Transcript LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIV Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD1 Eikozanoidler Eikozanoidler, omurgalı hayvanların çeşitli dokularında son derece güçlü hormon benzeri etkilerinin çeşitliliği ile bilinen,

LİPİDLERİN YAPISAL VE
İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ
XIV
Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK
ADÜTF Biyokimya AD
2006
1
Eikozanoidler
Eikozanoidler, omurgalı hayvanların çeşitli dokularında
son derece güçlü hormon benzeri etkilerinin çeşitliliği ile
bilinen, 20 karbonlu poliansatüre yağ asidi olan 20: 45, 8,
11, 14 araşidonik asit türevi bileşiklerdir.
2
Eikozanoidler,
prostanoidler,
lökotrienler (LT) ve
lipoksinleri (LX) kapsar.
3
Prostanoidler, çekirdek yapı olarak siklik yapıda
prostanoik asit içeren
prostaglandinler (PG),
prostasiklin (PGI) ve
tromboksanlardır (TX)
4
Prostaglandinler (PG)
Prostaglandinler, ilk defa seminal plazmada gösterilmiştir.
Daha sonra bütün memeli dokularında bulunduğu ve
lokal hormon olarak etki gösterdikleri anlaşılmıştır.
5
Prostaglandinlerin, PGA, PGB, PGE, PGF gibi tipleri
vardır. Her tipe ait alt tipler de tanımlanmıştır.
Prostaglandin sembolündeki A, B, D, E, F, G, H, I büyük
harfleri, moleküldeki halka tipini göstermektedir.
6
Prostaglandin sembolünde büyük harften sonra gelen ve
alta yazılan küçük rakam, moleküldeki doymamış bağ
sayısını göstermektedir.
7
F serisi için C9’daki –OH grubunun durumunu gösteren
 yunan harfi de kullanılmaktadır.
8
Prostaglandinler, otokrin ve parakrin düzenleyici
işlevlere aracılık ederler.
Prostaglandinlerin sayısız işlevi vardır. Bunların bazıları
birbirlerinin zıddı izlenimi verir.
9
Prostaglandinler için iki genel fizyolojik etki kabul
edilmiştir:
-Düz kasın kasılma durumu üzerine etki.
-Sinyal iletimini aktive eden, dış uyarıya hedef dokuların
yanıtını değiştirici etki.
10
Prostaglandinler tarafından düzenlenen işlevler.
11
Prostasiklin
Prostasiklin, PGI2’dir.
Prostasiklin, damar endoteli tarafından sentezlenen temel
prostaglandindir. PGI2 stabil değildir; hızla inaktif
12
PGF’ya dönüşür.
Prostasiklin, bir vazodilatördür. Damar düz kasını
gevşetir.
Prostasiklin, trombositlerin agregasyonunu ve endotel
yüzeyine tutunmalarını engeller.
13
Tromboksanlar
Prostaglandinlerden farkı, halkaya bir oksijen atomu (O)
eklenmiş olmasıdır.
14
TXA2, trombositler tarafından sentezlenir, arterleri daraltır
ve trombosit agregasyonunu tetikler.
Yarı ömrü 30 saniye kadardır; hızla inaktif bir metabolit
olan TXB2’ye dönüştürülür.
15
Lökotrienler
Lökotrienler, moleküllerinde üç konjuge çift bağ içeren,
halkalı yapı içermeyen eikozanoidlerdir.
16
Lökotrienler, kemotaksisi, inflamasyonu ve allerjik
tepkimeyi kolaylaştırırlar.
17
LTC4 ve LTD4, düz kas
kasılmasına neden olurlar
ve akciğer hava yollarını
daraltmada histaminin
1000 katı etki gösterirler.
Aynı zamanda küçük kan
damarlarından sıvı
sızmasını artırırlar ve
koroner arterleri
daraltırlar.
18
LTB4, inflamasyon yerine nötrofilleri ve eozinofilleri
çeker.
19
Lipoksinler
Lipoksinler, araşidonik asidin trihidroksi türevleridirler.
20
Lipoksin A; nötrofil lökositlerde süperoksit anyon
oluşumunu uyarır, kemotaksise neden olur,
mikrovasküler yapılarda spazm yaratır.
21