Transcript Bloedwaarden

Bloedwaarden
Wat zeggen ze en wat kunnen we er mee?
Landelijke contactdag Stichting Hematon
11 oktober 2014
door Joost Lips
Aanvraag bloedonderzoek
Bloedafname
Bewerking afgenomen
bloed (1)
Kleuren van doppen van
bloedafnamebuizen
Betekenis kleuren
• Kleur wijst aan waarvoor afnamebuis gebruikt
wordt
• Kleur wijst óók op wat er al in buis zit vóór
bloedafname, bijv. welk antistolmiddel
• Voorbeeld: Paars: toevoeging EDTA, deze buis
wordt gebruikt om cellen te tellen
Cellen tellen
- Verdunnen bloed vóór tellen
gaat automatisch in apparaat
- Apparaat maakt gebruik van
kenmerken van cellen en kan
daardoor onderscheid maken
tussen:
* rode en witte bloedcellen
* bloedplaatjes en rode
bloedcellen
* verschillende types witte
bloedcellen
- Apparaat meet hemoglobine en
nog andere grootheden van rode
bloedcel
Referentiewaarden bloedcellen
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Grootheid
Ht (hematocriet)
RBC (aantal ery's)
Hb
Bloedplaatjes
Vrouwen
Mannen
0,36 - 0,46
0,41 - 0,51
4200 - 5400
4600 - 6200
7,4 - 9,6
8,6 - 10,9
150 - 400
Eenheid
l/l
miljard/l
mmol/l
miljard/l
WBC (aantal witte bloedcellen)
4 - 11
miljard/l
Eosinofielen
10 - 390 (2 - 5 %)*,** miljoen/l
Basofielen
0 - 120
(0 - 2 %) miljoen/l
Staafkernigen
0 - 180
(3 - 6 %) miljoen/l
Segmentkernigen
1200 - 5500 (50 - 70%) miljoen/l
Lymfocyten
640 - 2900
(25 - 40%) miljoen/l
Monocyten
70 - 700
(0 - 5 %) miljoen/l
Afwijkingen rode bloedcel
Hemoglobine is verhoogd bij:
Uitdroging, zoals bij langdurige diaree
Emfyseem, ernstige astma, andere langdurige ademhalingsziekten
Te hoge activiteit van de bijnierschors
Aanpassing aan grote hoogte
Verminderde functie van de milt
Hemoglobine is verlaagd bij:
Erfelijke anemieën (bloedarmoede)
Vasthouden van water (zwangerschap, oedeem)
Bloedverlies (menstruatie, bloeding, inwendige bloeding)
Te kort aan zekere voedingsbestanddelen {ijzer, koper, Vitamines C, B1 (thiamine), foliumzuur, vitamine B12}
Slechte absorptie van voeding (ziekte van Crohn, maagzweer)
Chronische ziekte (lever, nier, rheumatoïde artritis, kanker enz.)
Onvoldoende werking beenmerg (infiltratie leukemiecellen, giftigheid van medicijnen)
Overactieve milt
Auto-immuun ziekte
Wanneer moet je je zorgen gaan maken?
• Zo gauw jouw waarden niet binnen de referentiewaarden liggen zijn
je waarden afwijkend; een beetje afwijking is vaak geen reden tot
zorg!
• Bij lage Hb waarden:
4, 5, 6 regel: Als een jongere resp. middelbare, oudere patiënt een
waarde heeft lager dan 4, 5, 6 mmol/L dan kan dat aanleiding zijn
voor het geven van een transfusie van rode bloedcellen
• Bij lage trombocyten waarden:
Bij een waarde lager dan 70 kan een bloedplaatjes transfusie
overwogen worden; bij een lagere waarde dan 10 dan zijn
transfusies belangrijk
• Bij lage witte bloedcel waarden:
Bij waarde lager dan 1,5 à 1 spreekt men van te lage waarde. Er
kunnen géén witte bloedceltransfusies gegeven worden. Er wordt
preventief een antibioticum (of meerdere antibiotica) gegeven.
Bewerking afgenomen bloed (2)
Het maken van een bloeduitstrijkje
voor benoeming en beoordeling
witte bloedcellen
Microscopisch onderzoek
bloedfilm
Oorzaken van verhoogde (↑) of
verlaagde(↓) aantallen witte
bloedcellen in bloed
- Infectieziekten (↑ en ↓); bacterie; virus; schimmel;
parasiet (wormen, andere eencellige organismen)
- Geneesmiddelen (↑ en ↓); cytostatica; antibiotica enz.
- Hematologische ziekten (↑ en ↓); sikkelcelanemie bijv.
- Kwaadaardige aandoeningen (↑); tumor; leukemie;
lymfoom
- Ontsteking (↑); reuma,
- Metabole ziekten (↑); uremie; eclampsie
- Stress (↑); koude; inspanning; angst; woede
- Voeding (↓); tekort; onvolwaardig
Betrouwbaarheid
laboratoriumuitslagen
• Celtellingen zijn betrouwbaar omdat:
* apparaat veel cellen telt
* apparaat betrouwbaar is en goed gecontroleerd
wordt
• Microscopische tellingen en benoeming van
cellen is minder betrouwbaar omdat:
* het werk door mensen gedaan wordt
* niet iedereen is het eens over welke cel het is
Gevolgen betrouwbaarheid
laboratoriumuitslagen
• Verschillen in celtelling tussen laboratoria
zullen erg klein zijn
• Beoordelingen van microscopische bloed- of
beenmerguitstrijken kunnen wel verschillen
tussen laboratoria geven
Verder onderzoek
- Beenmerg
- Klinisch chemisch
* Microscopisch
* Immunofenotypering
* Cytochemisch
* Cytogenetisch
* Mineralen
* Enzymen
* Metabolieten
- Moleculair – DNA – onderzoek
Immunofenotypering
Met behulp van antistoffen worden op de oppervlakte van
cellen aanwezige eiwitten aangetoond. Deze zijn
kenmerkend voor het type cel. Ze hebben een CD
aanduiding. Zo is:
CD 235 een rode bloedcel
CD 19 een B-lymfocyt
CD 4 en CD 8 zijn twee types T-lymfocyten
CD 14 monocyten
CD 41 trombocyten (bloedplaatjes)
CD 138 plasmacellen
CD 34 stamcel
Immunofenotypering, techniek
Het apparaat waarin de
immunofenotypering
wordt uitgevoerd lijkt op
de celteller, maar heeft
een aantal extra’s:
Meerdere detectoren om
verschillende CD types
aan te kunnen tonen
Immunofenotypering, beeld
Zo ziet het resultaat
voor
immunofenotypering
voor acute myeloïde
leukemie M3 (acute
promyelocyten
leukemie) er uit: een
aantal puntenwolken
Voorbeeld van beenmerg
met acute leukemie
Cytogenetisch onderzoek
Voorbeeld afwijkende
chromosomen
Andere voorbeelden van
chromosoomafwijkingen
Chromosomale
Afwijking
AML
t(8;21)
t(15;17)
inv(16)
MDS
-5/del(5q)
-7/del(7q)
trisomie 8**
t(11q23)
ALL
Hyperdiploïdie
t(12;21)
t(4;11)
t(9;22)
t(5;14)
CML
t(9;22)
CLL
-q13/del(13q)
trisomie 12
-p17/del(17p)
Fenotype (hoe het zich uit)
Leukemie
FAB
Prognose
Classificatie
Acute myeloblasten leukemie
Acute promyelocyten leukemie
Myelomonoblasten leukemie
M2
M3
M4 Eo
Goed
Goed*
Goed
AML/ multilineage dysplasie
AML /multilineage dysplasie
AML /multilineage dysplasie
AML / therapie gerelateerde AML
Relatief goed
Slecht
?
Slecht
voorloper B-ALL
voorloper B-ALL
voorloper B-ALL
voorloper B-ALL
T-ALL
Goed
Goed
Slecht
Slecht
Slecht
chronische myeloïde leukemie
Goed*
chronische lymfatische leukemie
chronische lymfatische leukemie
chronische lymfatische leukemie
Goed
Slecht
Slecht
* speciale behandeling mogelijk;
** trisomie betekent dat het chromosoom drie maal voorkomt
Moleculair onderzoek
Het gaat bij moleculair
onderzoek om het bepalen
of er afwijkingen zijn in de
volgorde van de basen en
of er basen ontbreken of
dat er extra zijn. Deze
techniek is zéér gevoelig
Bedankt voor uw aandacht!
Vragen?