Transcript Wettelijke Eenheden

Pagina 1
Wettelijke Eenheden
volgens
NBN C 03-001
(1984)
J. Rutten
Begeleider Mechanica
van het Aartsbisdom
Mechelen- Brussel
A. Struyven
Begeleider Elektriciteit-Elektronica
van het Aartsbisdom
Mechelen- Brussel
Pagina 2
Inhoud
1 Wettelijke eenheden ................................................................................. pagina 3
2 Basisgrootheden en basiseenheden in het SI-stelsel ............................... pagina 4
3 Afgeleide grootheden en bijbehorende eenheden in het SI-stelsel........... pagina 5
4 Afgeleide grootheden met specifieke naam voor de gebruikte eenheden. pagina 6
5 Enkele eenheden buiten het SI-stelsel .................................................... pagina 7
6 Meest gebruikte eenheden van het SI-stelsel........................................... pagina 8
7 Veelvouden en onderdelen....................................................................... pagina 13
Bibliografie................................................................................................... Pagina 14
Pagina 3
1 Wettelijke eenheden
Wettelijke eenheden
SI -eenheden
SI-basiseenheden
(m, kg, s, A,
K, mol, cd)
Eenheden buiten het
SI-stelsel (min, h, …)
Twee aanvullende
eenheden
(rad, sr)
SI-afgeleide eenheden
- zonder specifieke naam (m/s, m², …)
- met specifieke naam (N, W, …)
Veelvouden en delen van de vorige eenheden
(mm, kA, …)
Pagina 4
2 Basisgrootheden en basiseenheden in het SI-stelsel
Er werden internationaal 7 basisgrootheden met bijbehorende basiseenheden
vastgelegd. Er werden ook 2 aanvullende basisgrootheden vastgelegd.
De basiseenheden werden zeer nauwkeurig omschreven.
Zo werd de basiseenheid van lengte, de meter (m) als volgt gedefinieerd:
de meter is de lengte van de weg die het licht in het luchtledige aflegt gedurende een
1
tijd van
deel van een seconde.
299 792 458
Een overzicht
BASISGROOTHEID
BASISEENHEID
NAAM
SYMBOOL
NAAM
SYMBOOL
lengte
l
meter
m
massa
m
kilogram
kg
tijd
t
seconde
s
stroomsterkte
I
ampère
A
temperatuur
T
kelvin
K
lichtsterkte
I
candela
cd
hoeveelheid stof
n
mol
mol
vlakke hoek
α , β ,γ
radiaal
rad
ruimtehoek
Ω
sterradiaal
sr
AANVULLEND
Pagina 5
3 Afgeleide grootheden en bijbehorende eenheden in het SI-stelsel
Als men de basiseenheden invult in de formule die het verband weergeeft tussen de
afgeleide grootheid en de basisgrootheden, dan bekomt men de afgeleide eenheid.
Iedere afgeleide grootheid kan men schrijven in functie van de basisgrootheden.
Aan sommige afgeleide eenheden geeft men een specifieke naam, meestal van een
geleerde die in dat domein opzoekingswerk verrichtte.
Bijvoorbeeld: kracht Î kg.m/s² Î N (van Newton, Engelse wis- en natuurkundige
1642-1727)
Enkele afgeleide grootheden zonder specifieke naam voor de gebruikte eenheden
GROOTHEID
EENHEID
AFGELEIDE
GROOTHEID
SYMBOOL
AFGELEID VAN
NAAM
EENHEID
breedte
b
l (m)
meter
m
diameter
d
l (m)
meter
m
dikte
d, δ
l (m)
meter
m
hoogte
h
l (m)
meter
m
weglengte
s
l (m)
meter
m
straal
r
l (m)
meter
m
oppervlakte
A
l.l (m.m)
volume, inhoud
V
l.l.l (m.m.m)
snelheid
v
s(m)/t(s)
versnelling
a
v(m/s)/t(s)
valversnelling
g
v(m/s)/t(s)
cirkelfrequentie
ω
1/t(s)
hoeksnelheid
ω
hoek(rad)/t(s)
hoekversnelling
α
α(rad/s)/t(s)
periode
T
t(s)
seconde
s
fase, faseverschil
ω
β(rad)
radiaal
rad
tijdconstante
ζ
t(s)
seconde
s
vierkante
meter
kubieke
meter
meter per
seconde
meter per
seconde
kwadraat
meter per
seconde
kwadraat
1 per
seconde
radiaal per
seconde
radiaal per
seconde
kwadraat
m
m3
m/s
m/s²
m/s²
s-1
rad/s
rad/s²
Pagina 6
4 Afgeleide grootheden met specifieke naam voor de gebruikte
eenheden
AFGELEIDE
GROOTHEID
SYMBOOL
EENHEID
AFGELEID
VAN
NAAM
SYMBOOL
kracht
F
kg.m/s²
newton
N
arbeid, energie,
hoeveelheid warmte
W
kg.m²/s²
joule
J
vermogen
P
kg.m/s³
watt
W
druk, spanning
p
kg/(ms²)
pascal
Pa
elektrische spanning,
potentiaal
U, V
kg.m²/(A.s³)
volt
V
elektrische weerstand
R
kg.m²/(A².s³)
ohm
Ω
G
A².s³/(kg.m²)
siemens
S
Q
A.s
coulomb
C
frequentie
f
s-1
hertz
Hz
elektrische inductantie
L
kg.m²/(A²s²)
henry
H
elektrische capaciteit
C
A².s4/(kg.m²)
farad
F
magnetische flux
Ф
kg.m²/(A.s²)
weber
Wb
magnetische inductie of
fluxdichtheid
B
kg/(A.s²)
tesla
T
lichtstroom
Ф, Фv
cd.sr
lumen
lm
verlichtingssterkte
E
cd.sr/m²
lux
lx
radioactiviteit
A
s-1
becquerel
Bq
geabsorbeerde dosis
D
m2/s2
gray
Gy
dosis equivalent
H
m2/s2
sievert
Sv
elektrische
geleidbaarheid
elektrische lading
hoeveelheid elektriciteit
Pagina 7
5 Enkele eenheden buiten het SI-stelsel
Een aantal eenheden buiten het SI-stelsel worden soms nog gebruikt.
Het gebruik van een aantal van deze eenheden is wettelijk toegelaten (km/h, bar).
Het gebruik van sommige andere is wettelijk niet toegelaten (cal).
Sommige van deze eenheden mogen slechts gebruikt worden in een bepaald
vakgebied (are in landbouw).
Het gebruik van eenheden buiten het SI-stelsel is alleszins af te raden.
EENHEID
SYMBOOL
IS GELIJK AAN
ampère-uur
Ah
= 3,6.103 C
are
a
= 100 m²
bar
bar
= 105 Pa
calorie
cal
= 4,1868 J
graad (tiendelige)
gon (….g)
= π/200 rad
graad (zestigdelige)
…°
= π/180 rad
kilowattuur
kWh
= 3,6 x 106 J
Pagina 8
6 Meest gebruikte eenheden van het SI-stelsel
GROOTHEDEN
BENAMING
EENHEDEN
SYMBOOL
BENAMING
SYMBOOL
vlakke hoek
α , β ,γ
radiaal
rad
faseverschil
faseverschuiving
ω
radiaal
rad
ruimtehoek
Ω, ω
sterradiaal
sr
lengte
l
meter
m
breedte
b
meter
m
hoogte, diepte
h
meter
m
dikte
d, δ
meter
m
straal
r
meter
m
diameter
d
meter
m
weglengte
s
meter
m
golflengte
λ
meter
m
oppervlakte
A
vierkante meter
m²
volume
V
kubieke meter
m³
tijd
t
seconde
s
periode
T
seconde
s
frequentie
f
hertz
Hz
n
per seconde
s-1 (1)
ω
radiaal per seconde
rad/s
rotatiefrequentie
pulsatie
(1) voor technische specificaties van draaiende machines mag ook r/min gebruikt worden
Pagina 9
GROOTHEDEN
EENHEDEN
BENAMING
SYMBOOL
BENAMING
SYMBOOL
hoeksnelheid
ω
radiaal per seconde
rad/s (1)
hoekversnelling
α
radiaal per seconde
kwadraat
rad/s² (1)
snelheid
v
meter per seconde
m/s (1)
(lineaire) versnelling
a
versnelling vrije val
g
massa
m
kilogram
kg
(massa)dichtheid
ρ
kilogram per kubieke
meter
kg/m³ (1)
kracht
F
newton
N
gewicht
G
newton
N
(kracht)moment
M
newton-meter
N.m (2)
koppelmoment
T
newton-meter
N.m (2)
druk
p
pascal
Pa
arbeid
W
joule
J
energie
E,W
joule
J
warmtehoeveelheid
Q
joule
J
vermogen
P
watt
W
rendement
η
meter per seconde
kwadraat
meter per seconde
kwadraat
m/s² (1)
m/s² (1)
(1) wanneer men een afgeleide eenheid verkrijgt door deling van meerdere eenheden mag het
symbool geschreven worden als:
m/s of
m
-1
of m.s
s
(2) wanneer men een afgeleide eenheid verkrijgt door vermenigvuldiging van meerdere eenheden
mag het symbool geschreven worden als:
Nm of N.m of N m of N.m
Pagina 10
GROOTHEDEN
EENHEDEN
BENAMING
SYMBOOL
BENAMING
SYMBOOL
thermodynamische
temperatuur
T
kelvin
K
temperatuur
t, θ
graad Celsius
°C
temperatuurscoëfficiënt
α
per kelvin
K-1
warmtegeleidingsvermogen
λ
watt per meterkelvin
W
m.K
warmtecapaciteit
C
joule per kelvin
J/K
soortelijke warmte- capaciteit
c
joule per kilogramkelvin
J
kg.K
elektrische lading
hoeveelheid elektriciteit
Q
coulomb
C
elektrische flux
ψ
coulomb
C
oppervlakteladingsdichtheid
σ
elektrische fluxdichtheid
diëlektrische verplaatsing
D
(volume)ladingsdichtheid
p
elektrische potentiaal
V
volt
V
U
volt
V
E
volt
V
elektrische veldsterkte
E
volt per meter
V/m
elektrische stroom
I
ampère
A
U, Um
ampère
A
F, Fm
ampère
A
potentiaalverschil
elektrische spanning
elektromotorische kracht,
elektromotorische spanning
magnetisch potentiaal
verschil, magnetische
spanning
magnetomotorische kracht,
magnetomotorische spanning
coulomb per
vierkante meter
coulomb per
vierkante meter
coulomb per
kubieke meter
C/m²
C/m²
C/m³
Pagina 11
GROOTHEDEN
EENHEDEN
BENAMING
SYMBOOL
BENAMING
SYMBOOL
magnetische veldsterkte
H
ampère per meter
A/m
magnetisatie
Hi, M
ampère per meter
A/m
stroomdichtheid
J
ampère per
vierkante meter
A/m²
capaciteit
C
farad
F
permitiviteit
ε
farad per meter
F/m
relatieve permitiviteit
εr
magnetische (inductie) flux
Ø
weber
Wb
A
weber per meter
Wb/m
B
tesla
T
(zelf)inductie
L
henry
H
wederzijdse inductie
M, Lmn
henry
H
permeabiliteit
µ
henry per meter
H/m
reluctantie
R,Rm
1 per Henry
H-1
relatieve permeabiliteit
µr
koppelfactor
k
weerstand
R
ohm
Ω
impedantie
Z
ohm
Ω
reactantie
X
ohm
Ω
resistiviteit
ρ
ohm-meter
Ω.m
magnetische vector
potentiaal
magnetische inductie,
magnetische fluxdichtheid
Pagina 12
GROOTHEDEN
EENHEDEN
BENAMING
SYMBOOL
BENAMING
SYMBOOL
geleiding
G
siemens
S
admittantie
Y
siemens
S
susceptantie
B
siemens
S
geleidingsvermogen
γ, σ
siemens per meter
S/m
(actief)vermogen
P
watt
W
reactief vermogen
blind vermogen
Q
var
var
schijnbaar vermogen
S
voltampère
VA
arbeidsfactor
λ
verliesfactor
d
aantal windingen van een
wikkeling
verhouding van het aantal
windingen
N
n
transformatie verhouding
K
aantal fasen
n
aantal poolparen
p
lichtsterkte
I
candela
cd
luminantie, helderheid
L
candela per
vierkante meter
cd/m²
lichtstroom
Ф
lumen
lm
hoeveelheid licht
Q
lumen-seconde
lm.s
emittantie, lichtexistantie
M
lumen per
vierkante meter
lm/m²
verlichtingssterkte
E
lux
lx
Pagina 13
7 Veelvouden en onderdelen.
Veelvoud of onderdeel
Voorvoegsel
symbool
1012
tera
T
109
giga
G
106
mega
M
103
kilo
k
102
hecto
h
10
deca
da
10-1
deci
d
10-2
centi
c
10-3
milli
m
10-6
micro
µ
10-9
nano
n
10-12
pico
p
Pagina 14
Bibliografie
V. J. Berwaerts, K. Standaert, STRUCTUUR VAN HET EENHEDENSTELSEL (1995);
NBN C 03-001 (1984) Belgisch Instituut voor Normalisatie, Brabançonnelaan 29, 1040
BRUSSEL;
W. De Clippeleer, TABELLENBOEK VOOR METAALTECHNIEK (2005);
J. Morren, NORMEN (1995);
http://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:SI-eenheid (2007).