Transcript Workshop 3: Training in zelfmanagement Dr. Annemiek Palmen

Belang interventies praktische vaardigheden
Workshop Training in Zelfmanagement
Annemiek Palmen
•
Verschil cognitief en praktisch functioneren (Kanne e.a., 2011)
•
Toenemende eisen aan zelfstandigheid
•
Afhankelijk van hulp en ondersteuning (Howlin e.a., 2004)
•
Zelfredzaamheid en uitkomsten in volwassenheid (Farley e.a., 2009)
RU Nijmegen, Dr. Leo Kannerhuis
Marieke Oosterhuis
Dr. Leo Kannerhuis
Research, Development & Innovation
Aanleren praktische vaardigheden bij doelgroep
Onderzoek trainingen in praktische vaardigheden
• Doel: functioneel gebruik van vaardigheid
in alledaagse situatie
na stoppen van interventie (instandhouding)
in niet-training situatie (generalisatie)
• Kinderen en jeugdigen:
gedragsmatige interventies (ABA) meest effectief
(Nederlandse Gezondheidsraad, 2009; Odom e.a., 2010)
• Knelpunten o.a. (Hume e.a.. 2009) :
generalisatie
initiatieven
• Gedragsmatige technieken o.a.
taakanalyses, prompting,
bekrachtiging, positieve/correctieve feedback
generalisatie-bevorderende technieken
Interventie-studies bij jongvolwassenen
Zelfmanagement en praktische vaardigheden
Aanleren praktische vaardigheden met ABA:
Palmen e.a. (2012): systematische inventarisatie 1990-2011
20 studies, 97 personen, IQ: 71 – 144, leeftijd: 16 - 55jr
Veelbelovende procedures:
bekrachtiging, correctieve feedback met prompts
technologische hulpmiddelen,
zelfmanagement-strategieën
• Zelfmanagement (zie o.a. Southall & Gast, 2011):
controleren en sturen eigen gedrag
bevorderen gewenst gedrag
aanleren en toepassen alledaagse vaardigheden
• Voordelen (zie o.a. Lee e.a., 2007):
eigen inbreng en regie
toename zelfstandigheid
toepasbaar in verschillende situaties (generalisatie)
Zelfmanagement
• Technieken o.a.:
zelf-beoordeling en registratie
zelf-evaluatie en bekrachtiging
zelfinstructie: visuele of digitale hulpmiddelen
zelf-correctie
• Gedragsmatig aanleren van zelfmanagement door trainer:
hulp/prompting procedures
bekrachtiging en feedback
verschillende situaties
Zelfmanagement vier interventiestudies bij doelgroep
31 personen, leeftijd 14-31 jr
• Vaardigheden: vragen stellen (2008)
taakgericht werken (2012)
vrijetijdsvaardigheden (2011)
overgang maken tussen dagactiviteiten (2012)
• Gedragsmatige technieken o.a.
least-to-most prompting, error-correctie
bekrachtiging, positieve feedback
generalisatie bevorderende technieken
Algemene richtlijn voor zelfmanagement-trainingen o.a. Wilkinson, 2008
Concreet definieren van doelgedrag
Vaststellen motivatie/bekrachtigers
Selecteren zelfmanagement-methode
Kiezen omstandigheden training:
(a) individueel, groepsverband?
(b) aparte of alledaagse situatie?
Kiezen trainingsprocedure:
(a) aanleren van zelfmanagement methode
(b) zelfstandig gebruik ervan
Voorbeeld studie training in aparte situatie, kleine groep
• Zes deelnemers, leeftijd 15-30 jaar, IQ 78-103
• Taakgericht gedrag deelnemers
• Interventie in aparte trainingsituatie ( 4 - 6 sessies)
• Effect tijdens regulier arbeidsprogramma (generalisatie)
• Follow-up: 6 weken, 6 maanden
• Opzet trainingen:
groepsverband, aparte trainingssituatie
individueel, natuurlijke situatie
Opzet training
• Definieren doelgedrag: 3 criteria
(a) werken aan de afgesproken taak
(b) aandacht richten op instructie werkbegeleider, visuele richtlijnen of
afgesproken taak
(c) het werkmateriaal gebruiken zoals het bedoeld is
• Motivatie: inzet extra beloners
Inhoud trainingsessies
•
Introductie
•
Discriminatietraining
•
Training in toepassen zelfmanagementstrategie (flowchart)
•
Praktische oefening, evaluatie en (materiële) bekrachtiging
• Toepassen strategie: zelfbeoordeling, correctie, bekrachtiging;
visueel schema als hulpmiddel (flowchart)
• Betrekken steunsysteem
• Procedure: least-to-most prompting, diverse werkopdrachten,
flowchart als leidraad, feedback/prijzen
START
ja
Werk ik
taakgericht?
Prima, ik werk
door!
nee
STOP,
ik moet verder met mijn werk!
Weet ik wat te
doen?
nee
Ik vraag aan de begeleider:
“Wat zal ik doen?”
ja
Kan ik verder
met mijn werk?
Ik vraag aan de begeleider:
nee
“Kun je me helpen?”
ja
OK, ik ga aan het werk!
nee
Einde
werktijd?
ja
STOP
Resultaten
Conclusies studie in aparte trainingssituatie
M basislijn: 37%
M interventie: 13 %
M FU 1: 12 %
M FU 2: 22 %
Gedragsinterventie met zelfmanagement effectief:
• Toename gedrag in niet-training situatie (generalisatie)
• Gedrag bleef in stand op termijn
basislijn <-> interventie:
statistisch significant
verschil (p = .003)
Zelfmanagement met digitale ‘coaches’
• Aanbod van hulpvormen (prompts) en bekrachtigers op draagbare,
digitale middelen (bijv. iPod Touch)
• Gebruik als probleemoplosser:
Apps op mobiele telefoon
Vraag en antwoord
• Gebruik als ‘self-prompting’ tool op
maat client
• Vragenlijst tevredenheid:
aanleren zelfmanagement en gedragsoefening het meest effectief
Digitale hulpmiddelen altijd beschikbaar
Digitaal hulpmiddel voor feedback en zelfevaluatie
Quli heeft drie doelen
• Quli zorgt voor communicatie (social media)
• Quli biedt tools ter verhoging zelfredzaamheid (digitale coaches en
agenda/takenlijst)
• Quli zorgt voor digitale opslag (Persoonlijk gezondheidsdossier en
digitaal dagboek)
Meer informatie over digitale producten
• Informatie over digitale coaches is te vinden op
www.coach2care.nl
• Iedereen kan gratis een account aanmaken via www.quli.nl
• Kijk op www.autismeplein.nl voor het laatste nieuws over
digitale hulpmiddelen voor mensen met een autisme
Aanleren gebruik digitale agendacoach (Palmen e.a., 2012):
Aanleren zelfmanagement met digitale coaches bij mensen met ASS
• Training (o.a., Ferguson e.a., 2005; Mechling e.a. 2009):
- technisch gebruik hulpsysteem
- toepassen hulpsysteem in alledaagse situatie
• Mechling e.a.: bereiden 3 warme lunchgerechten
- iPod touch (PDA)
- per deelhandeling, 3 hulpvormen geprogrammeerd
- correcties en bekrachtiging door trainer
• Deelnemers
: 4, 14 en 20 jaar
• Situatie
: alledaagse situatie van dagbehandeling
• Doelgedrag
: zelfstandig overgang maken tussen dagactiviteiten
• Interventie
: digitale agendacoach met prompts
technische instructie
eenvoudige interventie door sociotherapeuten (10 sessies)
• Observatie
: transities door deelnemers
gebruik prompts door socio-therapeuten
Casus Trudy
•
Vrouw: 20 jaar, IQ 86
dagbehandeling, groep 8 cliënten
sociale- , werk- , woon- vaardigheden
6 tot 8 transities per dag
• Transities zonder hulp van groepsleiding:
basislijn
: 35%
interventie
: 4 weken: 48%, 10 weken: 61%
follow-up (6 weken)
: 81%
• Type hulp van groepsleiding:
basislijn
: hint 43%, verbale instructie 22%
interventie
: hint 29% (21%), verbale instructie 17 (13%)
Conclusies training gebruik digitale agendacoach
Conclusies gedragsmatig aanleren zelfmanagement
Korte eenvoudige interventie in gebruik PDA: effectief
betekenisvolle toename zelfstandige transities
betekenisvolle afname gebruik non-specifieke prompts (NSP)
FU: 2 personen verdere toename en stabilisatie
• Verbetering gebruik praktische vaardigheden in alledaagse situaties
• Generalisatie indien in combinatie met andere generalisatietechnieken
• Handhaving effecten over de tijd
Zelfstandigheid hoger, maar…in 32-53% transities p.d. nog prompts nodig!
• Vermindering prompt-afhankelijkheid niet volledig
Mogelijke verklaringen?
aandacht bij prompts?
motivatie gebruik DC?
interventie?
verbale instructies?
Toepassing in klinische praktijk
• Welke vaardigheden?
• Welke zelfmanagementmethode?
Klinische implicaties voor training zelfmanagement bij doelgroep
• Gebruik interventies met generalisatie bevorderende technieken
•
Houd trainingsdoelen beperkt
•
Betrek het steunsysteem bij de interventie
•
Train therapeuten in toepassing procedures
•
Geef persoon tijd om initiatief te nemen
•
Volg het gebruik van de vaardigheid over de tijd
• Mogelijkheden?
• Beperkingen?
Workshop Training in Zelfmanagement
Annemiek Palmen
[email protected]
[email protected]
Marieke Oosterhuis
[email protected]