Transcript "Kwetsbare ouderen geven we extra aandacht"

DE VISIE VAN...
Geriater Kees Kaiisvaart:
"Kwetsbare ouderen geven we extra aandacht"
Het Kennemer Gasthuis in Haarlem is een van de ziekenhuizen met het
kenmerk `seniorvriendelijk i. Het beleid is erop gericht om kwetsbare
ouderen te beschermen. Zo is de geriater bij kwetsbare ouderen altijd
medebehandelaar, en krijgt de verpleging een speciale training. Kees
Kalisvaart, geriater in het Kennemer Gasthuis, vertelt hoe de zorg aan
kwetsbare ouderen is ingericht.
UA 14 1 2014
Een oudere die in het ziekenhuis komt,
De artsen op de behandelafdeling
Delier
loopt het risico om er slechter uit te
moeten het advies van de geriater
Een ander voorbeeld: delier. Delier is
komen dan hij of zij erin kwam. Uit
volgen. Kalisvaart: "Dat is uitzonderlijk.
een acute verwardheid waarbij de
onderzoek blijkt dat - landelijk gezien -
In andere ziekenhuizen beslissen de
patiënt hallucineert, tijdelijk zijn
één op de drie ouderen het ziekenhuis
internist en de anesthesist over wat
geheugen kwijt is en angstig wordt.
in slechtere conditie verlaat dan dat hij
de patiënt aankan. Bij ons is de
Kwetsbare ouderen lopen risico op
of zij erin kwam. De belangrijkste
geriater medebehandelaar. Dat werpt
delier als ze worden opgenomen,
risico's zijn het krijgen van een delier,
zijn vruchten af. Zo bieden we goede
maar het kan ook voorkomen bij een
vallen, ondervoeding en fysieke
zorg."
infectie of een andere ziekte. In het
beperkingen. Het is dus belangrijk om
Welke adviezen kan de geriater zoal
Kennemer Gasthuis wordt het risico
bij elke patiënt op tijd te herkennen
geven? Dat hangt af van de vast-
bepaald aan de hand van negen
hoe groot het risico is en actie te
gestelde risico's. Bij een risico op
vragen. Daarbij wordt gevraagd naar
ondernemen om deze situaties te
ondervoeding is er meer aandacht
andere aandoeningen (zoals diabetes,
voor goede voeding. Vaak hebben
de ziekte van Parkinson, COPD,
ouderen geen trek; vooral na een
beroerte) en naar medicatie. Bij een
voorkomen.
"j ouderen zijn de geriaters
medebehandelaar. -paf werpt
zijn vrtMen cd»
operatie kunnen ze misselijk zijn van
hoog risico krijgt de patiënt speciale
de narcose. Kalisvaart: "Maar goed
zorg, zodat hij of zij minder gauw de
eten is zo belangrijk voor het herstel!
oriëntatie verliest. Een lichte kamer,
We kunnen de patiënt ook drink-
een plaats aan het raam: dat is beter
Medebehandelaar
voeding geven."
voor het dag-nachtritme en het is
Een van de maatregelen in het
Als uit de vragenlijst een verhoogd
rustiger dan bij de deur, waar iedereen
Kennemer Gasthuis om kwetsbare
valrisico blijkt, wordt het valrisico
maar in- en uitloopt en in de kastjes
ouderen te beschermen is dat de
grondiger bekeken door een fysio-
rommelt. "We zorgen dat de patiënt
geriater wordt betrokken bij elke acute
therapeut. Bevestigt deze het
een kalenderklok kan zien, zodat hij of
opname van een oudere (bijvoorbeeld
verhoogde risico, dan komt het
zij besef heeft van de datum en de tijd,
iemand met een heupfractuur).
'valteam' in actie, dat de oorzaak
we laten 's nachts een lampje branden,
Voordat de patiënt naar de behandel-
opspoort en specifiekere maatregelen
we zorgen voor goede voeding en we
afdeling gaat - waar de chirurg, de
neemt. Het team screent de medicatie
letten er ook op dat de patiënt genoeg
internist en de anesthesist het beleid
op bijvoorbeeld effecten op de
drinkt. Dat klinkt simpel, maar het is
bepalen - komt hij of zij eerst op de
bloeddruk, kijkt of er sprake is van
meer dan een bekertje met drinken
Acute Opname Afdeling. Daar meet
duizeligheid of ritmestoornissen (en
neerzetten en zeggen 'Wel goed
de geriater de kwetsbaarheid van de
behandelt die indien aanwezig), en
drinken he?' De verpleging moet kijken
oudere. Dat gebeurt voor een groot
adviseert zo nodig een stok of rollator.
of de patiënt het bekertje wel ziet en
deel door vragen te stellen. Vragen
Bij decubitus gaat het net zo. "Als het
of hij of zij begrijpt dat je daaruit kunt
over andere aandoeningen, over
risico op decubitus verhoogd is, geven
drinken. Want als je nog suffig bent
verwardheid in het verleden, over
we extra aandacht aan de voedings-
van de narcose, snap je misschien
eetgewoontes. Maar ook de toestand
toestand, we zorgen voor een speciaal
helemaal niet wat zo'n ondoorzichtig
van de patiënt en de medicatie worden
bed en we zorgen dat de patiënt
tuitbekertje voor een ding is." En nog
bekeken. Zo worden de risico's op
regelmatig op de andere zij wordt
iets heel eenvoudigs: "We kijken bij
vallen, ondervoeding, decubitus en
gedraaid."
opname of de batterijen van het
delier bepaald. Tevens wordt vastgesteld of de patiënt osteoporose
heeft. Op basis van die gegevens
adviseert de geriater over de behandeling van de oudere: kan hij of zij
gehoorapparaat goed opgeladen zijn.
"2,tin de bal-Ferjjen van
gehoorapparaat ruk4 goed
opgeladen, dan vervangen
we ze"
Zo niet, dan stoppen we er nieuwe
batterijen in. Goed horen is zo
belangrijk voor de oriëntatie."
geopereerd worden? Zijn er speciale
maatregelen nodig om decubitus,
ondervoeding of delier te voorkomen?
» Lees verder op pagina 8
UA 1 4 1 2014
I 7
DE VISIE VAN...
Medicatiebeoordeling
maar de andere afbraakproducten
ziekenhuis is: er komt iemand binnen
Heel belangrijk is ook de medicatie-
kunnen bijwerkingen geven. We geven
en als die kwetsbaar is, geven we
review. "We kijken of er bepaalde
ouderen dus liever nortriptyline."
hem of haar extra aandacht."
Ook aandacht voor de familie is
medicatie is waarmee kan worden
Nog een voorbeeld: het antidiabeticum
gestopt. Soms gebruikt een patiënt
metformine. "Dat wordt niet goed
belangrijk. "Als je weet dat iemand
bepaalde medicijnen al jaren, terwijl
uitgescheiden bij een slechte nier-
grote kans heeft een delier te krijgen,
dat niet meer nodig is. Vooral
functie. Maar de inschatting van
dan moet je dat uitleggen aan de
medicatie die op het zenuwstelsel
de nierfunctie op basis van de MORD-
patiënt én aan de familie. We vertellen
werkt, geeft een risico op delier en
formule klopt meestal niet voor
dat we proberen het delier te voor-
op duizeligheid, en dus op vallen. Ook
mensen boven de tachtig. je moet
komen. Maar als dat niet lukt, weet
medicijnen die bloeddrukwisselingen
niet afgaan op het getal, maar ervan
de familie wat er aan de hand is als
veroorzaken, verhogen het valrisico.
uitgaan dat hun nierfunctie slecht kan
vader of moeder angstig is of uit bed
Natuurlijk stoppen we niet met de
zijn. Ze zouden dus per definitie geen
probeert te klimmen. Want mensen
medicijnen die de patiënt nodig heeft,
metformine moeten krijgen." Kalisvaart
met een delier kunnen ontzettend
want ook dat vergroot de risico's."
ziet ook regelmatig een natriumtekort
angstig zijn. Voor de familie is dat
De apotheek van de patiënt wordt via
bij patiënten die van de huisarts
vreselijk om aan te zien en helemaal
het elektronisch voorschrijfsysteem
hydrochloorthiazide voorgeschreven
als ze niet zijn voorbereid. Als de
geïnformeerd over welke medicatie
kregen. "Dat gebeurt niet bij iedereen,
familie is geïnformeerd, reageren ze
(nog) actueel is en welke gestopt is.
maar het risico is - zeker bij oudere
zelf rustiger en dat heeft ook een
Zo weet men in de apotheek dat het
vrouwen - aanwezig."
gunstige invloed op de patiënt."
"Goed e-en is to belangr1/4ijk
voor he-I- hers4e1"
Kalisvaart vindt dat de zorg voor
geen vergissing is als een geneesmiddel is gestopt. "We zouden ook
willen doorgeven waarom een middel
is gestopt, maar de privacy laat dat
niet altijd toe."
"kedicaliereviews ge.betcre4l
-fe weinig"
Aandacht
formulieren consequent invult, en
De verpleegkundigen - in het hele
maatregelen neemt als er een risico is,
ziekenhuis - krijgen een speciale
dan is het goed. Is iemand kwetsbaar,
opleiding over hoe ze met kwetsbare
dan geven we daar aandacht aan.
ouderen moeten omgaan. "Aanvanke-
Consequent." <
Eigenlijk moet de huisarts elk jaar
lijk hadden verpleegkundigen niet
een nnedicatiebeoordeling uitvoeren,
altijd door dat hun goede zorgen niet
maar dat gebeurt lang niet altijd goed,
overkwamen bij de patiënt. Maar bij
weet Kalisvaart. "Een huisarts durft
een verwarde patiënt wordt de
een medicijn dat door een specialist is
verwarring alleen maar groter als
voorgeschreven, vaak niet te stoppen
iemand iets 'onbegrijpelijks' vertelt.
of te vervangen. Daardoor komen we
Onze verpleegkundigen nemen
wel eens middelen tegen waarvan we
dagelijks voor elke patiënt een
denken 'Dat kan echt niet meer'."
checklist door. Daaraan zien ze of
Een voorbeeld? "Patiënten die moe
de patiënt begripsproblemen heeft.
zijn, spierpijn hebben en een statine
Is dat het geval, dan weten ze dat ze
gebruiken tegen een hoog cholesterol-
beter moeten controleren wat de
gehalte. Vaak vermindert de spierpijn
patiënt begrijpt en dat ze de patiënt
als je met de statine stopt. Het is
beter moeten helpen. Bijvoorbeeld
ook de vraag of je nog een lager
bij het drinken, zoals je zag aan het
cholesterol moet nastreven bij mensen
voorbeeld van het tuitbekertje."
boven de 85." Ook het antidepressivum
Bovendien zijn er op alle afdelingen
amitriptyline vindt Kalisvaart niet
twee verpleegkundigen die geriatrie
geschikt voor ouderen. "Dat wordt in
als speciaal aandachtsveld hebben.
de lever afgebroken tot nortriptyline,
Kalisvaart: "Het beleid door het hele
UA 14 1 2014
kwetsbare ouderen in 'zijn' ziekenhuis
goed werkt. "Als je de screenings-
Ie