Transcript ถอดบทเรี ยนจาก วิจัยเพือ่ ท้ องถิ่น รู ปแบบการจัดการงานศพโดยยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียง บ้านไหล่หิน ตาบลไหล่หิน อาเภอเกาะคา จังหวัดลาปาง ทีมวิจยั หลักที่สะดวกรับประสานงานในพื้นที่ ประธานสภา อบต.

ถอดบทเรี ยนจาก วิจัยเพือ่ ท้ องถิ่น
รู ปแบบการจัดการงานศพโดยยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียง
บ้านไหล่หิน ตาบลไหล่หิน อาเภอเกาะคา จังหวัดลาปาง
ทีมวิจยั หลักที่สะดวกรับประสานงานในพื้นที่
ประธานสภา อบต. ทรงศักดิ์ แก้วมูล Tel. 08-9953-6887
กานัน กิจชนะชัย ปะละ Tel. 08-7178-0912
มหาวิทยาลัยโยนก จังหวัดลาปาง
ศูนย์กลางความรู ้และภูมิปัญญาแผ่นดิน
http://www.yonok.ac.th
http://www.thaiall.com/research
ผศ.บุรินทร์ รุ จจนพันธุ์
Tel.08-1992-7223 .
ปรับปรุ ง 15 พฤษภาคม 2552
แนวคิดของ วิจัยเพือ่ ท้ องถิน่
http://www.vijai.org/Tool_vijai/05/01.asp
http://www.thaiall.com/research
http://www.thaiall.com/research
วิธีวทิ ยางานวิจัยเพือ่ ท้ องถิ่น
http://www.thaiall.com/research
วัตถุประสงค์
1. เพื่อศึกษารู ปแบบการจัดการงานศพในอดีตถึงปัจจุบนั
2. เพื่อหารู ปแบบการจัดการงานศพโดยยึดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
http://www.thaiall.com/research
เครื่องมือเก็บข้ อมูล
1. ประชามติ (Referendum) คือ กระบวนการขอปรึ กษาทางตรง
ในการตัดสิ นใจเห็นชอบหรื อไม่เห็นชอบต่อเรื่ องใดเรื่ องหนึ่ง
2. ประชาพิจารณ์ (Public Hearing) คือ กระบวนการขอรับฟังความคิดเห็น
เพื่อเป็ นแนวทางประกอบการตัดสิ นใจต่อเรื่ องใดเรื่ องหนึ่ง
3. แบบสอบถาม (Questionaire Form) คือ เครื่ องมือที่สร้างขึ้น เพื่อให้ผตู ้ อบ
เติมคาตอบด้วยตนเองประกอบด้วยคาถามข้อเดียวหรื อหลายข้อรวมกัน
คาถามอาจอยูใ่ นรู ปคาถามปลายเปิ ด เติมคา เลือกหลายคาตอบก็ได้
4. แบบสั มภาษณ์ (Interview Form) คือ เครื่ องมือที่สร้างขึ้น เพื่อให้ผถู ้ าม
บันทึกข้อมูลที่ได้จากผูถ้ ูกสัมภาษณ์
http://www.thaiall.com/research
บทเรี ยนในกระบวนการที่สาคัญ
1. การคัดเลือกทีมวิจัย ตามบทบาทและสัมพันธ์กบั ประเด็น
เช่น กานัน ผูใ้ หญ่บา้ น แม่บา้ น ผูส้ ูงอายุ พระสงฆ์ ครู ฯ
2. เปิ ดวงให้ ถกเถียง แลกเปลี่ยนบนการจัดการความรู้
ในประเด็นเกี่ยวกับความเชื่อ ค่านิยม วัฒนธรรม
3. ผสมความรู้คนในและคนนอก เพื่อออกแบบกิจกรรม
แล้วใช้เว็บไซต์เป็ นฐานข้อมูลความรู้ของชุมชน
4. ใช้บทเรี ยนที่มีในตัวคนขยับขยายไปสู่ตวั คนนอกพื้นที่
http://www.thaiall.com/research
ลักษณะเด่น
1. ใช้แบบสอบถามที่ผา่ นการเก็บข้อมูล วิเคราะห์ร่วมกัน
หลายระดับ หลายระยะ อย่างมีส่วนร่ วม
2. ใช้เครื่ องมือสื่ อสารที่เข้าใจง่ายด้วย VDO ความคิดเห็น
ของนักวิจยั ชุมชน พระสงฆ์ ผูส้ ูงอายุ และปราชญ์ชาวบ้าน
3. วิธีออกแบบกิจกรรมกลุ่ม เกิดจากการมีส่วนร่ วม
ขับเคลื่อน และกระจายการมีบทบาทอย่างทัว่ ถึง
4. มีส่วนร่ วมของเด็กและเยาวชน เก็บข้อมูลและร่ วมเสนอ
5. ทัศนคติของการเกือ้ หนุ่น ทาให้เกิดรู ปแบบที่ยดึ ใน
หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
http://www.thaiall.com/research
ผลต่ อหัวหน้ าโครงการ
1. ความสุ ขที่มีโอกาสร่ วมสร้างความเปลี่ยนแปลงในชุมชน
ได้ เปลีย่ นบทบาท จากการสอนนักศึกษาในมหาวิทยาลัย
หรื อสอนคนที่ไม่รู้จกั ในอินเทอร์เน็ต ไปทางานในชุมชน
2. ได้ เรียนรู้ อดีตของมนุษย์ และปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
ส่ งผลให้ปรับการแต่ งกาย ลดจานวนมือ้ อาหารและเลิกดืม่ สุ รา
3. นาประสบการณ์ในชุมชนไปเล่ าต่ อให้คนในมหาวิทยาลัย
ได้เขียนความประทับใจ เป็ นบทความเผยแพร่ ในอินเทอร์เน็ต
มีเว็บเพจวัด ตาบล ทีมวิจยั วีดีโอคลิ๊ป รวมภาพ เผยแพร่
4. ส่ งผลให้ผมบริ จาคร่ างกาย และบริ จาคอวัยวะ อย่ างมัน่ ใจ
http://www.thaiall.com/research
แผนภาพแสดงขั้นตอนทั้ง 3 ระยะ
1
2
3
ไม่ยอมรับ
ทีมวิจยั
ร่ าง
ชุมชน
สอบถาม
ยอมรับ
ทุกหมวด
สรุ ป 1
สอบถาม
ทุกหลังคา
สรุ ป 1
สรุ ป 2
นอกพื้นที่
ผูส้ ูงอายุ
4 ผูใ้ หญ่
ยกร่ าง
ทุกหมู่บา้ น
ผูน้ าหมู่บา้ น
นอกพื้นที่
http://www.thaiall.com/research
วิเคราะห์
ทุกหมู่บา้ น
สภา
สรุ ป 3
ผลพวงจากขั้นตอน
?
กระบวนการ
เครื่ องมือ
คน
กระบวนการ
เครื่ องมือ
คน
กระบวนการ
เครื่ องมือ
คน
1
ทีมวิจยั
ร่ าง สอบถาม
2
ทุกหมวด สรุ ป 1 สอบถาม
นอกพื้นที่
ผูส้ ูงอายุ
ไม่ยอมรับ
ชุมชน
ยอมรับ สรุ ป 1
http://www.thaiall.com/research
3
าง
4น้ ผูาหมู
ใ้ หญ่ยกร่
ผูนอกพื
้น่บทีา้ ่ น
ทุก
หลัง
คา
สรุ ป 2
ทุ
ก
วิเคราะห์
ทุ
ก
สภา สรุ ป 3
http://www.thaiall.com/research
แผนทีค่ วามคิด
(Mind Map)
http://www.thaiall.com/research
ขั้นตอนที่ 1 การหารู ปแบบการจัดการงานศพ
1. วิเคราะห์จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และภัยคุกคาม (SWOT)
+ ทีมวิจยั หลัก (Core Research Team)
+ ทีมวิจยั ร่ วม (Collaborative Research Teams)
2. เก็บข้อมูลประวัตกิ ารจัดการงานศพในอดีตถึงปัจจุบนั
3. เก็บข้อมูลความคิดเห็นต่อประเด็นงานศพ
วิธีสุ่มตัวอย่างแบบกลุ่ม (Cluster Random Sampling)
3.1 แบบสอบถาม และ 3.2 แบบสัมภาษณ์
4. นาข้อมูลจากแบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์
และข้อเสนอแนะมาวิเคราะห์ แลกเปลีย่ นเรียนรู้
http://www.thaiall.com/research
ขั้นตอนที่ 1 การหารู ปแบบการจัดการงานศพ
5. เวทีประชาคมระดับหมู่บา้ น
5.1 นาเสนอความเปลี่ยนแปลงตลอด 80 ปี ที่ผา่ นมา
5.2 บรรยายเศรษฐกิจพอเพียง + ปั ญหาของแต่ละประเด็น
5.3 แบ่ งกลุ่มย่ อย มีทีมวิจยั ร่ วมช่วยจัดเวทีกลุ่มย่อย
5.4 ให้ประธานกลุ่มย่อยได้ออกมานาเสนอ
6. นามติมาวิเคราะห์แลกเปลี่ยนเรี ยนรู้
6.1 นาผลกลับเข้าเวทีประชาคมลงมติประเด็นที่เปลีย่ นอีกครั้ง
6.2 จัดเวทีสรุปผล
http://www.thaiall.com/research
ขั้นตอนที่ 2 การขยายการใช้ประเด็นข้อตกลงในหมู่บา้ น
1.
2.
3.
4.
5.
ใช้แบบสอบถาม ถามการยอมรับประเด็นข้อตกลง
จัดเวทีผู้สูงอายุ หลังจากไปศึกษาดูงานลดวันเผา
จัดเวทีประชาคมระดับครัวเรือน รวม 8 ครั้ง
นามติมาวิเคราะห์ แลกเปลี่ยนเรี ยนรู้
จัดเวทีสรุปผลให้ชุมชนนาไปขยายผล
http://www.thaiall.com/research
ขั้นตอนที่ 3 การขยายผลให้ครอบคลุมทั้งตาบลไหล่หิน
1. ทบทวน เตรียมทีม
1.1 ทีมวิจยั หลัก (Core Research Team)
1.2 ทีมวิจยั ร่ วม (Collaborative Research Teams)
2. ดูงาน ซักซ้อม นักวิจัยวิทยากร หมู่บา้ นละ 3 ครั้ง
3. จัดเวทีประชาคมระดับหมู่บ้าน ทีละหมู่บา้ น
4. นามติมาวิเคราะห์ แลกเปลี่ยนเรี ยนรู้ ทีละหมู่บา้ น
5. จัดเวทีสรุปผลให้ ชุมชนนาไปขยายผล ทีละหมู่บา้ น
6. การมีบทบาทของสภาวัฒนธรรมตาบลในการแถลงข่าว
http://www.thaiall.com/research
ข้ อตกลงในการจัดการงานศพ
(1) ควบคุมไม่ให้อาหารรั่วไหล(9)ใช้ดอกไม้แห้งในหมู่บา้ น
(2)ใช้เครื่ องปรุ งพอประมาณ (10)ใช้โครงปราสาทถาวร
(3)ลดน้ าอัดลมเป็ นน้ าเปล่า (11)ยืมโลงทองที่สวยงามมาครอบโลงจริ
(4)ลดอาหารว่าง
(12)เก็บศพประมาณ 4 คืน 5 วัน
(5)เตรี ยมเมี่ยงอย่างพอประมาณ(13)จัดผ้าบังสุ กลุ อย่างพอประมาณ
(6)ลดสุ รา
(14)งดการจุดพลุและบั้งไฟ
(7)งดเล่นการพนัน
(15)ควรเปลี่ยนสารับเป็ นเงิน
(8)งดจ้างวงดนตรี
(16)ควรให้เงินสดแทนพวงหรี ด
http://www.thaiall.com/research
ภาพ
http://www.youtube.com/thaiallvdo
http://www.thaiall.com/research
กลไกสู่ การขยายผลทั้งเนือ้ หาและกระบวนการ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
สรรหาผู้สนใจที่เป็ นกลไกหลัก เข้าใจวิจยั เพื่อท้องถิ่น
สรรหาพืน้ ที่ และประเด็นที่สอดรับกัน เทียบพืน้ ที่อนื่
สรรหาทีมวิจัย และตรวจสอบองค์ ประกอบที่จาเป็ น
วางระบบและกลไก หรื อขั้นตอนการทางาน (Plan)
ดาเนินการ (Do)
ทุนจากโครงการวิจัย
1. กระบวนการ
ตรวจสอบ (Check)
2. คน
นาผลมาปรับแผน (Action)
3. เครื่ องมือ
4. ประเด็น
http://www.thaiall.com/research
คาถาม
แลกเปลีย่ น
เรียนร้ ู
http://www.thaiall.com/research