Transcript TIME-OUT METHODE - soschoolontwikkeling.nl

TIME-OUT METHODE
Een methodiek om op professionele wijze om te gaan met spanningsvolle situaties.
De time-out is een pedagogische afzonderingsmethode met als doel regulatie van
gedrag, (herstel) orde en rust en een taakgerichte sfeer in de klas.
Van ordeverstorend gedrag tot ontwikkelingskans
Storend gedrag wordt veroorzaakt doordat een basisbehoefte niet vervuld is. Bij
gedragsproblemen is het belangrijk dat de leraar aan de leerling laat merken dat hij het
probleem herkent en de leerling erkent, terwijl het ordeverstorend gedrag wordt
afgewezen. Vervolgens wordt de leerling actief betrokken bij het zoeken naar een
acceptabel alternatief. Leerlingen houden zich eerder aan een oplossing als ze die zelf
hebben bedacht. Uiteindelijk doel is dat de leerling verantwoordelijkheid neemt voor
zijn gedrag.
Een pedagogisch klimaat handelend vanuit een actieve leerling-betrokkenheid werkt
motiverend en preventief gedragsregulerend. Een veilige school biedt de leerlingen
positieve communicatie, structuur, duidelijkheid en voorspelbaarheid.
Preventie van gedragsproblemen
Leren in veiligheid draait om preventie van probleemgedrag. Hiervoor wordt
verantwoordelijkheid en inbreng van leerlingen op adaptieve en systematische wijze
binnen school neergezet. Leerlingen krijgen eigen inbreng in de aanpak van hun
(gedrags)problemen. Actieve inbreng in eigen leerproces en het onderwijs is cruciaal
voor betrokkenheid en motivatie. De verantwoordelijkheid voor eigen gedrag ligt
zoveel mogelijk bij de leerling.
Een onderwijsaanbod op maat met onderwijsprogramma’s waar de behoeften,
interesses en mogelijkheden van leerlingen centraal staan is essentieel. Bij het
bespreken van problemen en het bedenken en uitwerken van oplossingen worden naast
de leerlingen de ouders actief betrokken.
Een veilige school biedt de leerlingen positieve communicatie, structuur, duidelijkheid
en voorspelbaarheid. Goede communicatie is essentieel voor een veilig basisklimaat.
Via opbouw van een vertrouwensband met de leerlingen wordt veiligheid gecreëerd.
Goede communicatie is essentieel voor een veilig basisklimaat. Vanuit contact
vriendelijk en nadrukkelijk leidinggeven is hierbij voor de leraar leidend principe.
1
Bij de begeleiding van gedragsproblemen is het belangrijk dat de leraar aan de leerling
laat merken dat hij het probleem herkent en de leerling erkent, terwijl het orde
verstorend gedrag wordt afgewezen.
Leraren vervullen een voorbeeldfunctie en dragen die voorbeeldfunctie uit. Centrale
begrippen zijn: vriendelijk leiding geven vanuit contact, erkenning geven, aansluiten,
verantwoordelijk maken, samenwerking zoeken en win-win situaties creëren.
Zonder relatie geen educatie.
Leren van alternatief gedrag is mogelijk door een beroep te doen op zelfsturing en het
creëren van win-win situaties, dit leidt tot een relatie met de leerling waarbinnen
samenwerking centraal staat. Een pedagogisch klimaat handelend vanuit een actieve
leerling-betrokkenheid werkt motiverend en preventief gedragsregulerend. Leg de
verantwoordelijkheid voor gedrag zoveel mogelijk bij de leerling. De leerling houdt zich
eerder aan een oplossing als die zelf bedacht is. Uiteindelijk doel is dat de leerling
verantwoordelijkheid neemt voor zijn gedrag en over gaat op zelfsturing.
De afzonderingsmethode
De time-out methode zorgt voor een professioneel begeleiden van spanningsvolle
situaties en problematisch gedrag. Met deze afzonderingsmethode wordt
probleemgedrag afgeleerd door bij het optreden van dit gedrag de leerling voor een
periode apart te zetten. Het geeft de leerling duidelijke informatie welk gedrag niet
acceptabel is en welk gedrag nog past bij de situatie. Het spreekt voor zich dat de
afkoelingsperiode niet belonend mag werken.
Begrenzen via de time-out methode helpt om duidelijk te zijn naar leerling en biedt
veiligheid wanneer leerling de grenzen zelf niet kent - of kan bewaken. De time-out
methodiek heeft als doel probleemgedrag zo te beïnvloeden dat de leerling zich
(uiteindelijk) weer assertief gedraagt en ordeverstoring in de les zo veel mogelijk
worden voorkomen.
Door de afzondering stelt de leraar een duidelijke grens aan het gedrag van de leerling.
Een signaal naar de persoon in kwestie, maar ook een boodschap voor de andere
leerlingen in de groep. Immers de leraar kan niet blijven waarschuwen… De time-out
geeft voor een situatie een begrenzing aan. De afzondering is echter geen
strafmaatregel. Orde verstorend gedrag komt veelal voort uit onmacht van de leerling.
De interne - en de externe time-out
Er zijn twee varianten, de interne time-out door afzondering in de klas en de externe
time-out buiten de klas bij een collega leraar. Met de leerlingen is van te voren
afgesproken welke collega gekoppeld is aan de time-out.
2
Door de voorspelbare opbouw van stappen in deze procedure krijgen de leerlingen veel
herstel – en herkansingsmogelijkheden aangereikt. De time-out methodiek is bij uitstek
geschikt om vroegtijdig pro-actief lichte vormen van ongewenst gedrag te begrenzen,
ter voorkoming van groot storend gedrag. Effectieve leraren stellen duidelijke grenzen,
grijpen snel in en zijn bereid overtredingen kracht bij te zetten met een consequentie.
Wanneer de inzet van de time out niet meer uitvoerbaar is vanwege ernstige
gedragsescalaties is een methodiek (tijdelijke) lesverwijdering van toepassing.
Doel
De time-out is een afzonderingsmethode met als doel regulatie van gedrag, (herstel)
orde en rust en een taakgerichte sfeer in de klas. De time-out heeft een functie als een
bezinnings- of afkoelingsperiode. De time-out is een hulpmiddel voor de leerling om
ongewenst gedrag te voorkomen en gewenst gedrag aan te leren. Een pedagogische
interventie om storend gedrag in frequentie te verminderen. Doelen van de time-out
methodiek:
 De leerling assertief gedrag aanleren.
 Een duidelijke grens stellen aan de leerling en de groep. Je laat zien dat bepaald
gedrag niet wordt geaccepteerd.
 Realiseren van orde en een taakgerichte werksfeer in de klas.
Wanneer
Bij ontoelaatbaar gedrag is de toepassing van de time-out doorgaans duidelijk. De
afzondering zorgt voor beëindiging van storend gedrag en voorkomt verdere
gedragsescalatie. Alle scholen zetten op deze wijze de time-out in. De waarde van de
methodiek ligt echter primair op een ander vlak, namelijk het aanleren van gewenst
gedrag en voorkomen van milde vormen van storend gedrag welke goed onderwijs en
een taakgerichte werksfeer in de weg staan.
Het zijn juist allerlei kleine vormen van ongewenst gedrag die van grote invloed zijn op
de orde in klas. De time-out begrenst deze lichte vormen van ongewenst gedrag. Klein
gedrag duidelijk begrenzen voorkomt groot ongewenst gedrag! Deze pro-actieve /
preventieve toepassingsmogelijkheid van de time-out doet een hoog beroep op de
begeleidersvaardigheden van de leraar.
Toepassingsmogelijkheden van de time-out:

De time-out is een geschikte interventie bij allerlei vormen van (licht) orde
verstorend gedrag dat ondanks herhaalde correcties blijft aanhouden. De timeout als methode om gewenst gedrag aan te leren.
3

De time-out is van toepassing bij allerlei vormen van orde verstorend gedrag in
die mate dat negeren geen optie is. De time-out als begrenzende interventie bij
grensoverschrijdend (ontoelaatbaar) gedrag dat functioneren in de groep
onmogelijk maakt. Een afzonderingsmethode voor de leerlingen om weer tot
rust te komen.
Hoe
De leraar is in zijn begrenzingen maximaal voorspelbaar voor de leerlingen. Wanneer
storend gedrag aanhoudt kan in veel voorkomende gevallen de inzet van de time-out
aangekondigd worden. Bij de tweede correctie krijgt de leerling een keuze: of aan de
regel voldoen - of een opgelegde time-out. Door het aanbieden van keuze
mogelijkheid wordt een beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid.
Verplaatsing in de reden van het gedrag van de leerling is een belangrijke basishouding
bij de begeleiding van de time-out. Ongewenst gedrag van leerlingen komt veelal voort
uit onmacht. Daarom laat de leraar zich niet door het ongewenste gedrag meeslepen
in negatieve emoties. Tijdens de begeleiding van de time-out spreekt de leraar met
duidelijke maar neutrale stem, met een ontspannen houding, niet boos, wel duidelijk
en beslist. Dit doel straalt de leraar voortdurend uit in zij handelen. De afzondering
dient door de leerling niet worden opgevat als straf of gevoel van afwijzing. Wanneer
de leerling terugkeert van de time-out is het raadzaam dat de leraar uitkijkt naar het
eerst volgende gewenste gedrag van de leerling en hem daarvoor prijst. De leerling
weet dat de leraar niet boos is op hem/haar, maar dat het puur ging om het gedrag.
Een korte time-out is effectiever dan een lange time-out. Een lange time-out kan
belemmerend werken om de time-out te accepteren en kan leiden tot frustratie.
Resultaat
Een correcte uitvoering van de time-out zullen leerlingen moeten leren. Het bespreken
van het doel van de time-out met de leerlingen is essentieel onderdeel van een
succesvolle toepassing. Leerlingen gaan onderkennen dat het een instrument is om tot
adequaat gedrag te komen en het niet bedoeld is als strafmaatregel. Na een
aanleerfase kunnen de meeste leerlingen de methode op de juiste wijze uitvoeren.
Wanneer resultaat uitblijft, is het van belang na te gaan of de time-out procedure goed
is toegepast.
Dikwijls zien we dat na een korte afzonderingsperiode leerlingen zich in voldoende
mate weer onder controle hebben en de activiteit of les weer kunnen volgen. Een
ander effect is dat correcties weer zeggingskracht krijgen. Dit betekent dat de correctie
voldoende is voor de leerling om zijn gedrag te sturen.
4
De procedure
Hieronder de concrete beschrijving van de stappen:
1. De leraar geeft bij ongewenst gedrag de leerling een stop-instructie gevolgd door een
doe-instructie met een correctie op het gewenste gedrag (of regel). Het gewenste
gedrag wordt concreet benoemd.
2. Wanneer de leerling niet luistert naar de eerste correctie volgt een tweede (en laatste)
correctie. Het gewenste gedrag geeft de leraar weer aan door middel van een doeinstructie. De leraar vertelt dat bij aanhouden van het ongewenst gedrag de volgende
keer de time-out wordt ingezet. De aankondiging van de time-out kan desgewenst ook
bij de derde (en laatste) correctie.
3. Wanneer de leerling volhardt in het ongewenste gedrag gaat de leraar over op
toepassing van de time-out. Vertel de leerling neutraal en gedecideerd iets in de trant
van: “Ik geef je nu een time-out”. Geef een kort waarom aan door middel van een
beschrijving van het storende gedrag (of overtreding van een regel/afspraak). Vertel
daarna concreet welk gedrag gewenst is. De leraar blijft gedurende het gehele proces
rustig, duidelijk en beslist in zijn optreden.
Het doelgedrag is: de leerling accepteert zonder protest de time-out en neemt plaats
op de afgebakende time-out plek in het lokaal.
4. Wanneer de leerling rustig is en begrip toont heft de leraar de time-out op.
5. Bij blijvend storend gedrag gaat de leraar over op de externe time-out. Het doelgedrag
is: de leerling verlaat zelfstandig, of onder begeleiding, op een correcte wijze (niet
lawaaierig of clownesk) het lokaal.
6. De leerling neemt plaats op de afgebakende time-outplek in het lokaal van de collega.
Wat de leerling uitvoert tijdens de time-out is niet van belang. Primair doel van de
time-out is afkoeling, de-escalatie en assertief gedrag van de leerling. De leerling leest,
tekent, doet niets of gaat eventueel aan het werk.
7. De tijdsperiode van de time-out is niet nader omschreven. Wanneer de leerling rustig
is heft de collega leraar de time-out op. Bij voorkeur duurt de time-out slechts enkele
minuten, soms heeft de leerling wat meer tijd nodig. Desgewenst maken leerlingen
gebruik van kookwekker, zandloper of time-timer, maar ook dan is het de leraar die de
regie heeft en de time-out opheft. De leerling keert terug naar eigen leraar/lokaal en
voegt zicht in de les.
5
8. Indien mogelijk volgt zo spoedig mogelijk een kort neutraal zakelijk gesprekje. De
leraar geeft in neutrale termen (niet preken) een beschrijving van het ongewenste
gedrag (het waarom van de time-out) en geeft een instructie aangaande het gewenste
gedrag. Deze korte reflectieve terugblik vindt plaats onder vier ogen. Het gesprek
eindigt met een bemoedigend vriendelijk slot.
9. De leraar complimenteert de leerling direct bij gewenst gedrag en toont vertrouwen
dat het verder goed zal gaan. De leraar benoemt wat goed gaat en creëert
succeservaringen voor de leerling.
Een dergelijke eenduidige time-out procedure binnen de gehele school is voor de
leerlingen een herkenbaar ritueel. De methodiek geeft leerlingen duidelijkheid wat er
gebeurt bij ongewenst gedrag. Wanneer het ongewenste gedrag aanhoudt is multidisciplinair overleg wenselijk.
[email protected]
www.soschoolontwikkeling.nl
6