Transcript 5 - Google Drive

TEMA V
ANTROPOGENI TURISTIČKI
RESURSI II:
- Umetnički turistički resursi
- Ambijentalni i pejzažni resursu
30.10.2014.
Izvor: Maksin-Mićić, M. (2008). Turizam i prostor, str.132-153
Kompleksnost i raznovrsnost umetničkih resursa
- Kulturno- istorijsko nasleđe i savremena likovna, muzička,
pozorišna, arhitektonska i primenjena umetnost;
- dela vrtne arhitekture
- pojedina građevinska ostvarenja (mostovi, konstrukcije i sl.)
- Muzeji su riznice, pre svega, dela likovne i primenjene
umetnosti (Luvr, Britanski muzej, Prado, Ermitaž...)
- Kulturni turizam (kulturološki turizam, putevi kulture, stari i
novi muzeji, gradovi - prestonice kulture)
- Valorizacija muzičke i pozorišne umetnosti (koncertne sale,
opere, pozorišta i dr. atraktivna mesta – trgovi, stadioni...)
poprimaju karakter manifestacija
Umetnički resursi spadaju najčešće u komplementarne, iako
često imaju potencijal za samostalne resurse, zbog lokacije u
gradskim centrima ili pored atraktivnih prirodnih resursa
Umetnički resursi kao samostalni t.r.
- Van gradskih centara (piramide u Gizi)
- Koncentrisani po zonama ili pojasevima (dvorci na Loari,
arheološka nalazišta i utvrđenja na Dunavu)
- Kad poprimaju odlike manifestacija (izvođenje operskih dela u
Veronskoj areni, ispred Ajfelove kule i sl.)
Problemi sa valorizacijom arhitektonskih dela
- Teško ih je valorizovati nezavisno od ambijentalnih celina,
naselja i pejzaža sa kojima čine funkcionalnu i estetsku celinu:
Crkva sv. Marka (11. v), Duždeva palata (14. v), crkva Sv. Marije
dela Salute (17. v) čine sastavni deo ambijentalne celine trga Sv.
Marka, odnosno Venecije; sličan primer su i srednjevekovne
građevine na uzvišenjima, ostrvima, poluostrvima i sl: Meteori,
22 manastira
Dela vrtne arhitekture
- Istovremeno su i umetnički i pejzažni turistički resursi, a
najčešće su u vezi sa arhitektonskim objektima
- U Evropi: od vrtova antičkog Rima, feudalnih zamkova i
manastira do renesansnih vrtova u Italiji, naročito u Rimu, i
baroknih vrtova (Versajski vrt);
- Versaj može da se svrsta u samostalne turističke resurse
(estetska, kuriozitetna i svojstva znamenitosti), ali se turistički
bolje valorizuje kao resurs komplementaran kulturnoj ponudi
Pariza
- Versajska vrtna kompozicija: barokni vrt iz 17. veka, gradnju
započeo arhitekt Le Notr, Mansar dograđuje krila palate...
Urbani koncept baroknog grada sa vrtovima proširio se i u SAD
(Vašington)
Umetnički resursi Srbije
- Izdvajaju se: kulturno nasleđe praistorije, antičkog Rima i
Srednjeg veka
1. Praistorijska nalažišta: Lepenski vir (VI milenijum p.n.e) u
Đerdapu, građevinski objekat, ognjište i skulpture sa ljudskim
ribolikim glavama, nemaju analogiju sa neolitskim kulturama u
drugim delovima; u Panonskoj niziji nalazišta Bačka palanka i
Hajdukovo; Starčevo i Vinča (sredina IV milenijuma), arheološki
park u Vinči – dobar primer prezentacije kulturnog nasleđa
2. Rimska nalazišta:
- put kroz Đerdapsku klisuru sa mostom preko Dunava (Trajanova
tabla jedini ostatak i svedočanstvo);
- Sirmium, Singidunum, Viminacium (Kostolac), Diana (Karataš),
carska palata Feliks Romuliana – Gamzigrad, pored Zaječara i
Mediana u Nišu
3. Srpska srednjevekovna umetnost
- XII vek - Početak razvoja srpske države, Stefan Nemanja,
osamostaljivanje crkve, srpski jezik i pismo, zakoni,
trgovina, jaka vojska; podižu se: gradovi i vojna utvrđenja,
crkve i zadužbine, slikaju freske i ikone, prepisuju knjige,
ukrašavaju rukopisi
- Prvi spomenici u osamostaljenoj srpskoj državi: crkva
Sv. Nikole i Sv. Bogorodice (obe u Kuršumliji), manastir
Đurđevi Stupovi (kod Novog Pazara)
3A) Raška škola: (ceo 13. vek, produžetak u 14. vek): arhitekte i
klesari iz Jadranskog primorja, a slikari iz Carigrada i Soluna;
- Studenica (zadužbina St. Nemanje), Sopoćani i dr
- Fresko slikarstvo 13. veka (freske Studenice, Mileševe, Sv.
Apostola u Peći i Morači, Sopoćani – Uspenje Bogorodice, Arilje):
klasične harmonije i antički ideali lepote
- Studenica i Stari Ras sa Sopoćanima upisani u UNESCO listu
svetskog kulturnog i prirodnog nasleđa
Prelazno doba (kraj 13. i početak 14. veka):
- Vladavina kralja Milutina, uticaj carigradske renesanse
Paleologa, razvija se dvorski stil – freske u Bogorodici Ljeviškoj,
Kraljevoj crkvi u Studenici i u Gračanici
- Fasade manastira se zidaju naizmeničnim redovima kamena i
opeke (najbolji primer Gračanica)
3B) Moravska škola
- Prodor Turaka na Balkan, pomeranje srpske
države na sever 70-ih godina XIV veka
- Manastiri moravske škole: Ravanica, Lazarica,
Ljubostinja, Kalenić i dr; značajno mesto na
fasadama zauzima dekorativna skulptura;
ostvarena potpuna sinteza između arhitekture,
slikarstva i skulpture
- Nestaje sredinom 15. veka, padom Smedereva i
propašću srpske države
Ikone
- Religiozni portreti Hrista, Bogorodice i svetaca, slike sa
temama iz Biblije; prenosiva slika na dasci
- Ikone Hilandara Vavedenje Bogorodice i Bogorodica
Trojeručica, grupa od 10 najstarijih ikona (ikona Sv.
Dimitrija i dr), preko 100 vrednih ikona u Hilandaru
- Pećki ikonopisac Longin slika ikone u Dečanima, Pećkoj
patrijaršiji, Velikoj Hoči i Pivi
- Najlepši su srpski ikonostasi 14. veka u Hilandaru, Pećkoj
patrijaršiji i Dečanima
3C) Umetnost Srba preko Save i Dunava
- Otvaranje srpske umetnosti prema zapadnoj kulturi
- Prožimanje vizantijske tradicije i baroknih elemenata sa
postupnim preovladavanjem baroka
- U Vojvodini, barokna umetnost na ikonostasima, koji su
drveni, bogato izrezbareni
- Primer su manastiri na Fruškoj gori (ukupno 17) –
Krušedol, Staro i Novo Hopovo, Grgeteg, Velika Remeta,
Vrdnik (Ravanica)... nastali u kasnom srednjem beku (XVI
vek i kasnije)
- Građeni pod uticajem Moravske i Raške škole; prilikom
rekonstrukcija dodavani visoki barokni zvonici, a unutra
barokni ikonostasi
Kategorisanje umetničkih turističkih resursa Srbije
- Uglavnom se svrstavaju u komplementarne resurse
- Kao samostalni resursi mogu se izdvojiti: skupine umetničkih i
pejzažnih resursa u pojedinim zonama i pojasevima, u dolinama
Dunava, Morave, Ibra i dr. (Fruškogorski manastiri)
- Za upis u UNESCO listu predloženi su (pored upisanih Stari Ras,
Sopoćani, Studenica, Dečani, Pećka patrijaršija, Gračanica i crkva
Bogorodice Ljeviške): manastiri Fruške gore, Felix Romulijana i
Đerdap sa Lepenskim virom
- Prostornim planom RS predviđeno je i formiranje kulturnih
područja, zona ili pojaseva kulturnih dobara
- Za dalja istraživanja predložene su zone srednjevekovnog nasleđa,
arheološka nalazišta i stari gradovi (rimski)
- Arhitektonska dela treba valorizovati zajedno sa njihovim
prirodnim okruženjem, tj. ambijentalnim resursima
- Atraktivnost ovih objekata zavisi i od turističko-geografskog položaja
Ambijentalni turistički resursi
- Pojedini gradovi i ruralna naselja, stara gradska jezgra ili
posebne celine sa estetskim, kuriozitetnim i svojstvima
znamenitosti i sa koncentracijom aktivnosti interesantnih
za turiste
- Ambijentalne celine predstavljaju rezultat kontinuiteta u
razvoju i uređenju naselja; imaju estetska svojstva i
umetničku vrednost
- Atraktivnost ambijentalne celine raste sa koncentracijom
različitih funkcija i aktivnosti (kulturne, trgovinske,
zabavne, zanatske, obrazovne i dr)
- Primer ambijentalne celine: Trg sv. Marka i Venecija
Pejzažni turistički resursi
- Oni se ne mogu posmatrati i vrednovati nezavisno od ambijentalnih
- Sve ređe se govori o očuvanom prirodnom predelu, već o kulturnom
predelu, koji uključuje obe vrste sadržaja (prirodne i antropogene)
- Ambijentalni i pejzažni resursi najčešće spadaju u komplementarne
resurse i valorizuju se zajedno sa drugim resusima u čijoj su blizini
- Mogu da budu samostalni resursi kada objedinjuju više
komplementarnih prirodnih i antropogenih resursa: Siena, Versaj, Trg
sv. Marka u Veneciji,
ili kompleksan resurs: Firenca, Venecija, pejzaž Toskane
- Kotor u Crnoj Gori i Sremski Karlovci u Srbiji kao samostalni, pa čak i
kompleksni turistički resursi
- Vredne ambijentalne celine poseduju: Sombor, Novi Sad, Vršac,
Zrenjanin, Požarevac, Prijepolje
- Etno-sela Sirogojno, Koštunići, Tršić, Kupinovo
Predeone celine
- Kod nas nisu vršena istraživanja tipologije predela, njihovo izdvajanje i
zaštita; primer Slovenije gde se izdvajaju osnovne regionalne predeone
jedinice, utvrđuju propozicije i mere za njihovu zaštitu i uređenje (doživljaj
autentičnosti pojedinih turističkih resursa u različitim predelima,
ambijentalnim i pejzažnim celinama)
Način izgradnje prostora
- Izgradnja stambenih, uslužnih i objekata male privrede i sl. treba da bude
u autentičnom stilu koji se negovao na nekom području
- Negativan primer je Negotin i okolina sa objektima građenim u
stilovima sredina odakle su se vraćali pečalbari (Švedska, Austrija)
- U Srbiji bi trebalo očuvati arhitekturu stare srpske kuće, a u planinskim
predelima kuće brvnare
- U gradovima Srbije na delu je proces razgrađivanja identiteta (Vračar u
Beogradu i sl.)
- Ambijentalni i pejzažni resursi Srbije spadaju u komplementarne t.r.
Pitanja
50. Šta se podrazumeva pod umetničkim turističkim resursima?
51. Kako se valorizuju arhitektonski spomenici, samostalno ili u sklopu
ambijentalne celine? Navesti primer
52. Koji značajni građevinski objekti sačinjavaju ambijentalnu celinu Trga sv.
Marka, odnosno Venecije?
53. Kulturno nasleđe iz praistorije u Srbiji, karakteristike i predstavnici
54. Nalazišta iz Rimskog perioda u Srbiji, odlike i predstavnici
55. Raška škola srednjevekovne srpske umetnosti, karakteristike i predstavnici
56. Moravska škola srednjevekovne srpske umetnosti, odlike i predstavnici
57. Srednjevekovni srpski manastiri na Fruškoj gori, karakteristike i
predstavnici
58. Ambijentalne celine kao turistički resursi i glavni predstavnici u svetu
59. Kako se turistički valorizuju ambijentalni i pejzažni turistički resursi, navesti
primer
60. Problemi očuvanja i turističke valorizacije ambijentalnih celina u gradovima
HVALA NA PAŽNJI!