Transcript pps
Slide 1
Chương I
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
I. CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
1. VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC VÀ SỰ ĐỐI LẬP GIỮA CNDV VÀ CNDT
Vấn đề cơ bản của triết học
“Vấn đề cơ bản lớn của mọi triết học, đặc biệt là của triết học hiện đại, là
vấn đề quan hệ giữa tư duy với tồn tại”
(Karl.Marx và Ph. Engels, Toàn tập, NXB. CTQG, HN, 1995, t.21, tr.403)
Hai mặt của vấn đề cơ bản của triết học:
- Vật chất và ý thức: cái nào có trước, cái nào quyết định cái nào.
- Ý thức của con người: có thể nhận thức được thế giới hay không.
Ý nghĩa của VĐCB của triết học
Slide 2
Chương I
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
1. VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC VÀ SỰ ĐỐI LẬP GIỮA
CNDV VÀ CNDT
Sự đối lập giữa hai quan điểm duy vật và duy tâm trong
việc giải quyết vấn đề cơ bản của triết học
Slide 3
Chương I
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
1. VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC VÀ SỰ ĐỐI LẬP GIỮA
CNDV VÀ CNDT
Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm
Vai trò của chủ nghĩa duy vật
Slide 4
Chương I
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
2.CÁC HÌNH THỨC CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT TRONG LỊCH
SỬ
- Chủ nghĩa duy vật chất phác
- Chủ nghĩa duy vật siêu hình
- Chủ nghĩa duy vật biện chứng
Slide 5
Chương I
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ MỐI
QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
1.VẬT CHẤT
-
Phạm trù vật chất
-
+ Quan niệm của CNDV trước Mác
Slide 6
Chương I
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
-
Phạm trù vật chất
-
Định nghĩa vật chất của Lênin:
-
Vật chất là một phạm trù triết
học dùng để chỉ thực tại khách
quan, được đem lại cho con
người trong cảm giác, được cảm
giác của chúng ta chép lại, chụp
lại, phản ánh và tồn tại không lệ
thuộc vào cảm giác
Slide 7
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
-
Phạm trù vật chất
-
Nội dung cơ bản:
- Vật chất là một phạm trù triết học
-
- Vật chất được đem lại cho con người trong cảm giác,
-
được cảm giác chép lại, chụp lại, phản ánh…
-
- Cảm giác, ý thức chỉ là sự phản ánh của vật chất
Slide 8
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
-
Phạm trù vật chất
Ý nghĩa phương pháp luận:
- Định nghĩa đã chống lại quan điểm duy tâm đã phủ nhận
sự tồn tại khách quan của vật chất;
khắc phục những hạn chế của CNDV siêu hình
đồng nhất vật chất với vật thể
- Định nghĩa vật chất cho phép hiểu vật chất về mặt xã
hội là tồn tại xã hội
- Định nghĩa đã mở đường cho các khoa học cụ thể tiếp
tục phát triển: khám phá, tìm ra những dạng mới của
vật chất
Slide 9
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
Tồn tại là tiền đề sự thống nhất của thế giới
? Tồn tại.
? Thế giới tồn tại hay không tồn tại.
? Bản chất của tồn tại.
Phải thừa nhận sự tồn tại của thế giới mới có thể nhận thức
được thế giới.
Thế giới vật chất và thế giới tinh thần ý thức.
Slide 10
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
Quan điểm của CNDV
VẬT CHẤT TỒN TẠI VÀ VẬN ĐỘNG VÔ CÙNG VÔ TẬN TRONG KHÔNG GIAN VÀ
VĨNH VIỄN TRONG THỜI GIAN.
Vật chất và vận động
Khái niệm: vận động là phạm trù triết học, bao gồm mọi sự biến đổi nói
chung
"Vận động, hiểu theo nghĩa chung nhất (..) bao gồm tất cả mọi sự thay
đổi và mọi qúa trình diễn ra trong vũ trụ, kể từ sự thay đổi vị trí đơn
giản cho đến tư duy".
(K.Marx-Ph. Engels, Toàn tập, NXB.CTQG, HN, 1994, t.20, tr,519)
Slide 11
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
Vật chất và vận động
Đặc điểm: là phương thức tồn tại, thuộc tính của vật chất, tự thân vận
động, được bảo toàn về cả mặt lượng lẫn mặt chất.
Các hình thức vận động cơ bản của vật chất:
Cơ học: di chuyển vị trí trong không gian.
Vật lý: các phân tử, hạt, qúa trình nhiệt, điện.
Hóa học: các nguyên tử, hóa hợp và phân giải.
Sinh học: trao đổi chất cơ thể-môi trường.
Xã hội: các qúa trình, hiện tượng xã hội.
Slide 12
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
Không gian và thời gian
Là những phạm trù triết học, đặc trưng cho phương thức tồn
tại của vật chất.
Không gian: quảng tính, kích thước chiếm chỗ của vật (to,
nhỏ, dày, mỏng), có tính 3 chiều.
Thời gian: độ dài tồn tại, mức độ diễn biến (lâu, mau, nhanh,
chậm), có tính 2 chiều.
Slide 13
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Tính thống nhất vật chất của thế giới
Theo Ăngghen: Chỉ có một thế giới duy nhất và thống nhất
là thế giới vật chất; thế giới thống nhất ở tính vật chất
- Nội dung tính thống nhất vật chất của thế giới:
+ Chỉ có một thế giới duy nhất và thống nhất là thế giới
vật chất: thế giới vật chất tồn tại khách quan có trước ý
thức là cơ sở tạo nên tính thống nhất
Slide 14
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Tính thống nhất vật chất của thế giới
+ Thế giới vật chất tồn tại dưới những dạng cụ thể, đa
dạng nhưng đều là những dạng cụ thể của vật chất, có
nguồn gốc vật chất
+ Thế giới vật chất tồn tại vĩnh viễn, vô tận, vô hạn chỉ có
quá trình vật chất đang biến đổi, chuyển hoá lẫn nhau
+ Mỗi lĩnh vực của thế giới vật chất đều có quy luật đặc
thù, song mọi sự vật của thế giới vật chất luôn vận động
theo những quy chung
- Cơ sở khoa học: các thành tựu của khoa học tự nhiên…
Slide 15
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Tính thống nhất vật chất của thế giới
Ý nghĩa phương pháp luận:
Slide 16
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
2. Ý THỨC
Khái niệm:Ý thức là sự phản ánh thế giới khách quan vào
trong bộ óc người
Nguồn gốc của ý thức
-
-
Nguồn gốc tự nhiên:
Bộ óc người
Thế giới khách quan tác động lên bộ óc
- Nguồn gốc xã hội: Lao động
Ngôn ngữ
Slide 17
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
2. Ý THỨC
Bản chất và kết cấu của ý thức
Bản chất của ý thức:
- Ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan
+ Ý thức phản ánh sáng tạo lại hiện thực khách quan theo nhu cầu của
thực tiễn. Tính sáng tạo của ý thức thể hiện:
. Ý thức có khả năng phản ánh chọn lọc hiện thực khách quan
. Trên cơ sở những tri thức đã có về sự vật
ý thức có thể sáng tạo ra những tri thức mới về sự vật,
ý thức có thể dự báo xu hướng vận động của sự vật trong tương
lai
. Quá trình phản ánh của ý thức: mô hình hoá khách thể dưới dạng
hiình ảnh tinh thần
Slide 18
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
2. Ý THỨC
Bản chất và kết cấu của ý thức
Bản chất của ý thức:
+ Ý thức con người luôn mang bản chất xã hội
+ Ý thức con người luôn phản ánh thế giới một cách năng
động
Slide 19
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
2. Ý THỨC
Bản chất và kết cấu của ý thức
Kết cấu của ý thức:
Ý thức cá nhân và ý thức xã hội
Tri thức, tình cảm, niềm tin, ý chí, lý trí…
Tự ý thức, tiềm thức, vô thức
Slide 20
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
3.MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Vai trò của vật chất đối với ý thức:
- Vật chất quyết định nội dung của ý thức; nội dung của ý
thức là sự phản ánh đối với vật chất
- Vật chất quyết định sự biến đổi, phát triển của ý thức; sự
biến đổi của ý thức là sự phản ánh sự biến đổi của ý thức
- Vật chất quyết định khả năng phản ánh sáng tạo của ý
thức
- Vật chất là nhân tố quyết định phát huy tính năng động
sáng tạo của ý thức trong hoạt động thực tiễn
Slide 21
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
3.MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Vai trò của ý thức đối với vật chất:
-
-
Tác dụng phản ánh thế giới khách quan: qua phản ánh thế giới xung
quanh, con người luôn hành động có ý thức, ý thức được hậu quả của
hành vi của mình
Tác dụng cải biến sáng tạo thế giới khách quan: thông quan hoạt động
thực tiễn, con người đề ra kế hoạch, ý chí, biện pháp để thực hiện kế
hoạch
Ý thức là cơ sở cho hoạt động cải biến giới tự nhiên và xã hội
Nếu (ý thức) nhận thức đúng, hành động sẽ đúng theo quy luật
khách quan và ngược lại
Slide 22
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
3.MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Vai trò của ý thức đối với vật chất:
Giới hạn và điều kiện tác dụng năng động sáng tạo của ý thức trong hoạt động
thực tiễn
Hoạt động cải tạo tự nhiên, xã hội của con người chỉ có hiệu quả khi chủ
thể hoạt đông có tri thức; có ý chí quyết tâm, có niềm tin, nghị lực vươn
lên
Điều kiện phát huy tác dụng:
+ Phụ thuộc vào mức độ phản ánh đúng đắn hiện thực của ý thức
+ Phụ thuộc vào mức độ thâm nhập của ý thức vào quảng đại quần
chúng nhân dân
+ Phụ thuộc vào sự vận dụng ý thức có đúng đắn, sáng tạo, phù hợp với
thực tiễn hay không
+ Phụ thuộc voà những điều kiện vật chất, kỹ thuật, dân chủ của xã hội
Slide 23
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
3.MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Ý nghĩa phương pháp luận:
- Tôn trọng khách quan, nhận thức và hành động theo quy
luật khách quan
- Phát huy tính năng động chủ quan; phát huy vai trò của
tri thức khoa học và cách mạng trong hoạt động thực tiễn
- Kết hợp chặt chẽ giữa tôn trọng khách quan và phát huy
tính năng động chủ quan trong hoạt động thực tiễn
Chương I
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
I. CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
1. VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC VÀ SỰ ĐỐI LẬP GIỮA CNDV VÀ CNDT
Vấn đề cơ bản của triết học
“Vấn đề cơ bản lớn của mọi triết học, đặc biệt là của triết học hiện đại, là
vấn đề quan hệ giữa tư duy với tồn tại”
(Karl.Marx và Ph. Engels, Toàn tập, NXB. CTQG, HN, 1995, t.21, tr.403)
Hai mặt của vấn đề cơ bản của triết học:
- Vật chất và ý thức: cái nào có trước, cái nào quyết định cái nào.
- Ý thức của con người: có thể nhận thức được thế giới hay không.
Ý nghĩa của VĐCB của triết học
Slide 2
Chương I
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
1. VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC VÀ SỰ ĐỐI LẬP GIỮA
CNDV VÀ CNDT
Sự đối lập giữa hai quan điểm duy vật và duy tâm trong
việc giải quyết vấn đề cơ bản của triết học
Slide 3
Chương I
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
1. VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC VÀ SỰ ĐỐI LẬP GIỮA
CNDV VÀ CNDT
Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm
Vai trò của chủ nghĩa duy vật
Slide 4
Chương I
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
2.CÁC HÌNH THỨC CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT TRONG LỊCH
SỬ
- Chủ nghĩa duy vật chất phác
- Chủ nghĩa duy vật siêu hình
- Chủ nghĩa duy vật biện chứng
Slide 5
Chương I
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ MỐI
QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
1.VẬT CHẤT
-
Phạm trù vật chất
-
+ Quan niệm của CNDV trước Mác
Slide 6
Chương I
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
-
Phạm trù vật chất
-
Định nghĩa vật chất của Lênin:
-
Vật chất là một phạm trù triết
học dùng để chỉ thực tại khách
quan, được đem lại cho con
người trong cảm giác, được cảm
giác của chúng ta chép lại, chụp
lại, phản ánh và tồn tại không lệ
thuộc vào cảm giác
Slide 7
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
-
Phạm trù vật chất
-
Nội dung cơ bản:
- Vật chất là một phạm trù triết học
-
- Vật chất được đem lại cho con người trong cảm giác,
-
được cảm giác chép lại, chụp lại, phản ánh…
-
- Cảm giác, ý thức chỉ là sự phản ánh của vật chất
Slide 8
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
-
Phạm trù vật chất
Ý nghĩa phương pháp luận:
- Định nghĩa đã chống lại quan điểm duy tâm đã phủ nhận
sự tồn tại khách quan của vật chất;
khắc phục những hạn chế của CNDV siêu hình
đồng nhất vật chất với vật thể
- Định nghĩa vật chất cho phép hiểu vật chất về mặt xã
hội là tồn tại xã hội
- Định nghĩa đã mở đường cho các khoa học cụ thể tiếp
tục phát triển: khám phá, tìm ra những dạng mới của
vật chất
Slide 9
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
Tồn tại là tiền đề sự thống nhất của thế giới
? Tồn tại.
? Thế giới tồn tại hay không tồn tại.
? Bản chất của tồn tại.
Phải thừa nhận sự tồn tại của thế giới mới có thể nhận thức
được thế giới.
Thế giới vật chất và thế giới tinh thần ý thức.
Slide 10
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
Quan điểm của CNDV
VẬT CHẤT TỒN TẠI VÀ VẬN ĐỘNG VÔ CÙNG VÔ TẬN TRONG KHÔNG GIAN VÀ
VĨNH VIỄN TRONG THỜI GIAN.
Vật chất và vận động
Khái niệm: vận động là phạm trù triết học, bao gồm mọi sự biến đổi nói
chung
"Vận động, hiểu theo nghĩa chung nhất (..) bao gồm tất cả mọi sự thay
đổi và mọi qúa trình diễn ra trong vũ trụ, kể từ sự thay đổi vị trí đơn
giản cho đến tư duy".
(K.Marx-Ph. Engels, Toàn tập, NXB.CTQG, HN, 1994, t.20, tr,519)
Slide 11
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
Vật chất và vận động
Đặc điểm: là phương thức tồn tại, thuộc tính của vật chất, tự thân vận
động, được bảo toàn về cả mặt lượng lẫn mặt chất.
Các hình thức vận động cơ bản của vật chất:
Cơ học: di chuyển vị trí trong không gian.
Vật lý: các phân tử, hạt, qúa trình nhiệt, điện.
Hóa học: các nguyên tử, hóa hợp và phân giải.
Sinh học: trao đổi chất cơ thể-môi trường.
Xã hội: các qúa trình, hiện tượng xã hội.
Slide 12
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
Không gian và thời gian
Là những phạm trù triết học, đặc trưng cho phương thức tồn
tại của vật chất.
Không gian: quảng tính, kích thước chiếm chỗ của vật (to,
nhỏ, dày, mỏng), có tính 3 chiều.
Thời gian: độ dài tồn tại, mức độ diễn biến (lâu, mau, nhanh,
chậm), có tính 2 chiều.
Slide 13
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Tính thống nhất vật chất của thế giới
Theo Ăngghen: Chỉ có một thế giới duy nhất và thống nhất
là thế giới vật chất; thế giới thống nhất ở tính vật chất
- Nội dung tính thống nhất vật chất của thế giới:
+ Chỉ có một thế giới duy nhất và thống nhất là thế giới
vật chất: thế giới vật chất tồn tại khách quan có trước ý
thức là cơ sở tạo nên tính thống nhất
Slide 14
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Tính thống nhất vật chất của thế giới
+ Thế giới vật chất tồn tại dưới những dạng cụ thể, đa
dạng nhưng đều là những dạng cụ thể của vật chất, có
nguồn gốc vật chất
+ Thế giới vật chất tồn tại vĩnh viễn, vô tận, vô hạn chỉ có
quá trình vật chất đang biến đổi, chuyển hoá lẫn nhau
+ Mỗi lĩnh vực của thế giới vật chất đều có quy luật đặc
thù, song mọi sự vật của thế giới vật chất luôn vận động
theo những quy chung
- Cơ sở khoa học: các thành tựu của khoa học tự nhiên…
Slide 15
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Tính thống nhất vật chất của thế giới
Ý nghĩa phương pháp luận:
Slide 16
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
2. Ý THỨC
Khái niệm:Ý thức là sự phản ánh thế giới khách quan vào
trong bộ óc người
Nguồn gốc của ý thức
-
-
Nguồn gốc tự nhiên:
Bộ óc người
Thế giới khách quan tác động lên bộ óc
- Nguồn gốc xã hội: Lao động
Ngôn ngữ
Slide 17
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
2. Ý THỨC
Bản chất và kết cấu của ý thức
Bản chất của ý thức:
- Ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan
+ Ý thức phản ánh sáng tạo lại hiện thực khách quan theo nhu cầu của
thực tiễn. Tính sáng tạo của ý thức thể hiện:
. Ý thức có khả năng phản ánh chọn lọc hiện thực khách quan
. Trên cơ sở những tri thức đã có về sự vật
ý thức có thể sáng tạo ra những tri thức mới về sự vật,
ý thức có thể dự báo xu hướng vận động của sự vật trong tương
lai
. Quá trình phản ánh của ý thức: mô hình hoá khách thể dưới dạng
hiình ảnh tinh thần
Slide 18
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
2. Ý THỨC
Bản chất và kết cấu của ý thức
Bản chất của ý thức:
+ Ý thức con người luôn mang bản chất xã hội
+ Ý thức con người luôn phản ánh thế giới một cách năng
động
Slide 19
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
2. Ý THỨC
Bản chất và kết cấu của ý thức
Kết cấu của ý thức:
Ý thức cá nhân và ý thức xã hội
Tri thức, tình cảm, niềm tin, ý chí, lý trí…
Tự ý thức, tiềm thức, vô thức
Slide 20
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
3.MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Vai trò của vật chất đối với ý thức:
- Vật chất quyết định nội dung của ý thức; nội dung của ý
thức là sự phản ánh đối với vật chất
- Vật chất quyết định sự biến đổi, phát triển của ý thức; sự
biến đổi của ý thức là sự phản ánh sự biến đổi của ý thức
- Vật chất quyết định khả năng phản ánh sáng tạo của ý
thức
- Vật chất là nhân tố quyết định phát huy tính năng động
sáng tạo của ý thức trong hoạt động thực tiễn
Slide 21
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
3.MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Vai trò của ý thức đối với vật chất:
-
-
Tác dụng phản ánh thế giới khách quan: qua phản ánh thế giới xung
quanh, con người luôn hành động có ý thức, ý thức được hậu quả của
hành vi của mình
Tác dụng cải biến sáng tạo thế giới khách quan: thông quan hoạt động
thực tiễn, con người đề ra kế hoạch, ý chí, biện pháp để thực hiện kế
hoạch
Ý thức là cơ sở cho hoạt động cải biến giới tự nhiên và xã hội
Nếu (ý thức) nhận thức đúng, hành động sẽ đúng theo quy luật
khách quan và ngược lại
Slide 22
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
3.MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Vai trò của ý thức đối với vật chất:
Giới hạn và điều kiện tác dụng năng động sáng tạo của ý thức trong hoạt động
thực tiễn
Hoạt động cải tạo tự nhiên, xã hội của con người chỉ có hiệu quả khi chủ
thể hoạt đông có tri thức; có ý chí quyết tâm, có niềm tin, nghị lực vươn
lên
Điều kiện phát huy tác dụng:
+ Phụ thuộc vào mức độ phản ánh đúng đắn hiện thực của ý thức
+ Phụ thuộc vào mức độ thâm nhập của ý thức vào quảng đại quần
chúng nhân dân
+ Phụ thuộc vào sự vận dụng ý thức có đúng đắn, sáng tạo, phù hợp với
thực tiễn hay không
+ Phụ thuộc voà những điều kiện vật chất, kỹ thuật, dân chủ của xã hội
Slide 23
Chương I CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ
MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
3.MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Ý nghĩa phương pháp luận:
- Tôn trọng khách quan, nhận thức và hành động theo quy
luật khách quan
- Phát huy tính năng động chủ quan; phát huy vai trò của
tri thức khoa học và cách mạng trong hoạt động thực tiễn
- Kết hợp chặt chẽ giữa tôn trọng khách quan và phát huy
tính năng động chủ quan trong hoạt động thực tiễn