Transcript Tłumacze CODA - Stowarzyszenie CODA Polska, Słyszące

Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
Tłumacze CODA
Konferencja „Teoria i praktyka
przekładu PJM. Tłumacze siłą
Głuchych”
3-4 grudnia 2011
Agnieszka
Klimczewska
www.stpjm.org.pl
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
MIT: Wszyscy CODA znają język migowy.
FAKT: CODA są różni, tak jak różni są niesłyszący - jedyne
kryterium konieczne, aby być zaliczonym do tej grupy,
to posiadanie przynajmniej jednego rodzica
niesłyszącego. Wiele zależy od indywidualnych
doświadczeń i od sposobu komunikacji przyjętego
przez głuchych rodziców w domu i w kontaktach z
dzieckiem. Tylko część niesłyszących identyfikuje się z
językiem migowym i społecznością Głuchych (problem
dla badaczy – jak do nich dotrzeć w celu stworzenia
reprezentatywnej próby).
www.stpjm.org.pl
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
Paul Preston „Mother Father Deaf. Living
Between Sound and Silence”
150 informatorów z 24 stanów,
wiek 18-80
141 oboje rodzice niesłyszący
Wśród słyszącej większości
dopuszcza się continuum głuchoty
Dla głuchych ludzie są głusi lub słyszący – a
najwyraźniejszym kryterium jest preferowany
system komunikacji
www.stpjm.org.pl
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
• 1/5 informatorów nie używa ASL (ani innego systemu wizualnego)
• komunikacja:
- mowa, język migowy, czytanie z ruchu warg
- jednoręczna//dwuręczna daktylografia, ASL,
systemy migane (SEE, SimCom, Signed English)
znaki domowe, pantomima, czytanie z ruchu warg (+/- głos)
angielski mówiony, angielski pisany
• system zależny od sytuacji i „rozmówcy”
• dwujęzyczność (pełna lub niepełna)
-wybór języka w oparciu o historię
(najczęściej migowy jako jeden z dwóch pierwszych, ale nie
zawsze)
www.stpjm.org.pl
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
Sposób porozumiewania się rodziców
badanych osób:
Tylko migowy – 19 matek, 21 ojców
Migowy i mowa –
10 matek, 7 ojców
Tylko mowa –
2 matki, 2 ojców
(Urszula Bartnikowska)
www.stpjm.org.pl
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
Być CODA – co to znaczy?
Rozmaitość doświadczeń CODA:
głusi są obydwoje rodzice / jedno z nich
głuchota rodziców jest wrodzona / nabyta
status słyszenia pozostałych członków rodziny
(rodzeństwo, dziadkowie, krewni)
preferowany sposób porozumiewania się
odmienne doświadczenia życiowe rodziców
różny stosunek (rodziców i dziecka) do głuchoty rodziców
kontakty ze środowiskiem osób głuchych
pełnienie roli tłumacza / opiekuna (np. córki są
rodzinnymi tłumaczami częściej niż synowie)
www.stpjm.org.pl
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
Rodzinny tłumacz
- w kontaktach z osobami z zewnątrz lub mediami
- wewnątrz rodziny – między rodzicami i dziadkami, rodzicami a
młodszym rodzeństwem, krewnymi.
Większe prawdopodobieństwo (Preston)
- córki
- pierworodni (jedynacy)
- duża różnica wieku wśród rodzeństwa
- głuche rodzeństwo
www.stpjm.org.pl
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
MIT: CODA są urodzonymi tłumaczami.
FAKT: Znajomość dwóch języków, nawet biegła, nie
oznacza jeszcze, że dana osoba może być dobrym
tłumaczem. Trzeba mieć do tego specjalne
predyspozycje (intelektualne, osobowościowe).
Wymaga to również znajomości techniki tłumaczenia,
wielu lat szkolenia i praktyki, a także chęci.
CODA nie są pytani o zdanie. Decydują potrzeby rodziców.
tłumacze i nauczyciele w szkołach dla głuchych (silna
nadreprezentacja 80% w badaniach Izy Posiewały)
Świadomy wybór?
www.stpjm.org.pl
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
Część badanych ocenia swoje rodzinne obowiązki tłumacza pozytywnie jako nieobciążające i dostarczające satysfakcji
Niechęć do tłumaczenia – możliwe przyczyny:
parentyzacja – zachwianie poczucia bezpieczeństwa, rola do której się
„nie dorosło” (permanentne poczucie nieadekwatności), brak
zrozumienia ze strony otoczenia
„Nie chciało mu się wyjaśniać prostej prawdy, która do wielu ludzi jakoś
nie docierała, że mama puszcza go samego w podróż, gdyż jest
przekonana, że ktoś, kto posiada zdolność mówienia i słyszenia poradzi
sobie w każdej sytuacji. Nawet wtedy, gdy ten ktoś ma dziewięć, dziesięć
lat. (…) Denerwowały go tylko zdziwione spojrzenia i ciągle te same
pytania, stawiane mu w różnych sytuacjach - w pociągu, w sądzie, gdzie
w imieniu mamy składał wyjaśnienia, czy w urzędzie skarbowym, dokąd
szedł z niedbale zwiniętym plikiem banknotów, by zapłacić podatek.”
„Okrążanie ciszy”
www.stpjm.org.pl
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
nadmierne obciążenie obowiązkami w porównaniu do
rówieśników, brak czasu na własny rozwój, poczucie
utraconego dzieciństwa
utrata tożsamości (wchodzenie w role) - „granice” i
ich rola w rozwoju
niezręczne sytuacje, treści nieodpowiednie do wieku
dziecka
nadmierne wymagania – kompleks niższości
www.stpjm.org.pl
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
Rodzinny Tłumacz cd.
uwikłanie w emocjonalne konflikty w rodzinie
odpowiedzialność
za świat dźwięków
za swoich rodziców (wyjaśnianie, mediacja, ochrona,
pozytywne załatwienie sprawy) - adwokat, ochroniarz,
partner rodzica
kontrola przepływu informacji to kontrola sytuacji
tłumaczenie czy podejmowanie decyzji? rodzice głusi znacznie
częściej polegają na zdaniu swoich dzieci
www.stpjm.org.pl
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
negatywny input
- swoista stygmatyzacja – negatywne stereotypy,
przypisywane osobom głuchym, uogólniane są na ich
dzieci (np. niedojrzałość emocjonalna, społeczne
niedostosowanie, czy też słaby wgląd w siebie - Lane,
1996)
- Dummies’ kid
- komentarze na temat rodziców wygłaszane w
obecności CODA
- niechęć do słyszących
- niechęć do głuchych
- niechęć do sytuacji tłumaczeniowej w ogóle
www.stpjm.org.pl
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
Czy CODA potrzebują szkolenia i treningu?
- Teoria przekładu
- Kodeks etyczny
- Wsparcie psychologiczne
www.stpjm.org.pl
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
Paul Preston: Mother Father Deaf: Living Between
Sound and Silence, Harvard University Press, 1995
Urszula Bartnikowska: Sytuacja społeczna i rodzinna
słyszących dzieci niesłyszących rodziców , Akapit
Wyd.Edukacyjne, 2010
Agnieszka Górska : Okrążanie ciszy, Jacek Santorski &
CO., 2004
Thomas H. Bull: Deaf Family Issues: CODAS and Identity.
Gallaudet University (artykuł dostępny pod adresem
http://www.reach.ca/shared_future/eng/bull.htm)
www.stpjm.org.pl
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego
www.stpjm.org.pl