Transcript İDRAR BİYOKİMYASI VE BÖBREK FONKSİYON TESTLERİ Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF BİYOKİMYA AD İdrar örnekleri • • • • • Sabah idrarı Postprandial idrar 24 saatlik idrar Gündüz idrarı Gece idrarı.

İDRAR BİYOKİMYASI VE
BÖBREK FONKSİYON
TESTLERİ
Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK
ADÜTF BİYOKİMYA AD
İdrar örnekleri
•
•
•
•
•
Sabah idrarı
Postprandial idrar
24 saatlik idrar
Gündüz idrarı
Gece idrarı
Rutin idrar analizi
• Makroskopik analiz
Fiziksel özelliklerinin incelenmesi
Kimyasal analiz
• Mikroskopik analiz
İdrar sedimentinin incelenmesi
İdrarın önemli fiziksel özellikleri
•
•
•
•
•
•
•
renk
miktar (volüm)
görünüm veya transparan özelliği
koku
kıvam
dansite
reaksiyon veya pH
İdrarın rengi
amber sarısı
Çok açık sarı, yeşilimsi sarı veya renksiz
Sarı
Çay rengi
Yeşil
Kırmızı
Pembe-kahverengi
Siyah
Süt görünümü
İdrar volümü
24 saatte 1000-1800 mL
anüri
oligüri
poliüri
pollaküri ?
dizüri ?
İdrarın transparan özelliği
(görünümü)
berrak
bulanık
üratlardan
fosfatlardan ya da karbonatlardan
oksalatlardan
lökosit gibi iltihap cisimciklerinden
bakterilerden
İdrarın kokusu
kendine has
kokusuz
meyve kokusu
kötü bir koku
terli ayak kokusu
Akça ağaç şurubu veya karamela kokusu
fare kokusu
İdrarın kıvamı
akıcı
İdrarın dansitesi
1015-1025
1002’ye kadar düşebilir veya 1040’a kadar yükselebilir
hipostenüri
izostenüri
hiperstenüri
İdrar pH’ı
6,2 civarında
4,8’e kadar inebilir veya 8,2’ye kadar çıkabilir
İdrar sedimenti
1500-2000 devir/dakikalık santrifüjde 3-5
dakika santrifüj
önce mikroskopun küçük objektifi (10X) ile
şekilli elemanların bol olduğu yerler büyük
objektif (40X) ile
eritrositler, lökositler, epitel hücreleri,
silendirler, kristaller, bakteri, mantar ve
parazit hücreleri araştırılır ve incelenir
İdrar sedimentinde eritrositler
hematüri
İdrar sedimentinde lökositler
piyüri
İdrar sedimentinde epitel
hücreleri
Yassı epitel hücreleri
Böbrek epiteli hücreleri
İdrar sedimentinde silendirler
Hiyalin silendirler
Granüler silendirler
Epiteliyal silendirler
Lökosit silendirleri
Eritrosit silendirleri
Mum silendirler
Dev silendirler
Yağ silendirleri
İdrar sedimentinde kristaller
• Asit idrarda görülebilen kristaller
• Hafif asit, nötral veya hafif alkalik idrarda
görülebilen kristaller
• Nötral veya alkalik idrarda görülebilen
kristaller
• Alkalik idrarda görülebilen kristaller
Asit idrarda görülebilen kristaller
Amorf ürat
Ürik asit kristalleri
kalsiyum oksalat kristalleri
sistin kristalleri
lösin kristalleri
tirozin kristalleri
Hafif asit, nötral veya hafif
alkalik idrarda görülebilen
kristaller
Kalsiyum oksalat kristalleri
Tersiyer kalsiyum fosfat kristalleri
sulfonamidler
Nötral veya alkalik idrarda
görülebilen kristaller
Magnezyum fosfat kristalleri
Kalsiyum karbonat kristalleri
Alkalik idrarda görülebilen
kristaller
Amorf fosfat
Tripel fosfat
(amonyum
magnezyum fosfat)
tersiyer kalsiyum
fosfat kristalleri
amonyum ürat
İdrar sedimentinde bakteri,
mantar ve parazit hücreleri
İdrarın kimyasal analizi
•
•
•
•
•
•
•
glukoz aranması
protein (albümin) aranması
bilirubin aranması
ürobilinojen aranması
keton cismi aranması
hemoglobin (kan) aranması
nitrit aranması
İdrarda glukoz
glukozüri
kan glukoz düzeyi böbrek eşiği olan %160-180 mg’ı
aştığında
Hiperglisemi olmadan
Hiperglisemi ile birlikte
İdrarda protein
proteinüri veya albüminüri
Fonksiyonel albüminüriler
Aşırı kassal faaliyet, uzun süre soğuğa maruz kalma,
premenstrüel dönem, gebelik
Organik albüminüriler
prerenal albüminüri
renal albüminüri
postrenal albüminüri
İdrarda bilirubin
İdrarda ürobilinojen
Artış ?
İdrarda keton cismi
ketonüri ?
İdrarda kan
Hemoglobinüri ?
hematüri
İdrarda nitrit
Gram negatif bakteri ?
Böbrek fonksiyon testleri
• Glomerüler filtrasyon fonksiyonu ile ilgili
testler
• Proksimal tüp aktivitesi ile ilgili testler
• Renal ekskresyonu ölçen testler
• Renal kan akımını ölçen testler
Glomerüler filtrasyon fonksiyonu
ile ilgili testler
• Ekzojen inülin klirensi
• Üre klirensi
• Kreatinin klirensi
Ekzojen inülin klirensi
glomerüler filtrasyon hızı(GFR)’nı tam olarak yansıtır
125 mL/dakika
Üre klirensi
GFR’nın %40-70’ini yansıtır
İdrar akışı dakikada 2 mL’den fazla ise maksimal
üre klirensi hesaplanır
Max.üre klirensi 
İdrarda üre(%mg)
 x Dakika idrar volümü(mL)
Serumda üre(%mg)
46-99 mL/dakika
(75 mL/dakika)
İdrar akışı dakikada 2 mL veya daha az ise standart
üre klirensi hesaplanır
İdrarda üre(%mg)
40-60 mL/dakika
Standart üre klirensi   x dakikaidrarvolümü(mL)
(54 mL/dakika)
Serumda üre(%mg)
Kreatinin klirensi
İdrarda kreatinin(%mg)
Kreatinin klirens   x dakika idrar volümü(mL)
Serumda kreatinin(%mg)
erişkin bir kadında 85-125 mL/dakika
erişkin bir erkekte 97-140 mL/dakika
Proksimal tüp aktivitesi ile ilgili
testler
• Konsantrasyon testi
• Dilüsyon testi
Renal ekskresyonu ölçen testler
• Fenolsülfofitaleyn (PSP) testi
Renal kan akımını ölçen testler
• Paraaminohippürat (PAH) ve diodrast
klirens testleri