Transcript Araştırma süreci
Slide 1
Araştırma süreci: Hipotetik-Dedüktif Model
BİLİMSEL İŞLEMİN TEMEL BİLGİSEL BİLEŞENLERİVE BİLGİ DÖNÜŞÜMLERİ
TEORİ YAPMA
GÖZLENENLERİ
ANLAMA
(ENDÜKSİYON)
TEORİ
TÜMEVARIM
(INDUCTION)
KAVRAMLAŞTIRMA
GENELLEME
(AMPİRİK)
TÜMGENGELİM
(LOGİCAL
MANTIKSAL
NETİCE
ÇIKARMA
(KARAR)
HİPOTEZLERİN
KABUL YA DA REDDİ
DEDUCTION)
TEORİYİ
UYGULAMA
NELERİN
GÖZLENECEĞİNİ
BİLME
(DEDÜKSİYON)
HİPOTEZ
(HENÜZ
GÖZLEMLENMEMİŞ)
BİLGİSEL BİLEŞENLE
PARAMETRELERİN
TAHMİNİ VE
ÖLÇÜMÜ
HİPOTEZLERİN
TESTİ
GÖZLEM
DOLAYLI
YA DA
DOLAYSIZ
KAYNAK: WALTER WALLACE “THE LOGIC F SCIENCEIN SOCIOLOGY 1971”
METODLOJİK D.
ÖRNEKLEM
VE UYGUN
ÖLÇME
ARAÇLARI
BİLGİ DÖNÜŞÜMÜ
Slide 2
SORU/SORUN YOKSA ARAŞTIRMA DA YOKTUR
A. EINSTEIN
ARAŞTIRMA SORU/SORUNLARA YANIT ARAMAK
SÜRECİDİR
KONU SEÇİMİ
*****
PROBLEM
ARAŞTIRMA
SORUSU
*****
RAPOR YAZMA
YORUMLAMA
ARAŞTIRMA DESENİ
ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ
ARAŞTIRMA TİPLERİ
ANALİZ
BİLGİ TOPLAMA
ARAŞTIRMA SÜRECİNİN ADIMLAR: LÜNEAR DEĞİLDİR; GEL-GİTLER OLABİLİR
NEUMAN, W.L.(1994) SOCIAL RESEARCH METHODS, BOSTON, ALLY and BACON
A
R
A
Ş
Slide 3
1.PROBLEMİN BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ
EKONOMİK KÜLTÜREL PSİKOLOJİK
SOSYAL
CİNSEL
HUKUKSAL
(YASAL)
2. PROBLEMİN
SINIRLANDIRILMASI
3. PROBLEMİN
TANIMLANMASI
•ÖNEMLİ BİR SORUN MU?ANLAMLI MI?
GÜNCEL Mİ?
•ARAŞTIRILABİLİR Mİ?
ORJİNAL Mİ?
•MASRAF/MALİYET-ZAMAN
İLGİ/HIRS
•HAZIR OLUŞ/RİSK
TEŞVİK/YENİ ARAŞTIRMALAR
Slide 4
ARAŞTIRMA
SORU SORMA/PLANLAMA
MEKANİK İŞLEMLER
KAYNAK/UZMAN KİŞİLERLE
GÖRÜŞME
LİTERATÜR TARAMA
(LITERATURE REVIEW
SAHAYA GİTME
(KİŞİ/GRUP/ÇEVRESEL
KOŞULLAR))
ZİHİNZEL SÜREÇLER
PROBLEMİ BÜTÜNLEŞTİRME
SINIRLAMA
TANIMLAMA
Slide 5
NEDEN LİTERATÜRÜ İNCELİYORUZ? AMAÇ NEDİR?
I. Mevcut bilgi birikimine yabancı olmadığımızı göstermek ve kendine
güveni oluşturmak (tarama yapılan alandaki temel meseleleri/konuları
bilmeniz, mesleki yeterlilik ve yetenekleriniz hakkında özgüveninizin
artmasını sağlar) ÖZGÜVEN
II. Önceki araştırmaları bilmek ve şu anda yaptığınız çalışma ile bağını
kurmak (Literatür taraması BİLGİNİN BİRİKİMLİ olduğunu; bundan
öğreneceklerimiz olduğunu ve çalışmanın önce yapılanlar üzerine inşa
edildiğini sayıltılar. Kafamızdaki sorudan hareketle, bilginin gelişim
sürecini gösterir) ÖNCEKİLERLE BAĞINI KURMA
III. Taranan alandaki bilgileri bütünleştirmek ve özetlemek. Tarama, farklı
sonuçları bir araya getirerek sentezlemektir. İyi bir tarama, önceki
çalışmaların üzerinde birleştikleri; ayrıldıkları noktalara ve aydınlamayan
sorulara işaret eder. O güne kadar yapılanları serimledikten sonra,
gelecekte yapılacaklara yol gösterir.
KARŞILAŞTIMA/BÜTÜNLEŞTİRME
Slide 6
NEDEN LİTERATÜRÜ İNCELİYORUZ? AMAÇ NEDİR?
DEVAM
IV. Diğerlerinden öğrenmek ve yeni fikirler üretimini teşvik etmektir.
Araştırma, önceki çalışmaların araştırma teknikleri, süreçleri, planlarını
öğrenerek yeni bakış açısı kazanır. ÖZGÜN/YENİ
Slide 7
LİTERATÜR TARAMASINA BAŞLARKEN
Hangi alanda/konuda tarama yapacağınıza;
Ne derinlikte bir tarama yapacağınıza
Ne tür bir tarama yapacağınıza karar vermelisiniz.
Slide 8
TARAMA TİPLERİ (İdeal tipler olup; çoğu zaman birkaçı bir
arada yapılabilir)
Öğrencilerin çalışma taramaları (self-study review): I+IV. AMAÇ:
Güven kazandırmak
Önceki-sonraki arasındaki bağ kurma taraması(background/context
review): II. AMAÇ: Makale ya da raporun başında verilir.
Tarihsel tarama: (historical review): II+III.AMAÇ: Geçmişteki basitten
bugünkü karmaşık duruma gelişteki evrimi öğrenciye göstermek
Kuramsal tarama (theoratical review): III. AMAÇ: Konu, mesele ile
ilgili farklı kuramların karşılaştırılması
Metodolojik tarama (methodological review): III. AMAÇ:
Bütünleştirici taramanın özel bir türü; geçmişteki çalışmlaraın güçlü ve
zayıf yönlerini değerlendirir. Farklı araştırma tekniklerinin sonuçlarını
karşılaştırır.
Bütünleştirici tarama (integrative review): III.AMAÇ: Belirli bir zaman
diliminde bilinenleri özetler: META ANALİZİ, Çevre araştırması
Slide 9
İYİ BİR TARAMA NASIL RAPOR EDİLİR?
Önce ortak noktalar/ tartışmalar verilir
En önemli fikre öncelik verilir (kadın, laiklik , yabancılaşma vb.)
Farklılık/çelişki/zayıf yönler sonra verilir.
Temel bulguların özeti
ARAŞTIRMA LİTERATÜRÜ NEREDE BULUNUR?
Bilimsel dergiler
Kitaplar
Tezler
Devlet dökümanları (DPT,TÜİK)
Tebliğ, kongre kitapları
Slide 10
DERGİ MAKALESİ NASIL OKUNUR
Açık bir amaç veya bir hedefe varmak için okuyunuz(kafanızdaki belirli bir soruya
uygulamak için mi; yoksa bilgilenmek/temel bilgi için mi okuyorsunuz netleştirin)
Makaleyi tümü ile okumadan önce gözden geçirin. Başlığından, özetinden,
sonuçlarından neler öğrenebilirsiniz? Konusu, yöntemi, temel bulgu ve sonuçları
nelerdir? (öncelikle problemi nedir?)
Kendi temel yöneliminizi göz önünde bulundurarak, başlığa, yönteme, yayının
kaynağına tutumunuz nedir? Yanlılığınız önyargınız var mı? Örn. Feminist
Marksist
Kullanılan metot hakkında mevcut bilginiz nedir? Yayının kaynağı (kişi kuruluş)
sizin için ne ifade ediyor? (sosyolog, dinci vb.)
Makaleyi değerlendiriniz. Ne tür hatalar/yanlışlar, eksiklikler var? Toplanan
bilgi/data ile bulgular arasında tutarlılık var mı? Makalenin izlediği/kabul ettiği
yaklaşımın sayıltılar ile makale uygunluk içinde mi?(Fonksiyonalist, çatışmacı
sonuçlara varıyor)
Öz olarak, başlıkla birlikte makaledeki bilgileri özetleyin: bulguların olgusal
güvenilirliğini değerlendirin ve makale hakkında sorular sorun. İşe yarar, önemli vb
gibi. Örn. Enflasyon % 5 ‘e düşecek diyor, olabilir mi? Kentte yaşayanların hepsi
kentli mi?
Kaynak: Katzer, Cook and Crouch (1982); Neuman (1994)
Slide 11
SOSYAL ARAŞTIRMANIN BOYUTLARI 1
araştırma tipleri
AMACA GÖRE
KULLANIM ALANINA GÖRE
Exploratory(keşfedici):
etnometodoloji
Descriptive (betimsel)
Explanatory (açıklayıcı)
Basic research (temel araştırma)
Applied research (uygulamalı
araştırma)
Action oriented research: policy
oriented: kadın, çevre-sağlık,
hayvanları koruma
Impact/etki değerlendirme:
ÇED,SED: çevre, nükleer
santral,bergama
Evaluation
research/değerlendirme/eğitim
modeli, hizmet/teknoloji
Slide 12
SOSYAL ARAŞTIRMANIN BOYUTLARI 2
araştırma tipleri
ZAMAN BOYUTUNDA
Cross-sectional/kesitsel
Longitudinal/boylamasına
(panel)
Case study/vak’a incelemesi
BİLGİ TOPLAMA
TEKNİKLERİNE GÖRE
Quantitative
Experiment
Survey
Content analysis
Existing statistics
Qualitative
Oral history
semiotics
hermeneutics
Ethnomethodology
Focus group
Field research
Slide 13
SOSYAL ARAŞTIRMANIN BOYUTLARI 3
araştırma tipleri
Reactive research: birinci
elden araştırma
Nonreactive research:
ikinci elden araştırma
Content analysis: içerik
çözümleme
Existing statistics:
documents and
secondary analysis
Meta analysis
Yanıtladıkları sorulara göre
Nedir? (betimsel araş.)
Ne idi? (tarihsel
karşılaştırmalı araş.)
Nasıl? (deneysel
araştırma)
Yapıldıkları yere göre ise;
Kitaplık(kütüphane)
Laboratuar
Alan (field research)
Slide 14
1.Giriş:
Ana bölümlerden ilki giriştir. Bu bölümde sıra ile, problem, amaç,
önem, yaklaşım ve sayıltılar, sınırlılıklar, tanımlar, yöntem başlıkları
yer alır. Ancak bu başlıklara geçmeden önce bu başlık altında,
problem ile ilgili kullanılacak/kullanılan temel kavramlar ele alınır.
1.1.Problem:
• bireyi, fiziksel ya da düşünsel yönden rahatsız eden, kararsızlık ve
birden çok çözüm yolu olasılığı görülen her durum problemdir.
Araştırma, problem çözmeye yönelik bir süreçtir.
• araştırma probleminin, açık seçik olarak tanımlanması
gerekmektedir. Problemler üç aşamalı bir yaklaşımla tanımlanabilir:
•Bütünleştirme
•Sınırlama
•Tanımlama
Slide 15
1.2.Amaç
•Araştırmanın amacı, iyi tanımlanmış bir problem ifadesinde saklı
olmakla birlikte, her çeşit yanlış anlamaları önleyecek açıklıkta ve
maddeler halinde ayrı bir alt bölümde verilir.
•Amaçlar iki şekilde belirtilebilir:
•Soru cümleleri
•Denenceler(hipotezler)
1.3. Önem
•Araştırma amaçlarında belirlenip toplanan bilgilerin hangi
kuramsal ya da pratik sorunun çözümünde ve nasıl
kullanılabileceğinin açıklanması, araştırmanın önemini vurgular.
•Araştırmanın amacı ile araştırmacının amacı farklıdır. Birincisi,
toplanacak verileri; ikincisi ise bunların hangi amaçla toplandığını
anlatır.
Slide 16
1.4. Yaklaşım ve Sayıltılar
Yaklaşım, araştırmanın hangi teorik çerçeve (bu ders için
sosyolojik) içinde gerçekleşeceğini/gerçekleştiğini ifade eder.
Sayıltı, denenmeyen yargıdır. Bu nedenle denenmek üzere
geliştirilen yargı olan denence(hypothhesis) ile karşılaştırılmamalıdır
1.5. Sınırlılıklar
Araştırmacının, araştırması ile ilgili olarak yapmak istediği ancak
çeşitli nedenlerden dolayı yapamayacağı/yapamadığı her şey
araştırmanın sınırlılıklarıdır.
1.6. Tanımlar
Giriş bölümümde kullanılan temel kavramlara ek olarak, kullanılan
diğer terimlerin tanımı da bu bölümde belirtilmektedir.
Slide 17
1.7.Yöntem/metot
1.7.1. araştırma tipi
1.7.2. araştırma tekniği
1.7.3. evren ve örneklem
Slide 18
Sosyolojik Kavramlar
sosyolojinin en temel iki kavramı
1. Toplumsal Yapı/Sistem
Toplumsal kurumlar(aile,
din, siyaset,devlet/kamu,
sağlık, eğitim, ekonomi vb.)
Örgütler (partiler,
dernekler, bankalar gibi)
biçimsel örgütler ve
bürokrasi ile biçimsel
olmayan örgütlenmeler.
Güç ve otorite
Gruplar-liderlik-rol-statü ve
birincil-ikincil gruplar
sınıflar
2. Toplumsal değişme (zamansal
ve mekansal değişmeler)
Teknoloji (medya, internet,
mobil telefon)
Nüfus (yatay/göç ve dikey
hareketlilik)
Çeşitli sosyal süreçler
Modernleşme (modernization)
Kentleşme(urbaization)
Demokratikleşme
(democratization)
Küreselleşme (globalization)
Yerelleşme (localization)
Hareketlilik
(mobilization/mobility)
Slide 19
Sosyolojik Kavramlar
Toplumsal eylem ve hareketler
Sorumlu davranış (responsible
behavior)
Uyma davranışı (compliance
behavior)
Sapma davranışı (deviant behavior)
Oy verme ve kamu oyu
Üretim/ yeniden üretim
(reproduction) tüketim davranışları
Boş zaman faaliyetleri (aktif ve
pasif spor gibi)
Yeni toplumsal hareketler
Sivil itaatsizlik/protestolar
Gündelik/rutin davranışlar (yemek,
yürümek, alışveriş)
Toplum kavramlaştırmaları
Modern toplum-risk toplmu
Sanayi ve sanayi ötesi toplum
Bilgi toplumu-tüketim toplumu
Geleneksel toplum-post modern
toplum
Çeşitli sosyal süreçler
Sosyalleşme (socialization)
İşbölümü/uzmanlaşma/meslekleşme
(professionalization)
Yabancılaşma(alienation) ve anomi
Bütünleşme (integration)
Dayanışma (solidarity)
Destek(support)
Çatışma (conflict)
Uzlaşma (resolution)
Göç (migration)
Kimlik (identification/identity)
İletişim (communication)
Düzen (order)
düzensizlik (disorder)
işlevellik (functionalism)
işlevsel olmayan (disfunctional)
Yeni sayılabilecek konular
kültür, kültürel değerler ve değişme
çevre ve çevre sorunları
toplumsal cinsiyet (kadın araştırmaları)
Etniklik (ethnicity)
Slide 20
Sosyal araştırmaya giriş dersinin vizesi
için yapılacaklar
Araştırma önerisinin adı (en fazla 8-10 kelimeden oluşacaktır)
İçindekiler sayfası
Giriş (bir buçuk ya da en fazla iki sayfadan oluşacak ve temel
kavramlar referansları ile tartışılacak)
Problem (bütünleştirme, sınırlama ve tanımlama aşamaları ile en
fazla bir buçuk sayfada sunulacak)
Amaçlar (en az üç en fazla beş amaç soru cümlesi halinde yazılacak)
Ayrıca, “kaynakça” verilecek (en az beş kaynak mutlaka
kullanılacak). Kaynakçada alfabetik sıra izlenecektir (örneğin A harfi
ile başlayanlar önce gibi)
Referanslarda APA sistemi kullanılacak (Soyadı, yıl: sayfa no)
(Kasapoğlu, 1998:222)
Henüz öneri aşamasında olduğu için “gelecek zaman kipi”
kullanılacaktr(örneğin “bu araştırmada aşağıdaki sorulara yanıt
aranacaktır” gibi)
Slide 21
Sosyal araştırmaya giriş dersinin
vizesi için yapılacaklar
Ben, biz, bana göre vb. gibi birinci şahıs ifadeler kullanılmayacaktır
Sadece tanımlar çift tırnak “” içinde ve kaynak gösterilecek
yazılacak, diğerleri öğrencinin kendi ifadeleri ile yazıldıktan sonra,
görü ya da düşüncenin dayandığı kaynak verilecektir
Not 1: içindekiler örneği
sayfa
Bölüm 1:Giriş
1.1. Problem
1.2. Amaçlar
Kaynakça
1
2
4
5
Slide 22
Sosyal araştırmaya giriş dersinin
vizesi için yapılacaklar
Not 2: Problem ve Amaç Örneği
Örneğin, “hekimlerin hastalarını insan
yerine cisim görmeleri” problemi
için:
Bütünleştirme: sağlık hizmetlerini
etkileyen faktörler:
Ülkenin sağlık
politikaları
Hastane örgütlerinin
alt yapısı
Tıp
hekimlerinin
yetişmesi
hastalar
Slide 23
Sosyal araştırmaya giriş dersinin
vizesi için yapılacaklar
Sınırlama:tıp eğitimi
Tanımlama: tıp eğitiminin insan merkezli olmaması veya hastalara karşı sinik (hakir
görücü) davranışların yaygınlığı
Not 2: böyle bir araştırma problemi için olası amaçlar (soru cümleleri halinde şöyledir):
Tıp eğitimini kimler seçmektedir veya tıp öğrencilerinin sosyo-demografik özellikleri
nelerdir?
Kendilerini hangi sınıftayken ilk defa hekim olarak görmeye başlamaktadırlar?
Eşlerinin ve çocuklarının tıp eğitimi görmesine yönelik tutumları hangi yöndedir?
Diğer mesleklerle (örneğin mühendislik, hukuk, veterinerlik gibi)karşılaştırıldığında
tıbbın güçlük derecesi nedir?
Tıp fakültesinde değerler iklimi(value climate) nasıldır?
Not 4: giriş bölümünde Türkiye’nin toplumsal yapısı, sağlık sosyolojisi ve tıp
eğitimi tartışılabilir.
Slide 24
Metin içinde referans gösterme
Benzer şekilde, ırklara göre değişim
gösterdikleri belirtilmektedir(Friedman ve
Morris,2004).
Menopoz ile ilgili ikinci büyük çıkış,
Benedek(1973)’ten gelmektedir (akt.Spira,
1999: 262).
Slide 25
Metin içinde referans gösterme
Morikawa ve Nishima (2007) ise hastalığı
etkili olduğu süreç temelinde
derecelendirmişlerdir.
Diğer bir deyişle, biyolojik, sosyo-kültürel,
psikolojik ve ailelerin bakış açılarını
sentezleyen bir yaklaşım (Wright ve ark.,
1998; Celano, 2006), hastalık hakkında
daha fazla bilgi sağlayacaktır
Slide 26
Kaynakça
Harrison, B.(2002) Seeing health and
illness worlds – using visual methodologies
in a sociology of health and illness: a
methodological review Sociology of Health
& Illness , 24(6): 856–872
Slide 27
Kaynakça
Castel, R. (2004) Sosyal Güvensizlik, (Çev.
I. Ergüden), İstanbul : İletişim
Cihrinoğlu, Z. (2001) Sağlık Sosyolojisi,
Ankara: Nobel
Slide 28
Kaynakça
Kasapoğlu, A., Ecevit, M. (2005) Afet
Ssosyolojisi, iç. Afet Tıbbı II (der. M.
Eryılmazve U. Dizer), Ankara: Ünsal.
Araştırma süreci: Hipotetik-Dedüktif Model
BİLİMSEL İŞLEMİN TEMEL BİLGİSEL BİLEŞENLERİVE BİLGİ DÖNÜŞÜMLERİ
TEORİ YAPMA
GÖZLENENLERİ
ANLAMA
(ENDÜKSİYON)
TEORİ
TÜMEVARIM
(INDUCTION)
KAVRAMLAŞTIRMA
GENELLEME
(AMPİRİK)
TÜMGENGELİM
(LOGİCAL
MANTIKSAL
NETİCE
ÇIKARMA
(KARAR)
HİPOTEZLERİN
KABUL YA DA REDDİ
DEDUCTION)
TEORİYİ
UYGULAMA
NELERİN
GÖZLENECEĞİNİ
BİLME
(DEDÜKSİYON)
HİPOTEZ
(HENÜZ
GÖZLEMLENMEMİŞ)
BİLGİSEL BİLEŞENLE
PARAMETRELERİN
TAHMİNİ VE
ÖLÇÜMÜ
HİPOTEZLERİN
TESTİ
GÖZLEM
DOLAYLI
YA DA
DOLAYSIZ
KAYNAK: WALTER WALLACE “THE LOGIC F SCIENCEIN SOCIOLOGY 1971”
METODLOJİK D.
ÖRNEKLEM
VE UYGUN
ÖLÇME
ARAÇLARI
BİLGİ DÖNÜŞÜMÜ
Slide 2
SORU/SORUN YOKSA ARAŞTIRMA DA YOKTUR
A. EINSTEIN
ARAŞTIRMA SORU/SORUNLARA YANIT ARAMAK
SÜRECİDİR
KONU SEÇİMİ
*****
PROBLEM
ARAŞTIRMA
SORUSU
*****
RAPOR YAZMA
YORUMLAMA
ARAŞTIRMA DESENİ
ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ
ARAŞTIRMA TİPLERİ
ANALİZ
BİLGİ TOPLAMA
ARAŞTIRMA SÜRECİNİN ADIMLAR: LÜNEAR DEĞİLDİR; GEL-GİTLER OLABİLİR
NEUMAN, W.L.(1994) SOCIAL RESEARCH METHODS, BOSTON, ALLY and BACON
A
R
A
Ş
Slide 3
1.PROBLEMİN BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ
EKONOMİK KÜLTÜREL PSİKOLOJİK
SOSYAL
CİNSEL
HUKUKSAL
(YASAL)
2. PROBLEMİN
SINIRLANDIRILMASI
3. PROBLEMİN
TANIMLANMASI
•ÖNEMLİ BİR SORUN MU?ANLAMLI MI?
GÜNCEL Mİ?
•ARAŞTIRILABİLİR Mİ?
ORJİNAL Mİ?
•MASRAF/MALİYET-ZAMAN
İLGİ/HIRS
•HAZIR OLUŞ/RİSK
TEŞVİK/YENİ ARAŞTIRMALAR
Slide 4
ARAŞTIRMA
SORU SORMA/PLANLAMA
MEKANİK İŞLEMLER
KAYNAK/UZMAN KİŞİLERLE
GÖRÜŞME
LİTERATÜR TARAMA
(LITERATURE REVIEW
SAHAYA GİTME
(KİŞİ/GRUP/ÇEVRESEL
KOŞULLAR))
ZİHİNZEL SÜREÇLER
PROBLEMİ BÜTÜNLEŞTİRME
SINIRLAMA
TANIMLAMA
Slide 5
NEDEN LİTERATÜRÜ İNCELİYORUZ? AMAÇ NEDİR?
I. Mevcut bilgi birikimine yabancı olmadığımızı göstermek ve kendine
güveni oluşturmak (tarama yapılan alandaki temel meseleleri/konuları
bilmeniz, mesleki yeterlilik ve yetenekleriniz hakkında özgüveninizin
artmasını sağlar) ÖZGÜVEN
II. Önceki araştırmaları bilmek ve şu anda yaptığınız çalışma ile bağını
kurmak (Literatür taraması BİLGİNİN BİRİKİMLİ olduğunu; bundan
öğreneceklerimiz olduğunu ve çalışmanın önce yapılanlar üzerine inşa
edildiğini sayıltılar. Kafamızdaki sorudan hareketle, bilginin gelişim
sürecini gösterir) ÖNCEKİLERLE BAĞINI KURMA
III. Taranan alandaki bilgileri bütünleştirmek ve özetlemek. Tarama, farklı
sonuçları bir araya getirerek sentezlemektir. İyi bir tarama, önceki
çalışmaların üzerinde birleştikleri; ayrıldıkları noktalara ve aydınlamayan
sorulara işaret eder. O güne kadar yapılanları serimledikten sonra,
gelecekte yapılacaklara yol gösterir.
KARŞILAŞTIMA/BÜTÜNLEŞTİRME
Slide 6
NEDEN LİTERATÜRÜ İNCELİYORUZ? AMAÇ NEDİR?
DEVAM
IV. Diğerlerinden öğrenmek ve yeni fikirler üretimini teşvik etmektir.
Araştırma, önceki çalışmaların araştırma teknikleri, süreçleri, planlarını
öğrenerek yeni bakış açısı kazanır. ÖZGÜN/YENİ
Slide 7
LİTERATÜR TARAMASINA BAŞLARKEN
Hangi alanda/konuda tarama yapacağınıza;
Ne derinlikte bir tarama yapacağınıza
Ne tür bir tarama yapacağınıza karar vermelisiniz.
Slide 8
TARAMA TİPLERİ (İdeal tipler olup; çoğu zaman birkaçı bir
arada yapılabilir)
Öğrencilerin çalışma taramaları (self-study review): I+IV. AMAÇ:
Güven kazandırmak
Önceki-sonraki arasındaki bağ kurma taraması(background/context
review): II. AMAÇ: Makale ya da raporun başında verilir.
Tarihsel tarama: (historical review): II+III.AMAÇ: Geçmişteki basitten
bugünkü karmaşık duruma gelişteki evrimi öğrenciye göstermek
Kuramsal tarama (theoratical review): III. AMAÇ: Konu, mesele ile
ilgili farklı kuramların karşılaştırılması
Metodolojik tarama (methodological review): III. AMAÇ:
Bütünleştirici taramanın özel bir türü; geçmişteki çalışmlaraın güçlü ve
zayıf yönlerini değerlendirir. Farklı araştırma tekniklerinin sonuçlarını
karşılaştırır.
Bütünleştirici tarama (integrative review): III.AMAÇ: Belirli bir zaman
diliminde bilinenleri özetler: META ANALİZİ, Çevre araştırması
Slide 9
İYİ BİR TARAMA NASIL RAPOR EDİLİR?
Önce ortak noktalar/ tartışmalar verilir
En önemli fikre öncelik verilir (kadın, laiklik , yabancılaşma vb.)
Farklılık/çelişki/zayıf yönler sonra verilir.
Temel bulguların özeti
ARAŞTIRMA LİTERATÜRÜ NEREDE BULUNUR?
Bilimsel dergiler
Kitaplar
Tezler
Devlet dökümanları (DPT,TÜİK)
Tebliğ, kongre kitapları
Slide 10
DERGİ MAKALESİ NASIL OKUNUR
Açık bir amaç veya bir hedefe varmak için okuyunuz(kafanızdaki belirli bir soruya
uygulamak için mi; yoksa bilgilenmek/temel bilgi için mi okuyorsunuz netleştirin)
Makaleyi tümü ile okumadan önce gözden geçirin. Başlığından, özetinden,
sonuçlarından neler öğrenebilirsiniz? Konusu, yöntemi, temel bulgu ve sonuçları
nelerdir? (öncelikle problemi nedir?)
Kendi temel yöneliminizi göz önünde bulundurarak, başlığa, yönteme, yayının
kaynağına tutumunuz nedir? Yanlılığınız önyargınız var mı? Örn. Feminist
Marksist
Kullanılan metot hakkında mevcut bilginiz nedir? Yayının kaynağı (kişi kuruluş)
sizin için ne ifade ediyor? (sosyolog, dinci vb.)
Makaleyi değerlendiriniz. Ne tür hatalar/yanlışlar, eksiklikler var? Toplanan
bilgi/data ile bulgular arasında tutarlılık var mı? Makalenin izlediği/kabul ettiği
yaklaşımın sayıltılar ile makale uygunluk içinde mi?(Fonksiyonalist, çatışmacı
sonuçlara varıyor)
Öz olarak, başlıkla birlikte makaledeki bilgileri özetleyin: bulguların olgusal
güvenilirliğini değerlendirin ve makale hakkında sorular sorun. İşe yarar, önemli vb
gibi. Örn. Enflasyon % 5 ‘e düşecek diyor, olabilir mi? Kentte yaşayanların hepsi
kentli mi?
Kaynak: Katzer, Cook and Crouch (1982); Neuman (1994)
Slide 11
SOSYAL ARAŞTIRMANIN BOYUTLARI 1
araştırma tipleri
AMACA GÖRE
KULLANIM ALANINA GÖRE
Exploratory(keşfedici):
etnometodoloji
Descriptive (betimsel)
Explanatory (açıklayıcı)
Basic research (temel araştırma)
Applied research (uygulamalı
araştırma)
Action oriented research: policy
oriented: kadın, çevre-sağlık,
hayvanları koruma
Impact/etki değerlendirme:
ÇED,SED: çevre, nükleer
santral,bergama
Evaluation
research/değerlendirme/eğitim
modeli, hizmet/teknoloji
Slide 12
SOSYAL ARAŞTIRMANIN BOYUTLARI 2
araştırma tipleri
ZAMAN BOYUTUNDA
Cross-sectional/kesitsel
Longitudinal/boylamasına
(panel)
Case study/vak’a incelemesi
BİLGİ TOPLAMA
TEKNİKLERİNE GÖRE
Quantitative
Experiment
Survey
Content analysis
Existing statistics
Qualitative
Oral history
semiotics
hermeneutics
Ethnomethodology
Focus group
Field research
Slide 13
SOSYAL ARAŞTIRMANIN BOYUTLARI 3
araştırma tipleri
Reactive research: birinci
elden araştırma
Nonreactive research:
ikinci elden araştırma
Content analysis: içerik
çözümleme
Existing statistics:
documents and
secondary analysis
Meta analysis
Yanıtladıkları sorulara göre
Nedir? (betimsel araş.)
Ne idi? (tarihsel
karşılaştırmalı araş.)
Nasıl? (deneysel
araştırma)
Yapıldıkları yere göre ise;
Kitaplık(kütüphane)
Laboratuar
Alan (field research)
Slide 14
1.Giriş:
Ana bölümlerden ilki giriştir. Bu bölümde sıra ile, problem, amaç,
önem, yaklaşım ve sayıltılar, sınırlılıklar, tanımlar, yöntem başlıkları
yer alır. Ancak bu başlıklara geçmeden önce bu başlık altında,
problem ile ilgili kullanılacak/kullanılan temel kavramlar ele alınır.
1.1.Problem:
• bireyi, fiziksel ya da düşünsel yönden rahatsız eden, kararsızlık ve
birden çok çözüm yolu olasılığı görülen her durum problemdir.
Araştırma, problem çözmeye yönelik bir süreçtir.
• araştırma probleminin, açık seçik olarak tanımlanması
gerekmektedir. Problemler üç aşamalı bir yaklaşımla tanımlanabilir:
•Bütünleştirme
•Sınırlama
•Tanımlama
Slide 15
1.2.Amaç
•Araştırmanın amacı, iyi tanımlanmış bir problem ifadesinde saklı
olmakla birlikte, her çeşit yanlış anlamaları önleyecek açıklıkta ve
maddeler halinde ayrı bir alt bölümde verilir.
•Amaçlar iki şekilde belirtilebilir:
•Soru cümleleri
•Denenceler(hipotezler)
1.3. Önem
•Araştırma amaçlarında belirlenip toplanan bilgilerin hangi
kuramsal ya da pratik sorunun çözümünde ve nasıl
kullanılabileceğinin açıklanması, araştırmanın önemini vurgular.
•Araştırmanın amacı ile araştırmacının amacı farklıdır. Birincisi,
toplanacak verileri; ikincisi ise bunların hangi amaçla toplandığını
anlatır.
Slide 16
1.4. Yaklaşım ve Sayıltılar
Yaklaşım, araştırmanın hangi teorik çerçeve (bu ders için
sosyolojik) içinde gerçekleşeceğini/gerçekleştiğini ifade eder.
Sayıltı, denenmeyen yargıdır. Bu nedenle denenmek üzere
geliştirilen yargı olan denence(hypothhesis) ile karşılaştırılmamalıdır
1.5. Sınırlılıklar
Araştırmacının, araştırması ile ilgili olarak yapmak istediği ancak
çeşitli nedenlerden dolayı yapamayacağı/yapamadığı her şey
araştırmanın sınırlılıklarıdır.
1.6. Tanımlar
Giriş bölümümde kullanılan temel kavramlara ek olarak, kullanılan
diğer terimlerin tanımı da bu bölümde belirtilmektedir.
Slide 17
1.7.Yöntem/metot
1.7.1. araştırma tipi
1.7.2. araştırma tekniği
1.7.3. evren ve örneklem
Slide 18
Sosyolojik Kavramlar
sosyolojinin en temel iki kavramı
1. Toplumsal Yapı/Sistem
Toplumsal kurumlar(aile,
din, siyaset,devlet/kamu,
sağlık, eğitim, ekonomi vb.)
Örgütler (partiler,
dernekler, bankalar gibi)
biçimsel örgütler ve
bürokrasi ile biçimsel
olmayan örgütlenmeler.
Güç ve otorite
Gruplar-liderlik-rol-statü ve
birincil-ikincil gruplar
sınıflar
2. Toplumsal değişme (zamansal
ve mekansal değişmeler)
Teknoloji (medya, internet,
mobil telefon)
Nüfus (yatay/göç ve dikey
hareketlilik)
Çeşitli sosyal süreçler
Modernleşme (modernization)
Kentleşme(urbaization)
Demokratikleşme
(democratization)
Küreselleşme (globalization)
Yerelleşme (localization)
Hareketlilik
(mobilization/mobility)
Slide 19
Sosyolojik Kavramlar
Toplumsal eylem ve hareketler
Sorumlu davranış (responsible
behavior)
Uyma davranışı (compliance
behavior)
Sapma davranışı (deviant behavior)
Oy verme ve kamu oyu
Üretim/ yeniden üretim
(reproduction) tüketim davranışları
Boş zaman faaliyetleri (aktif ve
pasif spor gibi)
Yeni toplumsal hareketler
Sivil itaatsizlik/protestolar
Gündelik/rutin davranışlar (yemek,
yürümek, alışveriş)
Toplum kavramlaştırmaları
Modern toplum-risk toplmu
Sanayi ve sanayi ötesi toplum
Bilgi toplumu-tüketim toplumu
Geleneksel toplum-post modern
toplum
Çeşitli sosyal süreçler
Sosyalleşme (socialization)
İşbölümü/uzmanlaşma/meslekleşme
(professionalization)
Yabancılaşma(alienation) ve anomi
Bütünleşme (integration)
Dayanışma (solidarity)
Destek(support)
Çatışma (conflict)
Uzlaşma (resolution)
Göç (migration)
Kimlik (identification/identity)
İletişim (communication)
Düzen (order)
düzensizlik (disorder)
işlevellik (functionalism)
işlevsel olmayan (disfunctional)
Yeni sayılabilecek konular
kültür, kültürel değerler ve değişme
çevre ve çevre sorunları
toplumsal cinsiyet (kadın araştırmaları)
Etniklik (ethnicity)
Slide 20
Sosyal araştırmaya giriş dersinin vizesi
için yapılacaklar
Araştırma önerisinin adı (en fazla 8-10 kelimeden oluşacaktır)
İçindekiler sayfası
Giriş (bir buçuk ya da en fazla iki sayfadan oluşacak ve temel
kavramlar referansları ile tartışılacak)
Problem (bütünleştirme, sınırlama ve tanımlama aşamaları ile en
fazla bir buçuk sayfada sunulacak)
Amaçlar (en az üç en fazla beş amaç soru cümlesi halinde yazılacak)
Ayrıca, “kaynakça” verilecek (en az beş kaynak mutlaka
kullanılacak). Kaynakçada alfabetik sıra izlenecektir (örneğin A harfi
ile başlayanlar önce gibi)
Referanslarda APA sistemi kullanılacak (Soyadı, yıl: sayfa no)
(Kasapoğlu, 1998:222)
Henüz öneri aşamasında olduğu için “gelecek zaman kipi”
kullanılacaktr(örneğin “bu araştırmada aşağıdaki sorulara yanıt
aranacaktır” gibi)
Slide 21
Sosyal araştırmaya giriş dersinin
vizesi için yapılacaklar
Ben, biz, bana göre vb. gibi birinci şahıs ifadeler kullanılmayacaktır
Sadece tanımlar çift tırnak “” içinde ve kaynak gösterilecek
yazılacak, diğerleri öğrencinin kendi ifadeleri ile yazıldıktan sonra,
görü ya da düşüncenin dayandığı kaynak verilecektir
Not 1: içindekiler örneği
sayfa
Bölüm 1:Giriş
1.1. Problem
1.2. Amaçlar
Kaynakça
1
2
4
5
Slide 22
Sosyal araştırmaya giriş dersinin
vizesi için yapılacaklar
Not 2: Problem ve Amaç Örneği
Örneğin, “hekimlerin hastalarını insan
yerine cisim görmeleri” problemi
için:
Bütünleştirme: sağlık hizmetlerini
etkileyen faktörler:
Ülkenin sağlık
politikaları
Hastane örgütlerinin
alt yapısı
Tıp
hekimlerinin
yetişmesi
hastalar
Slide 23
Sosyal araştırmaya giriş dersinin
vizesi için yapılacaklar
Sınırlama:tıp eğitimi
Tanımlama: tıp eğitiminin insan merkezli olmaması veya hastalara karşı sinik (hakir
görücü) davranışların yaygınlığı
Not 2: böyle bir araştırma problemi için olası amaçlar (soru cümleleri halinde şöyledir):
Tıp eğitimini kimler seçmektedir veya tıp öğrencilerinin sosyo-demografik özellikleri
nelerdir?
Kendilerini hangi sınıftayken ilk defa hekim olarak görmeye başlamaktadırlar?
Eşlerinin ve çocuklarının tıp eğitimi görmesine yönelik tutumları hangi yöndedir?
Diğer mesleklerle (örneğin mühendislik, hukuk, veterinerlik gibi)karşılaştırıldığında
tıbbın güçlük derecesi nedir?
Tıp fakültesinde değerler iklimi(value climate) nasıldır?
Not 4: giriş bölümünde Türkiye’nin toplumsal yapısı, sağlık sosyolojisi ve tıp
eğitimi tartışılabilir.
Slide 24
Metin içinde referans gösterme
Benzer şekilde, ırklara göre değişim
gösterdikleri belirtilmektedir(Friedman ve
Morris,2004).
Menopoz ile ilgili ikinci büyük çıkış,
Benedek(1973)’ten gelmektedir (akt.Spira,
1999: 262).
Slide 25
Metin içinde referans gösterme
Morikawa ve Nishima (2007) ise hastalığı
etkili olduğu süreç temelinde
derecelendirmişlerdir.
Diğer bir deyişle, biyolojik, sosyo-kültürel,
psikolojik ve ailelerin bakış açılarını
sentezleyen bir yaklaşım (Wright ve ark.,
1998; Celano, 2006), hastalık hakkında
daha fazla bilgi sağlayacaktır
Slide 26
Kaynakça
Harrison, B.(2002) Seeing health and
illness worlds – using visual methodologies
in a sociology of health and illness: a
methodological review Sociology of Health
& Illness , 24(6): 856–872
Slide 27
Kaynakça
Castel, R. (2004) Sosyal Güvensizlik, (Çev.
I. Ergüden), İstanbul : İletişim
Cihrinoğlu, Z. (2001) Sağlık Sosyolojisi,
Ankara: Nobel
Slide 28
Kaynakça
Kasapoğlu, A., Ecevit, M. (2005) Afet
Ssosyolojisi, iç. Afet Tıbbı II (der. M.
Eryılmazve U. Dizer), Ankara: Ünsal.