Transcript Techniki dokumentacyjne i informacyjne w praktyce lekarskiej i badaniach w dziedzinie medycyny Ocena i analiza piśmiennictwa medycznego Zajęcia dydaktyczne prowadzone przez zespół Biblioteki Medycznej.

Techniki dokumentacyjne i informacyjne
w praktyce lekarskiej
i badaniach w dziedzinie medycyny
Ocena i analiza piśmiennictwa medycznego
Zajęcia dydaktyczne prowadzone przez zespół Biblioteki Medycznej CMUJ:
Beata BATOR, Ireneusz KORFEL, Lucjan STALMACH, Marta STOKALUK, Anna URYGA
Oczekiwania w stosunku do
źródeł informacji
Wiarygodność
Adekwatność
wszystkie dane naukowe
brane są pod uwagę
Dokument powinien odpowiadać
potrzebom informacyjnym
wszystkie dane wsparte są na
faktach i dowodach
posiadać charakter porównawczy i
dobrze uzasadnioną argumentację
trafność dotarcia do informacji
Dane nie podlegają deformacji
Łatwość użytkowania
(w szybkim i realnym czasie)
Sześć pytań które należy postawić dziełu
1. Kto go finansuje •?Rządowe (Ministerstwa, dotacje
ministerialne, projekty badawcze)
• Organizacje zawodowe i pozarządowe
(stowarzyszenia)
• Ponad rządowe (WHO, UE)
• Organizacja konsumencka
• Instytucja ubezpieczeniowa (NFZ)
• Grupa wydawnicza
• Przemysł (Firmy farmaceutyczne)
2. Kto go wypracowuje ?
 Pojedynczy autor
 Grupa autorów (identyfikacja instytucjonalna: uniwersytet, przemysł, regionalny szpital...)
 Grupa ekspertów
 Stowarzyszenie naukowe
 Grupa mono lub wielodyscyplinarna
3. Według jakiej procedury ?
 Precyzyjne wyjaśnienie zabiegów bibliograficzno-dokumentacyjnych
 Argumentacja oparta na referencjach bibliograficznych
 Operowanie typami publikacji przy referencjach
 komitet recenzujący
Sześć pytań które należy postawić dziełu
4. Jakie są jego granice ? • Język, sposób prezentowania myśli, czytelność
5. Jakie jest potencjalne
jego użycie w praktyce ?
 Pomoc w podejmowaniu uzasadnionych decyzji
 Utrwalenie wiedzy i stosowanych działań
 Pogłębienie przedmiotu badań
 Dialog zawodowy i naukowy
 meta-analiza(
 artykuły syntetyczne i przeglądowe
 przewodniki terapeutyczne,
• Stopień wyczerpania argumentów
• System indeksowania literatury ( udział w obiegu informacyjnym)
• Częstotliwość ukazywania się
• Nośnik informacji
• Komentarze redakcyjne (erraty, listy, dyskusja)
• Cele zawarte w przedmowach
6. Jaka jest jego
zawartość ?
 dane oficjalne
 dane uzgodnione i rekomendacje
 surowe dane eksperymentalne (publikacje pierwotne)
 dane pogrupowane i przetworzone
 porównania typu korzyść-ryzyko
różne punkty widzenia
Typy publikacji medycznych
Artykuły
praca oryginalna
artykuł redakcyjny
praca poglądowa
praca przeglądowa
opis przypadku
list do redakcji
artykuł dydaktyczny
artykuł wstępny
Monografia
Broszura
Praca doktorska
Praca habilitacyjna
Streszczenie wystąpienia
(abstrakt) z konferencji
Analiza z komentarzem
artykuł prasowy
(dziennikarski)
typy publikacji w bazie MEDLINE
Źródła naukowej informacji
medycznej
Dokumenty pierwotne
Druki zwarte:
Monografie
Encyklopedie, słowniki
Sprawozdania z konferencji
Podręczniki
Wydawnictwa periodyczne:
 Serie
 Czasopisma i gazety
Wydawnictwa techniczne
 Standardy (normy)
 Patenty
 Katalogi firmowe i techniczne
Szara literatura
Naukowe i techniczne raporty
Dysertacje habilitacyjne i prace
doktorskie
Przekłady
Materiały konferencyjne
Opisy projektów badawczych
Dokumenty przetworzone
 Bibliograficzne bazy danych
 Faktograficzne bazy danych
 Listy dyskusyjne i portale
 Bazy i serwisy patentowe
 Katalogi biblioteczne
 Kartoteki i indeksy haseł
 Wydawnictwa Multimedialne
Źródła naukowej informacji
 Mnogość źródeł informacji i serwisów (druk, CD, Internet)
 Bezpłatne i płatne serwisy, ograniczenia
 Różnorodne techniki dostępu
 Niewydolność użytkowania dostępnej wiedzy
Analiza trendów i rozpoznanie powiązań
Umiejętność wartościowania
 Zbieranie dowodów naukowych i ich przesiewanie
 Ujawnianie dowodów pozytywnych i negatywnych:
opartych na badaniach randomizowanych
bazujących na teoretycznej wiedzy
Skutki uboczne
„masowego publikowania doniesień naukowych”
 krytyczna recenzja i analiza artykułów
THE COCHRANE LIBRARY
 kontrola jakości bibliograficznych baz danych RETRACTION
 pomiary BIBLIOMETRYCZNE ISI
 różnorodne standardy oceny wartości naukowej artykułów CISI
 różnorodne standardy dorobku specjalizacji medycznych
 kompilacja najwartościowszych materiałów źródłowych
Pomnażanie kosztów
Ambiwalencja rynku mediów
Ochrona praw autorskich
Komercjalizacja licencji dostępu
Zmiana preferencji użytkowników
Przykład rekordu w bazie PUBMED
Najważniejsze pola i opcje rekordu bazy
AD – Afiliacja (adresy pocztowe, numery i akronimy GRANTÓW)
AU – Autor (ścisłe reguły porządkowe)
EDAT – Data wprowadzenia referencji bibliograficznej do bazy
TA – Skrót tytułu czasopisma wraz z numerem ISSN
LA – Język publikacji
PT – Typ publikacji
SI – SECONDARY SOURCE ID (powiązanie z bazą GEN-Bank)
NM – nazwa substancji chemicznej
TW – przeszukuje wszystkie słowa z tytułu, abstraktu i MeSH
MAJR – MeSH Major TOPIC
SH – Określniki MeSH
MH – Terminy MeSH
CITATION Status SUBSET
JOURNAL/CITATION SUBSET
AUTOMATIC Term MAPPING
MeSH BROWSER
Polski MeSH
Publikowanie i wyszukiwanie wiarygodnych zasobów internetowych
w obszarze medycyny, farmacji i ochrony zdrowia
MEDHUNT
Etyczne przewodniki dla redaktorów
HONCOD
Narzędzia wyszukiwania
pełnotekstowego
Międzynarodowa współpraca
robot MARVIN
Ręczne adnotowanie serwisów
RZETELNOŚĆ
WIARYGODNOŚĆ
Wielojęzyczna metawyszukiwarka
HONSELECT BROWSER
JAKOŚĆ
REFERENCJE BIBLIOGRAFICZNE
Sposoby opisu i układu bibliograficznego
Referencje są dowodami
Bibliografia (lista referencji) jest
poradą jak czytać i rozumieć
lekturę
Referencje muszą być kompletne,
precyzyjne i do odnalezienia
Należy unikać cytowania prac
doktorskich i prac habilitacyjnych
niepublikowanych. Referencje te
nie są dostępne dla wszystkich !
System mieszany + INNE STYLE
Referencje są numerowane w porządku alfabetycznym i
przywoływane według tej numeracji w tekście.
Można często powoływać się na początku artykułu na
ostatnią referencję
System ten jest często stosowany przez czasopisma
francuskie
System HARVARD (alfabetyczny)
Referencje ułożone są w porządku alfabetycznym na
końcu artykułu (w sekcji: Bibliografia)
Przywoływane są w tekście przez nazwisko
pierwszego autora i rok wydania cytowanego
artykułu
Wyróżnikiem opisu bibliograficznego jest
pogrubienie roku wydania z przecinkiem oraz
skrócony tytuł kursywą
System VANCOUVER (numeryczny)
został przyjęty jako obowiązujący przez
Międzynarodowy Komitet Redaktorów Czasopism
Medycznych (opracowany przez NLM) ICMJE
Referencje są numerowane według porządku
pojawiania się ich w artykule bez zwracania uwagi
na alfabet
Gdy referencje są cytowane wiele razy - zachowują
swoją „dotychczasową” numerację bez względu
na to w którym miejscu artykułu jesteśmy
System HARVARD jest bardzo
naturalny w procesie redakcji.
Jest mniej praktyczny w lekturze tekstu.
Referencje (jeśli są liczne) tną tekst i
czynią zdania mniej zrozumiałymi.
Gdy wymieniony w referencji autor dużo
pracował na dany temat jego nazwisko
stale powraca w wielu powtórzeniach z
różnych lat.
Sytuacja się jeszcze bardziej komplikuje
gdy cytujemy dwa artykuły z tego
samego roku tego samego autora
System VANCOUVER jest praktyczny zarówno w
lekturze tekstu jak i w jego redakcji
Użycie danego stylu musi być konsekwentne !!!
Struktura publikacji naukowych
IMRAD fORMAT
Zasady i standardy publikowania
Consolidated Standards of Reporting Trials
- The CONSORT STATEMENT
Wymagania redakcyjne
Instructions to Authors in the Health Science - MULFORD
LIBRARY
LEKARSKI PORADNIK JĘZYKOWY
Jak napisać artykuł naukowy - MEDICAL
LINGUISTIC AID (PL)
Wybrane opisy bibliograficzne stosowane
w bibliografii załącznikowej
Bibliografia załącznikowa w utworach z dziedzin ogólnych
powinna być opracowana zgodnie z normami:

PN-ISO 690: 2002
Dokumentacja - Przypisy bibliograficzne - Zawartość, forma
i struktura.

PN - ISO-2:1999
Informacja i dokumentacja - Przypisy bibliograficzne Dokumenty elektroniczne i ich części.
Bibliografia załącznikowa w pracach biomedycznych powinna zbliżać się
standardów międzynarodowych (styl VANCOUVER)
Zwracaj uwagę na znaki
przestankowe:
;:.,-/()
Stosuj je konsekwentnie!!!
Typowy odnośnik do artykułu w czasopiśmie:
Korabiowska M, Cordon-Cardo C, Jaenckel F, Stachura J, Fischer G, Brinck U.
Application of in situ hybridization probes for MLH-1 and MSH-2 in tissue
microarrays of paraffin-embedded malignant melanomas: correlation with
immunohistochemistry and tumor stage. Hum Pathol 2004 Dec;35(12):1543-8.
Korabiowska M., Cordon-Cardo C., Jaenckel F., Stachura J., Fischer G., Brinck U.:
Application of in situ hybridization probes for MLH-1 and MSH-2 in tissue
microarrays of paraffin-embedded malignant melanomas: correlation with
immunohistochemistry and tumor stage. Hum. Pathol., 2004; Dec; 35(12):1543-1548
Więcej niż sześciu autorów:
Krzanowski M, Bodzon W, Dudek D, Heba G, Rzeszutko M, Nizankowski R, et al.
Transthoracic, harmonic mode, contrast enhanced color Doppler echocardiography
in detection of restenosis after percutaneous coronary interventions. Prospective
evaluation verified by coronary angiography. Eur J Echocardiogr 2004;5(1):51-4.
Krzanowski M., Bodzon W., Dudek D., Heba G., Rzeszutko M., Nizankowski R. i
wsp.: Transthoracic, harmonic mode, contrast enhanced color Doppler
echocardiography in detection of restenosis after percutaneous coronary
interventions. Prospective evaluation verified by coronary angiography. Eur. J.
Echocardiogr., 2004; 5(1): 51-64
Organizacja występująca jako autor
National Health and Education Society. Spontaneously developing autoantibody to
factor VIII in an elderly woman: diagnostic and therapeutic challenges. J Assoc
Physicians India. 2004;52:72-3
National Health and Education Society: Spontaneously developing autoantibody to
factor VIII in an elderly woman: diagnostic and therapeutic challenges. J. Assoc.
Physicians. India. 2004;52:72-73
Brak autora
A changing climate for health. Lancet 2005;365(9458):447-8.
A changing climate for health. Lancet. 2005;365(9458):447-448
Artykuł w języku innym niż angielski
Ryn ZJ. Melancolia de la civilización. Educación Medica 1998;
(16): 100-104.
Ryn Z.J. Melancolia de la civilización. Educación Medica 1998;
(16): 100-104.
Uwaga !
NLM dokonuje przekładu tytułu
na j. angielski [umieszczając go w nawiasach]
oraz dodaje identyfikator języka oryginału.
Większość redakcji tego nie robi !!!
Suplement do rocznika (tomu)
Szczeklik A. Aspirin-induced asthma: new insights into pathogenesis and clinical
presentation of drug intolerance. Int Arch Allergy Appl Immunol 1989;90 Suppl 1:70-5.
Szczeklik A.:Aspirin-induced asthma: new insights into pathogenesis and clinical
presentation of drug intolerance. Int. Arch. Allergy Appl. Immunol. 1989;90, Supl 1:7075
Suplement do numeru (zeszytu)
Cohn JN, Plasma norepinephrine and mortality. Clin Cardiol 1995;18(3 Suppl. 1):9-12.
Cohn J.N.: Plasma norepinephrine and mortality. Clin. Cardiol. 1995;18(3, Supl. 1):9-12
Część tomu
Dauterman K.W., Massie B.M., Gheorghiade M.: Heart failure associated with
preserved systolic function: a common and costly clinical entity. Am Heart J
1998;135(Pt 2):310-9.
Dauterman K.W., Massie B.M., Gheorghiade M.: Heart failure associated with
preserved systolic function: a common and costly clinical entity. Am. Heart J.
1998;135( Cz. 6): 310-319
Część numeru (zeszytu)
Guo N, Shaw C. Characterization and localization of glutathione binding sites on
cultured astrocytes. Brain Res Mol Brain Res. 1992;15(42 Pt 1):207-15.
Guo N., Shaw C.: Characterization and localization of glutathione binding sites on
cultured astrocytes. Brain Res. Mol. Brain Res. 1992;15(42, Cz 1):207-215
Brak oznaczenia tomu (rocznika) publikacji
Sporer SM, Rosenberg AG. Decision analysis in orthopaedics.
Clin Orthop 2005;(431):250-6.
Sporer S.M., Rosenberg A.G.: Decision analysis in orthopaedics.
Clin. Orthop. 2005;(431):250-256
Brak oznaczenia wydania i tomu (rocznika)
publikacji
Browell DA, Lennard TW. Immunologic status of the cancer patient and
the effects of blood transfusion on antitumor responses. Curr Opin Gen
Surg 1993:325-33.
Browell D.A., Lennard T.W.: Immunologic status of the cancer patient and the
effects of blood transfusion on antitumor responses. Curr. Opin. Gen. Surg.
1993:325-333.
Numeracja stron cyframi rzymskimi
Frenkel EP, Shen YM, Haley BB. The direct thrombin inhibitors:
their role and use for rational anticoagulation. Hematol Oncol
Clin North Am 2005 Feb;19(1):119-45, vi-vii.
Frenkel E.P., Shen Y.M., Haley B.B.: The direct thrombin inhibitors:
their role and use for rational anticoagulation. Hematol. Oncol.
Clin. North Am., luty 2005;19(1):119-145, VI-VII
Jeśli konieczne jest oznaczenie rodzaju tekstu
(typu publikacji)
Adhisivam B, Gowtham R. Branding treatment of children in rural India
should be banned [letter]. BMJ 2005 26;330(7489):481.
Adhisivam B., Gowtham R.: Branding treatment of children in rural India
should be banned [letter]. B.M.J. 2005 26;330(7489):481
Artykuł opisujący wycofanie pracy
Garey CE, Schwarzman AL, Rise ML, Seyfried TN. Ceruloplasmin gene defect
associated with epilepsy in EL mice [retraction of Garey CE, Schwarzman AL,
Rise ML, Seyfried TN. In: Nat Genet 1994;6:426-31]. Nat Genet 1995;11:104.
Garey C.E., Schwarzman A.L., Rise M.L., Seyfried T.N.: Ceruloplasmin gene
defect associated with epilepsy in EL mice [wycofanie pracy: Garey C.E.,
Schwarzman A.L., Rise M.L., Seyfried T.N. W: Nat. Genet. 1994;6:426-431]. Nat.
Genet. 1995;11:104
Artykuł wycofany
Liou GI, Wang M. Matragoon S.: Precocious IRBP gene expression during mouse
development [retracted in Invest Ophthalmol Vis Sci 1994;35:3127]. Invest
Ophthalmol Vis Sci 1994;35:1083-8
Liou G.I., Wang M. Matragoon S.: Precocious IRBP gene expression during mouse
development [wycofany z Invest. Ophthalmol. Vis. Sci. 1994;35:3127]. Invest.
Ophthalmol. Vis. Sci. 1994;35:1083-1088
Artykuł do którego opublikowano poprawki
Beijneveld WJ, van Asten WN, Rutten WE. How accurate are high thigh
narrow cuff pressure measurements in the assessment of aorto-iliac
obstructive disease? [published erratum appears in Eur J Vasc Surg 1989
3(6):523-7] Eur J Vasc Surg 1989 3(6):24-8.
Beijneveld W.J., van Asten W.N., Rutten W.E.: How accurate are high thigh
narrow cuff pressure measurements in the assessment of aorto-iliac obstructive
disease? [z poprawkami w Eur J Vasc Surg 1989 3(6):523-537] Eur. J. Vasc. Surg.
1989 3(6):24-28