Transcript skorupa ziemska
Slide 1
Slide 2
Około 4,6 mld lat temu ogromna
chmura
wirujących
gazów
i pyłów zagęściła się tworząc
Układ Słoneczny. Na początku
planety krążące wokół Słońca
były tylko ziarnami pyłu, które
zderzając się ze sobą tworzyły coraz
większe obiekty.
Przypuszcza się, że co najmniej dwie planety powstały w odległości
150 mln km od Słońca. Były to Ziemia i Thea – planeta wielkości Marsa.
Dowody wskazują na to, że gdy obie planety zaczęły rosnąć odległość
między nimi zaczęła maleć. I tak, 34 mln lat po uformowaniu się Ziemi,
Thea zderzyła się z Ziemią. W wyniku tej kolizji Thea rozpadła się – część
jej materii została pochłonięta przez Ziemię, a część – w postaci pyłu
i gazu – zaczęła krążyć wokół Ziemi. Z tej materii powstał nasz Księżyc.
Zderzenie to miało też wpływ na teraźniejszą strefowość klimatyczną,
ponieważ właśnie wtedy nastąpiło odchylenie osi obrotu Ziemi.
Slide 3
Badanie dziejów Ziemi
Do prezentacji najważniejszych wydarzeń w dziejach Ziemi
skonstruowano tabelę stratygraficzną. Na górze tabeli znajdują się
najmłodsze ery, okresy lub epoki geologiczne. Każda następna era, epoka
lub okres jest starsza od poprzedzającej. Konstrukcja tabeli
stratygraficznych odnosi się do stanu rzeczywistego. W naturze
najczęściej na powierzchni (na górze) są skały najmłodsze. Im głębiej,
tym skały są starsze. Granice między erami, okresami
i epokami geologicznymi zostały wyznaczone przez szczególne
wydarzenia w rozwoju skorupy ziemskiej lub życia na Ziemi. Najczęściej
były to ruchy górotwórcze oraz pojawienie się lub wymarcie
charakterystycznych organizmów roślinnych i zwierzęcych.
Slide 4
Badanie dziejów Ziemi
Uproszczona tabela stratygraficzna
* Wg podziału z 2006 r.
Slide 5
Prekambr – „w pigułce”
- nieformalna jednostka geochronologiczna w dziejach Ziemi;
- obejmuje okres od powstania Ziemi do ok. 570 mln lat temu;
- powstanie litosfery, atmosfery, hydrosfery;
- pod koniec prekambru następuje połączenie wszystkich większych
lądów w pierwszy superkontynent – PANGEĘ I;
- stąd pochodzą pierwsze ślady organizmów żywych.
Slide 6
Prekambr – skorupa ziemska
Pierwotna skorupa ziemska miała zaledwie
kilka kilometrów grubości i składała się
jedynie ze skał magmowych. Ulegała ona
ciągłemu przetapianiu. W wyniku niszczenia
pierwotnej skorupy oraz pojawienia się
hydrosfery powstały pierwsze skały
okruchowe. Doprowadziło
to do powstania pierwszych
mikrokontynentów, do których później
przyrastały młodsze fragmenty.
W wyniku ruchów płyt litosfery pod
koniec prekambru, doszło
do połączenia wszystkich bloków
kontynentalnych w jeden
superkontynent – PANGEĘ I.
Prekambr obejmuje blisko 85%
dziejów Ziemi. Pomimo, że jest
jednostką nieformalną, to
powszechnie jest stosowany
w fachowej literaturze.
Kolor ciemnoróżowy przedstawia skały prekambryjskie na powierzchni,
jasnoróżowy – pod przykryciem skał młodszych.
Slide 7
Paleozoik – „w pigułce”
- era trwająca od ok. 570 do ok. 230 mln lat temu;
- dzieli się na 6 okresów: kambr, ordowik, sylur, dewon, karbon, perm;
- w erze tej wystąpiły dwie wielkie orogenezy: orogeneza kaledońska
i orogeneza hercyńska;
- na półkuli południowej pod koniec ery wystąpiło wielkie zlodowacenie;
- ewolucja świata roślin: od pierwotnych glonów do roślin
nagonasiennych;
- faunę paleozoiku tworzyły wszystkie znane obecnie typy zwierząt.
Slide 8
Kambr – skorupa ziemska
Na Ziemi utworzył się jeden główny
kontynent – Gondwana , który był
otoczony kilkoma mniejszymi Laurencją, Syberią i Baltiką.
Klimat był ciepły, a życie organiczne
toczyło się wyłącznie w morzach.
Stopniowo wzrastający poziom mórz
doprowadził do zalewania niżej
położonych części lądu, a to sprzyjało
rozwojowi nowych form życia.
W Polsce skały kambryjskie występują
na powierzchni w Górach
Świętokrzyskich i Sudetach.
- pierwszy okres ery paleozoicznej;
- trwał około 54 milionów lat
(~ od 542,0 do ~ 488,3 mln lat temu).
Slide 9
Ordowik – skorupa ziemska
Położenie kontynentów nie uległo
dużym zmianom. Baltica była nadal
oddzielona od Laurencji Oceanem
Japetus. Gondwana przemieszczała się
stopniowo przez rejon bieguna
południowego, czego efektem był wielki
rozwój lądolodów na obszarze
dzisiejszej Sahary. W tym okresie miało
miejsce nasilenie orogenezy
kaledońskiej.
- drugi okres ery paleozoicznej;
- trwał około 45 milionów lat
(~ od 488,3 do ~ 443,7 mln lat temu).
Na terenie dzisiejszej Polski podczas
orogenezy kaledońskiej miały miejsce
dość intensywne ruchy górotwórcze
na terenie dzisiejszych
Gór Świętokrzyskich, gdzie doszło do
częściowych fałdowań
i wypiętrzania niektórych rejonów.
Slide 10
Sylur – skorupa ziemska
Pod koniec syluru następuje
- trzeci okres ery paleozoicznej;
połączenie Baltici i Laurencji,
- trwał ok. 28 milionów lat
w wyniku czego dochodzi do
(od ~ 443,7 do ~ 416,0 mln lat temu).
wydźwignięcia m.in.: Gór
Skandynawskich i części Appalachów.
Południowa Afryka nadal znajduje się na
biegunie południowym (rozwija się
lądolód).
Na innych kontynentach klimat jest bardzo
ciepły, często wręcz gorący. Wynika to z ich
położenia w strefie zwrotnikowej i
równikowej.
O klimacie tamtego okresu świadczą m.in.
ślady raf koralowych
(odnalezione między innymi na
bałtyckiej wyspie Gotlandia).
Slide 11
Kaledonidy
W wyniku fałdowania kaledońskiego (kambr – sylur) powstały góry zwane
kaledonidami . Zaliczamy do nich m.in.:
Europa - Góry Kaledońskie, Gramphiany i Góry Skandynawskie (3);
Ameryka Pn. - północno-wschodnia część Appalachów (4);
Azja - północny Tien-szan (5), Sajany (6), Ałtaj (7);
Australia - Wielkie Góry Wododziałowe (8).
(3)
(4)
(7)
(7)
(5)
(5)(6)
(8)
Slide 12
Dewon – skorupa ziemska
Głównymi blokami kontynentalnymi
istniejącymi w sylurze są:
euroamerykański, gondwański,
kazachski, chiński oraz syberyjski.
Największym zbiornikiem morskim
tamtego okresu jest Paleopacyfik
- odpowiednik dzisiejszego
Oceanu Spokojnego.
Dewon charakteryzuje się
ciepłym klimatem
z ochłodzeniem pod koniec
tego okresu.
- czwarty okres ery paleozoicznej;
- trwał około 57 milionów lat
(od ~ 416,0 do ~ 359,2 mln lat temu).
Slide 13
Karbon – skorupa ziemska
- piąty okres ery paleozoicznej;
- trwał ok. 60 milionów lat
(od ~ 359,2 do ~ 299,0 mln lat temu).
W okresie karbońskim ma miejsce
nasilenie orogenezy hercyńskiej.
W związku z tym następuje wielka
regresja (cofnięcie się) morza.
Typowymi utworami karbonu są
wapienie, oraz piaskowce i łupki ilaste
z pokładami węgla kamiennego.
W Polsce pokłady tego surowca znajdują
się w Górnośląskim, Dolnośląskim
i Lubelskim Zagłębiu Węglowym.
Na Gondwanie nadal rozwija się lądolód.
Slide 14
Perm – skorupa ziemska
W permie dochodzi do połączenia
- szósty i ostatni okres ery paleozoicznej;
kontynentu syberyjskiego
- trwający około 48 mln lat
z Euroameryką.
(od ~ 299,0 do ~ 251,0 mln lat temu).
Gondwana rozpoczyna swój dryf na
północ, w wyniku czego kończy się
zlodowacenie Antarktydy, pd. Afryki,
Australii, Indii i Ameryki Pd.
Prowadzi to do podwyższenia poziomu
oceanu światowego.
Pod koniec permu lądy tworzą jeden
olbrzymi superkontynent – Pangeę II.
Wielkość i rozległość kontynentu miała
olbrzymi wpływ na ówczesny klimat.
W strefie zwrotnikowej i w części
północnej Pangea jest terenem gorącym,
niemal pozbawionym opadów –
następuje pustynnienie.
Slide 15
Hercynidy
W wyniku fałdowania hercyńskiego (dewon - perm) powstały góry zwane
hercynidami. Zaliczamy do nich m.in.:
Europa: Sudety (1), G. Świętokrzyskie (2), Harz, Wogezy, Ural, Masyw Czeski,
Masyw Centralny, Masyw Iberyjski;
Azja: Kunlun (3), Tien-szan (4), Wielki Czingan (5), G. Czerskiego (6);
Afryka: Atlas (7), G. Smocze (8), G. Przylądkowe (9);
Ameryka Pn.: Appalachy (10);
Australia: Wielkie Góry Wododziałowe (11).
6
10
34 3
7
89 8
5
11 2
11
Slide 16
Mezozoik – „w pigułce”
- era trwająca od ok. 230 do ok. 65 mln lat temu;
- dzieli się na 3 okresy: trias, jura i kreda;
- era rozpoczyna się od wielkiego wymierania
i kończy zagładą dinozaurów;
- pod koniec ery początek orogenezy alpejskiej;
- następują intensywne ruchy płyt tektonicznych, które powodują
rozdzielenie się powstałej w permie Pangei II;
- rozpoczyna się formowanie Pacyfiku, Atlantyku i Oceanu Indyjskiego;
- ewolucja świata roślin: pod koniec mezozoiku pojawiają się rośliny
kwiatowe;
- fauna: epoka dinozaurów, pojawiają się prymitywne ssaki i ptaki.
Slide 17
Trias – skorupa ziemska
Na początku ery mezozoicznej wszystkie
większe bloki kontynentalne były
połączone w jeden superkontynet
Pangeę II.
Pod koniec triasu na kontynencie
zaczęły zaznaczać się strefy ryftowe
zapowiadające jego rozpad. Do
początkowego rozłamu doszło
w północnej części Gondwany. Wszędzie
panował klimat łagodny, ciepły lub
gorący. Na obszarach podbiegunowych
nie było pokrywy lodowej, natomiast
w głębi lądów rozciągały się pustynie.
- najstarszy okres ery mezozoicznej;
- trwał ok. 51 milionów lat
(od ~ 251 do ok. ~ 200 mln lat temu).
Laurazja
Ocean
Tetydy
Gondwana
Slide 18
Jura – skorupa ziemska
W jurze dochodzi do rozpadu Pangei II
na Gondwanę i Laurazję. Towarzyszą
temu zmiany położenia biegunów
magnetycznych planety.
Na skutek odłączenia się Ameryki Pd. od
Afryki oraz powolnego rozchodzenia się
Europy i Ameryki Pn. zaczyna tworzyć
się Ocean Atlantycki.
Europa leży w strefie bardzo ciepłego
klimatu i pokryta jest w większości
wodami płytkiego morza.
Ponadto odłączył się zupełnie fragment
australijsko- antarktyczny. Spowodowało
to stopniowy rozrost Oceanu
Indyjskiego.
- drugi okres ery mezozoicznej;
- trwała ok. 65 milionów lat
(od ~ 200 do ~ 145 mln lat temu).
Slide 19
Kreda – skorupa ziemska
- ostatni okres ery mezozoicznej,
W kredzie panuje klimat ciepły i dość
- trwający około 80 milionów lat
wilgotny. Nawet na biegunach
(od ~ 145,5 do ~ 65,5 mln lat temu).
temperatura przez większość część roku
nie spada poniżej zera.
Ma wówczas miejsce największa transgresja
morska (zalewy) – poziom oceanu był wyższy
od dzisiejszego o ponad 200 m.
Ameryka Pd., Afryka i Indie stają się
oddzielnymi kontynentami i stopniowo
oddalają się od siebie. Następuje otwieranie
się Oceanu Atlantyckiego
i Indyjskiego.
Slide 20
Kreda – fauna i flora
Kreda kończy się masowym wymieraniem
zwierząt. Giną m.in. amonity, belemnity,
mozazaury, plezjozaury, pterozaury oraz
wszystkie dinozaury oprócz ptaków.
Za najbardziej prawdopodobną przyczynę
uważa się zmiany klimatyczne spowodowane
uderzeniem meteorytu lub komety o średnicy
ok. 10 km. Dowodem na to jest krater
(o średnicy ok. 340 km) występujący na
obszarze Meksyku i pod wodami Zatoki
Meksykańskiej. Olbrzymi krater, z tego
okresu, odnaleziono również na dnie
Oceanu Indyjskiego. Przypuszcza się,
że uderzył tam bolid o średnicy ok. 40 km.
Slide 21
Kenozoik – „w pigułce”
- era trwająca od ok. 65 mln lat do dzisiaj;
- nadal trwają dyskusje nad podziałem kenozoiku, obecnie Międzynarodowa
Unia Nauk Geologicznych przyjęła podział na 3 okresy: paleogen, neogen
i czwartorzęd;
- nasilenie orogenezy alpejskiej;
- kontynenty i oceany osiągają dzisiejsze położenie i wielkość;
- wahania klimatyczne – od klimatu ciepłego i wilgotnego po zlodowacenia
na półkuli północnej;
- era określana mianem ery ssaków, owadów lub ery roślin kwiatowych (ze
względu na ich intensywny rozwój ewolucyjny).
Slide 22
Paleogen – skorupa ziemska
Następują duże zmiany w rozkładzie
kontynentów i mórz. Stopniowo rozszerza się
Oceany Atlantycki i Indyjski, zmniejsza
natomiast Oceany Tetydy i Spokojny.
Subkontynent indyjski (Dekan) zderza się
z Azją, a Australia odrywa się od Antarktydy.
Zbliżanie się Afryki do Europy powoduje
wypiętrzanie się łańcuchów górskich.
Rozkład kontynentów wpływa na aktywniejszą
cyrkulację wód oceanicznych, czego efektem
jest niewielkie ochłodzenie się klimatu.
Na Antarktydzie rozwinęła się pokrywa lodowa.
- pierwszy okres ery kenozoicznej;
- trwający około 42 milionów lat
(od ~ 65,5 do ~ 23 mln lat temu).
Slide 23
Neogen – skorupa ziemska
Następują silne fałdowania orogenez
alpejskiej – powoduje to wzmożoną
działalność wulkaniczną.
Ostateczne zamknięcie Oceanu Tetydy
kształtuje niewiele różniący się od
współczesnego rozkład oceanów
i kontynentów.
Powstaje Morze Śródziemne.
Klimat jest zbliżony do dzisiejszego,
jednak pod koniec następuje znaczne
ochłodzenie będące zapowiedzią
nadchodzącej epoki
lodowcowej.
- drugi okres ery kenozoicznej;
- trwający około 21,5 milionów lat
(od ~ 23 do ~ 2,6 mln lat temu).
Slide 24
- najmłodszy okres ery kenozoicznej;
- rozpoczął się 2,558 mln lat temu i trwa do dziś;
- dzieli się na:
holocen (od 11 700 lat temu do dziś),
plejstocen (od 2 588 000 do 11 700 lat temu).
Czwartorzęd
W początku czwartorzędu
ze świata zwierzęcego
wyodrębnia się człowiek
rozumny (Homo sapiens).
Slide 25
Czwartorzęd/plejstocen
– skorupa ziemska
Plejstocen nazywany również epoką
lodowcową. Olbrzymie lodowce
kontynentalne (lądolody) pokrywają
wielką część Europy (łącznie z Polską),
zachodnią Syberię, Amerykę Północną,
Grenlandię, Tybet, Ziemię Ognistą,
Argentynę, Tasmanię.
Klimat często ulega zmianom,
ochłodzeniom towarzyszy powstawanie,
okresom ociepleń towarzyszy topnienie
lądolodów (całkowite lub częściowe).
Slide 26
Epoka, która rozpoczyna się z końcem
ostatniego zlodowacenia
plejstoceńskiego. Wczesny holocen
cechuje się nawrotami zimna
(konsekwencja zanikających
lądolodów). Środkowy holocen to
najcieplejszy okres tej epoki. Natomiast
w latach 1300 - 1950 mamy do czynienia
z tzw. małą epoką lodowcową.
Zanik lądolodu spowodował odciążenie
litosfery oraz powstanie
i rozwój Bałtyku.
Czwartorzęd/holocen
– skorupa ziemska
Slide 27
W holocenie obserwuje się wyraźną
strefowość klimatyczno-roślinną. Duże
znaczenie ma również odległość od
oceanów.
Czwartorzęd/holocen
– skorupa ziemska
Współczesna strefowość klimatyczno-roślinna.
Slide 28
Człowiek w dużej mierze kształtuje
środowisko przyrodnicze. Wycina
drzewa, zabija zwierzęta, reguluje
rzeki… Jednak siły natury wciąż
wymykają się mu z pod kontroli. Są
takie nad którymi nie jest w stanie
zapanować. Kontynenty nadal się
przemieszczają, powstają nowe góry,
wybuchają wulkany, trzęsie się
ziemia… Za miliony lat
prawdopodobnie ludzi nie będzie,
a Ziemia… da sobie radę bez nas!!!
Czwartorzęd/holocen
– skorupa ziemska
Slide 29
http://pl.wikipedia.org/wiki
http://images.google.pl
http://www.rzygacz.webd.pl/index.php?id=21,509,0,0,1,0
http://www.bryk.pl/teksty/liceum/geografia/geografia_fizyczna/10935charakterystyka_dziej%C3%B3w_ziemi_i_sposoby_ich_odtwarzania.html
http://www.pgi.gov.pl/muzeum/wystawy/historia_w_kamieniu/index.html
http://www.fip.elbi.pl/pdf/izotopowe_skale_czasu.pdf
http://www.bgastronomy.com/index.php?id=553&cat=5
http://www.dinozatorland.pl/modul_dzzie.php?mod=dzizie
http://portalwiedzy.onet.pl
http://www.zaurolandia.pl/intro.php
http://www.ib-pan.krakow.pl/albumy/wyst-paleo/index.htm
http://wyborcza.pl/1,76842,4908956.html
http://dzeju2.webpark.pl/Geo/prace/ziemia2/hist%2Bziemi2.htm
http://www.focus.pl/foto/galeria/krete-sciezki-zielonej-rewolucji/zdjecie/c8dcfcb211/
http://www.garnek.pl/amonit/1052543/krab-portunus-oligocenicus-pauca
Slide 2
Około 4,6 mld lat temu ogromna
chmura
wirujących
gazów
i pyłów zagęściła się tworząc
Układ Słoneczny. Na początku
planety krążące wokół Słońca
były tylko ziarnami pyłu, które
zderzając się ze sobą tworzyły coraz
większe obiekty.
Przypuszcza się, że co najmniej dwie planety powstały w odległości
150 mln km od Słońca. Były to Ziemia i Thea – planeta wielkości Marsa.
Dowody wskazują na to, że gdy obie planety zaczęły rosnąć odległość
między nimi zaczęła maleć. I tak, 34 mln lat po uformowaniu się Ziemi,
Thea zderzyła się z Ziemią. W wyniku tej kolizji Thea rozpadła się – część
jej materii została pochłonięta przez Ziemię, a część – w postaci pyłu
i gazu – zaczęła krążyć wokół Ziemi. Z tej materii powstał nasz Księżyc.
Zderzenie to miało też wpływ na teraźniejszą strefowość klimatyczną,
ponieważ właśnie wtedy nastąpiło odchylenie osi obrotu Ziemi.
Slide 3
Badanie dziejów Ziemi
Do prezentacji najważniejszych wydarzeń w dziejach Ziemi
skonstruowano tabelę stratygraficzną. Na górze tabeli znajdują się
najmłodsze ery, okresy lub epoki geologiczne. Każda następna era, epoka
lub okres jest starsza od poprzedzającej. Konstrukcja tabeli
stratygraficznych odnosi się do stanu rzeczywistego. W naturze
najczęściej na powierzchni (na górze) są skały najmłodsze. Im głębiej,
tym skały są starsze. Granice między erami, okresami
i epokami geologicznymi zostały wyznaczone przez szczególne
wydarzenia w rozwoju skorupy ziemskiej lub życia na Ziemi. Najczęściej
były to ruchy górotwórcze oraz pojawienie się lub wymarcie
charakterystycznych organizmów roślinnych i zwierzęcych.
Slide 4
Badanie dziejów Ziemi
Uproszczona tabela stratygraficzna
* Wg podziału z 2006 r.
Slide 5
Prekambr – „w pigułce”
- nieformalna jednostka geochronologiczna w dziejach Ziemi;
- obejmuje okres od powstania Ziemi do ok. 570 mln lat temu;
- powstanie litosfery, atmosfery, hydrosfery;
- pod koniec prekambru następuje połączenie wszystkich większych
lądów w pierwszy superkontynent – PANGEĘ I;
- stąd pochodzą pierwsze ślady organizmów żywych.
Slide 6
Prekambr – skorupa ziemska
Pierwotna skorupa ziemska miała zaledwie
kilka kilometrów grubości i składała się
jedynie ze skał magmowych. Ulegała ona
ciągłemu przetapianiu. W wyniku niszczenia
pierwotnej skorupy oraz pojawienia się
hydrosfery powstały pierwsze skały
okruchowe. Doprowadziło
to do powstania pierwszych
mikrokontynentów, do których później
przyrastały młodsze fragmenty.
W wyniku ruchów płyt litosfery pod
koniec prekambru, doszło
do połączenia wszystkich bloków
kontynentalnych w jeden
superkontynent – PANGEĘ I.
Prekambr obejmuje blisko 85%
dziejów Ziemi. Pomimo, że jest
jednostką nieformalną, to
powszechnie jest stosowany
w fachowej literaturze.
Kolor ciemnoróżowy przedstawia skały prekambryjskie na powierzchni,
jasnoróżowy – pod przykryciem skał młodszych.
Slide 7
Paleozoik – „w pigułce”
- era trwająca od ok. 570 do ok. 230 mln lat temu;
- dzieli się na 6 okresów: kambr, ordowik, sylur, dewon, karbon, perm;
- w erze tej wystąpiły dwie wielkie orogenezy: orogeneza kaledońska
i orogeneza hercyńska;
- na półkuli południowej pod koniec ery wystąpiło wielkie zlodowacenie;
- ewolucja świata roślin: od pierwotnych glonów do roślin
nagonasiennych;
- faunę paleozoiku tworzyły wszystkie znane obecnie typy zwierząt.
Slide 8
Kambr – skorupa ziemska
Na Ziemi utworzył się jeden główny
kontynent – Gondwana , który był
otoczony kilkoma mniejszymi Laurencją, Syberią i Baltiką.
Klimat był ciepły, a życie organiczne
toczyło się wyłącznie w morzach.
Stopniowo wzrastający poziom mórz
doprowadził do zalewania niżej
położonych części lądu, a to sprzyjało
rozwojowi nowych form życia.
W Polsce skały kambryjskie występują
na powierzchni w Górach
Świętokrzyskich i Sudetach.
- pierwszy okres ery paleozoicznej;
- trwał około 54 milionów lat
(~ od 542,0 do ~ 488,3 mln lat temu).
Slide 9
Ordowik – skorupa ziemska
Położenie kontynentów nie uległo
dużym zmianom. Baltica była nadal
oddzielona od Laurencji Oceanem
Japetus. Gondwana przemieszczała się
stopniowo przez rejon bieguna
południowego, czego efektem był wielki
rozwój lądolodów na obszarze
dzisiejszej Sahary. W tym okresie miało
miejsce nasilenie orogenezy
kaledońskiej.
- drugi okres ery paleozoicznej;
- trwał około 45 milionów lat
(~ od 488,3 do ~ 443,7 mln lat temu).
Na terenie dzisiejszej Polski podczas
orogenezy kaledońskiej miały miejsce
dość intensywne ruchy górotwórcze
na terenie dzisiejszych
Gór Świętokrzyskich, gdzie doszło do
częściowych fałdowań
i wypiętrzania niektórych rejonów.
Slide 10
Sylur – skorupa ziemska
Pod koniec syluru następuje
- trzeci okres ery paleozoicznej;
połączenie Baltici i Laurencji,
- trwał ok. 28 milionów lat
w wyniku czego dochodzi do
(od ~ 443,7 do ~ 416,0 mln lat temu).
wydźwignięcia m.in.: Gór
Skandynawskich i części Appalachów.
Południowa Afryka nadal znajduje się na
biegunie południowym (rozwija się
lądolód).
Na innych kontynentach klimat jest bardzo
ciepły, często wręcz gorący. Wynika to z ich
położenia w strefie zwrotnikowej i
równikowej.
O klimacie tamtego okresu świadczą m.in.
ślady raf koralowych
(odnalezione między innymi na
bałtyckiej wyspie Gotlandia).
Slide 11
Kaledonidy
W wyniku fałdowania kaledońskiego (kambr – sylur) powstały góry zwane
kaledonidami . Zaliczamy do nich m.in.:
Europa - Góry Kaledońskie, Gramphiany i Góry Skandynawskie (3);
Ameryka Pn. - północno-wschodnia część Appalachów (4);
Azja - północny Tien-szan (5), Sajany (6), Ałtaj (7);
Australia - Wielkie Góry Wododziałowe (8).
(3)
(4)
(7)
(7)
(5)
(5)(6)
(8)
Slide 12
Dewon – skorupa ziemska
Głównymi blokami kontynentalnymi
istniejącymi w sylurze są:
euroamerykański, gondwański,
kazachski, chiński oraz syberyjski.
Największym zbiornikiem morskim
tamtego okresu jest Paleopacyfik
- odpowiednik dzisiejszego
Oceanu Spokojnego.
Dewon charakteryzuje się
ciepłym klimatem
z ochłodzeniem pod koniec
tego okresu.
- czwarty okres ery paleozoicznej;
- trwał około 57 milionów lat
(od ~ 416,0 do ~ 359,2 mln lat temu).
Slide 13
Karbon – skorupa ziemska
- piąty okres ery paleozoicznej;
- trwał ok. 60 milionów lat
(od ~ 359,2 do ~ 299,0 mln lat temu).
W okresie karbońskim ma miejsce
nasilenie orogenezy hercyńskiej.
W związku z tym następuje wielka
regresja (cofnięcie się) morza.
Typowymi utworami karbonu są
wapienie, oraz piaskowce i łupki ilaste
z pokładami węgla kamiennego.
W Polsce pokłady tego surowca znajdują
się w Górnośląskim, Dolnośląskim
i Lubelskim Zagłębiu Węglowym.
Na Gondwanie nadal rozwija się lądolód.
Slide 14
Perm – skorupa ziemska
W permie dochodzi do połączenia
- szósty i ostatni okres ery paleozoicznej;
kontynentu syberyjskiego
- trwający około 48 mln lat
z Euroameryką.
(od ~ 299,0 do ~ 251,0 mln lat temu).
Gondwana rozpoczyna swój dryf na
północ, w wyniku czego kończy się
zlodowacenie Antarktydy, pd. Afryki,
Australii, Indii i Ameryki Pd.
Prowadzi to do podwyższenia poziomu
oceanu światowego.
Pod koniec permu lądy tworzą jeden
olbrzymi superkontynent – Pangeę II.
Wielkość i rozległość kontynentu miała
olbrzymi wpływ na ówczesny klimat.
W strefie zwrotnikowej i w części
północnej Pangea jest terenem gorącym,
niemal pozbawionym opadów –
następuje pustynnienie.
Slide 15
Hercynidy
W wyniku fałdowania hercyńskiego (dewon - perm) powstały góry zwane
hercynidami. Zaliczamy do nich m.in.:
Europa: Sudety (1), G. Świętokrzyskie (2), Harz, Wogezy, Ural, Masyw Czeski,
Masyw Centralny, Masyw Iberyjski;
Azja: Kunlun (3), Tien-szan (4), Wielki Czingan (5), G. Czerskiego (6);
Afryka: Atlas (7), G. Smocze (8), G. Przylądkowe (9);
Ameryka Pn.: Appalachy (10);
Australia: Wielkie Góry Wododziałowe (11).
6
10
34 3
7
89 8
5
11 2
11
Slide 16
Mezozoik – „w pigułce”
- era trwająca od ok. 230 do ok. 65 mln lat temu;
- dzieli się na 3 okresy: trias, jura i kreda;
- era rozpoczyna się od wielkiego wymierania
i kończy zagładą dinozaurów;
- pod koniec ery początek orogenezy alpejskiej;
- następują intensywne ruchy płyt tektonicznych, które powodują
rozdzielenie się powstałej w permie Pangei II;
- rozpoczyna się formowanie Pacyfiku, Atlantyku i Oceanu Indyjskiego;
- ewolucja świata roślin: pod koniec mezozoiku pojawiają się rośliny
kwiatowe;
- fauna: epoka dinozaurów, pojawiają się prymitywne ssaki i ptaki.
Slide 17
Trias – skorupa ziemska
Na początku ery mezozoicznej wszystkie
większe bloki kontynentalne były
połączone w jeden superkontynet
Pangeę II.
Pod koniec triasu na kontynencie
zaczęły zaznaczać się strefy ryftowe
zapowiadające jego rozpad. Do
początkowego rozłamu doszło
w północnej części Gondwany. Wszędzie
panował klimat łagodny, ciepły lub
gorący. Na obszarach podbiegunowych
nie było pokrywy lodowej, natomiast
w głębi lądów rozciągały się pustynie.
- najstarszy okres ery mezozoicznej;
- trwał ok. 51 milionów lat
(od ~ 251 do ok. ~ 200 mln lat temu).
Laurazja
Ocean
Tetydy
Gondwana
Slide 18
Jura – skorupa ziemska
W jurze dochodzi do rozpadu Pangei II
na Gondwanę i Laurazję. Towarzyszą
temu zmiany położenia biegunów
magnetycznych planety.
Na skutek odłączenia się Ameryki Pd. od
Afryki oraz powolnego rozchodzenia się
Europy i Ameryki Pn. zaczyna tworzyć
się Ocean Atlantycki.
Europa leży w strefie bardzo ciepłego
klimatu i pokryta jest w większości
wodami płytkiego morza.
Ponadto odłączył się zupełnie fragment
australijsko- antarktyczny. Spowodowało
to stopniowy rozrost Oceanu
Indyjskiego.
- drugi okres ery mezozoicznej;
- trwała ok. 65 milionów lat
(od ~ 200 do ~ 145 mln lat temu).
Slide 19
Kreda – skorupa ziemska
- ostatni okres ery mezozoicznej,
W kredzie panuje klimat ciepły i dość
- trwający około 80 milionów lat
wilgotny. Nawet na biegunach
(od ~ 145,5 do ~ 65,5 mln lat temu).
temperatura przez większość część roku
nie spada poniżej zera.
Ma wówczas miejsce największa transgresja
morska (zalewy) – poziom oceanu był wyższy
od dzisiejszego o ponad 200 m.
Ameryka Pd., Afryka i Indie stają się
oddzielnymi kontynentami i stopniowo
oddalają się od siebie. Następuje otwieranie
się Oceanu Atlantyckiego
i Indyjskiego.
Slide 20
Kreda – fauna i flora
Kreda kończy się masowym wymieraniem
zwierząt. Giną m.in. amonity, belemnity,
mozazaury, plezjozaury, pterozaury oraz
wszystkie dinozaury oprócz ptaków.
Za najbardziej prawdopodobną przyczynę
uważa się zmiany klimatyczne spowodowane
uderzeniem meteorytu lub komety o średnicy
ok. 10 km. Dowodem na to jest krater
(o średnicy ok. 340 km) występujący na
obszarze Meksyku i pod wodami Zatoki
Meksykańskiej. Olbrzymi krater, z tego
okresu, odnaleziono również na dnie
Oceanu Indyjskiego. Przypuszcza się,
że uderzył tam bolid o średnicy ok. 40 km.
Slide 21
Kenozoik – „w pigułce”
- era trwająca od ok. 65 mln lat do dzisiaj;
- nadal trwają dyskusje nad podziałem kenozoiku, obecnie Międzynarodowa
Unia Nauk Geologicznych przyjęła podział na 3 okresy: paleogen, neogen
i czwartorzęd;
- nasilenie orogenezy alpejskiej;
- kontynenty i oceany osiągają dzisiejsze położenie i wielkość;
- wahania klimatyczne – od klimatu ciepłego i wilgotnego po zlodowacenia
na półkuli północnej;
- era określana mianem ery ssaków, owadów lub ery roślin kwiatowych (ze
względu na ich intensywny rozwój ewolucyjny).
Slide 22
Paleogen – skorupa ziemska
Następują duże zmiany w rozkładzie
kontynentów i mórz. Stopniowo rozszerza się
Oceany Atlantycki i Indyjski, zmniejsza
natomiast Oceany Tetydy i Spokojny.
Subkontynent indyjski (Dekan) zderza się
z Azją, a Australia odrywa się od Antarktydy.
Zbliżanie się Afryki do Europy powoduje
wypiętrzanie się łańcuchów górskich.
Rozkład kontynentów wpływa na aktywniejszą
cyrkulację wód oceanicznych, czego efektem
jest niewielkie ochłodzenie się klimatu.
Na Antarktydzie rozwinęła się pokrywa lodowa.
- pierwszy okres ery kenozoicznej;
- trwający około 42 milionów lat
(od ~ 65,5 do ~ 23 mln lat temu).
Slide 23
Neogen – skorupa ziemska
Następują silne fałdowania orogenez
alpejskiej – powoduje to wzmożoną
działalność wulkaniczną.
Ostateczne zamknięcie Oceanu Tetydy
kształtuje niewiele różniący się od
współczesnego rozkład oceanów
i kontynentów.
Powstaje Morze Śródziemne.
Klimat jest zbliżony do dzisiejszego,
jednak pod koniec następuje znaczne
ochłodzenie będące zapowiedzią
nadchodzącej epoki
lodowcowej.
- drugi okres ery kenozoicznej;
- trwający około 21,5 milionów lat
(od ~ 23 do ~ 2,6 mln lat temu).
Slide 24
- najmłodszy okres ery kenozoicznej;
- rozpoczął się 2,558 mln lat temu i trwa do dziś;
- dzieli się na:
holocen (od 11 700 lat temu do dziś),
plejstocen (od 2 588 000 do 11 700 lat temu).
Czwartorzęd
W początku czwartorzędu
ze świata zwierzęcego
wyodrębnia się człowiek
rozumny (Homo sapiens).
Slide 25
Czwartorzęd/plejstocen
– skorupa ziemska
Plejstocen nazywany również epoką
lodowcową. Olbrzymie lodowce
kontynentalne (lądolody) pokrywają
wielką część Europy (łącznie z Polską),
zachodnią Syberię, Amerykę Północną,
Grenlandię, Tybet, Ziemię Ognistą,
Argentynę, Tasmanię.
Klimat często ulega zmianom,
ochłodzeniom towarzyszy powstawanie,
okresom ociepleń towarzyszy topnienie
lądolodów (całkowite lub częściowe).
Slide 26
Epoka, która rozpoczyna się z końcem
ostatniego zlodowacenia
plejstoceńskiego. Wczesny holocen
cechuje się nawrotami zimna
(konsekwencja zanikających
lądolodów). Środkowy holocen to
najcieplejszy okres tej epoki. Natomiast
w latach 1300 - 1950 mamy do czynienia
z tzw. małą epoką lodowcową.
Zanik lądolodu spowodował odciążenie
litosfery oraz powstanie
i rozwój Bałtyku.
Czwartorzęd/holocen
– skorupa ziemska
Slide 27
W holocenie obserwuje się wyraźną
strefowość klimatyczno-roślinną. Duże
znaczenie ma również odległość od
oceanów.
Czwartorzęd/holocen
– skorupa ziemska
Współczesna strefowość klimatyczno-roślinna.
Slide 28
Człowiek w dużej mierze kształtuje
środowisko przyrodnicze. Wycina
drzewa, zabija zwierzęta, reguluje
rzeki… Jednak siły natury wciąż
wymykają się mu z pod kontroli. Są
takie nad którymi nie jest w stanie
zapanować. Kontynenty nadal się
przemieszczają, powstają nowe góry,
wybuchają wulkany, trzęsie się
ziemia… Za miliony lat
prawdopodobnie ludzi nie będzie,
a Ziemia… da sobie radę bez nas!!!
Czwartorzęd/holocen
– skorupa ziemska
Slide 29
http://pl.wikipedia.org/wiki
http://images.google.pl
http://www.rzygacz.webd.pl/index.php?id=21,509,0,0,1,0
http://www.bryk.pl/teksty/liceum/geografia/geografia_fizyczna/10935charakterystyka_dziej%C3%B3w_ziemi_i_sposoby_ich_odtwarzania.html
http://www.pgi.gov.pl/muzeum/wystawy/historia_w_kamieniu/index.html
http://www.fip.elbi.pl/pdf/izotopowe_skale_czasu.pdf
http://www.bgastronomy.com/index.php?id=553&cat=5
http://www.dinozatorland.pl/modul_dzzie.php?mod=dzizie
http://portalwiedzy.onet.pl
http://www.zaurolandia.pl/intro.php
http://www.ib-pan.krakow.pl/albumy/wyst-paleo/index.htm
http://wyborcza.pl/1,76842,4908956.html
http://dzeju2.webpark.pl/Geo/prace/ziemia2/hist%2Bziemi2.htm
http://www.focus.pl/foto/galeria/krete-sciezki-zielonej-rewolucji/zdjecie/c8dcfcb211/
http://www.garnek.pl/amonit/1052543/krab-portunus-oligocenicus-pauca