario’s te onderzoeken. Het
­
In Drenthe is de uitkomst nog ongewis. Vorig
­rapport ­verschijnt in februari.
jaar nodigde Lefier de nieuwe gedeputeerde
uit voor een werkbezoek in het Drentse krimp-
HANDELINGSVRIJHEID NODIG
gebied, een mooie gelegenheid om hem bij te
De gemeenten zijn aan zet, maar dat weerhoudt Lefier er niet van om in
praten over de ontwikkelingen. Naast de regio
bestaande netwerken met corporaties én gemeenten de regionalisering
Groningen-Drenthe – de voorkeur van Lefier –
e aangewezen woningmarktregio voor Ymere is het gebied van
gemeentelijk niveau prestatieafspraken, stelt
te bespreken. Een kleinere regio betekent in de regel meer grensgeval-
zijn ook andere opties in beeld. Gemeenten in
de Metropoolregio Amsterdam (MRA), het informele samen-
Laglas. ‘Dat is het goede schaalniveau.’
len. Dat kan nadelig uitpakken, bijvoorbeeld voor gemeenten in krimp-
Zuidwest-Drenthe kijken bijvoorbeeld richting
werkingsverband met 32 gemeenten. Dat is de duidelijke bood-
De suggestie dat Ymere nu al een te groot
gebieden, betoogt Baltes. ‘Herstructurering mag wel in een beheer­
Zwolle in de provincie Overijssel. Als het ex-
schap die Karin Laglas, voorzitter van de directieraad, verkondigt in de
werkgebied heeft en daardoor te ver van de
regio, maar de corporatie moet na sloop op dezelfde locatie herbouwen.
terne onderzoek klaar is, praat Lefier in een
gesprekken die ze samen met haar regiomanagers voert met gemeenten
­lokale woningmarkt afstaat, vindt Laglas niet
Voor een goede stedenbouwkundige inpassing van (soms veel) minder
klankbordgroep mee over het vervolg. Tot dan
in Noord-Holland, Zuid-Holland en Flevoland.
terecht. ‘We hebben ons werkgebied in regio’s
woningen heb je meer handelingsvrijheid nodig.’
is het afwachten, zegt Baltes. ‘Iedere grens is
Alkmaar en Leiden, waar Ymere respectievelijk bezit had en heeft,
ingedeeld met ieder een eigen manager die
­vallen buiten deze regio.
werkt vanuit een regiokantoor. Die regio­
arbitrair.’
managers weten precies wat er speelt en zijn
SCHAALNIVEAU
lokaal het aanspreekpunt.’
Laglas beaamt dat de gemeenten aan zet zijn. Tegelijkertijd stelt ze dat
Ymere goede argumenten heeft voor de keuze voor de MRA. ‘Economie
VERKOPEN
en wonen hangen sterk samen in dit gebied. Dat kan je onder meer aflei-
Alkmaar ligt wel op grote afstand van het ove-
den van de verhuis- en vervoersbewegingen in de regio. Door voor dit
rige werkgebied van Ymere. Op basis van de
gebied gezamenlijk een helder profiel te bepalen, kunnen we vaststellen
visie van de corporatie én voorsorterend op de
wat nodig is in welke subregio.’ Binnen de grenzen van de MRA vallen
regionalisering van de woningmarkt, besloot
drie regio’s waarbinnen nauw wordt samengewerkt: Stadsregio Am-
Ymere om het bezit in Alkmaar en omgeving te
sterdam, Gooi en Vechtstreek en Zuid Kennemerland. Gemeenten en
verkopen aan Woonwaard. Over de gemeente
corporaties maken, zoals de Woningwet ook voorschrijft, uiteindelijk op
Leiden, die nét buiten de Metropoolregio
­Amsterdam valt, heeft Ymere nog geen besluit
genomen. Laglas: ‘In een beheerregio zijn er
‘Economie en
wonen hangen
sterk samen in
deze regio’
beperkingen, maar zijn we niet vleugellam.’
Laglas wil in dit stadium niet ingaan op andere
uitkomsten dan de Metropoolregio Amsterdam als woningmarktregio. Amsterdam denkt
in ieder geval in dezelfde richting als Ymere. En
Haarlem heeft een extern bureau ingeschakeld
om verschillende scenario’s te onderzoeken.
‘We zitten nog midden in de broedfase.’
‘Het is een
ingewikkelde
puzzel’
16
woningmarktregio’s 17
‘Het gaat om
prestaties,
niet om
grenzen’
VNG: ‘AFBAKENING REGIO
KAN INGRIJPENDE GEVOLGEN
HEBBEN’
Corporaties die in een groot werkgebied actief zijn,
staan te ver van de lokale praktijk af. Regionalisering
moet een einde maken aan de ‘excessen’, stelt beleidsmedewerker Jeroen de Leede van de Vereniging
Nederlandse Gemeenten (VNG). De Woningwet
schrijft voor dat gemeenten voor 1 juli een gezamenlijk voorstel voor een woningmarktregio bij de minister kunnen indienen. Volgens VNG moeten zij in dit
traject samen met corporaties optrekken. ‘Afbakening van een regio kan voor een corporatie ingrijpende gevolgen hebben. De vraag is ook wat dat voor
een gemeente betekent.’
In een beheerregio kan een corporatie bijvoorbeeld
niet investeren in de transformatie van verpleeghuizen die leeg komen te staan. Wel kan bij de minister een ontheffing worden aangevraagd. ‘Dat is een
onzekere factor. In het uiterste geval moet een corporatie bezit overdragen.’ Voor zorgcorporaties die
landelijk opereren, geldt een uitzondering: zij kunnen investeren in elke gemeente waar ze actief zijn.
Herstructurering in een beheerregio mag wel, maar
bij plannen voor nieuwbouw na de sloop loopt een
corporatie tegen grenzen aan. De regelgeving wordt
wel aangepast: het is straks mogelijk om bij de minister een ontheffing aan te vragen voor een steden-
Directeur-bestuurder Harrie Windmüller
van BrabantWonen, actief in Brabant
W
bouwkundig plan dat enigszins afwijkt van de bestaande grenzen van de slooplocatie, aldus De Leede.
Des te groter de regio des te minder grensgevallen,
ijs Noordoost-Brabant aan als één woningmarktgebied.
provincie een brug te ver. BrabantWonen en
Bommelerwaard investeren om verzorgings-
erkent De Leede. ‘Tot op zekere hoogte is dat goed.
Twaalf Brabantse corporaties hielden dit pleidooi in een
elf corporaties in Noordoost-Brabant spraken
huizen te transformeren. Hoe we dat straks
Een werkgebied met ruim 20 gemeenten is groot,
brief die ze in september schreven aan de burgemeesters
in hun overleg de voorkeur uit voor één regio
aanpakken, kan ik nog niet overzien.’
maar nog overzichtelijk. We moeten in ieder geval
en wethouders van de negentien gemeenten in hun werkgebied.
in hun werkgebied. Na een discussie kwamen
De corporaties hebben in bilaterale gesprek-
niet terug naar een te kleine schaal. Die tijd hebben
BrabantWonen is een van die corporaties. De gemeenten namen dit
zij ook tot de slotsom: minder grenzen bete-
ken met de wethouders het voorstel voor één
we gehad.’
voorstel over en dienden het – ruim voor de deadline van 1 juli – in bij de
kent minder grensgevallen.
regio in Noordoost-Brabant toegelicht. Niet
minister.
alle partijen in de gemeenteraden konden zich
Meer informatie: www.vng.nl/woningmarkt
echter vinden in het voorstel. Zo passeerde ook
MINDER GRENZEN, MINDER GRENSGEVALLEN
VERZORGINGSHUIZEN
TRANSFORMEREN
Aan dit besluit ging intensief overleg vooraf, vertelt directeur-bestuur-
Met dit voorstel loopt BrabantWonen deson-
twee regio’s op te splitsen. ‘Blijkbaar leeft er
der Harrie Windmüller van BrabantWonen. Vorig jaar voor de zomer
danks al tegen grenzen aan. Zo bezit de corpo-
angst dat wij in een grote regio onze gang kun-
voerde hij de eerste gesprekken met collega-corporaties in Brabant. ‘We
ratie zorgvastgoed in de Bommelerwaard en
nen gaan. Waar de grens loopt, is niet relevant.
wisten al dat de regionalisering discussie op zou leveren en grote gevol-
dat is provincie Gelderland. De Woningwet
Ook op dit moment kunnen we al in de hele
HANDREIKING
REGIONALISERING
gen zou hebben. Dan is het verstandig om argumenten uit te wisselen en
maakt een uitzondering voor ouderenhuis-
regio werken. Wij moeten als corporaties sá-
Wat betekent de regionalisering van de
op één lijn te komen. Dan sta je sterker in het overleg met de gemeen-
vesting, maar die geldt volgens Windmüller
men met gemeenten en huurders prestatie-
woningmarkt in de praktijk? Aedes heeft een
ten.’ Waarom zouden we Brabant niet als één regio zien, dachten acht
alleen voor een zorgcorporatie als Habion. ‘Als
afspraken maken. Daar zou het gesprek over
handreiking opgesteld. Deze is te vinden via
corporaties in het samenwerkingsverband Lente. Maar dat was voor de
BrabantWonen mogen we niet meer in de
moeten gaan.’
www.aedes.nl/handreikingregionalisering
de optie de revue om Den Bosch en Oss in