Transcript Subsidie of opdracht - Reed Business Events

Subsidie of opdracht
Door: Karin van den Brand
Elsevier subsidiecongres, 15 april 2014
2
De wethouder en de consultant
-Wethouder spreekt tijdens subsidiecongres met
consultant
-Project om werkgelegenheid onder jongeren in
de gemeente te bevorderen
-Consultant kan subsidie uit ESF aanvragen
-Wethouder vindt het een goed plan: ‘ga maar
aan de slag’
3
•
•
•
•
•
Consultant ontwikkelt projectplan, zoekt
innovatieve starters en vraagt ESF aan
Aanvraag wordt gehonoreerd
Wethouder wil dat het project uitgevoerd wordt
Maar! Had hier geen aanbesteding plaats
moeten vinden?
Keuze projectleider en bedrijven die willen
deelnemen moeten worden aanbesteed!
4
Innovatief bedrijvencentrum
-MKB-bedrijf heeft als doel innovatie en
werkgelegenheid in de regio te versterken
-Drie kwart van de aandelen van het bedrijf zijn in
overheidshanden
-MKB-er vraagt subsidie aan voor bouw innovatief
bedrijvencentrum
-Hij heeft al een projectontwikkelaar
betrokken voor de bouw
-MA: Er had aanbesteed moeten
worden!
-Publiekrechtelijke instelling?
5
Project: EUsubsidies EUproof
Vraagstelling:
Wat is er nodig om de aanvraag en uitvoering van
Europese subsidies Europaproof te maken?
Acties:
• Inventariseren knelpunten: expertmeetings
• Kennisdeling: LinkedIn: Europese subsidies
Europaproof
• Voorlichting: Europese Ster, artikelen, website,
folder en workshops
• Informatie: juridische helpdesk
6
Wat gaan we doen?
•
•
•
•
•
•
Belangrijkste grondbeginselen en bronnen
aanbesteden
Wat is Europees aanbesteden?
Wanneer Europees aanbesteden?
Uitzondering: publiek-publieke
samenwerking
Subsidie en overheidsopdracht
Praktijkvoorbeelden
7
Bronnen en beginselen (Europese)
aanbestedingsrecht:
•
•
•
•
•
De EU-Verdragen (primair Europees recht)
De Aanbestedingsrichtlijnen (secundair
Europees recht)
Rechtsbeschermingsrichtlijn
Geïmplementeerd in: De Aanbestedingswet:
sinds 1 april 2013
Daarnaast aanvullend beleid: eigen inkoop- en
aanbestedingsbeleid, gids proportionaliteit,
richtsnoeren leveringen en diensten, ARW 2012
8
Het EU-Verdrag en aanbesteden
•
•
•
De EU-Verdragen noemen aanbesteden niet (itt
staatssteun)
Doelstelling Verdrag o.a. instellen
gemeenschappelijke markt (artikel 3 VEU:
totstand-brengen interne markt)
Aanbesteden wel gerelateerd aan/ vermengd
met een heel aantal Verdragsbepalingen.
9
Verdrag en aanbesteden
Richtlijn 2004/18 noemt in overwegingen:
Bij het plaatsen van overheidsopdrachten moeten de
beginselen van het Verdrag geëerbiedigd worden, met
name het vrije verkeer van goederen, vrijheid van
vestiging en het vrij verlenen van diensten, alsmede de
daarvan afgeleide beginselen zoals gelijke behandeling,
het discriminatieverbod, wederzijdse erkenning,
evenredigheid en transparantie. Voor opdrachten boven
drempelwaarde coördinatiebepalingen van nationale
procedures nodig die gebaseerd zijn op die beginselen
zodat mededinging gegarandeerd wordt.
10
De aanbestedingsrichtlijnen
•
Eerste Europese aanbestedingsrichtlijnen dateren uit
jaren 1970. Oorspronkelijk 4 richtlijnen voor
(bouw)werken, diensten, leveringen en nutssectoren
•
Laatste update uit 2004: vanaf toen 2
aanbestedingsrichtlijnen: 2004/18/EG voor de klassieke
sectoren (werken, leveringen, diensten) en 2004/17/EG
voor de speciale sectoren (water, energie, vervoer en
post)
•
In Nederland geïmplementeerd door Aanbestedingswet.
Bij strijd: richtlijntekst voorrang
•
Nieuwe richtlijnen: 28 maart 2014 gepubliceerd. Twee
jaar implementatietermijn
11
Wat is aanbesteden?
•
•
•
Het creëren van een ‘ad hoc’ markt om:
– Hetzij de laagste prijs te krijgen;
– Hetzij de economisch meest voordelige inschrijving te
krijgen
Het gaat om het bereiken van optimale
marktwerking
Definitie in nieuwe richtlijn: de aankoop door middel van
een overheidsopdracht van werken, leveringen of
diensten door één of meer aanbestedende diensten van
door deze aanbestedende diensten gekozen
ondernemers, ongeacht of de werken, leveringen of
diensten een openbare bestemming hebben of niet.
12
Wanneer aanbesteden?
Definitie overheidsopdracht:
Een overheidsopdracht is een schriftelijke overeenkomst
onder bezwarende titel die tussen een of meer ondernemers
en een of meer aanbestedende diensten zijn gesloten en die
betrekking hebben op de uitvoering van werken, de levering
van producten of de verlening van diensten
13
Wanneer aanbesteden?
•
•
•
Schriftelijke overeenkomst
Onder bezwarende titel = op geld
waardeerbaar
Aanbestedende dienst vs ondernemer
– Inkopen met overheidsgeld
•
Overheidsopdracht
– Diensten
– Werken
– Leveringen
•
Boven drempelbedragen
14
Wat is een aanbestedende dienst?
Een ‘aanbestedende dienst’ wordt
gedefinieerd als:
- de staat;
- de territoriale lichamen;
- publiekrechtelijke instellingen, en
- verenigingen gevormd door een of meer
van deze lichamen of een of meer van
deze publiekrechtelijke instellingen.
15
Publiekrechtelijke instelling
iedere instelling:
- die is opgericht met het specifieke doel te voorzien in behoeften van
algemeen belang die niet van industriële of commerciële aard zijn;
- die rechtspersoonlijkheid bezit, en
- waarvan ofwel de activiteiten in hoofdzaak door de staat, de territoriale
lichamen of andere publiekrechtelijke instellingen worden gefinancierd,
ofwel het beheer onderworpen is aan toezicht door deze laatste ofwel de
leden van het bestuursorgaan, het leidinggevend of het toezichthoudend
orgaan voor meer dan de helft door de staat, de territoriale lichamen of
andere publiekrechtelijke instellingen zijn aangewezen
Let op: Door grote mate van publieke geldverstrekking kan partij die
gesubsidieerd wordt aanbestedende dienst worden!
16
Wat is een opdracht voor werken?
Een opdracht betreffende:
- de uitvoering van werken, of
- het ontwerp en de uitvoering van werken, of
- het laten uitvoeren van werken met
welke middelen dan ook dat voldoet aan de eisen van de
aanbestedende dienst
Werk: het product van een geheel van bouwkundige
of civieltechnische werken, dat ertoe bestemd is als
zodanig een economische of technische functie te
vervullen
17
Wat is een opdracht voor leveringen?
Een opdracht betreffende:
-aankoop of
-leasing of
-huur of
-huurkoop met of zonder koopoptie
van producten inclusief het aanbrengen
en installeren
18
Wat is een opdracht voor diensten?
•
•
•
•
Betreft een restcategorie
Opdrachten betreffende:
– Het verrichten van diensten
– Het leveren van producten en het verrichten
van de diensten (bedrag dienst > bedrag
levering)
– Het verrichten van de diensten en van
werkzaamheden (bedrag dienst > bedrag
werk)
Onderscheid tussen IIa- en IIb-diensten
Onderscheid komt te vervallen
19
De Europese drempelbedragen
Sinds 1 januari 2014 voor decentrale
overheden:
•
•
•
•
Werken: 5.186.000 euro
Leveringen en diensten: 207.000 euro
Boven drempelbedragen: Europees
aanbesteden
Onder drempelbedragen: is er sprake van
grensoverschrijdend belang?
20
Grensoverschrijdend belang
•
•
•
•
•
Zaak An Post: bij grensoverschrijdend belang zorgen
voor voldoende transparantie om discriminatie te
voorkomen.
2006 interpretatieve mededeling Europese Commissie
Verantwoordelijkheid van AD of ondernemingen uit
andere lidstaten interesse hebben.
Bv door onderwerp van de opdracht, waarde, sector,
geografische ligging.
Vervolgens zelf besluiten welk medium het meest
geschikt is voor bekendmaking
21
Uitzonderingen: publiek-publieke
samenwerking
Verticale samenwerking/quasi-inbesteden:
– De aanbestedende dienst oefent over de betrokken
rechtspersoon toezicht uit als over zijn eigen diensten
—Beslissende invloed over strategische doelen en
belangrijke beslissingen
– Merendeel (meer dan 80%, nieuwe richtlijn) van de
activiteiten worden uitgevoerd ten behoeve van de
aanbestedende dienst
– Geen privékapitaal aanwezig in gecontroleerde entiteit
22
Uitzonderingen: horizontale samenwerking
– De opdracht voorziet in of geeft uitvoering aan
samenwerking tussen de deelnemende aanbestedende
diensten om te bewerkstelligen dat de openbare diensten
die zij moeten uitvoeren worden verleend met het oog op
de verwezenlijking van hun gemeenschappelijke
doelstellingen;
– de overeenkomst berust alleen op overwegingen die
verband houden met het openbare belang;
– De deelnemende aanbestedende diensten oefenen op de
open markt minder dan 20% van de activiteiten uit die
relevant zijn in het kader van de overeenkomst.
23
Uitsluitende rechten
In werkdocument:
• Art. 18: aanbestedende diensten kunnen elkaar bij
bestuursrechtelijke of wettelijke bepaling een alleenrecht
voor diensten verlenen: richtlijn niet van toepassing
• AD met alleenrecht moet zelf weer aanbesteden (waarborg)
• Wettelijke of bestuursrechtelijke bepaling moet verenigbaar
zijn met Verdrag: non-discriminatie, transparantie,
evenredigheid etc.
• Uitsluitend recht: belemmering vrij verkeer
• Rechtvaardiging via uitzondering in verdrag (openbare
orde, openbare veiligheid, openbare gezondheid of
dwingende redenen algemeen belang, mits evenredig en
noodzakelijk
• Moeten uitsluitende rechten op basis van concurrentie
worden verleend?
24
Overheidsopdracht en subsidie
•
•
•
•
•
Grijs gebied: onderscheid vaak lastig te
maken
Begrip overheidsopdracht staat centraal:
ruime, functionele uitleg
Nationaalrechtelijke definitie subsidie is
hiervoor niet relevant: Europees recht gaat
voor!
Subsidie kan opdracht zijn
Welke mate van concurrentiestelling is
vereist?
25
‘Subsidie’ in aanbestedingsrichtlijn
•
‘Voor meer dan 50% door aanbestedende diensten
gesubsidieerde opdrachten’
•
Civieltechnische werkzaamheden, bouwwerken voor
ziekenhuizen, inrichtingen voor sportbeoefening, recreatie en
vrijetijdsbesteding, school- en universiteitsgebouwen, en
gebouwen met een administratieve bestemming en daaraan
gerelateerde diensten.
•
Aanbestedende diensten die de subsidies toekennen zorgen
ervoor dat de richtlijn wordt nageleefd indien zij de opdracht
niet zelf gunnen of hem in naam van en voor rekening van
andere instanties gunnen
26
Subsidie: art. 4:21 lid 1 Awb
•
Onder subsidie wordt verstaan: de aanspraak op
financiële middelen, door een bestuursorgaan verstrekt
met het oog op bepaalde activiteiten van de aanvrager,
anders dan als betaling voor aan het bestuursorgaan
geleverde goederen of diensten (art. 4:21 lid 1 Awb)
•
Ter uitvoering van de beschikking tot subsidieverlening
kan een overeenkomst worden gesloten (art. 4:36
Awb).
•
Door subsidieovereenkomst wordt prestatie
afdwingbaar
27
Nogmaals: Europese overheidsopdracht
•
•
•
•
•
•
•
Schriftelijke overeenkomst
Onder bezwarende titel
Tussen aanbestedende dienst
En ondernemer
Die betrekking heeft op
– Werken
– Leveringen of
– Diensten
Onder of boven de drempel?
Grensoverschrijdend belang?
28
Bezwarende titel en eisen
•
•
•
Overheidsopdracht: opdracht onder bezwarende titel
Arrest Muller
Bezwarende titel houdt in: prestatie voor een
tegenprestatie  rechtstreeks economisch belang
voor een aanbestedende dienst:
– Overheid wordt eigenaar van het werk
– Er is sprake van een werk met een openbaar karakter
– Het werk wordt voor rekening of risico van de AD gerealiseerd
(economisch voordeel)
•
Overheidsopdracht voor werken
–
–
–
Rechtstreeks economisch belang
Er wordt een bouwplicht opgelegd: realisatie afdwingbaar
Er worden eisen gesteld die verder gaan dan de mogelijkheden van het
publiekrechtelijk kader (bv. voorschrijven hoogtes, architecten, merken,
normen)
29
Casus 1: sportvereniging
•
•
•
•
Lokale sportvereniging wil uitbreiden:
nieuwe accommodatie (3.500.000 euro)
Vereniging vraagt 2.500.000 subsidie
Gemeente wil ook beurzen en braderieën
in het sportcentrum organiseren
Overheidsopdracht? Aanbesteden?
30
Overheidsopdracht voor werken?
•
•
•
Schriftelijke overeenkomst?
Tussen a.d. en ondernemer?
Onder bezwarende titel?
– Rechtstreeks economisch belang?
•
•
•
•
Realisatie afdwingbaar?
Eisen die verder gaan dan publiekrechtelijk
kader?
Boven de drempel?
Grensoverschrijdend belang?
31
Casus 2: vogeltelling
•
•
•
•
•
•
Financiering van stichting voor tellen
vogels
Constateert bedreiging huismus
Nav rapport aanvullend onderzoek en
aanvullende subsidie
Uitvoeringsovereenkomst tussen gemeente
en stichting
Klacht: had moeten worden aanbesteed
Klopt dit?
32
Overheidsopdracht voor diensten?
•
•
•
Overeenkomst: uitvoeringsovereenkomst
(uitvoeringsplicht)
Bezwarende titel/rechtstreeks
economisch belang?
Overheidsopdracht voor diensten: IIA- of
IIB-diensten? Grensoverschrijdend
belang? Verplichtingen inkoop- en
aanbestedingsbeleid.
33
Casus 3: welness
•
•
•
•
•
Gemeente wil werkgelegenheid stimuleren door nieuwe
grote bedrijven te binden aan gemeente
Welness-centre wil zich vestigen op afgelegen locatie
Ondernemer wil grond gemeente tegen marktconforme
prijs kopen, maar wil niet de kosten voor de aanleg van de
weg naar het welness-centre dragen
Gemeente kent ondernemer subsidie toe van 180.000
euro voor aanleg weg
Overheidsopdracht?
34
Casus 3: welness
•
Rechtstreeks economisch belang?
•
Afdwingbaar? Bouwplicht
•
Eisen?
•
Grensoverschrijdend belang?
35
Heeft u een vraag of casus?
Stel een vraag aan onze helpdesk!
Kenniscentrum Europa decentraal
www.europadecentraal.nl
070 338 1090 (van 9:00 tot 12:00)
[email protected]
@EUdecentraal
LinkedIn: Europese subsidies Europaproof
36