Transcript سیستم زنجیره سرما
Slide 1
Slide 2
سيستم زنجيره سرما
Slide 3
مقدمه :
برنامه گسترش ايمنسازي ) ) EPIيكي از مهمترين برنامه هاي موفق بهداشتي كشور مي باشد كه
طي نزديك به سه دهه گذشته روند چشمگيري در افزايش پوشش ايمنسازي كشور بوجود آمده
است بطوريكه پوشش ايمنسازي در سال 1363از 10الي 30درصد براي انواع واكسنها همگي به
باالي 95در صد در سطح شهرستان در حال حاضر رسيده است .و اين مهم بدليل گسترش نظام
شبكه بهداشتي كشور و نيروهاي دلسوز بهداشتي كشور محقق شده است .
يكي از مهمترين استراتژيهاي رسيدن به كاهش ابتل و مرگ و مير بيماريهاي قابل پيشگيري با واكسن
افزايش پوشش ايمنسازي كودكان ،اهميت دادن به سيستم زنجيره سرما و پايش زنجيره سرما
جهت نگهداري واكسنها دردماي مناسب بمنظور حفظ سلمت آن در سطوح مختلف واحد هاي
ارائه خدمات ايمنسازي از اهميت بسزايي برخوردار مي باشد.
Slide 4
تعريف زنجيره سرما :
چون واكسنها نسبت به حرارت و يخ زدگي حساس هستند بنابراين ضروريست در دماي مناسب
نگهداري گردند.
به نظامي مركب از افراد و تجهيزات مناسب زنجيره سرما كه باعث ميشود واكسن
از محل توليد تا مصرف با كيفيت مناسب و موثر به واجدين شرايط برسد.
Slide 5
خارجي
هواپيما
سردخانه
فرودگاه
كارخانه سازنده
داخلي
زنجيره سرماي
مركزي كشور
ماشين
سردخانه دار
استان
خانه بهداشت
مركز
بهداشتي درماني
شهرستان
Slide 6
تجهيزات مورد استفاده زنجيره سرما در مراكز واکسیناسیون
-1يخچال ( ايستاده و ترجيحا داراي فريزر جداگانه)
– 2كلد باكس
-3واكسن كارير( ترجيحا داراي 4آيس بگ )
Slide 7
Refrigerator
•
•
•
•
•
•
•
Capacity, holding time,
ambient temperature
Priming
Power supply
Voltage regulation
No food/medicines/water
Arrangement
Maintenance
–
–
–
•
Defrosting
Cleaning
Repairs
Notice, inspection graph
Slide 8
محل نگهداري واكسنها در طبقات يخچال
: طبقه باال-الف
Measles, MR, MMR, BCG and OPV
:ب– طبقه مياني يا پائين
DTP, DT, Td, TT, HepB, )DTP-HepB(,
Hib, )DTP-HepB+Hib(, meningococcal,
Slide 9
نحوه نگهداري واكسن در سطوح مختلف
مركز
واكسن
تا پايان تاريخ انقضاء
استان
تا سه ماه
شهرستان
تا يک ماه
OPV
-25Cتا -15C
8Cتا 2
MEASLES
MR- MMR- BCG
-25Cتا -15C
يا 8Cتا 2
8Cتا 2
ساير
8Cتا2
8Cتا 2
Slide 10
نكات مهم در مورد نگهداري واكسن در يخچال :
واكسنها بايد طوري در يخچال قرار داده شوند كه
واكسنهايي كه قبالً تحويل گرفته شدهاند ،جلوتر قرار داده
شده و زودتر مصرف شوند(.تقدم و تاخر در مصرف)
واكسنها بايد برحسب نام آنها ،در داخل سبدهاي
كوچكي بصورت مجزا از يكديگر قرار داده شوند ،
برروي سبد ها نام واكسنها نوشته شود استفاده از سبد
باعث خواهد شد كه جريان هواي داخل يخچال بطور
يكسان به تمامي ويالهاي واكسن برسد.
براي جلوگيري از يخ زدگي واكسنها (بخصوص
سهگانه ،دوگانه و هپاتيت) بايد دقت كرد كه با ديواره
داخلي يخچال در تماس نباشند.
Slide 11
نكات مهم در مورد نگهداري واكسن در يخچال :
درجه حرارت داخل يخچال را روزي دوبار (در ابتدا و پايان
ساعت كار) بهوسيله دماسنجي كه داخل آن گذارده شده كنترل
نموده و در فرم نمودار درجه حرارت يخچال ،ثبت نمائيد* .
از گذاردن هر نوع غذا و نوشيدني در يخچال حاوي واكسن
خودداري شود ،زيرا اين مواد باعث كاهش درجه حرارت يخچال
شده و به خرابي واكسنها منجر خواهد شد.
يخچال را بطور مرتب برفك زدايي نماييد( اين كار زماني انجام
دهيد كه قطر برفك بيش از نيم سانتيمترباشد)
در صورت وجود عالئم هشدار دهنده خرابي يخچال از قبيل :
صداي غير طبيعي ،يكسره كار كردن ،برفك زياد ،نوسانات زياد
دما و غيره بايستي تا رفع نواقص فوق جايگزين مناسبي براي
واكسنها در نظر بگيريم.
Slide 12
در يخچالهاي نگهداري واكسن اجراي نكات زير ضروريست :
واكسن ها بايد در طبقه مخصوص همان واكسن
( باال يا پايين) نگهداري شوند.
كيسههاي يخ )(Ice Packرا در قسمت فريزر
يخچال بصورت ايستاده قرار دهيد.
ظروف حاوي آب را در قسمت پائين يخچال قرار
دهيد تا موقعي كه يخچال خاموش ميشود هواي سرد
در اطراف واكسنها و حاللها در جريان باشد.
Slide 13
در يخچالهاي نگهداري واكسن اجراي نكات زير ضروريست :
يخچال نگهداري واكسن بايد فاقد هرگونه نقص فني
باشد.
يخچال بايد در محلي مناسب و دور از گرما و نورآفتاب
قرارگيرد بطوريكه پشت آن با ديوار 15تا 20سانتيمتر
فاصله داشته باشد.
رعايت اين فاصله از ديوار باعث ميشود كه هوا بخوبي در
پشت يخچال جريان پيدا كرده و ضمن افزايش كارايي يخچال،
عمرمفيد آن را نيز زياد مي كند.
يخچال بايد در جاي خود تراز شده باشد.
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
The RCW 25
Slide 20
كلد باكس
Slide 21
Vaccine carrier
Slide 22
Foam Pad
اين وسيله از يك اسفنج نرم ساخته شده كه باالي
كيسه يخها در درب واكسنكارير قرار ميگيرد داراي شكاف
گرد به اندازه ويال واكسن ميباشد و واكسنها در هنگام
واكسيناسيون در آن شكاف گذاشته ميشوند .از اين
وسيله بهعنوان نگهداري موقت براي واكسنهاي باز نشده
داخل واكسنكارير و همچنين براي نگهداري واكسنهاي
بازشده در صورتيكه در شكاف آن قرار گيرد استفاده
ً
ميشود .قبل از كيسههاي يخ براي اينكار استفاده
ميشده ولي اكنون پيشنهاد ميشود كه از foam pad
استفاده گردد.
Slide 23
Foam pad & Ice pack
Slide 24
عمر مفيد سرما براي واكسن كارير 2روز مي باشد .
عمر مفيد سرما براي كلد باكس 2-7روز مي باشد .
نحوه نگهداري واكسن كارير و كلد باكس پس از استفاده :
واكسن كارير و كلد باكس بايستي پس استفاده بخوبي خشك و تميز شوند ،چون
بستن درب واكسن كارير مرطوب ،باعث رشد قارچ در داخل آنها شده و ممكن است به
نوار درب آنها صدمه بزند.
ضربه و نور خورشيد مي تواند باعث تركهايي در ديواره و درب واكسن كارير و كلد
باكس شود پس بايستي آنها در جايي مناسب و دور از نور خورشيد نگهداري شوند.
Slide 25
آيس بگ (:(Ice pack
آيسبگ ،محفظه چهارگوش پالستيكي است كه به شكل مكعب مستطيل
ساخته شده ،فضاي داخل آن پر از آب شده و منجمد ميگردد.در روي برخي
از انواع آيسبگها حفرههايي وجود دارد كه ميتوان درهنگام
واكسيناسيون ويال واكسن را در داخل آن قرار داد.
از آيسبگها در موارد زير استفاده ميشود:
-براي حفظ درجه حرارت مناسب واكسنها در هنگام واكسيناسيون.
-براي حفظ درجه حرارت مناسب در داخل كلدباكس و واكسنكارير.
هر مركز بهداشتي درماني بايد حداقل دو سري كامل آيسبگ براي هر
كلدباكس و واكسنكارير داشته باشد.
-يك سري جهت منجمد شدن در فريزر.
-سري ديگر براي استفاده ازكلدباكسها و واكسنكاريرها.
Slide 26
نكات مهم در مورد آيسبگ :
• -قرار دادن كيسههاي يخ بيرون از واكسنكاريرها يا كلدباكسها
قدرت سردكنندگي آن را كاهش ميدهد.
• -توصيه ميشود درهنگام واكسيناسيون ,واكسنها را روي
foam padو يا ظرف حاوي يخ قرار داده تا واكسنها محافظت
شوند.
• -در صورتيكه از ظرف حاوي يخ استفاده ميكنيد چون يخها
بسرعت آب ميشوند و ممكن است ويالهاي واكسن در آب
غوطهور شده و برچسب آنها جدا شود لذا توصيه ميگردد براي
جلوگيري از اين مسئله واكسنها را در يك كيسه پالستيكي قرار
دهيد و سپس در ظرف حاوي يخ بگذارد.
•توجه نمائيد در مورد واكسنهاي حساس به سرما از تماس مستقيم
با يخ بايستي جلوگيري نمود.
Slide 27
Slide 28
آماده سازي واكسنكاريرها براي نگهداري و حمل و نقل واكسن :
واكسنها را به شرح زير در داخل واكسنكاريرها قرار دهيد:
مرحله : 1در ابتداي روز كاري ،همه آيسبگهاي يخ زدهاي را كه
نياز داريد از فريزر برداريد و درب آن را ببنديد.
مرحله : 2آيسبگهايي را كه در شرايط مناسب يخ زدهاند در
حرارت اطاق قرار دهيد تا شروع به آب شدن كند( .براي مطمئن
شدن از وضعيت مناسب آيسبگها از طريق تكان دادن و گوش دادن
به صداي آب ميتوانيد آن را كنترل نمائيد) اين امر از يخزدن
واكسنهاي حساس به سرما ،جلوگيري ميكند.
مرحله : 3آيسبگهاي يخزدهاي را كه مناسب هستند در هر چهار
طرف كلدباكس يا واكسنكارير در مقابل يكديگر و در صورتيكه
نياز باشد در كف آن قرار دهيد( .با يك دماسنج ميتوانيد درجه
حرارت كلدباكس يا واكسنكارير را اندازه بگيريد).
Slide 29
آمادهسازي واكسنكاريرها براي نگهداري و حمل و نقل واكسن :
مرحله : 4واكسنها و حاللها را در وسط كلدباكس يا
واكسن كارير قرار دهيد.
مرحله : 5يك شاخص انجماد را در آن قرار دهيد.
مرحله : 6درب كلدباكس يا واكسنكارير را محكم ببنديد.
توجه:
مطمئن شويد كه آيسبگها قبل از گذاشتن در كلدباكس يا
واكسنكاريري كه حاوي واكسنهاي حساس به سرما هستند
شروع به آب شدن نمودهاند.
Slide 30
مراحل پايش درجه حرارت يخچال :
-ترموستات يخچال را در سردترين وقت روز بين 2تا 4
درجه سانتيگراد باالي صفر تنظيم نمائيد.
-دماي ترمومتر را در شروع كار در صبح و قبل از ترك
محل كار در عصر پايش نمائيد .اگر درجه حرارت بين 2تا 8
درجه سانتي گراد باالي صفر بود به ترموستات دست نزنيد.
-پايش دماي يخچال روزي دوبار در تمام ايام هفته (تعطيل
و غيرتعطيل) بايد انجام شود.
-دماي يخچال را به روز و زمان در فرم نمودار درجه
حرارت ثبت و رسم كنيد.
-وقتي كه يك فرم نمودار درجه حرارت تكميل شد آن را با
يك فرم جديد تعويض نمائيد و فرمهاي تكميل شده را بايگاني
نمائيد.
Slide 31
نمودار ثبت درجه حرارت يخچال
Slide 32
مراحل نحوه تنظيم درجه حرارت يخچالهاي نگهداري واكسن
.1اگر درجه حرارت كمتر از 2درجه سانتيگراد باالي صفر بود:
-
ترموستات را روي درجه كمتر قرار دهيد تا يخچال گرمتر شود.
-بسته بودن درب فريزر را كنترل كنيد ،نوار درب آن ممكن است
خراب شده باشد.
-واكسنهاي حساس به سرما ) (Hib, HepB, Td, DT, DTPرا
كنترل كنيد ،بهوسيله استفاده از Shake testببينيد آيا واكسنها از
سرما صدمه ديدهاند يا خير.
Slide 33
مراحل نحوه تنظيم درجه حرارت يخچالهاي نگهداري واكسن
-2اگر درجه حرارت باالتر از 8درجه سانتيگراد باالي صفربود:
-مطمئن شويد كه يخچال در حال كار كردن است .اگر نه ،كنترل
كنيد كه آيا نفت ،گاز و يا برق براي كار كردن يخچال وجود دارد يا
خير.
-كنترل كنيد كه درب يخچال و فريزر بطور مناسب بسته باشد.
ممكن است نوار درب آن خراب شده باشد.
-ممكن است برفك زدن قسمت فريزر مانع انتقال سرما به
قسمتهاي ديگر يخچال شود .در اين صورت آن را برفكزدايي كنيد.
-درجه ترموستات را باال ببريد تا يخچال سردتر شود.
-اگر نميتوانيد درجه حرارت را بين 2تا 8درجه سانتيگراد
باالي صفر نگهداريد ،واكسنها را به محل مناسب ديگري انتقال دهيد تا
يخچال تعمير شود.
Slide 34
Type of Vaccine Thermometer
Dial type Thermometer
Slide 35
Type of Vaccine Thermometer
Bar type Thermometer
(read safety zone as 20 to 80 C & not as 00 to 80)
Slide 36
استراتژي واكسنهاي چند دوزي پس از باز شدن ویال درمراکزواکسیناسیون :
ويالهاي واكسنهاي چند دوزي TT, Td, DPT, OPV , Hep B Hib, DTP-و Hep Bكه يك دوز
يا بيشتر از آن در طي يك نوبت واكسيناسيون مصرف شده است ميتواند در طي چهارهفته مورد
استفاده قرار گيرد در صورتيكه همه شرايط زير را دارا باشد:
-تاريخ انقضاء آن نگذشته باشد.
-واكسنها در تمام اوقات در شرايط مناسب زنجيره سرما
نگهداري شده باشند.
-ويال واكسن در آب غوطهور نشده باشد ويا نشكسته باشدو يا
تغيير رنگ ظاهري نداده باشد.
-در هنگام كشيدن واكسن در سرنگ ،تمامي روشهاي استريل
كاركردن رعايت شده باشد.
-اگر داراي VVMاست VVM ،آن قابليت مصرف را تأئيد
كند.
Slide 37
استراتژي واكسنهاي چند دوزي پس از باز شدن ویال درمراکزواکسیناسیون :
ویال های آماده شده واکسن های MMRو BCGفقط از زمان بازسازی حداکثر بمدت 6ساعت
قابل مصرف می باشد و پس از آن به هیچ وجه نبایستی استفاده شود.
ٌ
در مراكز واكسيناسيون حتما زمان باز شدن ويال واكسن چند دوزي را روي ويال واكسن و براي
اطمينان در فرم جداگانه اي ثبت كنيد (.روز -ماه – سال)
واكسنهايي كه شاخص ويال واكسن آنها در مرحله 2قرار دارد بايستي در اولويت مصرف قرار
دهيد ،و در سبدي جداگانه كه برچسب اولويت مصرف دارد نگهداري تا در نوبت هاي بعدي مصرف
شوند .
در تیم های سیار واکسیناسیون ،ویال واکسن های باز شده باید در پایان کار روزانه دور ریخته
شود ،ولی ویال های باز نشده به شرط رعایت کامل زنجيره سرما باید در روزهای بعد در اولویت
مصرف قرار گيرد.
Slide 38
برای تامين سالمت واکسن بایستی نکات ذیل بررس ی گردد
کنترل ویال و برچسب واکسن
نحوه ذخيره واکسن
تطابق واکسن با حالل
بررس ی VVM
نکاتی که در بررس ی ویال واکسن باید مورد توجه قرار گيردشامل:
کنترل برچسب
زمان انقضاء مصرف
عالئم آلودگی
قرار گرفتن در معرض یخ زدگی
قرار گرفتن در معرض گرمای زیاد
در بررس ی آلودگی به نکات ذیل توجه کنید:
اگر تغیير ظاهری و یا ذرات معلق در ویال دیده شود
اگر ترک خوردگی ،شکستگی و یا نشت در ویال دیده شود
اگر ویال در آب غوطه ور شده باشد
نبایستی از ویال استفاده شود.
Slide 39
Sensitivity to heat
Range
Vaccines
Most sencitive to heat
OPV
Measles
MR /MMR
DTP / yellow fever
BCG (lyophilized)
Hib/DT
Td / TT
Least sencitive to heat
Hepatitis B
Slide 40
Sensitivity to Freeze
Range
Vaccines
Most sencitive to
freeze
Hepatitis B
Hib
Pentavalant vaccines
TT
Td
DT
DTP
Least sencitive
BCG and MEASLES/MR/MMR most not be frozen after
reconstitution
Diluents for any vaccine must never be frozen
Slide 41
ابزارهاي نظارتي زنجيره سرد
: VVMبهترين ابزار براي كنترل سالمت واكسن است
اين شاخص سالمت واكسن را از نظر منجمد شدن ارزيابي نمي كند .يعني اگر واكسني يخ زده باشد
اين شاخص تغيير رنگ نمي دهد.
: (MANITOR MARKER) CCMبيشتر براي استفاده حمل واكسن از توليد تا زنجيره سرد مركز
استفاده مي شود اما ميتوان از توليد تا سطوح محيطي نيز استفاده نمود
Freeze Watchو : Freeze Tagاين ابزار شاخص انجماد است*
ترموگراف
-1معمولي :
براي پايش خوب است اما تكنولوژي آن قديمي شده و لوازم يدكي آن در بازار
موجود نيست
-2ديجيتالي :
ترمومتر:
بهترين ابزار براي پايش وضعيت نگهداري واكسن مي باشد
براي استفاده در يخچالهاي نگهداري واكسن مراكز بهداشتي درماني و خانه هاي بهداشت
Slide 42
نحوه برآورد واکسن
No. of infants x No. Doses x Wastage Factor x Coverage
تعداد کودکان هدف xتعداد نوبتهای واکسنxفاکتور پرت xميزان پوشش
Slide 43
تعداد کودکان واکسينه شده
=میزان مصرفی واکسن
X 100
موجودی فعلی ( -موجودی اوليه +مقدار دوز رسيده )
ميزان مصرفی واکسن
– = 100
ميزان پرت واکسن
100
ميزان پرت واکسن – 100
= فاکتور پرت
Slide 44
Slide 45
Freeze-tag
Slide 46
Freeze watch (0°C)
Slide 47
CCM
Slide 48
Shake Test
فقط جهت مشخص نمودن يخ زدگي واكسنهاي
Hep B , Td , DT , DTP
كاربرد دارد.
Slide 49
توجه
انجام shake testبه عهده
مسئول زنجيره سرد شهرستان
می باشد.
Slide 50
به خاطر داشته باشيد كه :
ويالهاي شاهد بايد با ويالهاي مورد همسان بوده يعني
از يك كارخانه سازنده و با شماره سريال مشابه
باشند
Slide 51
روش كارShake Test
-1يك نمونه يخ زده آماده نمائيد
(حداقل 10ساعت در ْ -10نگهداريد) و سپس بگذاريد آب شود.
بايستي اين ويال را عالمت دار كنيد تا اشتباه نشود.
يك ويال از ويالهاي مشكوك به يخ زدگي را انتخاب نمائيد -نمونه شاهد و مورد را به مدت 10تا 15ثانيه تكان دهيد
Slide 52
روش كارShake Test
-
هر دو ويال را به صورت ايستاده و بدون حركت قرار دهيد.
سرعت ته نشيني ويالها را با هم مقايسه كنيد.
ويالها را در مقابل نور مشاهده كنيد (1چنانچه سرعت ته نشيني در ويال آزمايش ي (مورد) آهسته تر از
ويال كنترلي ( شاهد) باشد ،نمونه آزمايش ي قابل استفاده است.
(2چنانچه سرعت ته نشيني ويالها باهم مشابه باشد نبايستي از
ويال مورد استفاده گردد.
Slide 53
Slide 54
تغييرات رنگ شاخص VVM
Slide 55
تغييرات رنگ شاخص VVM
Slide 56
تغييرات رنگ شاخص VVM
Slide 57
تغييرات رنگ شاخص VVM
Slide 58
VVM
تغييرات رنگ آن تدريجي و غير قابل برگشت است
روي ويال واكسن قرار مي گيرد
4نوع VVMدر حال حاضر موجود است () 30،14،7،2
Slide 59
Slide 60
Slide 61
VVM reation rates by category of heat stability
Category
Days at
+37
Days at + 25 Time to +
5
VVM 30
30
193
> 4 years
VVM 14
14
90
> 3 years
VVM 7
7
45
> 2 years
VVM 2
2
NA
225 days
Slide 62
Refrigerator
•
•
•
•
•
•
•
Capacity, holding time,
ambient temperature
Priming
Power supply
Voltage regulation
No food/medicines/water
Arrangement
Maintenance
–
–
–
•
Defrosting
Cleaning
Repairs
Notice, inspection graph
Slide 2
سيستم زنجيره سرما
Slide 3
مقدمه :
برنامه گسترش ايمنسازي ) ) EPIيكي از مهمترين برنامه هاي موفق بهداشتي كشور مي باشد كه
طي نزديك به سه دهه گذشته روند چشمگيري در افزايش پوشش ايمنسازي كشور بوجود آمده
است بطوريكه پوشش ايمنسازي در سال 1363از 10الي 30درصد براي انواع واكسنها همگي به
باالي 95در صد در سطح شهرستان در حال حاضر رسيده است .و اين مهم بدليل گسترش نظام
شبكه بهداشتي كشور و نيروهاي دلسوز بهداشتي كشور محقق شده است .
يكي از مهمترين استراتژيهاي رسيدن به كاهش ابتل و مرگ و مير بيماريهاي قابل پيشگيري با واكسن
افزايش پوشش ايمنسازي كودكان ،اهميت دادن به سيستم زنجيره سرما و پايش زنجيره سرما
جهت نگهداري واكسنها دردماي مناسب بمنظور حفظ سلمت آن در سطوح مختلف واحد هاي
ارائه خدمات ايمنسازي از اهميت بسزايي برخوردار مي باشد.
Slide 4
تعريف زنجيره سرما :
چون واكسنها نسبت به حرارت و يخ زدگي حساس هستند بنابراين ضروريست در دماي مناسب
نگهداري گردند.
به نظامي مركب از افراد و تجهيزات مناسب زنجيره سرما كه باعث ميشود واكسن
از محل توليد تا مصرف با كيفيت مناسب و موثر به واجدين شرايط برسد.
Slide 5
خارجي
هواپيما
سردخانه
فرودگاه
كارخانه سازنده
داخلي
زنجيره سرماي
مركزي كشور
ماشين
سردخانه دار
استان
خانه بهداشت
مركز
بهداشتي درماني
شهرستان
Slide 6
تجهيزات مورد استفاده زنجيره سرما در مراكز واکسیناسیون
-1يخچال ( ايستاده و ترجيحا داراي فريزر جداگانه)
– 2كلد باكس
-3واكسن كارير( ترجيحا داراي 4آيس بگ )
Slide 7
Refrigerator
•
•
•
•
•
•
•
Capacity, holding time,
ambient temperature
Priming
Power supply
Voltage regulation
No food/medicines/water
Arrangement
Maintenance
–
–
–
•
Defrosting
Cleaning
Repairs
Notice, inspection graph
Slide 8
محل نگهداري واكسنها در طبقات يخچال
: طبقه باال-الف
Measles, MR, MMR, BCG and OPV
:ب– طبقه مياني يا پائين
DTP, DT, Td, TT, HepB, )DTP-HepB(,
Hib, )DTP-HepB+Hib(, meningococcal,
Slide 9
نحوه نگهداري واكسن در سطوح مختلف
مركز
واكسن
تا پايان تاريخ انقضاء
استان
تا سه ماه
شهرستان
تا يک ماه
OPV
-25Cتا -15C
8Cتا 2
MEASLES
MR- MMR- BCG
-25Cتا -15C
يا 8Cتا 2
8Cتا 2
ساير
8Cتا2
8Cتا 2
Slide 10
نكات مهم در مورد نگهداري واكسن در يخچال :
واكسنها بايد طوري در يخچال قرار داده شوند كه
واكسنهايي كه قبالً تحويل گرفته شدهاند ،جلوتر قرار داده
شده و زودتر مصرف شوند(.تقدم و تاخر در مصرف)
واكسنها بايد برحسب نام آنها ،در داخل سبدهاي
كوچكي بصورت مجزا از يكديگر قرار داده شوند ،
برروي سبد ها نام واكسنها نوشته شود استفاده از سبد
باعث خواهد شد كه جريان هواي داخل يخچال بطور
يكسان به تمامي ويالهاي واكسن برسد.
براي جلوگيري از يخ زدگي واكسنها (بخصوص
سهگانه ،دوگانه و هپاتيت) بايد دقت كرد كه با ديواره
داخلي يخچال در تماس نباشند.
Slide 11
نكات مهم در مورد نگهداري واكسن در يخچال :
درجه حرارت داخل يخچال را روزي دوبار (در ابتدا و پايان
ساعت كار) بهوسيله دماسنجي كه داخل آن گذارده شده كنترل
نموده و در فرم نمودار درجه حرارت يخچال ،ثبت نمائيد* .
از گذاردن هر نوع غذا و نوشيدني در يخچال حاوي واكسن
خودداري شود ،زيرا اين مواد باعث كاهش درجه حرارت يخچال
شده و به خرابي واكسنها منجر خواهد شد.
يخچال را بطور مرتب برفك زدايي نماييد( اين كار زماني انجام
دهيد كه قطر برفك بيش از نيم سانتيمترباشد)
در صورت وجود عالئم هشدار دهنده خرابي يخچال از قبيل :
صداي غير طبيعي ،يكسره كار كردن ،برفك زياد ،نوسانات زياد
دما و غيره بايستي تا رفع نواقص فوق جايگزين مناسبي براي
واكسنها در نظر بگيريم.
Slide 12
در يخچالهاي نگهداري واكسن اجراي نكات زير ضروريست :
واكسن ها بايد در طبقه مخصوص همان واكسن
( باال يا پايين) نگهداري شوند.
كيسههاي يخ )(Ice Packرا در قسمت فريزر
يخچال بصورت ايستاده قرار دهيد.
ظروف حاوي آب را در قسمت پائين يخچال قرار
دهيد تا موقعي كه يخچال خاموش ميشود هواي سرد
در اطراف واكسنها و حاللها در جريان باشد.
Slide 13
در يخچالهاي نگهداري واكسن اجراي نكات زير ضروريست :
يخچال نگهداري واكسن بايد فاقد هرگونه نقص فني
باشد.
يخچال بايد در محلي مناسب و دور از گرما و نورآفتاب
قرارگيرد بطوريكه پشت آن با ديوار 15تا 20سانتيمتر
فاصله داشته باشد.
رعايت اين فاصله از ديوار باعث ميشود كه هوا بخوبي در
پشت يخچال جريان پيدا كرده و ضمن افزايش كارايي يخچال،
عمرمفيد آن را نيز زياد مي كند.
يخچال بايد در جاي خود تراز شده باشد.
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
The RCW 25
Slide 20
كلد باكس
Slide 21
Vaccine carrier
Slide 22
Foam Pad
اين وسيله از يك اسفنج نرم ساخته شده كه باالي
كيسه يخها در درب واكسنكارير قرار ميگيرد داراي شكاف
گرد به اندازه ويال واكسن ميباشد و واكسنها در هنگام
واكسيناسيون در آن شكاف گذاشته ميشوند .از اين
وسيله بهعنوان نگهداري موقت براي واكسنهاي باز نشده
داخل واكسنكارير و همچنين براي نگهداري واكسنهاي
بازشده در صورتيكه در شكاف آن قرار گيرد استفاده
ً
ميشود .قبل از كيسههاي يخ براي اينكار استفاده
ميشده ولي اكنون پيشنهاد ميشود كه از foam pad
استفاده گردد.
Slide 23
Foam pad & Ice pack
Slide 24
عمر مفيد سرما براي واكسن كارير 2روز مي باشد .
عمر مفيد سرما براي كلد باكس 2-7روز مي باشد .
نحوه نگهداري واكسن كارير و كلد باكس پس از استفاده :
واكسن كارير و كلد باكس بايستي پس استفاده بخوبي خشك و تميز شوند ،چون
بستن درب واكسن كارير مرطوب ،باعث رشد قارچ در داخل آنها شده و ممكن است به
نوار درب آنها صدمه بزند.
ضربه و نور خورشيد مي تواند باعث تركهايي در ديواره و درب واكسن كارير و كلد
باكس شود پس بايستي آنها در جايي مناسب و دور از نور خورشيد نگهداري شوند.
Slide 25
آيس بگ (:(Ice pack
آيسبگ ،محفظه چهارگوش پالستيكي است كه به شكل مكعب مستطيل
ساخته شده ،فضاي داخل آن پر از آب شده و منجمد ميگردد.در روي برخي
از انواع آيسبگها حفرههايي وجود دارد كه ميتوان درهنگام
واكسيناسيون ويال واكسن را در داخل آن قرار داد.
از آيسبگها در موارد زير استفاده ميشود:
-براي حفظ درجه حرارت مناسب واكسنها در هنگام واكسيناسيون.
-براي حفظ درجه حرارت مناسب در داخل كلدباكس و واكسنكارير.
هر مركز بهداشتي درماني بايد حداقل دو سري كامل آيسبگ براي هر
كلدباكس و واكسنكارير داشته باشد.
-يك سري جهت منجمد شدن در فريزر.
-سري ديگر براي استفاده ازكلدباكسها و واكسنكاريرها.
Slide 26
نكات مهم در مورد آيسبگ :
• -قرار دادن كيسههاي يخ بيرون از واكسنكاريرها يا كلدباكسها
قدرت سردكنندگي آن را كاهش ميدهد.
• -توصيه ميشود درهنگام واكسيناسيون ,واكسنها را روي
foam padو يا ظرف حاوي يخ قرار داده تا واكسنها محافظت
شوند.
• -در صورتيكه از ظرف حاوي يخ استفاده ميكنيد چون يخها
بسرعت آب ميشوند و ممكن است ويالهاي واكسن در آب
غوطهور شده و برچسب آنها جدا شود لذا توصيه ميگردد براي
جلوگيري از اين مسئله واكسنها را در يك كيسه پالستيكي قرار
دهيد و سپس در ظرف حاوي يخ بگذارد.
•توجه نمائيد در مورد واكسنهاي حساس به سرما از تماس مستقيم
با يخ بايستي جلوگيري نمود.
Slide 27
Slide 28
آماده سازي واكسنكاريرها براي نگهداري و حمل و نقل واكسن :
واكسنها را به شرح زير در داخل واكسنكاريرها قرار دهيد:
مرحله : 1در ابتداي روز كاري ،همه آيسبگهاي يخ زدهاي را كه
نياز داريد از فريزر برداريد و درب آن را ببنديد.
مرحله : 2آيسبگهايي را كه در شرايط مناسب يخ زدهاند در
حرارت اطاق قرار دهيد تا شروع به آب شدن كند( .براي مطمئن
شدن از وضعيت مناسب آيسبگها از طريق تكان دادن و گوش دادن
به صداي آب ميتوانيد آن را كنترل نمائيد) اين امر از يخزدن
واكسنهاي حساس به سرما ،جلوگيري ميكند.
مرحله : 3آيسبگهاي يخزدهاي را كه مناسب هستند در هر چهار
طرف كلدباكس يا واكسنكارير در مقابل يكديگر و در صورتيكه
نياز باشد در كف آن قرار دهيد( .با يك دماسنج ميتوانيد درجه
حرارت كلدباكس يا واكسنكارير را اندازه بگيريد).
Slide 29
آمادهسازي واكسنكاريرها براي نگهداري و حمل و نقل واكسن :
مرحله : 4واكسنها و حاللها را در وسط كلدباكس يا
واكسن كارير قرار دهيد.
مرحله : 5يك شاخص انجماد را در آن قرار دهيد.
مرحله : 6درب كلدباكس يا واكسنكارير را محكم ببنديد.
توجه:
مطمئن شويد كه آيسبگها قبل از گذاشتن در كلدباكس يا
واكسنكاريري كه حاوي واكسنهاي حساس به سرما هستند
شروع به آب شدن نمودهاند.
Slide 30
مراحل پايش درجه حرارت يخچال :
-ترموستات يخچال را در سردترين وقت روز بين 2تا 4
درجه سانتيگراد باالي صفر تنظيم نمائيد.
-دماي ترمومتر را در شروع كار در صبح و قبل از ترك
محل كار در عصر پايش نمائيد .اگر درجه حرارت بين 2تا 8
درجه سانتي گراد باالي صفر بود به ترموستات دست نزنيد.
-پايش دماي يخچال روزي دوبار در تمام ايام هفته (تعطيل
و غيرتعطيل) بايد انجام شود.
-دماي يخچال را به روز و زمان در فرم نمودار درجه
حرارت ثبت و رسم كنيد.
-وقتي كه يك فرم نمودار درجه حرارت تكميل شد آن را با
يك فرم جديد تعويض نمائيد و فرمهاي تكميل شده را بايگاني
نمائيد.
Slide 31
نمودار ثبت درجه حرارت يخچال
Slide 32
مراحل نحوه تنظيم درجه حرارت يخچالهاي نگهداري واكسن
.1اگر درجه حرارت كمتر از 2درجه سانتيگراد باالي صفر بود:
-
ترموستات را روي درجه كمتر قرار دهيد تا يخچال گرمتر شود.
-بسته بودن درب فريزر را كنترل كنيد ،نوار درب آن ممكن است
خراب شده باشد.
-واكسنهاي حساس به سرما ) (Hib, HepB, Td, DT, DTPرا
كنترل كنيد ،بهوسيله استفاده از Shake testببينيد آيا واكسنها از
سرما صدمه ديدهاند يا خير.
Slide 33
مراحل نحوه تنظيم درجه حرارت يخچالهاي نگهداري واكسن
-2اگر درجه حرارت باالتر از 8درجه سانتيگراد باالي صفربود:
-مطمئن شويد كه يخچال در حال كار كردن است .اگر نه ،كنترل
كنيد كه آيا نفت ،گاز و يا برق براي كار كردن يخچال وجود دارد يا
خير.
-كنترل كنيد كه درب يخچال و فريزر بطور مناسب بسته باشد.
ممكن است نوار درب آن خراب شده باشد.
-ممكن است برفك زدن قسمت فريزر مانع انتقال سرما به
قسمتهاي ديگر يخچال شود .در اين صورت آن را برفكزدايي كنيد.
-درجه ترموستات را باال ببريد تا يخچال سردتر شود.
-اگر نميتوانيد درجه حرارت را بين 2تا 8درجه سانتيگراد
باالي صفر نگهداريد ،واكسنها را به محل مناسب ديگري انتقال دهيد تا
يخچال تعمير شود.
Slide 34
Type of Vaccine Thermometer
Dial type Thermometer
Slide 35
Type of Vaccine Thermometer
Bar type Thermometer
(read safety zone as 20 to 80 C & not as 00 to 80)
Slide 36
استراتژي واكسنهاي چند دوزي پس از باز شدن ویال درمراکزواکسیناسیون :
ويالهاي واكسنهاي چند دوزي TT, Td, DPT, OPV , Hep B Hib, DTP-و Hep Bكه يك دوز
يا بيشتر از آن در طي يك نوبت واكسيناسيون مصرف شده است ميتواند در طي چهارهفته مورد
استفاده قرار گيرد در صورتيكه همه شرايط زير را دارا باشد:
-تاريخ انقضاء آن نگذشته باشد.
-واكسنها در تمام اوقات در شرايط مناسب زنجيره سرما
نگهداري شده باشند.
-ويال واكسن در آب غوطهور نشده باشد ويا نشكسته باشدو يا
تغيير رنگ ظاهري نداده باشد.
-در هنگام كشيدن واكسن در سرنگ ،تمامي روشهاي استريل
كاركردن رعايت شده باشد.
-اگر داراي VVMاست VVM ،آن قابليت مصرف را تأئيد
كند.
Slide 37
استراتژي واكسنهاي چند دوزي پس از باز شدن ویال درمراکزواکسیناسیون :
ویال های آماده شده واکسن های MMRو BCGفقط از زمان بازسازی حداکثر بمدت 6ساعت
قابل مصرف می باشد و پس از آن به هیچ وجه نبایستی استفاده شود.
ٌ
در مراكز واكسيناسيون حتما زمان باز شدن ويال واكسن چند دوزي را روي ويال واكسن و براي
اطمينان در فرم جداگانه اي ثبت كنيد (.روز -ماه – سال)
واكسنهايي كه شاخص ويال واكسن آنها در مرحله 2قرار دارد بايستي در اولويت مصرف قرار
دهيد ،و در سبدي جداگانه كه برچسب اولويت مصرف دارد نگهداري تا در نوبت هاي بعدي مصرف
شوند .
در تیم های سیار واکسیناسیون ،ویال واکسن های باز شده باید در پایان کار روزانه دور ریخته
شود ،ولی ویال های باز نشده به شرط رعایت کامل زنجيره سرما باید در روزهای بعد در اولویت
مصرف قرار گيرد.
Slide 38
برای تامين سالمت واکسن بایستی نکات ذیل بررس ی گردد
کنترل ویال و برچسب واکسن
نحوه ذخيره واکسن
تطابق واکسن با حالل
بررس ی VVM
نکاتی که در بررس ی ویال واکسن باید مورد توجه قرار گيردشامل:
کنترل برچسب
زمان انقضاء مصرف
عالئم آلودگی
قرار گرفتن در معرض یخ زدگی
قرار گرفتن در معرض گرمای زیاد
در بررس ی آلودگی به نکات ذیل توجه کنید:
اگر تغیير ظاهری و یا ذرات معلق در ویال دیده شود
اگر ترک خوردگی ،شکستگی و یا نشت در ویال دیده شود
اگر ویال در آب غوطه ور شده باشد
نبایستی از ویال استفاده شود.
Slide 39
Sensitivity to heat
Range
Vaccines
Most sencitive to heat
OPV
Measles
MR /MMR
DTP / yellow fever
BCG (lyophilized)
Hib/DT
Td / TT
Least sencitive to heat
Hepatitis B
Slide 40
Sensitivity to Freeze
Range
Vaccines
Most sencitive to
freeze
Hepatitis B
Hib
Pentavalant vaccines
TT
Td
DT
DTP
Least sencitive
BCG and MEASLES/MR/MMR most not be frozen after
reconstitution
Diluents for any vaccine must never be frozen
Slide 41
ابزارهاي نظارتي زنجيره سرد
: VVMبهترين ابزار براي كنترل سالمت واكسن است
اين شاخص سالمت واكسن را از نظر منجمد شدن ارزيابي نمي كند .يعني اگر واكسني يخ زده باشد
اين شاخص تغيير رنگ نمي دهد.
: (MANITOR MARKER) CCMبيشتر براي استفاده حمل واكسن از توليد تا زنجيره سرد مركز
استفاده مي شود اما ميتوان از توليد تا سطوح محيطي نيز استفاده نمود
Freeze Watchو : Freeze Tagاين ابزار شاخص انجماد است*
ترموگراف
-1معمولي :
براي پايش خوب است اما تكنولوژي آن قديمي شده و لوازم يدكي آن در بازار
موجود نيست
-2ديجيتالي :
ترمومتر:
بهترين ابزار براي پايش وضعيت نگهداري واكسن مي باشد
براي استفاده در يخچالهاي نگهداري واكسن مراكز بهداشتي درماني و خانه هاي بهداشت
Slide 42
نحوه برآورد واکسن
No. of infants x No. Doses x Wastage Factor x Coverage
تعداد کودکان هدف xتعداد نوبتهای واکسنxفاکتور پرت xميزان پوشش
Slide 43
تعداد کودکان واکسينه شده
=میزان مصرفی واکسن
X 100
موجودی فعلی ( -موجودی اوليه +مقدار دوز رسيده )
ميزان مصرفی واکسن
– = 100
ميزان پرت واکسن
100
ميزان پرت واکسن – 100
= فاکتور پرت
Slide 44
Slide 45
Freeze-tag
Slide 46
Freeze watch (0°C)
Slide 47
CCM
Slide 48
Shake Test
فقط جهت مشخص نمودن يخ زدگي واكسنهاي
Hep B , Td , DT , DTP
كاربرد دارد.
Slide 49
توجه
انجام shake testبه عهده
مسئول زنجيره سرد شهرستان
می باشد.
Slide 50
به خاطر داشته باشيد كه :
ويالهاي شاهد بايد با ويالهاي مورد همسان بوده يعني
از يك كارخانه سازنده و با شماره سريال مشابه
باشند
Slide 51
روش كارShake Test
-1يك نمونه يخ زده آماده نمائيد
(حداقل 10ساعت در ْ -10نگهداريد) و سپس بگذاريد آب شود.
بايستي اين ويال را عالمت دار كنيد تا اشتباه نشود.
يك ويال از ويالهاي مشكوك به يخ زدگي را انتخاب نمائيد -نمونه شاهد و مورد را به مدت 10تا 15ثانيه تكان دهيد
Slide 52
روش كارShake Test
-
هر دو ويال را به صورت ايستاده و بدون حركت قرار دهيد.
سرعت ته نشيني ويالها را با هم مقايسه كنيد.
ويالها را در مقابل نور مشاهده كنيد (1چنانچه سرعت ته نشيني در ويال آزمايش ي (مورد) آهسته تر از
ويال كنترلي ( شاهد) باشد ،نمونه آزمايش ي قابل استفاده است.
(2چنانچه سرعت ته نشيني ويالها باهم مشابه باشد نبايستي از
ويال مورد استفاده گردد.
Slide 53
Slide 54
تغييرات رنگ شاخص VVM
Slide 55
تغييرات رنگ شاخص VVM
Slide 56
تغييرات رنگ شاخص VVM
Slide 57
تغييرات رنگ شاخص VVM
Slide 58
VVM
تغييرات رنگ آن تدريجي و غير قابل برگشت است
روي ويال واكسن قرار مي گيرد
4نوع VVMدر حال حاضر موجود است () 30،14،7،2
Slide 59
Slide 60
Slide 61
VVM reation rates by category of heat stability
Category
Days at
+37
Days at + 25 Time to +
5
VVM 30
30
193
> 4 years
VVM 14
14
90
> 3 years
VVM 7
7
45
> 2 years
VVM 2
2
NA
225 days
Slide 62
Refrigerator
•
•
•
•
•
•
•
Capacity, holding time,
ambient temperature
Priming
Power supply
Voltage regulation
No food/medicines/water
Arrangement
Maintenance
–
–
–
•
Defrosting
Cleaning
Repairs
Notice, inspection graph