Slide 1


Slide 2

Asıl adı Giyaseddin Ebu’l Feth Bin
İbrahim El Hayyam’dır.18 Mayıs
1048’de İran’ın Nişabur kentinde
doğan Ömer Hayyam bir çadırcının
oğluydu. Çadırcı anlamına gelen
soyadını babasının mesleğinden
almıştır.
İlgilendiği ilimler: Matematik, fizik,
astronomi, şiir, tıp, müzik.

Daha yaşadığı dönemde İbni-i
Sina’dan sonra Doğu’nun
yetiştirdiği en büyük bilgin olarak
kabul ediliyordu. Tıp, fizik,
astronomi, cebir, geometri ve
yüksek matematik alanlarında
önemli çalışmaları olan Ömer
Hayyam için “zamanın bütün
bilgilerini bildiği” söylenirdi.


Slide 3

Kim demiş haram nedir bilmez Hayyam?
Ben haramı helâli karıştırmam:
Seninle içilen şarap helâldir,
Sensiz içtiğimiz su bile haram.

Ben bugün beden kafesinde mahpusum;
Yol olma özlemiyle sarhoş olmuşum;
Varlığın ayıbından kurtarırsa beni
Yoksulluğun kulu, kölesi olurum.


Slide 4

O cebiri, “sayısal ve geometrik
bilinmeyenlerin belirlenmesini
amaçlayan bilim” olarak tanımlardı.
Matematik tarihinde ilk kez bu
sınıflandırmayı yapan kişidir. Matematik
bilgisi ve yeteneği zamanın çok
ötesinde olan Ömer Hayyam
denklemlerle ilgili başarılı çalışmalar
yapmıştır.
Bunun yanı sıra Hayyam, binom
açılımını da bulmuştur. Binom
teoremini ve bu açılımdaki katsayıları
bulan ilk kişi olduğu düşünülmektedir.
(Paskal üçgeni diye bildiğimiz şey
aslında bir Hayyam üçgenidir.)


Slide 5

Ben kendimden geçtikçe kendime gelirim;
Yücelere çıkar, alçalmayı bilirim.
Daha da garibi, varlığın şarabıyla
Ne kadar ayık da olsam, sarhoş gibiyim.

Yerin üstüne baktım, uykuya dalmışlar;
Altına baktım, çürüyüp toprak olmuşlar.
Yokluk ovasında başka ne var ki zaten;
Daha gelmemişler var, gelip gitmişler var.


Slide 6

ÖMER HAYYAM TAKVİMİ
Sultan Celalettin Melikşah tarafından başkent
Merv’e çağrılan Ömer Hayyam yeni bir takvim
oluşturmak için kurulan bilim adamları
heyetinin başına getirildi. 21 Mart 1079 yılında
tamamladığı, halk arasında Ömer Hayyam
takvimi bugünse Celali Takvimi olarak bilinen
bu takvim her 5000 yılda bir gün hata
veriyordu ve güneş yılına göre düzenlenmişti.
Günümüzde kullanılan Gregoryen takvimi ise her 3330 yılda bir gün hata
vermektedir. Bu da Hayyam’ın bilimsel düzeyinin kendi zamanının ne
kadar ötesinde oluşunun açık bir göstergesidir.
ÖMER HAYYAM VE X HARFİ
Ömer Hayyam, 11. Yüzyıl’da Semerkant’ta cebir üzerine çalışırken,
denklemde bilinmeyen sayılara Arapça “şey” diyordu. Bu sözcük
Endülüs’teki İspanyolca yapıtlarda “xey” olarak yazıldığından, zamanla X
biçimini aldı ve bilinmeyeni göstermekte kullanılan evrensel X harfine
dönüştü.


Slide 7

Sen içmiyorsan, içenleri kınama bari;
Bırak aldatmacayı, iki yüzlülükleri;
Şarap içmem diye övünüyorsun, ama,
Yediğin haltlar yanında şarap nedir ki?

Yüreğinde sıkıntı varsa esrar iç,
Ya da birkaç kadeh gül renkli şarap iç.
Onu içmem, bunu içmem der durursun:
Ahmak herif, git zıkkımın pekini iç.


Slide 8

Benden Muhammet Mustafa’ya saygı ve selam:
Deyin ki, hoş görünürse, bir şey soracak Hayyam:
Neden Yüce Efendimizin buyruklarında
Ekşi ayran helâl de güzelim şarap haram?

Benden Hayyam’a selam söyleyin demiş peygamber;
Sözlerimi yanlış anlamışsa çiylik eder:
Ben şarabı herkese haram etmiş değilim ki,
Hamlara haramdır, doğru, ama olgunlar içer.


Slide 9

Dünya yıldıramazsın beni ne yapsan,
Ölümden korkamam, er geç ölür insan.
Ölmemek elimizde değil ki bizim,
İYİ YAŞAMAMAK BENİ KORKUTAN!

Bilge yüce varlığın seyrine dalar,
Gafil ise onda dostluk düşmanlık arar.
Deniz, deniz olduğu için dalgalanır,
Çöpe sorsan hep onun içindir dalgalar!


Slide 10

Adım kötüye çıkarsa çıksın, ben böyleyim;
Bir kerpicim de olsa, satar şarap içerim.
O da gidince ne yaparsın diyecekler:
Cüppemle sarığım ne güne duruyor, derim.

Zaman büktü belimi, ne el tutar ne ayak;
Oysa ne güzel işlerim var yapılacak.
Can kalktı gitmeye; aman dur, diyorum:
Ne yapayım diyor, evin yıkıldı yıkılacak.