Transcript stoppelen (147.26kB)

RIJKSDIENST
VOOR DE IJSSELMEERPOLDERS
SMEDINGHUIS
L E L Y S T A D
Werkdocument 1976
-
9 Bbc
STOPPELEN 1975
door
Ir. M.A. Hemminga
Hoofd Afdeling 0 & E
I
Inleiding
I,
Het stop'len is een schone zaak".
geeft de werkers veei vermaak".
Vrij naar Multatuli.
,,En
.
.
,,,
..
.
.
.
,
.
Bovenstaande is uiteraardgeen reden geweest het stoppelwerk ter hand.
te neraen, ofschoon niet ontkend kan worden, dat het bezig zijn met .dit"
,werk zowel werkers als leiding veel voldoening heeft gegeven.
En dit des te meer, gezien de weersomstandigheden, waaronder dit
werk"'
.
.. , ; .
werd uitgevoerd.
Uiteraard waren deze weersomstandigheden tevens de oorzaak, dat goede
:
,
resultaten konden worden geboekt.
Ik neem aan dat niet van mij verwacht wordt, dat ik een comple'et ver2
haal schrijf over de merites van het stoppelen in het algemeen.
Over
. . .
.
dit onderwerp zijn, vooral van Duitse zijde, boeken vol geschreven:'De
mij bekende Nederlandse literatuur begint bij ten Rodengate Marissen
en eindigt bij Prof. Kuipers.
Naast het vermelde in bovengenoemde literatuur worden onze gronden nog
door enige bijzondere eigenschappen gekenmerkt.
Negatieve factoren hierbij zijn:
Op pas ontgonnen kavels, welke door welke oorzaak dan ooknog slap
I)
zijn, moet met stoppelen grote behoedzaamheid worden betracht.
Onder ongunstige bodemomstandigheden is het immers prettig enige
"vastigheid" in de vorm van stoppels en opslag onder de rupsen en
zeker onder de wielen te hebben.
Op het Grootlandbouwbedrijf in zijn huidige vorm geldt deze 'over'
weging nog slechts voor enige kwelstroken en is kwantitatief niet
- meer - van belang.
Ofschoon het grootlandbouw "groot" is wat betreft het totale areaal,
2)
wordt de akkerbouw voor drie vierde uitgeoefend op percelen van ca.
60 are. Dit heeft tot gevolg, dat er ca. 15.000 km greppelkant ligt,
waarvan een juiste bewerking moeilijk uitvoerbaar is.
3 ) ' Aangezien de rietbestrijding chemisch tot de beste resultaten leidt,
dienen veel kavels (in het bijzonder koolzaadstoppels) te.worden
~.
bespoten en dus onbewerkt'gedurende ca. 6 weken in de gunstige stoppeltijd te blijven liggen.
4) Aangezien de duur van de oogst is geplanned tot ca. half september,
is de mogelijkheid om in de gunstige tijd stoppelwerk uit ce voeren
uiterst beperkt.
In deze tijd dient immers zo mogelijk 6750 ha koolzaad en 250 ha
graste worden ingezaaid. Hiermede is globaal a1 het beschikbare
materieel en zeker a1 het beschikbare personeel tot die datum
druk bezet.
Positief op het stoppelen werken de hieronder genoemde specifieke omstandigheden;
1)
Het ~rootla~dbouwbedrijf
is een koolzaad-graanbedrijf, terwijl
hoegenaamd geen ondervruchten - meer - worden gezaaid. Alle gelegenheid dus om d.m.v. stoppelen de groei-omstandigheden voor
het volgende gewas te verbeteren.
Door aanwezigheid van veel akkerland treedt vanuit de greppels
2)
een grote vervuiling op. ~ a a s tde verbreiding van onkruiden vanuit de greppel op de akker, wordt als gevolg van het mechanisch
opschonen'van de greppels ook grootscheeps onkruidzaad op de
akker uitgestrooid. Aangezien het hier ook veelal graszaad betreft, is het stoppelen van de akker des te noodzakelijker.
I .
.
3)
Het grote watergehalte van onze grond is gunstig voor het tot
ontwikkeling komen van slakken.
Ofschoon dit probleem redelijk in de hand is te houden d.m.v.
het uitstrooien van slakkenvergiften, worden we incidenteel toch
voor verrassingen geplaatst.
Meerdere keren stoppelen onder droge omstandigheden geeft een
goede bestrijding. Afdoende is deze overigens pas, als het land
een paar keer gestoven heeft.
In ieder geval wordt met een intensieve stoppelbewerking bereikt,
dat de kwaliteit van het zaaibed van het op zaaivoor geploegde
land verbetert (f ijnere ligging)
Dit is ook a1 gunstig om slakkenschade te voorkomen, daar deze
graag op ruw liggend land verkeren.
Tengevolge van eerder genoemde omstandigheden, t.w. de slappe bodem en de aanwezigheid van greppels, waarbij vaak over hetzelfde
spoor moet worden gereden, worden met de zware machines vaak diepe sporen gereden.
Om later goed ploegwerk (zaaivoorploegen of wintervoren) te kunnen
maken moeten vooraf deze sporen worden gedicht d.m.v. een grondbewerking, welke in onze terminologie ook stoppelen wordt genoemd.
.
4)
I1
Uitvoering
De normale akkerbouwer heeft vaak naast de tweeschaar ploeg voor zaaien wintervoren een meerscharige ploeg voor het stoppelen. Het voordeel
hiervan is, dat een capaciteitsvergroting wordt bereikt, terwijl de
ristervorm kan zijn aangepast aan het ploegen op geringere diepte.
Hier moet dit stoppelwerk tenslotte meestal tussen de oogstdrukte door
worden uitgevoerd en vaak in de avonduren.
Het Grootlandbouwbedrijf bezit geen specifieke stoppelploegen, ofschoon
de aanwezige oude en zeker de nieuwe ploegen voor dit werk geschikt
zijn. Tenslotte behoeft en behoort het land niet zo diep op zaai- en
wintervoor te worden geploegd als een aardappelteler vaak nodig oordeelt.
Hier is, zoals reeds vermeld, ook geen extra materieel aanwezig om naast
de oogst- en inzaaiwerkzaamheden te stoppelen. De tijd hiervoor kan alleen worden gevonden door een enkele transporttrekker hiervoor in te
zetten; alleen in uitzonderingsgevallen kan een "vrijgestelde" van de
oogst hiermede worden belast.
Uit bijgaande tabel (bijlage I) is het tijdstip van de stoppelbewerkingen af te lezen.
Indien wordt aangenomen dat het stoppelwerk met als doelstelling onkruidbestrijding na 1 september weinig effect meer zal hebben ("de
ploeg moet achter de oogstwagen hangen"), is hieraan vrijwel in genen
dele voldaan, Immers per 1 september was ca. 15.000 ha gedorst en er
was ruim 3000 ha "gestoppeld". Dit is opzettelijk tussen aanhalingstekens geplaatst, aangezien dit veelal voorbewerkingen zijn geweest
voor de koolzaadinzaai op zomergerststoppels. Hier gaat het meer om het
land vlakker te leggen dan om onkruidbestrijding.
De conclusie moet dan ook zijn, dat stoppelen t.b.v. de onkruidbestrijding in het Grootlandbouwbedrijf vrijwel niet kan worden uitgevoerd in
de daarvoor gunstige tijd.
Uiteraard dient dit wat te worden afgezwakt, aangezien in een gunstige
maand september, zoals die van 1975, we1 degelijk enig resultaat kan
worden behaald.
Ten aanzien van de frequentie, zoals aangegeven op bijgaande kaart
(bijlage 11), dient het volgende te worden opgemerkt.
1)
Op ca. 3000 ha werden greppels gedicht d.m.v. dichtschuiven met
de bulldozer (+ 300 km) en d.m.v. dichtploegen (+ 2700 ha).
Dit werk wordt-op een ontginningsartikelno. geboekt; het vlakcultivateren erna op stoppelen.
Deze boeking berust op een oude afspraak; in wezen is deze handelwijze niet geheel juist, daar dit cultivateren vooral wordt uitgevoerd teneinde na het vlakploegen een betere ligging te verkrijgen.
commentaar op de frequentie van bewerking kan slechts gloVerder
2)
baa1 zijn.
Vele kavels met 1 bewerking zijn kavels, waarop koolzaad is
a.
gezaaid en waar vooraf een egalisatiebewerking vooraf ging,
veelal m.b.v. een schijvenegge.
b.
Andere kavels met 1 bewerking zijn koolzaadstoppels, welke
met dalapon zijn bespoten en vlak voor het op zaaivoor ploegen een voorbewerking kregen om beter ploegwerk te kunnen
leveren.
N.B. Opgemerkt dient te worden, dat de voorbewerking van het
geploegde land t.b.v. de inzaai hierna niet is begrepen.
c. Vele kavels met 3 of 4 bewerkingen zijn kavels, waarop greppels werden dichtgeploegd. Hierin zit dus tevens een stukje
ontginningswerk. In de sectie V en W werd hieraan extra aandacht besteed in verband met de verpachting.
d.
Op vele kavels in de sectie QZ werden meerdere bewerkingen
uitgevoerd teneinde het gras zo goed mogelijk te bestrijden.
111 Kosten
In totaal werd op 29000 ha bewerkt areaal uitgegeven ca. f 1.250.000,--.
Op 13000 ha betekent dit, dat.er gemiddeld bijna 21 bewerking heeft
plaatsgevonden en dat de kosten per ha ca. f loo,-- bedragen.
In het voorgaande werden de redenen genoemd, waarom dit bedrag wordt
besteed.
Kwantificering van de verwachte voordelen is niet mogelijk, mede tengevolge van het feit, dat deze een optelsom zijn van vele grootheden.
Te noemen valt samenvattend:
1)
Bevordering vlakligging
beter ploegwerk
vlakkere ligging
zaaibed
gelijkmatiger opkomst, vooral van het koolzaad
betere kwaliteit oogstwerk.
2)
Onkruidbestrijdingseffect
besparing op chemische bestrijding.
3) Minder slakken- en emeltenvraat
minder schade aan het gewas
besparing op chemische bestrijding.
De landhuurders stellen hoge eisen aan de vlakligging van het
4)
land, waaraan slechts d.m.v. een stoppelbewerking kan worden
voldaan.
Opgemerkt dient nog te worden, dat in de kosten geen overheadkosten
zijn gerekend, daar laatstgenoemde nauwelijks zullen dalen indien er
niet gestoppeld zou worden.
Ook zijn een deel van de kosten vast, zodat het bedrag hierdoor lager
zou kunnen worden gesteld. Hieraan is niet verder gerekend, daar hiervoor een totaal plan van de inzet van personeel en materieel van de
C.A. nodig is, teneinde de alternatieve aanvaardingsmogelijkheden te
onderkennen.
IV
Conclusies
1.
In 1975 kon dankzij de gunstige weersomstandigheden voldoende worden gestoppeld. Uit het feit, dat per 1 September slechts een
klein deel vanhet areaal was bewerkt blijkt, dat het effect op
de onkruidbestrijding slechts gering heeft kunnen zijn.
Het is niet regel een sterke onkruidbestrijding als eis te stellen,
daar dit economisch niet haalbaar is.
Globaal bezien is het opvoeren van 2 stoppelbewerkingen in het
werkplan acceptabel.
Daarenboven zou de vrijheid moeten bestaan op 1000 ha deze twee
bewerkingen in loonwerk te laten uitvoeren. Hiermede kunnen ernstig vervuilde kavels op het meest geschikte tijdstip een bewerking krijgen of kan ervoor worden zorggedragen, dat zaaiklaar te
verhuren land in een goede staat ter beschikking kan worden gesteld.
2.
3.
Ir. M.A. Hemminga
Hoofd Afdeling 0 & E
Lelystad, 16 januari 1976
Stoppelbewerkingen diverse jaren ha's per week
..............................................
------*---------------------------------------
*
Bijlage I
*
Stoppelploegen plus schijfeggen,
ongeacht frequentie.
december 1975
Bedrijfsadministratie C.A.