Transcript Eerste Frans Damen lezing

Frans Damenlezing 2014
Maria van den Muijsenbergh
Huisarts / onderzoeker
Meedoen – eigen regie
niet voor iedereen weggelegd
“Gettovorming
op de loer door participatiesamenleving” AD
Patrick, laaggeletterd ‘multiproblem’
•
•
•
•
•
•
40 jaar, gescheiden, huiselijk geweld
bijzonder onderwijs, geen baan
alcohol,overgewicht, ADHD, kort lontje
uitkering gestopt, huurschuld
uithuiszetting dreigt
reclassering, maatschappelijk werk, schuldsanering,
GGZ agressieregulatie training, sociale dienst,
verslaafdenzorg, woningbouwvereniging..…
– te ingewikkelde intakeformulieren
– eigen initiatief verwacht
– steeds andere medewerkers
• Hij komt alleen nog bij de huisarts
Naima, eerste generatie migrant
•
•
•
•
•
56 jaar, 35 jaar in NL
analfabeet, weinig Nederlands
overgewicht+++ hoge bloeddruk
veel stress huisvesting, geldgebrek
-> dreigende Diabetes
• zeer geïnteresseerd in gezondheid maar:
– geen geld beweegkuur / sportclub / fiets
– 1x dietiste: adviezen onhaalbaar
Jan, dakloos
•
•
•
•
•
•
35 jaar, alcohol, blowen, los werk
dakloos na scheiding
slaapt soms nachtopvang andere stad
onverzekerd
depressief en loopvoeten
wil nu graag hulp maar…
– OOGZ verwijst hem naar andere stad
– GGZ vindt hem ongemotiveerd voor behandeling
– ziekenhuis eist betaling
Anna, ongedocumenteerde migrant
•
•
•
•
•
•
65 jaar, Armenië, 1999 Nederland
geen familie Armenië, analfabeet
woonde bij zoon, kon niet meer (uitkering)
PTSS, staar, artrose, veel medicijnen
ziet slecht, kan bijna niet lopen,
netwerk klein, uitgeput
– Onverzekerbaar,
– Geen geld eigen bijdrage apotheek, bril, rollator,..
– recht WMO???
De nieuwe kleren van de keizer?
“ wijknetwerken”
Vindt Patrick daarin wél de weg?
“ van aanbodgerichte zorg naar vraaggestuurd”
Maar Naima weet niet wat ze zou kunnen vragen..
“ sociaal wijkteam”
Bij welk sociaal wijkteam meld ik dakloze Jan aan?
“ van recht naar burgerkracht”
Hoe krachtig is Anna zonder verblijfsvergunning?
Dwarsdenken
1.
2.
3.
4.
Uitsluiting van sociaal kwetsbare groepen
Vergroot de kloof gezond – ongezond
Het kan beter
Uitdagingen academische werkplaats
1. dwarse onderzoeksthema’s
2. dwarsverbanden leggen
Sociaal kwetsbare groepen
•
Problemen op meerdere terreinen:
– lichamelijke en geestelijke gezondheid
– sociaal functioneren (wonen, werken,
contacten)
•
•
Geen gebruik kunnen, mogen, durven of
willen maken van voorzieningen
Beperkte gezondheidsvaardigheden
•
RMO 2001
Om wie gaat het?
• Laaggeletterden zoals Patrick
– 11% van Nederlandse bevolking is functioneel analfabeet
– 25% laaggeletterd
• Anderstaligen zoals Naima
– 6% eerste generatie niet-westerse migranten
• 1,1 miljoen “OGGZ klanten” zoals Jan
– dak-thuislozen - verslaafden
– chronisch psychiatrie
– Ex-gedetineerden
• Bewust door overheid uitgesloten burgers zoals Anna
– 100.000 Ongedocumenteerde migranten
Inwoners achterstandswijk
•
•
•
•
•
•
•
•
voelt zich ongezond
25% (17%)
lichamelijke Beperking
20% (13%)
chronische aandoeningen
50% hoger
levensverwachting
4 jaar korter
gezonde levensverwachting 10 – 15 jaar <
sport niet
52% (37%)
overgewicht >>
hogere babysterfte
• Rapport SEGV VWS 2009
• Onderzoek Poeran et al 2013
Laaggeletterden
•
•
•
•
•
•
•
2 - 4 x chronische aandoeningen
minder gebruik preventieve screening
onjuist medicijngebruik / niet therapietrouw
diagnose in later stadium (kanker, diabetes)
minder kennis van ziekte
niet opvolgen van leefstijladviezen
minder in staat tot zelfzorg (lage eigeneffectiviteit)
Gezondheidsraad 2011: Laaggeletterdheid te lijf
Niet-westerse migranten
uitsluiting door
taal- en cultuurverschillen
afschaffing VETC/ tolkenvergoeding
gemengd sporten
voedingsadvisering
Dak-en thuislozen
• medische en sociale zorg tegelijk nodig
• geen hulpvraag of te laat
• moeizaam toegang zorg
– onverzekerd
– verslaafd
– wantrouwen
– hulpeloos
• aanbod ontoereikend
• niet wijkgebonden
Van de Weerd 2009
Van Laere en Withers 2008
Ongedocumenteerden
• Slechte gezondheid:
= 7 x vaker tbc
= 70% PTSS / angststoornis
= 40% seksueel geweld
• Slechte toegang zorg:
= onverzekerbaar – eigen bijdrage sinds 1-1
= geen toegang WMO?
= 3 x vaker levensbedreigend ziek bij huisarts
= 26% geen prenatale zorg
Schoevers en vd Muijsenbergh 2009, 2010
Inclusie sociaal – kwetsbaren kan!
• ‘Gezonde wijk aanpak’ Urban 40
• Primary care community-aanpak Gent
• Empowerment laaggeletterden
– Begrijp je Lichaam (NHG, NIGZ, Pharos)
• Cultuur-sensitieve zorg
– GGD Midden-Brabant Turkse Diabeten
– Utrecht Overvegt (overgewicht, SOLK)
• Sociaal medische zorg daklozen
• Gemeentelijk beleid ongedocumenteerden
Uitdagingen academische werkplaats
Dwars onderzoek
• participatief: ontwikkelen onderzoek en
interventies ‘samen met’ i.p.v. ‘voor’
• politiek onwelgevallige thema's
– (illegale) migranten
– effecten van uitsluiting
– levert participatie wel betere gezondheid?
– effect politieke verschillen gemeente
Uitdagingen academische werkplaats
Dwarsverbanden scheppen
• samenwerking breder dan GGD-1elijngemeente - scholen:
– burgers uit alle sociale groepen
– woningbouwvereniging, politie,
• verbindt psycho-sociale en somatische
preventie
• betrek onderzoekers curatieve sector
Op weg naar
Gezondheidszorg voor IEDEREEN..
Dwarsliggers ZORGEN voor een stevig spoor