Transcript Preventietour 2014

13-10-2014
Er komt een kwetsbare oudere
in de mondzorgpraktijk
Dr. Gert-Jan van der Putten, specialist ouderengeneeskunde
Dieni Masman-Kappert, mondhygiënist/trainer/adviseur
Preventietour 2014
Binnenkort verschijnt
Praktijkwijzer:
“Zorg aan ouderen
in de algemene mondzorgpraktijk”
Want: er komen steeds meer ouderen
en …… ze behalen een hogere leeftijd!
1
13-10-2014
Regionale prognose van het percentage
ouderen per gemeente in 2010 en in 2040
Bron: cbsstatline, www.zorgatlas.nl
2
13-10-2014
Gevolgen politieke keuzes
– Verzorgingshuizen verdwijnen
– Verpleeghuizen alleen voor mensen met veel
en/of ernstige beperkingen
– Kwetsbare ouderen blijven langer in eigen
woonomgeving
– Meer kwetsbare ouderen in huisartspraktijk
maar ook in MONDZORGPRAKTIJK
(tandarts,mondhygiënist, tandprotheticus)
Zijn wij klaar voor die toekomst?
Wat moeten we weten, leren, veranderen
om de ouderen goed op te vangen in onze
praktijken?
Daarover gaat het vanavond.
6
3
13-10-2014
Samen bedenken………
– Wat is veroudering?
– Hoe oud kunnen we worden?
De oudste Nederlander ooit
Mevrouw Hendrikje van Andel-Schipper 1890-2005
Sociaal en Cultureel Planbureau
4
13-10-2014
Ze was blind
Ze was doof
Ze kon niet meer lopen
Ze woonde in een verzorgingshuis
Ze was fan van Ajax…
En toch niet dement
Drie groepen ouderen
1.
Vitale ouderen
onafhankelijk
2.
Kwetsbare ouderen
(deels) zorgafhankelijk
3.
Geriatrische ouderen
volledig zorgafhankelijk
5
13-10-2014
DEFINITIE VAN KWETSBAARHEID
– Een dynamische toestand waarin een individu verkeert
die tekorten heeft in één of meerdere domeinen van het
menselijk functioneren (lichamelijk, psychisch, sociaal),
die onder invloed van een diversiteit aan variabelen
wordt veroorzaakt en die de kans op het optreden van
ongewenste uitkomsten vergroot.
Gobbens, R.J.J., Luijkx, K.G., Wijnen-Sponselee, M.Th., Schols, J.M.G.A. (2010). In
search of an integral conceptual definition of frailty. Opinions of experts. J Am Med Dir
Assoc;11(5):338-343.
Kwetsbaarheid concept: Domeinen
Lichamelijk
domein
Sociaalmaatschappelijk
domein
Psychisch
domein
Gobbens et. al. 2010
6
13-10-2014
Kwetsbaar?
Video: fysio
Film-2.wmv
Let op: we kijken hier vooral naar lichamelijke
kwetsbaarheid, maar wat gebeurt er als ze moet
lopen en tegelijk gaat praten?
Komen we later op terug……
Chronische ziekten bij ouderen
bron: RIVM publicatie: Gezond ouder worden in Nederland, april 2011
7
13-10-2014
Verder nog…….
De geriatrische reuzen:
Denk ook aan:
–Vallen
–(Ver)slikproblemen
–Incontinentie
–Depressie
–Verwardheid (delier)
–Eenzaamheid
–Ondervoeding
En dat alles vaak samen met het gebruik van veel medicijnen
die weer invloed op de mondgezondheid kunnen hebben
Let op: vanaf 75 jaar nemen de beperkingen snel toe!
Beperkingen van ouderen naar geslacht en leeftijd
2007
8
13-10-2014
Sociaal en Cultureel Planbureau
Kwetsbaarheid, samengevat
− Aandoeningen en/of stoornissen op uiteenlopende gebieden
− Beperkingen in het dagelijks functioneren zoals:
•Communicatie
•zelfregie
• taken vervullen en huishoudelijk
• persoonlijke
leven
zorg (tandenpoetsen, protheseverzorging)
• mobiliteit
− Moeilijkheden bij participatie, zoals
het opbouwen en onderhouden van sociale relaties
leven
• deelname aan het maatschappelijk
9
13-10-2014
Samen bedenken………
Wat zijn, voor een oudere,
belemmerende factoren
om naar uw praktijk te komen?
Video: Dhr. Breuger
Film-1.avi
10
13-10-2014
In de praktijkwijzer
Wordt de oudere als het ware gevolgd :
Van het maken van een afspraak en naar de praktijk komen tot
het weer verlaten van de praktijk
1 Binnenkomen
2 Ontvangst
3 Bezoek aan behandelaars
4 Patiëntendossier
5 Afronden bezoek
6 Maken van vervolgafspraken
7 Vertrek
Mondzorg gerelateerde kwetsbaarheid
Het proces van opeenstapeling van psychische en/of
sociale en/of ziekte- of aandoening-gerelateerde
factoren, die de kans vergroten op het verkrijgen
van een slechte mondgezondheid, met als gevolg
nog meer negatieve gezondheidsuitkomsten als het
ontstaan of de verergering van
ziekten/aandoeningen, een vermindering van het
sociaal functioneren, een vermindering van de
levenskwaliteit en overlijden.
Bron: praktijkwijzer KNMT
11
13-10-2014
Kwetsbaarheid concept: Domeinen
Sociaalmaatschappelijk
domein
Lichamelijk
domein
Psychisch
domein
Gobbens et. al. 2010
Enkele voorbeelden ………
12
13-10-2014
26
13
13-10-2014
Wat kunt u doen?
– Begrip
– Begeleiding
– Instructie op maat
– Uitgaan van wat oudere wil en kan
– Betrekken mantelzorger of verzorgenden
– Ook aandacht voor mensen met een
volledige prothese
14
13-10-2014
Niet elke oudere is of wordt dement ……
Toch even aandacht voor deze aandoening
Dementie: Ziekte van de 21ste Eeuw
Bekendste vormen:
– Alzheimer
– Vasculaire dementie
– Verder nog bij: Parkinson, Korsakov e.d.
15
13-10-2014
Kwetsbaar thuis?
(video: iemand die langzaam verdwijnt)
film-3.wmv
Samen bedenken ………
–
Is de mondgezondheid van deze 2 personen bedreigd?
– Welke van de 2 personen is het meest kwetsbaar?
16
13-10-2014
Dementie
– Mondhygiëne is slecht
– Meer cariës en verlies van
tanden
– Meer medicamenten
– Gebitsprothese vaker niet
gedragen bij
dementerenden
Terug naar de oudere patiënt in het algemeen
–Tips rondom communicatie
–Tips vanuit de Praktijkwijzer
17
13-10-2014
Aandachtspunten communicatie met de oudere patiënt
 Voorstellen, ook uw functie
 Bespreek: Wat gaan we doen vandaag
 Goede opstelling:
– Zien (bril)
– Licht
– Horen (gehoorapparaat)
- er zijn geen afleidende zaken zoals radio
- spreek rustig, luid en duidelijk
- liplezen
Tip 1: Bij droge mond: Geef eerst een beetje te drinken
Tip 2: Laat de gebitsprothese in bij de communicatie
Communiceer op gelijke hoogte; letterlijk en figuurlijk!
 Vermijd twee vragen in één zin
 Let op non-verbale communicatie van de patiënt
 Spreek mét en niet over de patiënt ( rol mantelzorger)
Wees geduldig, tactvol en creatief
Tip 3: Aarzel niet om bijv. een hand vast te houden om aandacht en
vertrouwen te wekken
Tip 4: Geef in aanvang (eerste 2 à 3 minuten) de oudere de tijd om
zelf het woord te voeren
Gouden tip: Neem de tijd!
18
13-10-2014
Aandachtspunten communicatie met de oudere
patiënt
Film-6.wmv
Nog even terug naar de praktijkwijzer
Bij elk onderdeel van de lijst uit
de Praktijkwijzer
een voorbeeld …..
19
13-10-2014
In de praktijkwijzer
1
Het maken van een afspraak c.q. het oproepen voor
controle/behandeling – tijdstip, helpen herinneren,
huisbezoek
2 De binnenkomst in en verplaatsing door de praktijk – geen
drempels, brede deur en hulp bij opstaan en lopen
3
De ontvangst (met hulp) door (balie)assistent – begripvol,
lage balie, aandacht voor mantelzorger
4 Het bezoek aan de behandelaar(s): controle, behandeling,
voorlichting en instructie- aandachtspunten
communicatie en let bij behandeling op risico’s,
levensloop bestendige zorg
In de praktijkwijzer - vervolg
5
Het bijhouden van het patiëntendossier- niet (meer)
verschijnen, anamnese, medisch en sociaal
6 Het afronden van het bezoek bij de behandelaar(s) – eerst
gesprek afronden en dan pas opstaan en lopen
7
Het maken van vervolgafspraken- soepelheid m.b.t.
tijdstip (na hulp thuiszorg, middagdutje)
8 Het vertrek uit de praktijk- hulp geven evt. tot aan de
auto, taxi
20
13-10-2014
Take home message………
Wat neemt u in gedachten
mee van deze avond?
 Aandacht geven …
Warmte …
Inlevingsvermogen …
Veranderingen in de
praktijk ……
Veranderingen in eigen
gedrag……
……………..
Samen ……..
Vrij naar gedicht Astrid Kuiper, NVGd Roodboek
Veel ouderen zitten thuis
omringd door zorgen of een dichte mist
Laten wij er met elkaar voor zorgen
dat hun mondzorg nooit wordt gewist
Dank voor uw aandacht
21
13-10-2014
Indien tijd over:
Dementie: verpleeghuis
Film-4.mp4
22