Slide 1

PLC & OTOMASYON
TEORİK & UYGULAMALI


Slide 2

BÖLÜMLER
• PLC DERSLERİMİZ 5 ANA BÖLÜMDEN OLUŞMAKTADIR.
–
–
–
–

TEMEL TEORİK BİLGİLER
MİKROİŞLEMCİ DONANIMI & PLC’LER
OTOMASYONDA KULLANILAN BAZI KOMPONENTLER
SIEMENS STEP 7-Micro/WIN YAZILIMI İLE TEMEL PROGRAMLAMA
TEKNİKLERİ & S7-200 SİMÜLATÖRÜ İLE UYGULAMALAR
– KOMUTLAR & S7-200 SİMÜLATÖRÜ İLE UYGULAMALAR
– GERÇEK UYGULAMALAR:
•
•
•
•

DC MOTOR HIZ KONTROLÜ
STEP MOTOR HIZ KONTROLÜ
KAVŞAK SİNYALİZASYON OTOMASYONU
4 KATLI ASANSÖR OTOMASYONU


Slide 3

BÖLÜM 1: TEMEL TEORİK
BİLGİLER
BU BÖLÜMDE SAYI SİSTEMLERİNİ
ÖĞRENECEĞİZ VE DİJİTAL (İKİLİ)
MANTIĞI KAVRAMAYA ÇALIŞACAĞIZ.


Slide 4

AC (DALGALI AKIM)
• ALTERNATING CURRENT
– DEĞERİ ZAMANLA DEĞİŞEN SİNÜZOİDAL
ŞEKLİNDEKİ AKIMDIR.


Slide 5

DC (DOĞRU AKIM)
• DIRECT CURRENT
– DEĞERİ ZAMANLA DEĞİŞMEYEN, BELLİ
BİR DEĞERE SAHİP AKIMDIR.


Slide 6

ADAPTÖR
• İÇİNDEKİ DEVRE İLE AC SİNYALİ DC
SİNYALE ÇEVİRİR.


Slide 7

ELEKTRİK /
ELEKTRONİK
• ELEKTRİKLİ CİHAZLAR 220V AC AKIM
İLE ÇALIŞIR. ÖRNEĞİN ÜTÜLER VE
SOBALAR…
• ELEKTRONİK CİHAZLAR İSE İSE 5-24V
ARASI DC GERİLİMLE ÇALIŞIR. RADYO,
CEP TELEFONU V.B.CİHAZLAR BUNA
ÖRNEKTİR.


Slide 8

SAYI SİSTEMLERİ
• ELEKTRONİK VE DİJİTAL SİSTEMLER
İKİLİ SAYILARI TEMEL ALARAK
ÇALIŞTIKLARI İÇİN ÖZELLİKLE İKİLİ
SAYILAR OLMAK ÜZERE, ONLU VE
ONALTILI SAYI SİSTEMLERİNİ BİLMEK
ÇOK ÖNEMLİDİR.
• NOT:
– BİR SAYININ SIFIRINCI KUVVETİ BİRDİR.


Slide 9

ONLUK SAYI SİSTEMİ
• GÜNLÜK HAYATIMIZDA
KULLANDIĞIMIZ SAYI SİSTEMİDİR.
• 0,1,2, … ,9 RAKAMLARINDAN OLUŞUR.
• (20)10
• (825)10
• (3359)10


Slide 10

İKİLİ SAYI SİSTEMİ
• MİKROİŞLEMCİLERİN VE DİĞER TÜM
DİJİTAL AYGITLARIN KULLANDIĞI SAYI
SİSTEMİDİR.
• 0 VE 1 RAKAMLARINDAN OLUŞUR.
• (10)2
• (1001)2
• (10011101)2


Slide 11

ONALTILI SAYI SİSTEMİ
• ÖZELLİKLE BELLEKLERİ ADRESLEMEK İÇİN
KULLANILAN SAYI SİSTEMİDİR.
• AYRICA ASSEMBLY’DE KAYITÇILARA DEĞER
YÜKLEMEK İÇİN DE KULLANILIR.
• 0,1,2, … , 9, A, B, C, D, E, F
KARAKTERLERİNDEN OLUŞUR
• (1A)16
• (3B5)16


Slide 12

SAYI SİSTEMLERİNİN
ÇEVRİLMESİ
• BAZEN SAYI SİSTEMLERİ ARASINDA
ÇEVİRMELER YAPMAK ZORUNDA
KALACAĞIZ.
• İKİLİ SAYILARI ONLUYA
• ONLU SAYILARI ANALTILIYA
• ONALTILI SAYILARI İKİLİYE


Slide 13

İKİLİ SAYILARIN ONLUK SAYI
SİSTEMİNE ÇEVRİLMESİ
• SAYIYI 2’NİN KUVVETLERİ OLARAK
YAZIP SONUÇLARI TOPLAMAMIZ
GEREKİYOR.
• (10)2=1x21+0x20=2+0=(2)10
• (101)2=1x22+0x21+1x20=(5)10


Slide 14

ONLUK SAYILARIN İKİLİK SAYI
SİSTEMİNE ÇEVRİLMESİ
• SAYIYI SÜREKLİ OLARAK BÖLÜM
BİTENE KADAR 2’YE BÖLMEMİZ VE
KALANI ALMAMIZ GEREKMEKTEDİR.
• (5)10=(101)2
• (28)10=(11100)2
• (65)10=(1000001)2


Slide 15

İKİLİ SAYILARIN ONALTILIK
SAYI SİSTEMİNE ÇEVRİLMESİ
• SAYIYI 4 BİTLİK GRUPLARA AYIRIP
HER GRUBUN ONALTILI EŞİDİNİ
YAZMAMIZ GEREKİR.


Slide 16

İKİLİ SAYILARIN ONALTILIK
SAYI SİSTEMİNE ÇEVRİLMESİ
•
•
•
•
•
•
•
•

0000 – 0
0001 – 1
0010 – 2
0011 – 3
0100 – 4
0101 – 5
0110 – 6
0111 -- 7

•
•
•
•
•
•
•

•

1000 – 8
1001 – 9
1010 – A
1011 – B
1100 – C
1101 – D
1110 – E
1111 -- F


Slide 17

İKİLİ SAYILARIN ONALTILIK
SAYI SİSTEMİNE ÇEVRİLMESİ
• 1001 11112=9F16
• 1110 1111 0000 11102=EF0E16


Slide 18

ONALTILIK SAYILARIN İKİLİ
SAYI SİSTEMİNE ÇEVRİLMESİ
• ONALTILI SAYININ HER KARAKTERİ
İÇİN EŞİDİ OLAN 4 BİTLİK İKİLİ SAYI
YAZILIR.
• A916=1010 10012
• FE3C16=1111 1110 0011 11002


Slide 19

ONALTILIK SAYILARIN ONLUK
SAYI SİSTEMİNE ÇEVRİLMESİ
• SAYIYI 16’NIN KUVVETLERİ İLE ÇARPIP
SONUÇLARI TOPLUYORUZ.
• EE16=14x161+14x160
• 2AC16=2x162+10x161+12x160


Slide 20

ONLUK SAYILARIN ONALTILIK
SAYI SİSTEMİNE ÇEVRİLMESİ
• SAYIYI BÖLÜM BİTENE KADAR 16 İLE
BÖLÜNÜZ VE KALANI ALINIZ.
• (238)10=(EE)16
• (684)10=(2AC)16


Slide 21

İLETİŞİM & CİHAZLAR
•

BU KISIMDA ELEKTRONİK
CİHAZLARIN NASIL İLETİŞİM
KURABİLDİĞİNİ VE KOMUTLARI
NASIL ALGILADIĞINI ANLAMAYA
ÇALIŞACAĞIZ.


Slide 22

İLK İLETİŞİM
YÖNTEMLERİ
• İNSANLAR YAKIN MESAFELERDE
KELİMELERLE, KONUŞARAK VEYA YAZARAK
İLETİŞİM KURARLAR.
• UZAK MESAFELERDE YAZARAK, DUMANLA
YADA BAYRAKLARLA BAZI İLETİŞİM
YÖNTEMLERİ GELİŞTİRMİŞLERDİR. BU TÜR
İLETİŞİMLERDE BİR “KODLAMA” GEREKLİDİR.
• ÖNCE İNSAN DİLİ KODLARA ÇEVRİLİR,
GÖNDERİLİR, KARŞIDA DA KODLAR ÇÖZÜLÜR
VE ANLAŞILIR HALE GETİRİLİR.


Slide 23

NOKTA VE ÇİZGİ
• BİLGİLERİN İLETİLMESİNDE ESKİDEN (VE
HALEN) KULLANILAN KODLARDAN BİRİ
MORSE KODUDUR. BU KODLAMADA HER
HARF NOKTA VE ÇİZGİ İLE KODLANIR.
ÖRNEĞİN; K= ..• KODLAR YAN YANA GELEREK KELİMELERİ
OLUŞTURURLAR VE BİR KABLO İLE KARŞI
TARAFA GÖNDERİLİRLER. KARŞI TARAFA
KODLAR ULAŞTIĞINDA ÇÖZÜLÜR VE
ANLAMLI KELİMELER DOĞAR.


Slide 24

SIFIR VE BİR

0=ANAHTAR AÇIK
1=ANAHTAR KAPALI


Slide 25

SIFIR VE BİR
• SİNYAL VAR YADA YOK DURUMUDUR.
V

0

0
YOK

1

1

0

1

0

0

0

1

VAR

0

0
t

BIT


Slide 26

İKİLİ SAYILAR
• 0 VE 1 LERDEN OLUŞAN, PC’LERİN
İLETİŞİM KURMASINDA KULLANILAN
SAYI SİSTEMİDİR.
• ÖRNEĞİN;00100011
• DİJİTAL CİHAZLAR SADECE 0 VE 1’LERİ
ALGILAYABİLDİĞİ İÇİN,


Slide 27

BIT
• İKİLİ SAYILARI OLUŞTURAN HER
RAKAMA BINARY DIGIT
KELİMELERİNİN KISALTILMIŞI OLAN
BIT DENİR.
• BİR BİT 0 VEYA 1 OLABİLİR.
• BİLGİSAYARDA EN KÜÇÜK BİLGİ
BİRİMİ BİTTİR.
• 11010011
BİT


Slide 28

NIBBLE
• 4 BİTİN BİR ARAYA GELMESİYLE
NIBBLE OLUŞUR.
• ESKİ 4 BİTLİK İŞLEMCİLER ZAMANINDA
ÇOK KULLANILIYORDU.
• ARTIK 4 BİTLİK İŞLEMCİLER PEK
ÜRETİLMEDİĞİ İÇİN FAZLA
KULLANILMIYOR.


Slide 29

BYTE
• 8 BİTİN BİR ARAYA GELMESİYLE BYTE
OLUŞUR.
• BİR BYTE İÇERİSİNDE 0-255 ARASINDA
OLMAK ÜZERE 256 DEĞER OLABİLİR.
– (İKİLİK) 00000000 = 0 (ONLUK)
– (İKİLİK) 11111111 = 255 (ONLUK)

• GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ BİR BAYT’IN ALABİLECEĞİ
EN YÜKSEK DEĞER 255 VE EN DÜŞÜK
DEĞER 0’DIR.


Slide 30

WORD
• 16 BİTİN BİR ARAYA GELMESİYLE
WORD OLUŞUR.
– (İKİLİK) 00000000 00000000 = 0 (ONLUK)
– (İKİLİK) 11111111 11111111 = 65535 (ONLUK)

• BİR WORD’UN ALABİLECEĞİ EN YÜKSEK
DEĞER 65535 VE EN DÜŞÜK DEĞER 0’DIR.
• BU DA BİR WORD İÇERİSİNDE 65536 FARKLI
DEĞER SAKLANABİLECEĞİ ANLAMINA
GELİR. (216=65536)


Slide 31

LONG
• 32 BİTİN BİR ARAYA GELMESİYLE
LONG OLUŞUR.
• 0 İLE 232 ARASI DEĞERLER
ALABİLİR.


Slide 32

MANTIK İŞLEMLERİ
• MİKROİŞLEMCİLERDE BAZI İŞLERİN VE
HESAPLARIN YAPILMASI İÇİN MANTIK
İŞLEMLERİ KULLANILIR.
• BUNLAR AND, OR, XOR VE NOT GİBİ
İŞLEMLERDİR.


Slide 33

AND (VE) İŞLEMİ

0=ANAHTAR AÇIK
1=ANAHTAR KAPALI

A

B A AND B

0

0

0

0

1

0

1

0

0

1

1

1


Slide 34

OR (VEYA) İŞLEMİ

0=ANAHTAR AÇIK
1=ANAHTAR KAPALI

A

B

A OR B

0

0

0

0

1

1

1

0

1

1

1

1


Slide 35

XOR (ÖZEL VEYA)
İŞLEMİ
BITLER AYNI İSE SONUÇ
LOJİK 0, FARKLI İSE
SONUÇ LOJİK 1 OLUR.

0=ANAHTAR AÇIK
1=ANAHTAR KAPALI

A

B

A OR B

0

0

0

0

1

1

1

0

1

1

1

0


Slide 36

NOT (DEĞİL) İŞLEMİ
BIT 0 İSE SONUÇ
LOJİK 1, 1 İSE
SONUÇ LOJİK 0 OLUR.

0=ANAHTAR AÇIK
1=ANAHTAR KAPALI

A

NOT A

0

1

1

0


Slide 37

SHIFT & ROTATE
(KAYDIRMA & DÖNDÜRME)
• BİT DİZGİLERİ ÜZERİNDE YAPILAN DİĞER
MANTIKSAL İŞLEMLER DE KAYDIRMA
(SHİFT) VE DÖNDÜRME (ROTATE)
İŞLEMLERİDİR.
• BU İKİ İŞLEM KENDİ İÇLERİNDE
–
–
–
–

SAĞA KAYDIRMA (RİGHT SHİFT)
SOLA KAYDIRMA (LEFT SHİFT)
SAĞA DÖNDÜRME (RIGHT ROTATE)
SOLA DÖNDÜRME (LEFT ROTATE)

• OLARAK ALT KATEGORİLERE AYRILABİLİR.


Slide 38

SHIFT (KAYDIRMA)
• BİR BAYTA SAĞA KAYDIRMA (RİGHT SHİFT)
İŞLEMİ UYGULANIRSA 7. BİT 6.NIN YERİNE,
6. BİT 5.NİN YERİNE, 5. BİT 4.NÜN YERİNE ....
GEÇER.
• BOŞ KALAN 7. BİT POZİSYONUNA 0 YAZILIR
VE 0. BİT İÇERSİNDEKİ 1 DEĞER DIŞARIYA
ATILIR.
• SOLA KAYDIRMA (LEFT SHİFT) İŞLEMİ DE
AYNI ŞEKİLDE GERÇEKLEŞTİRİLMEKTEDİR.
• BU SEFER BOŞ KALAN 0. BİT POZİSYONUNA
0 YAZILIR VE 7. BİT İŞLEM DIŞI KALIR.


Slide 39

SHIFT (KAYDIRMA)
• 10111001
• 0 1 0 1 1 1 0 0 -> SAĞA KAYDIRMA
SONRASI
• 0 1 1 1 0 0 1 0 -> SOLA KAYDIRMA
SONRASI


Slide 40

ROTATE (DÖNDÜRME)
• DÖNDÜRME (ROTATE) İŞLEMİNDE DE YİNE
KAYDIRMA İŞLEMİNDE OLDUĞU GİBİ BİTLER
BİR SAĞA VEYA SOLA KAYDIRILIR FAKAT
BURADA BOŞ KALAN 7. VEYA 0. BİT YERİNE
SIFIR DEĞİL DE 7. BİT İÇİN 0. BİTİN VE 0. BİT
İÇİN DE 7. BİTİN DEĞERİ YERLERİNE
YAZILIR.
• YANİ YUKARIDAKİ BAYTIMIZA SIRASIYLA
SAĞA VE SOLA DÖNDÜRME İŞLEMLERİ
UYGULANIRSA AŞAĞIDAKİ GİBİ SONUÇLAR
ELDE EDİLİR.


Slide 41

ROTATE (DÖNDÜRME)
• 10111001
• 1 1 0 1 1 1 0 0 -> SAĞA DÖNDÜRME
SONRASI
• 0 1 1 1 0 0 1 1 -> SOLA DÖNDÜRME
SONRASI


Slide 42

BÖLÜM 2: MİKROİŞLEMCİ
DONANIMI PLC
BU BÖLÜMDE MİKROİŞLEMCİLERİN
İÇİNİ VE PLC CİHAZLARINI DAHA
YAKINDAN TANIMAYA ÇALIŞACAĞIZ.


Slide 43

BİLGİSAYAR NEDİR?
• BİLGİYİ GİRİŞ OLARAK ALAN, BUNU
BELLİ BİR KURALA GÖRE İŞLEYEN VE
SONUCU ÇIKTI OLARAK VEREN
SİSTEMLERE BİLGİSAYAR DENİR.


Slide 44

BİLGİSAYAR NEDİR?

GİRİŞ

BİLGİSAYAR
(İŞLEM)

ÇIKTI


Slide 45

BİLGİSAYAR NEDİR?
• BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ İKİ TEMEL
ÖĞEDEN OLUŞMAKTADIR. BUNLAR;
YAZILIM VE DONANIMDIR.
• DONANIM: PC’Yİ OLUŞTURAN
ELEKTRONİK ELEMANLAR.
• YAZILIM: PC’DE ÇALIŞAN
PROGRAMLAR.


Slide 46

BASİT BİR BİLGİSAYAR
ADRES YOLU

CPU

BELLEK

VERİ YOLU

KONTROL YOLU

GİRİŞ/ÇIKIŞ


Slide 47

KOMUT NEDİR
• İŞLEMCİYE BELLİ BİR İŞ YAPTIRMAYA
YARAYAN EMİR SÖZCÜĞÜDÜR.


Slide 48

PROGRAM NEDİR
• BELLİ BİR İŞİ YAPTIRMAK ÜZERE
BELİRLİ KURALLARA UYARAK BİR
ARAYA GETİRİLEN KOMUTLAR
TOPLULUĞUDUR.
• HER PROGRAMLAMA DİLİNİN KENDİNE
GÖRE KURALLARI VARDIR VE
KOMUTLAR BU KURALLARA GÖRE BİR
ARAYA GETİRİLİR.


Slide 49

CPU NEDİR?
• DIŞARIDAN GELEN KOMUTLARI ALIP
YORUMLAYARAK MANTIK VE
MATEMATİK İŞLEMLERİ YAPAN,
SONUÇLARINI DIŞARIYA VEREN
ELEKTRONİK DEVREDİR.


Slide 50

CPU NEDİR?
• CPU’NUN TANIMINDAN DA
ANLAŞILACAĞI GİBİ İKİ TEMEL İŞLEVİ
VARDIR.
– KOMUTLARIN DIŞARIDAN ALINIP
YORUMLANMASI VE DOĞRU İŞLEMİN
YAPILMASI.
– MATEMATİK VE MANTIK İŞLEMLERİN
YAPILMASI.


Slide 51

CPU
• DIŞARIDAN ALINAN VERİLER VE
KOMUTLAR CPU’NUN ÇALIŞABİLECEĞİ
BELLİ BİR BİÇİMDE (İKİLİ) OLMALIDIR.
• DİĞER YANDAN, CPU İÇİNDE İŞLENEN
VERİLER DIŞARIYA GENE BELLİ BİR
BİÇİMDE VERİLMELİDİR.


Slide 52

CPU NASIL ÇALIŞIR?
• BİLGİSAYARDAKİ TÜM İŞLEMLER YA
CPU TARAFINDAN YAPILIR, YA DA CPU
KONTROLÜNDE YAPILIR.
• İŞLEMCİ, GÖNDERİLEN
VERİLERİ/KOMUTLARI ALIR
• GEREKLİ İŞLEMLERİ YAPAR
• SONUÇLARI DIŞARIYA GÖNDERİR


Slide 53

INTEL 8086 CPU DIŞ
GÖRÜNÜŞ


Slide 54

INTEL 8086 ÇEKİRDEĞİ


Slide 55

CPU
KONTROL BİRİMİ
GİRİŞ
AYGITLARI

ALU
ÇIKIŞ
AYGITLARI
KAYITÇILAR (BELLEK)

CPU


Slide 56

KONTROL BİRİMİ
• BİR ORKESTRA ŞEFİ GİBİ YÖNETİM İŞİ
YAPAR, DİĞER BİRİMLERİN UYUMLU
VE EŞZAMANLI ÇALIŞMASINI SAĞLAR.
• BU BİRİM, SİSTEMİN TÜM
İŞLEYİŞİNDEN VE İŞLEMİN ZAMANINDA
YAPILMASINDAN SORUMLUDUR.


Slide 57

ALU (ARITMETIC LOGIC
UNIT)
• ALU, ARİTMETİK VE MANTIKSAL
İŞLEMLERİ YAPAR.
• BU BİRİM TOPLAMA, ÇIKARMA,
ÇARPMA, BÖLME GİBİ MATEMATİKSEL
İŞLEMLERİN YANINDA “VE”, “VEYA”
GİBİ MANTIKSAL İŞLEMLERİ YAPAR.


Slide 58

KAYITÇI/YAZMAÇ
(REGISTER)
• İŞLEMCİ İÇİNDE BULUNAN VE VERİLERİN
İŞLENMESİNDE KULLANILAN ÇOK KÜÇÜK
BELLEKLERDİR. BUNLARA GENEL AMAÇLI
KAYITÇI DENİR.
• BAZI ÖZEL KAYITÇILAR YAPILAN İŞLEM VE
SONUÇLARLA İLGİLİ BİLGİ DE VERİRLER.
• 4, 8, 16, 32, 64, 128 BIT GENİŞLİĞİNDE
OLABİLİRLER.


Slide 59

KAYITÇI (REGISTER)
A

B

X

PC

KAYITÇILAR BAZI
VERİLERİN VE
İŞLEM SONUÇLARININ
TUTULDUĞU KÜÇÜK
BELLEKLERDİR.


Slide 60

İLETİŞİM YOLLARI
• CPU İÇİNDE VERİLERİN TAŞINMASINI
SAĞLARLAR.
• CPU İÇİNDE 3 FARKLI İLETİŞİM YOLU
BULUNUR.
– ADRES YOLU
– VERİ YOLU
– KONTROL YOLU


Slide 61

ADRES YOLU
• KOMUT VEYA VERİNİN BELLEKTE
BULUNDUĞU ADRESİ BELİRTİR.
• İLGİLİ KOMUT VEYA VERİ ADRES YOLU İLE
BULUNUR, SEÇİLİR, DAHA SONRA (KOMUT
VEYA VERİ) VERİYOLU İLE TAŞINIR.
• VERİ İŞLENDİKTEN SONRA HANGİ ADRESE
KOYULACAĞI ADRES YOLU İLE SEÇİLİR,
DAHA SONRA ( BU KOMUT VEYA VERİ)
VERİYOLU İLE TAŞINIR.


Slide 62

ADRES YOLU
RAM

ADRES YOLU
ADRESİ SEÇER

00H

05H

2+4

VERİ YOLU
SEÇİLEN
ADRESTEKİ
VERİYİ ALIR

16H

VERİ KUTUSU
ADRES

CPU


Slide 63

ADRES YOLU
• ADRES YOLU GENİŞLİĞİ ADRESLEME
KAPASİTESİNİ DE,YANİ, KULLANILABİLECEK
MAKSİMİM BELLEK MİKTARINI DA BELİRLER.
• N=ADRES YOLU GENİŞLİĞİ İSE,
• MAKSİMUM BELLEK=2N BYTE
– ÖRNEĞİN ADRES YOLU GENİŞLİĞİ 4-BIT İSE
İŞLEMCİNİN KULLANABİLECEĞİ MAKSİMUM
BELLEK MİKTARI:
– 24=2*2*2*2=16 BYTE

• 216=65536 BYTE=65KB
• 220=1048576 BYTE=1MB


Slide 64

VERİ YOLU
• VERİLERİN TAŞINMASINDA KULLANILIR.
• ADRES YOLU İLE ÖNCE İLGİLİ BELLEK
ADRESİ SEÇİLİR DAHA SONRA KOMUTA
GÖRE, İLGİLİ ADRESTEKİ VERİ ALINIR YA DA
BU ADRESE VERİ YAZILIR.
• GENELDE VERİ YOLU GENİŞLİĞİ İLE KAYITÇI
GENİŞLİĞİ AYNIDIR.


Slide 65

KONTROL YOLU
• SİSTEMDEKİ BİRİMLERİN DENETLENMESİNİ
SAĞLAYAN ÖZEL SİNYALLERİN TAŞINMASI
BU YOL İLE SAĞLANIR.
• BU YOLU OLUŞTURAN HATLARIN SAYISI
SİSTEMDEN SİSTEME DEĞİŞİR.
• R/W(READ/WRITE), CS(CHIP SELECT),
CE(CHIP ENABLE), HALT GİBİ SİNYALLER
BİRER KONTROL SİNYALİDİR.


Slide 66

KONTROL YOLU
• KONTROL YOLUNU MEYDANA
GETİREN SİNYALLER ÜÇ GRUBA
AYRILIR.
– KESME SİNYALLERİ
– YÖN BELİRLEME SİNYALLERİ
– ZAMANLAMA SİNYALLERİ


Slide 67

KESME SİNYALLERİ
• DIŞ DÜNYADAN (ÇEVRE
BİRİMLERDEN) VEYA CPU DIŞINDAN
GELEBİLECEK KESME (INTERUPT)
SİNYALLERİNİN KULLANDIĞI
HATLARDIR.
• BUNLAR IRQ, NMI VEYA RES GİBİ
SİNYALLER OLABİLİRLER.


Slide 68

YÖN BELİRLEME
SİNYALLERİ
• VERİNİN HANGİ YÖNE GİDECEĞİNİ
(BELLEKTEN OKUMA VEYA YAZMA)
VEYA HANGİ YONGANIN
SEÇİLECEĞİNİ BELİRLEYEN
SİNYALLERDİR.


Slide 69

ZAMANLAMA
SİNYALLERİ
• BU HATLARDAKİ SİNYALLER HANGİ
ZAMANDA NE YAPILACAĞINI
BELİRLER.
• BUNLAR KARE DALGA ŞEKLİNDE
BİRER SİNYALDİR.
• CPU İÇERİSİNDE VEYA DIŞARISINDA
BİR ELEMANI TETİKLEMEK
(ÇALIŞTIRMAK) ÜZERE GÖNDERİLİR.


Slide 70

SAAT ÇEVRİMİ (CLOCK
CYCLE)
• BİLGİSAYAR AYNI ANDA SADECE 1
İŞLEM YAPAR.
• O KADAR HIZLI ÇALIŞIR Kİ, SANİYEDE
MİLYONLARCA İŞLEM YAPTIĞINDAN
DOLAYI BİZ ONUN AYNI ANDA BİRDEN
FAZLA İŞ YAPTIĞINI ZANNEDERİZ.


Slide 71

SAAT ÇEVRİMİ
• BİR KOMUTUN ALINMASINDAN SONRA
DİĞER KOMUTA GEÇENE KADAR OLAN
SÜREYE SAAT ÇEVRİMİ (CLOCK CYCLE)
DENİR.
• BİR ÇEVRİM 4 AŞAMADAN OLUŞUR:
–
–
–
–

KOMUT AL (FETCH)
KOMUT ÇÖZ (DECODE)
KOMUT ÇALIŞTIR (EXECUTE)
KOMUT SAKLA (STORE)


Slide 72

KOMUT AL (FETCH)
• ANA BELLEKTEN (RAM) KOMUT ALINIR.
RAM
00H
04H

2+4

FETCH

11H
ADRES

VERİ KUTUSU

CPU


Slide 73

KOMUT ÇÖZ (DECODE)
• RAM BELLEKTEN ALINAN KOMUT
MAKİNA DİLİNE ÇEVRİLİR, İŞLEM
YAPILIR
• 2+4 >>> 01010001 10011101 10000011

BİZİM VERDİĞİMİZ
KOMUT

MAKİNA DİLİ
BİLGİSAYARIN ANLADIĞI KOMUT


Slide 74

KOMUT ÇALIŞTIR
(EXECUTE)
• MAKİNA KODUNA ÇEVRİLEN KOMUT
İŞLEMCİ TARAFINDAN ÇALIŞTIRILIR VE
GEREKLİ İŞLEMLER YAPILIR.


Slide 75

KOMUT SAKLA (STORE)
• SONUÇ RAM BELLEĞE SAKLANIR.
RAM
00H
04H

2+4

6
11H

FETCH
CPU

STORE


Slide 76

ÇEVRİM
KONTROL ÜNİTESİ

ALU
(3)
KOMUT
ÇALIŞTIR

(2)
KOMUT ÇÖZ

(1)KOMUT AL

(4)KOMUT SAKLA

RAM BELLEK


Slide 77

BELLEK
• VERİLERİ KALICI VEYA GEÇİCİ
OLARAK SAKLAYAN
ELEKTRONİK(RAM),
ELEKTROMEKANİK (HDD) VEYA OPTİK
(CD, DVD) AYGITLARDIR.


Slide 78

RAM BELLEK
• İŞLEMCİNİN VERİ YA DA KOMUT
ALMAK VE İŞLEM SONUÇLARINI
YAZMAK İÇİN KULLANDIĞI BELLEKTİR.
• PC ÇALIŞTIĞI SÜRECE RAM BELLEK
DE ÇALIŞIR. ELEKTRİK KESİLDİĞİ
VEYA PC KAPATILDIĞI ANDA RAM
BELLEKTEKİ TÜM VERİLER SİLİNİR.


Slide 79

RAM BELLEK
• RAM BELLEĞİ RAFLI BİR DOLAP GİBİ
DÜŞÜNEBİLİRİZ.
• VERİLER YA DA KOMUTLAR BELLİ BİR
ADRESE SAHİP RAFLARA KOYULUR.
• BU RAFLARDAN VERİLER ALINIP
İŞLENİR, SONUÇLAR GENE BU
RAFLARA YAZILIR.


Slide 80

RAM BELLEK
RAM
00H
03H

2+4

10H
ADRES

VERİ KUTUSU

CPU


Slide 81

HARD DİSK
• VERİLER MANYETİK OLARAK METAL
DİSKLER ÜZERİNDE SAKLANIR.
• HARD DİSKE KAYDEDİLEN VERİLER
KALICIDIR. KULLANICI TARAFINDAN
SİLİNMEDİĞİ SÜRECE KAYBOLMAZLAR.
• PC’YE YÜKLENEN BÜTÜN PROGRAMLAR BU
BELLEKTE TUTULUR VE KULLANILACAĞI
ZAMAN RAM’E TAŞINIR.


Slide 82

GİRİŞ/ÇIKIŞ AYGITLARI
• MAKİNA İLE KULLANICI ARASINDA
TERCÜMAN GÖREVİ GÖRÜRLER.
• BİLGİ VE KOMUTLARI İNSANIN ANLAYACAĞI
DİLDEN MAKİNA DİLİNE ÇEVİRİRLER VEYA
TERSİ İŞLEMİ YAPARLAR.
• ÖRNEĞİN KLAVYE BÖYLE BİR AYGITTIR.
İNSANIN ANLADIĞI KARAKTERLERİ CPU’NUN
ANLAYABİLECEĞİ BİÇİME ÇEVİRİR.


Slide 83

TEMEL CPU
ÖZELLİKLERİ
• BU BÖLÜMDE CPU’LARIN TEMEL
ÖZELLİKLERİ VE BAZI CPU
BİRİMLERİNİN İŞLEVLERİNİ
ÖĞRENECEĞİZ.


Slide 84

TEK/ÇOK YONGALI
• TEK YONGALI
– RAM, CPU, G/Ç, ROM VE DİĞER AYGITLAR
TEK BİR YONGA İÇİNE ALINARAK FİYAT
UCUZLAMIŞ VE PERFORMANS
ARTMIŞTIR.

• ÇOK YONGALI
– RAM, CPU, G/Ç, ROM VE DİĞER AYGITLAR
AYRI YONGALARA ALINARAK ESNEKLİK
SAĞLANMIŞTIR.


Slide 85

TEK YONGALI
İŞLEMCİLER
MİKRODENETLEYİCİ

RAM

CPU

G/Ç

ROM


Slide 86

ÇOK YONGALI
İŞLEMCİLER
CPU

CACHE

FDD
DİĞER
AYGITLAR

KUZEY
KÖPRÜSÜ

GÜNEY
KÖPRÜSÜ

RAM

HARD DİSK
CD-ROM


Slide 87

KELİME (BIT)
UZUNLUĞU
• CPU’NUN PARALEL OLARAK İŞLEDİĞİ
VERİ BİTİ SAYISIDIR.
• KELİME UZUNLUĞU, İŞLEMCİDEKİ
KAYITÇILARIN GENİŞLİĞİNİ DE
BELİRLER.
0

4 BIT

1 1 0

8 BIT

0 1 1
0 1 1

0

0


Slide 88

KELİME (BIT)
UZUNLUĞU
• ÖRNEĞİN INTEL 4004 CPU DIŞARIDAN
AYNI ANDA 4-BIT ALIR VE İŞLER.
• 8086 İSE 16-BITLIK VERİYİ ALIP
İŞLEYEBİLİR.


Slide 89

CPU CLOCK (İŞLEMCİ
SAATİ)
• BİLGİSAYARDA HER OPERASYON BELİRLİ
ZAMANLARDA GERÇEKLEŞİR. BÜTÜN
CİHAZLAR BİR SAATİ TAKİP EDERLER VE
BU ŞEKİLDE BİRBİRLERİ İLE SENKRONİZE
ÇALIŞIRLAR.
• SENKRONİZASYON, İŞLEMCİYİ
HAREKETLENDİREN VE BELLİ FREKANSTA
KARE DALGA ÜRETEN BİR SAAT İLE
SAĞLANIR.


Slide 90

CPU CLOCK (İŞLEMCİ
SAATİ)
8 BIT
HARİCİ
VERİYOLU

RAM

CPU

SAAT

HDD


Slide 91

SAAT HIZI
• SAAT, DAHA ÖNCE DE BAHSEDİLDİĞİ GİBİ
BİR KARE DALGA ÜRETİR. KARE
DALGANIN HER YÜKSELEN KENARINDA
BİR KOMUT ÇALIŞTIRILIR.
CPU

SAAT


Slide 92

SAAT HIZI

CPU
SAAT
(CRYSTAL)
T=PERİYOD

FREKANS=1/T (HZ)
Eğer T=2saniye ise Frekans=1/2=0.5 Hz
Eğer T=0.1saniye ise Frekans=1/0.1=10 Hz
ŞU AN PİYASADAKİ İŞLEMCİLER 3.000.000.000 HZ ÇALIŞIR


Slide 93

PLC NEDİR?
• PLC, PROGRAMMABLE LOGIC
CONTROLLER KELİMELERİNİN
KISALTILMIŞIDIR.
• YANİ, PROGRAMLANABİLEN MANTIKSAL
KONTROLCÜ ANLAMINA GELİR.
• KABACA, PLC’YE FABRİKA ORTAMINDA
KULLANILAN VE KOLAYCA
PROGRAMLANABİLEN BİLGİSAYAR
DİYEBİLİRİZ.


Slide 94

PLC NEDİR?
• PLC’LERİN GİRİŞ VE ÇIKIŞ UÇLARI VARDIR.
• PLC, GİRİŞ UÇLARINA BAĞLANAN
ALGILAYICILARDAN (BUTON, ANAHTAR,
SENSÖR VS) ALDIĞI BİLGİYİ, KENDİNE
VERİLEN PROGRAMA GÖRE İŞLEYEN VE
SONUÇLARINI ÇIKIŞLARINA BAĞLI İŞ
ELEMANLARINA (RÖLE, KONTAKTÖR,
SELONOİD VALF, MOTOR VS) AKTARAN BİR
MİKROBİLGİSAYAR SİSTEMİDİR.


Slide 95

PLC NE İŞE YARAR?
• EL İLE, YANİ, BİR İNSAN TARAFINDAN
KONTROL EDİLEN SİSTEMLERİN,
İNSANSIZ OLARAK VEYA EN AZ İNSAN
GEREKSİNİMİYLE KONTROL
EDİLMESİNİ SAĞLAR.


Slide 96

NEDEN PLC?
• ARIZA YAPMADIĞI SÜRECE 24 SAAT ÇALIŞIR
• AZ YER KAPLAR VE HEMEN HEMEN HER
TÜRLÜ ELEKTRİK / ELEKTRONİK BİLEŞEN
İLE UYUMLUDUR
• KURULUMU/MONTAJI KOLAYDIR
• MEKANİK PARÇASI OLMADIĞI İÇİN FAZLA
BAKIM İSTEMEZ, ZATEN BAKIMI KOLAY VE
BAKIM MALİYETLERİ DE DÜŞÜKTÜR
• ENERJİ HARCAMALARI DÜŞÜKTÜR


Slide 97

NEDEN PLC?
• KÖTÜ ÇEVRE KOŞULLARINDA RÖLELİ
KUMANDA DEVRELERİNE GÖRE DAHA
GÜVENİLİRDİR
• BİLGİSAYAR VE DİĞER KONTROLÖRLERLE
HABERLEŞEBİLİR
• ÖĞRENMESİ VE PROGRAMLANMASI
KOLAYDIR
• ZAM İSTEMEZ, GREV YAPMAZ
• YANİ, SİSTEMİN DAHA VERİMLİ (KARLI)
OLMASINI SAĞLAR.


Slide 98

PLC'NİN KULLANIM
ALANLARI
• PLC'LER OTOMOTİV, KİMYA, İMALAT GİBİ
ENDÜSTRİNİN HER ALANINDA
KULLANILMAKTADIRLAR.
• PLC'LER SAHA DEDİĞİMİZ ÇALIŞMA
ALANINDAKİ (ÖRNEĞİN BİR FABRİKA)
DEĞİŞİKLİKLERİ ÇEŞİTLİ SENSÖR VE
ÖLÇME ARAÇLARI İLE ALGILAR, HAFIZASINA
YÜKLENMİŞ PROGRAM DAHİLİNDE GEREKLİ
İŞLEMLERİ YAPTIKTAN SONRA ÇIKIŞ
ELEMANLARINA KOMUTLAR GÖNDEREREK
GEREKLİ İŞLEMLERİ YAPAR.


Slide 99

SIEMENS S7-200 AİLESİ


Slide 100

SIEMENS S7-200 AİLESİ
• CPU 221, CPU 222, CPU 224, CPU 226
ve CPU 226XM İŞLEMCİLERİNE SAHİP
FARKLI MODELLER VARDIR.
• HER MODELİN FARKLI BOYUT,
BELLEK, HIZ, GİRİŞ/ÇIKIŞ SAYISI V.B.
ÖZELLİKLERİ VARDIR.
• SİZİN İŞİNİZİ TAM OLARAK GÖRECEK
EN HESAPLI MODELİ SATIN
ALABİLİRSİNİZ.


Slide 101

SIEMENS S7-200 AİLESİ


Slide 102

SIEMENS S7-200 AİLESİ
• KOMPAKT YAPISI, DÜŞÜK MALİYETİ VE
GÜÇLÜ KOMUT SETİ S7–200’Ü KÜÇÜK
UYGULAMALAR İÇİN MÜKEMMEL BİR
ÇÖZÜM HALİNDE GETİRMEKTEDİR.
• S7–200 MODELLERİN ÇEŞİTLİLİĞİ VE
WİNDOWS TABANLI PROGRAMLAMA
YAZILIMI, OTOMASYON
PROBLEMLERİNİN ÇÖZÜMÜNDE SİZE
GEREKLİ ESNEKLİĞİ SAĞLAMAKTADIR.


Slide 103

S7 200 CPU
• S7–200 CPU, GÜÇLÜ BİR MİKRO PLC
OLUŞTURMAK ÜZERE KOMPAKT
YAPIDA BİR MİKROİŞLEMCİ, ENTEGRE
GÜÇ KAYNAĞI, GİRİŞ VE ÇIKIŞ
DEVRELERİ İÇERİR.
• AYRICA GEREKİRSE DAHA SONRADAN
SİSTEME YENİ PARÇALAR EKLEYEREK
GENİŞLETEBİLİR, YENİ
FONKSİYONLAR EKLEYEBİLİRSİNİZ.


Slide 104

S7 200 CPU


Slide 105

S7 200 CPU YAPISI
ÇIKIŞLAR (OUTPUT)

GİRİŞLER (INPUT)

Q 0.1

I 0.1
CPU

Q 0.3

I 0.3
HAFIZA

Q 0.5

I 0.6

GÜÇ
KAYNAĞI

PROGRAM
YÜKLEYİCİ


Slide 106

CPU
• CPU, PLC’NİN BEYNİDİR.
• ZAMANLAMA, SAYMA, TUTMA,
KARŞILAŞTIRMA, MANTIKSAL VE
MATEMATİKSEL İŞLEMLERİ YAPAR.
• BU BİRİM, CPU, BELLEK, BİLGİ İSTEME
VE SAKLAMA DEVRELERİ VE
HABERLEŞME DEVRELERİNDEN
OLUŞUR.


Slide 107

HAFIZA
• RAM: GEÇİCİ BELLEKTİR. ELEKTRİK
KESİLDİĞİNDE BU BELLEKTEKİ
VERİLER SİLİNİR.
• ROM: KALICI BELLEKETİR. BU
BELLEĞE YERLEŞTİRİLEN BİLGİLER
ELEKTRİK KESİLSE DE SİLİNMEZ.
FLASH BELLEKLER BU TÜRDEN
BELLEKTİR.


Slide 108

HAFIZA
• PLC’LERDE YAZDIĞIMIZ PROGRAM
GENELDE EPROM DENİLEN SİLİNİP
YENİDEN YAZILABİLEN BELLEĞE
KAYDEDİLİR.
• DIŞARIDAN ALINAN VEYA DIŞARIYA
GÖNDERİLEN BİLGİLER BU RAM
BELLEKTE TUTULUUR.


Slide 109

I/O (INPUT/OUTPUT)
• CPU’YU BEYİN OLARAK KABUL
EDERSEK, I/O DA DUYU
ORGANLARIDIR.
• GİRİŞ MODÜLÜ İŞLEMCİDEN VEYA
DIŞARIDAKİ BİR ANAHTAR VEYA
SENSÖRDEN SİNYAL ALIR VE
İŞLEMCİYE GÖNDERİR.


Slide 110

I/O (INPUT/OUTPUT)
• ÇIKIŞ MODÜLÜ İSE, İŞLEM
SONUÇLARINI DIŞARIDA KONTROL
EDİLEN AYGITA 5VDC, 12VDC VEYA
220VAC OLARAK GÖNDERİR.
• BÖYLECE, OTOMASYON SAĞLANMIŞ
OLUR.


Slide 111

I/O (INPUT/OUTPUT)
GİRİŞ ELEMANLARI

ÇIKIŞ ELEMANLARI

BUTONLAR

MOTORLAR

SENSÖRLER
SINIR
ANAHTARLARI
OPTİK
ALGILAYICILAR

SELENOİD VALFLER

PLC

KONTAKTÖRLER

GÖSTERGE
LAMBALARI


Slide 112

ANALOG GİRİŞ-ÇIKIŞ
• NORMALDE PLC’YE GELEN SİNYALLER
DİJİTALDİR.
• PLC’DE OLAN YA DA SONRADAN
EKLENEN ANALOG GİRİŞ MODÜLLERİ
İLE DIŞARIDAN GELEN BASINÇ,
AĞIRLIK, SICAKLIK GİBİ ANALOG
SİNYALLER DİJİTALE ÇEVİLİP CPU’YA
GÖNDERİLİR.


Slide 113

GENİŞLEME
MODÜLLERİ
• EĞER PLC’DEKİ GİRİŞ/ÇIKIŞ SAYISI
İŞİNİZİ GÖRECEK MİKTARDA DEĞİLSE
PLC’YE EK BAZI PARÇALAR
TAKILABİLİR.


Slide 114

RAFLAR (RACK)
• PLC VE DİĞER MODÜLLERİN
TAKILABİLDİĞİ RAYLAR/RAFLAR
GEREKTİĞİNDE KULLANILABİLİR.
• BU RAFLARA SONRADAN GÜÇ
KAYNAĞI, I/O MODÜLLERİ, ANALOG I/O
MODÜLLERİ, HABERLEŞME AYGITLARI
TAKILABİLİR.


Slide 115

GÜÇ KAYNAĞI
• PLC İÇERİSİNDEKİ DEVRELERİN VE
DAHA SONRADAN EKLENEN
MODÜLLERİN ÇALIŞMASI İÇİN
GEREKLİ GERİLİMİ SAĞLAR.
• 220VAC VEYA 24VDC İLE ÇALIŞAN
MODELLER OLABİLİR.


Slide 116

UYUM DEVRELERİ
• PLC, DIŞARIDAN GELEN ANORMAL
GERİLİMLERDEN ETKİLENMESİN DİYE
GİRİŞ BİRİMİNDE OPTO-KUPLÖR
DENİLEN AYGITLAR KULLANILIR.
• OPTO-KUPLÖR, BİR IŞIK GÖNDERİCİ
VE IŞIK ALICIDAN OLUŞUR; 24V GİRİŞ
SİNYALLERİNİ 5V’A ÇEVİRİR VE
CPU’YA İLETİR.


Slide 117

OPTO-KUPLÖR
• OPTO-KUPLÖR ANORMAL GİRİŞ
GERİLİMLERİNDEN CPU’YU YALITIR VE
BOZULMASINI ENGELLER.

24V

5V


Slide 118

S7 200 Micro/WIN
PROGRAMLAMA PAKETİ
• UYGULAMANIZA KUMANDA EDECEK
LOJİK PROGRAMIN OLUŞTURULMASI,
DÜZENLENMESİ VE TEST EDİLMESİ
İÇİN RAHAT KULLANIMLI BİR ORTAM
SAĞLAR.
• AYRICA, S7200 SİMÜLASYON YAZILIMI
İLE CİHAZA GEREK KALMADAN
YAPTIĞINIZ PROGRAMLARI TEST
EDEBİLİRSİNİZ.


Slide 119

MİNİMUM BİLGİSAYAR
SİSTEMİ
• ŞU AN PİYASADA SATILAN EN KÖTÜ
BİLGİSAYAR BİLE UYGUNDUR.
– İŞLETİM SİSTEMİ: WINDOWS
– HARDDİSKTE 500MB ALAN
– 512 MB VEYA DAHA FAZLA RAM


Slide 120

GÜÇ BAĞLANTISI
• CİHAZ MODELE GÖRE 24V DC VEYA
220V AC İLE BESLENEBİLİR.


Slide 121

İLETİŞİM SEÇENEKLERİ
• PC/PPI KABLOSU: PC İLE PLC SERİ
PORT ÜZERİNDEN HABERLEŞİR. EN
YAYGIN VE EN UCUZ SEÇENEKTİR.
• MPI KABLOSU: MPI KABLOSUNU
KULLANMAK İÇİN, PC’YE CP KARTI
TAKMALISINIZ. CP KARTI DAHA
YÜKSEK İLETİŞİM HIZLARINDA
BAĞLANTI İÇİN GEREKEN DONANIMI
İÇERİR.


Slide 122

PC/PPI KABLOSU


Slide 123

OPERATÖR PANELLERİ
• OPERATÖE PANELLERİ PLC’YE VERİ
GİRMEK VEYA VERİ TAKİP ETMEK İÇİN
KULLANILIR.
• YAYGIN KULLANILAN OPERATÖR
PANELLERİ:
– TD 200 TEXT DİSPLAY ÜNİTESİ
– TP070 TOUCH PANEL (DOKUNMATİK)
EKRANLI ÜNİTE


Slide 124

TD 200 TEXT
DİSPLAYÜNİTESİ


Slide 125

TP070 TOUCH PANEL


Slide 126

PLC NASIL ÇALIŞIR?
• S7-200 SÜREKLİ OLARAK GİRİŞE
GELEN SİNYALLARİ OKUR, GEREKEN
İŞLEMİ YAPAR VE SONUÇLARI ÇIKIŞA
GÖNDERİR.
• PLC, SAHİP OLDUĞU HIZA BAĞLI
OLARAK, BU İŞLEMİ SANİYEDE
YÜZLERCE DEFA YAPABİLİR.


Slide 127

ÇEVRİM
GİRİŞ
ELEMANLARI

ÇEVRİM

BUTONLAR

MOTORLAR

SENSÖRLER
SINIR
ANAHTARLARI
OPTİK
ALGILAYICILAR

ÇIKIŞ
ELEMANLARI

SELENOİD VALFLER
PROGRAM

KONTAKTÖRLER

GÖSTERGE
LAMBALARI

S7-200, İŞLEMLERİ BİR TARAMA DÖNGÜSÜNDE GERÇEKLEŞTİRİR


Slide 128

I/O ADRESLERİ
• PLC, DIŞARIDAN ALDIĞI VERİLERİ
VEYA ÇIKIŞA GÖNDERECEĞİ VERİLERİ
BİZİM TARAFIMIZDAN BELİRLENEN
ADRESLERE KOYAR.
• I/O ADRES SAYISI (Byte) MODELE
GÖRE DEĞİŞİR.
• GİRİŞ ADRESİ “I” İLE, ÇIKIŞ ADRESİ İSE
“Q” İLE GÖSTERİLİR.


Slide 129

I/O ADRESLERİ
Bitler

I 0 . 3
I 3 . 4
Bit

Byte
Giriş/Çıkış(I/O)


Slide 130

HAFIZA ALANLARI &
VERİYE ERİŞİM
• BİR HAFIZA ALANINDAKİ BELLİ BİR
BİTE ERİŞİM İÇİN ADRES TARİF EDİLİR.
• BU ADRES, BAYT VE BİT
ADRESLERİYLE HAFIZA ALANI
BELİRTECİNDEN OLUŞUR.


Slide 131

GİRİŞ KÜTÜĞÜ (PII): I
• S7–200, HER TARAMANIN BAŞINDA FİZİKSEL
GİRİŞİ OKUR VE BU DEĞERLERİ PII OLARAK
TANIMLANAN HAFIZA ALANINA YAZAR.
• GİRİŞ KÜTÜĞÜNE BİT, BAYT, WORD VEYA
DOUBLE WORD OLARAK ERİŞEBİLİRSİNİZ:
– Bit: I[bayt addresi].[bit adresi]
– Bayt, Word veya Double Word: I[boyut][başlangıç bayt adresi]

I0.1
IB4


Slide 132

ÇIKIŞ KÜTÜĞÜ (PIQ): Q
• HER TARAMANIN SONUNDA ÇIKIŞ
KÜTÜĞÜNDE BULUNAN DEĞERLER
FİZİKSEL ÇIKIŞ NOKTALARINA KOPYALANIR.
• ÇIKIŞ KÜTÜĞÜNE BİT, BAYT, WORD VEYA
DOUBLE WORD OLARAK ERİŞEBİLİRSİNİZ:
– Bit: Q[bayt addresi].[bit adresi]
Q1.1
– Bayt, Word veya Double Word: Q[boyut][başlangıç bayt adresi] QB5


Slide 133

DEĞİŞKEN HAFIZA ALANI
(VARİABLE MEMORY AREA): V
• V HAFIZA ALANINI KUMANDA PROGRAMI
AKIŞI SIRASINDA OLUŞAN ARA SONUÇLARI
SAKLAMAK İÇİN KULLANABİLİRSİNİZ.
• V HAFIZA ALANI AYRICA PROSESİNİZ İÇİN
GEREKEN DİĞER DEĞİŞKENLERİ, SABİTLERİ
YAZMAK İÇİN DE KULLANILIR.
• ÇIKIŞ KÜTÜĞÜNE BİT, BAYT, WORD VEYA
DOUBLE WORD OLARAK ERİŞEBİLİRSİNİZ:
– Bit: V[bayt addresi].[bit adresi]
– Bayt, Word veya Double Word: V[boyut][başl. bayt adresi]

V10.2
VW100


Slide 134

BİT HAFIZA ALANI: M
• BİT HAFIZA ALANINI (M HAFIZA) BİR İŞLEMİN
ARA SONUCU OLARAK, TIPKI BİR YARDIMCI
RÖLE GİBİ KULLANABİLİRSİNİZ.
• M HAFIZA ALANI KÜTÜĞÜNE BİT, BAYT,
WORD VEYA DOUBLE WORD OLARAK
ERİŞEBİLİRSİNİZ:
– Bit: M[bayt addresi].[bit adresi]
– Bayt, Word veya Double Word: V[boyut][başlangıç bayt adresi]

M26.7
MD20


Slide 135

ZAMAN RÖLESİ HAFIZA
ALANI: T
• S7–200, 1 MSN, 10 MSN VEYA 100 MSN’NİN
KATLARI OLARAK AYARLANABİLECEK
ZAMAN RÖLELERİ SAĞLAR.
• BİR ZAMAN RÖLESİNİN İKİ DEĞİŞKENİ
BULUNUR:
– ANLIK DEĞER: BU 16 BİTLİK İŞARETLİ TAMSAYI,
ZAMAN RÖLESİ TARAFINDAN SAYILMIŞ OLAN
SÜREYİ GÖSTERİR.
– ZAMAN RÖLESİ BİTİ: BU BİT, ANLIK DEĞERLE
AYAR DEĞERİNİN KARŞILAŞTIRMA İŞLEMİ
SONUCUNDA 1 VEYA 0 OLUR.


Slide 136

SAYICI HAFIZA ALANI: C
• S7–200, HERBİRİ SAYICI GİRİŞLERİNİN DÜŞÜK
SİNYALDEN YÜKSEK SİNYALE GEÇİŞİNDE
(YÜKSELEN KENARDA) SAYAN ÜÇ TİP SAYICI
İÇERİR: BİR TİP SADECE YUKARI SAYAR, BİR
DİĞERİ SADECE AŞAĞI SAYAR, DİĞERİ İSE HEM
AŞAĞI HEM DE YUKARI SAYAR.
• BİR SAYICININ İKİ DEĞİŞKENİ BULUNUR:
– ANLIK DEĞER: BU 16 BİTLİK İŞARETLİ TAMSAYI, SAYICI
TARAFINDAN SAYILMIŞ OLAN DEĞERİ GÖSTERİR.
– SAYICI BİTİ: BU BİT, ANLIK DEĞERLE AYAR DEĞERİNİN
KARŞILAŞTIRMA İŞLEMİ SONUCUNDA 1 VEYA 0 OLUR.


Slide 137

HIZLI SAYICILAR: HC
• HIZLI SAYICILAR, YÜKSEK SÜRATLİ DARBE
GİRİŞLERİNİ CPU TARAMA SÜRESİNDEN BAĞIMSIZ
OLARAK SAYARLAR.
• HIZLI SAYICILARIN 32 BİTLİK BİR SAYMA (VEYA
ANLIK) DEĞERİ VARDIR. BU DEĞERE ERİŞİM İÇİN
HAFIZA TİPİ (HC) İLE HIZLI SAYICI NUMARASINI
BİRLİKTE KULLANIRSINIZ (ÖRNEĞİN HC0).
• ANLIK DEĞER, SALT-OKU DEĞERDİR VE SADECE
DOUBLE WORD (32 BİT) OLARAK ERİŞİLEBİLİR.

– Format: HC[hızlı sayıcı numarası]

HC1


Slide 138

AKÜMÜLATÖRLER: AC
• AKÜMÜLATÖRLER, OKUMA VE YAZMA
YAPILABİLECEK HAFIZA BENZERİ ALANLARDIR.
• ÖRNEĞİN, BİR ALTPROGRAMA PARAMETRE
ATAMAK İÇİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERİ
AKÜMÜLATÖRLER İÇİNE YAZAR VE
ALTPROGRAMDA BU DEĞERLERİ
KULLANABİLİRSİNİZ.
• S7–200’DE DÖRT ADET 32 BİT AKÜMÜLATÖR
BULUNUR (AC0, AC1, AC2 VE AC3). AKÜMÜLATÖR
İÇERİĞİNE BAYT, WORD VEYA DOUBLE WORD
OLARAK ERİŞEBİLİRSİNİZ.


Slide 139

ANALOG GİRİŞLER: AI
• S7–200 (SICAKLIK VEYA BASINÇ GİBİ) ANALOG
DEĞERLERİ 16 BİTLİK DİJİTAL BİR DEĞER HALİNE
ÇEVİRİR.
• BU DEĞERLERE ALAN BELİRTECİ (AI), VERİ
BOYUTU (W) VE BAŞLANGIÇ BAYT ADRESİ İLE
ERİŞİLİR.
• ANALOG GİRİŞLER 2 BAYTLIK DEĞERLER
OLDUĞUNDAN VE HER ZAMAN ÇİFT SAYIYLA
BAŞLADIKLARINDAN, ONLARA ERİŞİM DE SADECE
ÇİFT SAYILI BAYT ADRESLERİYLE OLUR (AIW0,
AIW2, AIW4 GİBİ).

– Format: AIW[başlangıç bayt adresi] AIW4


Slide 140

ANALOG ÇIKIŞLAR: AQ
• S7–200 16 BİTLİK BİR DEĞERİ, DİJİTAL DEĞERLE
ORANTILI BİR AKIM VEYA VOLTAJ DEĞERİNE
DÖNÜŞTÜREBİLİR. BU DEĞERLERE ALAN
BELİRTECİ (AQ), VERİ BOYUTU (W) VE BAŞLANGIÇ
BAYT ADRESİ İLE ERİŞİLİR.
• ANALOG ÇIKIŞLAR 2 BAYTLIK DEĞERLER
OLDUĞUNDAN VE HER ZAMAN ÇİFT SAYIYLA
BAŞLADIKLARINDAN, ONLARA ERİŞİM DE SADECE
ÇİFT SAYILI BAYT ADRESLERİYLE OLUR (AQW0,
AQW2, AQW4 GİBİ

– Format: AQW[başlangıç bayt adresi] AQW4


Slide 141

S7-200 VERİLERİ NASIL
SAKLIYOR?
• S7–200’ÜN İÇERİSİNDE BİR SÜPER KONDANSATÖR
VARDIR. UZUN SÜRELİ ENERJİ SAKLAYAN BU
KONDANSATÖR, BİR KERE ŞARJ OLDUKTAN
SONRA ENERJİ OLMASA DAHİ RAM İÇERİĞİNİ
UZUN SÜRE (CPU MODELİNE BAĞLI OLARAK
GÜNLERCE) SAKLAR.
• AYRICA S7–200’ÜN İÇERİSİNDE BİR EEPROM
VARDIR. BU HAFIZA TİPİ ENERJİDEN BAĞIMSIZ
OLARAK PROGRAMINIZI, SEÇİLEN VERİ ALANLARINI
VE KONFİGÜRASYON BİLGİLERİNİ TEORİK OLARAK
SONSUZA KADAR SAKLAR.


Slide 142

S7-200 VERİLERİ NASIL
SAKLIYOR?


Slide 143

S7-200 VERİLERİ NASIL
SAKLIYOR?
• BUNLARA EK OLARAK S7–200’DE
OPSİYONEL PİL KARTUŞU
KULLANILABİLİR VE BÖYLECE
RAM’DAKİ BİLGİLERİN ENERJİ
KESİLDİKTEN SONRAKİ SAKLANMA
SÜRESİ ARTTIRILABİLİR. PİL, SÜPER
KONDANSATÖR DEŞARJ OLDUKTAN
SONRA DEVREYE GİRER.


Slide 144

PLC SEÇERKEN !?
• I/O SAYISI İŞİNİZE UYGUN MU?
• UYGUN I/O MODÜLLERİNE SAHİP Mİ?
• DAHA SONRADAN MODÜL
EKLENEBİLİR Mİ?
• KOLAY PROGRAMLANABİLİR Mİ?
• ÇALIŞMA HIZI UYGUN MU?
• ÜRETİCİ DESTEĞİ VE DOKÜMAN VAR
MI?


Slide 145

PLC SEÇERKEN !?
• CİHAZI KULLANABİLECEK ELEMAN
VAR MI?
• CİHAZIN EĞİTİMİ VAR MI?
• GARANTİ VE YEDEK PARÇA VAR MI?
• MALİYETİ VE BAKIM MASRAFLARI
UYGUN MU?


Slide 146

BÖLÜM 3: OTOMASYONDA
KULLANILAN BAZI
KOMPONENTLER


Slide 147

START BUTONU
• BU BUTONLARDA KONTAK NORMALDE
AÇIKTIR. BUTONA BASILINCA, AÇIK OLAN
KONTAK KAPANIR. BUTON ÜZERİNDEN ETKİ
KALDIRILDIĞINDA, KAPANAN KONTAK
HEMEN AÇILIR. BUNLARA ANİ TEMASLI
BUTON DA DENİR.


Slide 148

STOP BUTONU
• DURDURMA BUTONUDUR. BU BUTONLARDA
KONTAK NORMALDE KAPALIDIR. BUTONA
TEMAS EDİLİNCE, KAPALI OLAN KONTAK
AÇILIR; TEMAS OLDUĞU SÜRECE AÇIK
KALIR. BUTONDAN TEMAS KALKINCA
KONTAKLAR NORMAL KONUMUNU ALIR.


Slide 149

JOG BUTONU
• START VE STOP BUTONUNUN
BİRLEŞİMİNDEN OLUŞMUŞTUR.
KAPALI KONTAK STOP BUTONU
OLARAK, AÇIK KONTAK İSE START
BUTONU OLARAK KULLANILIR.


Slide 150

BUTONLAR


Slide 151

MEKANİK SINIR
ANAHTARLARI
• MEKANİK BİR ETKİYLE KONTAKLARI
KONUM DEĞİŞTİREN ELEMANLARDIR.


Slide 152

ŞALTERLERANAHTARLAR
• KONTAK KONUMUNU FİZİKSEL
HAREKET İLE DEĞİŞTİREN KUMANDA
ELEMANLARIDIR.
• ŞALTERLER GENELDE İKİ TİPTE
YAPILIRLAR.
– 1-KALICI TİP ANAHTARLAR-ŞALTERLER
– 2-BUTONLAR (GERİ DÖNÜŞLÜ
ŞALTERLER)


Slide 153

ŞALTERLERANAHTARLAR


Slide 154

KONTAKTÖRLER
• KONTAKTÖRLER, ELEKTRİK DEVRELERİNİN BAĞLANTI
İŞLEMLERİNDE, BÜTÜN MOTOR KUMANDALARINDA,
IŞIK, KUVVET, SİNYALİZASYON VE BUNLAR GİBİ DOĞRU
VE ALTERNATİF AKIMDA ÇALIŞAN BÜTÜN TESİSLERDE
DEVRENİN AÇILIP KAPANMASINI TEMİN EDEN
ELEKTROMANYETİK ŞALTERLERDİR.
• KONTAKTÖRLERİN EN ÖNEMLİ KULLANILIŞ ALANI
DOĞRU VE ALTERNATİF AKIM DEVRELERİNİN KUMANDA
EDİLMESİDİR.
• KONTAKTÖRLER VASITASIYLA HER GÜÇTEKİ
MOTORLARA YOL VERME, DEVİR SAYISI KONTROLÜ
GİBİ İŞLER KOLAYLIKLA YAPILIR.


Slide 155

KONTAKTÖRLER


Slide 156

KONTAKTÖRLER


Slide 157

RÖLELER
• KÜÇÜK GÜÇTEKİ ELEKTROMANYETİK
ANAHTARLARA RÖLE ADI VERİLİR.
• AC YA DA DC İLE ÇALIŞABİLİR.
• BOBİNE ELEKTRİK VERİLİNCE
KONTAKLAR
KAPANIR VE
ELEKTRİK İLETİR.


Slide 158

RÖLELER
• RÖLEDEKİ KONTAKLAR PALET ARACILIĞI
İLE AÇILIR VE KAPANIRLAR. NORMAL
DURUMDA PALET, YAY VEYA YERÇEKİMİ
NEDENİYLE, DEMİR NÜVEDEN UZAKTA
BULUNUR.
• RÖLELERDE NORMALDE AÇIK VE
NORMALDE KAPALI OLMAK ÜZERE İKİ ÇEŞİT
KONTAK VARDIR. BU KONTAKLARIN
YAPIMINDA GÜMÜŞ, TUNGSTEN,
PALLADYUM METALLERİ VE BUNLARIN
ALAŞIMLARI KULLANILIR.


Slide 159

RÖLELER


Slide 160

BÖLÜM 4: TEMEL PLC
PROGRAMLAMA MANTIĞI


Slide 161

NELER LAZIM?
• WINDOWS OLAN BİR BİLGİSAYAR
• PROGRAM YAZMAK İÇİN STEP7
MICROWIN
• YAZDIĞINIZ PROGRAMLARI DENEMEK
İÇİN S7-200 SİMÜLATÖR


Slide 162

STEP 7 MICROWIN V4


Slide 163

S7-200 SIMULATOR


Slide 164

PROGRAM EDİTÖRLERİ
• STEP 7-MİCRO/WIN, PROGRAMINIZI
OLUŞTURMAK İÇİN ÜÇ AYRI EDİTÖR
SAĞLAR:
– LADDER LOGİC (LAD),
– KOMUT LİSTESİ (STL)
– VE FUNCTİON BLOCK DİAGRAM (FBD).

• BİR KAÇ SINIRLAMA DIŞINDA HERHANGİ BİR
EDİTÖRLE YAZILAN PROGRAM, DİĞER
EDİTÖRLERLE DE GÖRÜNTÜLENEBİLİR VE
ÜZERİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILABİLİR.


Slide 165

STL EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• STL EDİTÖRÜ, PROGRAMIN METİN OLARAK
GİRİLMESİNİ SAĞLAR. STL EDİTÖRÜ, LAD
VEYA FBD İLE YAZILAMAYACAK BAZI ÖZEL
KOMUTLARIN GİRİLEBİLMESİNİ DE SAĞLAR.
– LD I0.0 //Girişi oku
– A I0.1 //Diğer girişle AND’le
– = Q1.0 //Sonucu çıkışa ya


Slide 166

STL EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• ŞEMATİK GÖSTERİMİN OLUŞMASI İÇİN
GEÇERLİ BAZI KISITLAMALAR STL’DE SÖZ
KONUSU OLMADIĞINDAN VE S7-200’ÜN
MAKİNA KODUNA EN YAKIN GÖSTERİM
ŞEKLİ OLDUĞUNDAN, STL KOMUTLARI EN
GENİŞ İMKANLARI SUNAR.
• ANCAK, BU GÖSTERİM ŞEKLİNİN KULLANIMI
ELEKTRİK VEYA ELEKTRONİK EĞİTİMİ ALMIŞ
KİŞİLERDEN ÇOK BİLGİSAYAR
TEKNOLOJİSİNE YATKIN KİŞİLERE DAHA
KOLAY GELMEKTEDİR


Slide 167

STL EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• STL DAHA ÇOK UZMAN PROGRAMCI
VE BİLGİSAYAR EĞİTİMİ ALMIŞ KİŞİLER
İÇİN UYGUNDUR.
• STL BAZI ÖZEL DURUMLARDA LAD
VEYA FBD EDİTÖRÜ İLE KOLAY
OLMAYAN ÇÖZÜMLERE KOLAYCA
ULAŞMANIZI SAĞLAR. BUNA KARŞIN
İZLEME FONKSİYONLARI STL’DE DAHA
ZORDUR.


Slide 168

LAD EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• LAD EDİTÖRÜ, PROGRAMI ELEKTRİKSEL
BAĞLANTI RESMİNE ÇOK YAKIN BİR
ŞEKİLDE ŞEMATİK OLARAK GÖSTERİR.


Slide 169

LAD EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• LADDER PROGRAMLARI TIPKI GERÇEK ELEKTRİK
DEVRELERİNDEKİ GİBİ “BİR ENERJİ KAYNAĞINDAN
KONTAKLAR VASITASIYLA AKAN ENERJİYİ”
SEMBOLİZE ETMEK ŞEKLİNDE, KULLANICIYA
KOLAY GELEBİLECEK GÖSTERİM MANTIĞINA
SAHİPTİR.
• LAD PROGRAMINDA SOL TARAFTA GÖSTERİLEN
DİKEY ÇİZGİ ENERJİ KAYNAĞINI SEMBOLİZE EDER.
• ‘KAPANMIŞ’ OLAN KONTAKLAR ENERJİ AKIŞINA İZİN
VERİRKEN ‘AÇILMIŞ’ KONTAKLAR BU SEMBOLİK
AKIŞI BLOKE EDERLER.


Slide 170

LAD EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• KONTAKLAR; SVİÇ, BUTON, ŞALTER VEYA
DAHİLİ KOŞULLAR GİBİ LOJİK GİRİŞLERE
İŞARET EDER.
• BOBİNLER; LAMBA, KONTAKTÖR VEYA
DAHİLİ ÇIKIŞ KOŞULLARI GİBİ LOJİK
SONUÇLARA İŞARET EDER.
• KUTULAR; ZAMAN RÖLESİ, SAYICI,
MATEMATİK FONKSİYONLAR GİBİ EK
ÖZELLİKLERE İŞARET EDER.


Slide 171

LAD EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• LADDER MANTIĞI DAHA ÇOK
ELEKTRİK EĞİTİMİ ALMIŞ KİŞİLER VE
YENİ BAŞLAYANLAR İÇİN UYGUNDUR.
• ŞEMATİK GÖSTERİM ŞEKLİNİN
ANLAŞILMASI KOLAYDIR VE TÜM
DÜNYADA POPÜLERDİR.
• LAD EDİTÖRÜYLE YAZILMIŞ BİR
PROGRAM HER ZAMAN STL İLE
GÖRÜNTÜLENEBİLİR.


Slide 172

FBD EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• FBD EDİTÖRÜ, LOJİK KAPILARIN
KULLANIMINA DAYANAN ŞEMATİK BİR
GÖSTERİM ŞEKLİ SUNAR.
• LAD EDİTÖRÜNDE OLDUĞU GİBİ
KONTAKLAR VE BOBİNLER YER ALMAZ,
ANCAK EŞDEĞER KUTULAR HALİNDE LOJİK
KAPILAR BULUNUR.


Slide 173

FBD EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• ŞEMATİK LOJİK KAPI GÖSTERİM ŞEKLİ
PROGRAM AKIŞINI İZLEMEK İÇİN ÇOK
UYGUNDUR.
• FBD EDİTÖRÜYLE YAZILMIŞ BİR
PROGRAM HER ZAMAN STL İLE
GÖRÜNTÜLENEBİLİR.


Slide 174

BÖLÜM 4: TEMEL PLC
PROGRAMLAMA MANTIĞI


Slide 175

NELER LAZIM?
• WINDOWS OLAN BİR BİLGİSAYAR
• PROGRAM YAZMAK İÇİN STEP7
MICROWIN
• YAZDIĞINIZ PROGRAMLARI DENEMEK
İÇİN S7-200 SİMÜLATÖR


Slide 176

STEP 7 MICROWIN V4


Slide 177

S7-200 SIMULATOR


Slide 178

PROGRAM EDİTÖRLERİ
• STEP 7-MİCRO/WIN, PROGRAMINIZI
OLUŞTURMAK İÇİN ÜÇ AYRI EDİTÖR
SAĞLAR:
– LADDER LOGİC (LAD),
– KOMUT LİSTESİ (STL)
– VE FUNCTİON BLOCK DİAGRAM (FBD).

• BİR KAÇ SINIRLAMA DIŞINDA HERHANGİ BİR
EDİTÖRLE YAZILAN PROGRAM, DİĞER
EDİTÖRLERLE DE GÖRÜNTÜLENEBİLİR VE
ÜZERİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILABİLİR.


Slide 179

STL EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• STL EDİTÖRÜ, PROGRAMIN METİN OLARAK
GİRİLMESİNİ SAĞLAR. STL EDİTÖRÜ, LAD
VEYA FBD İLE YAZILAMAYACAK BAZI ÖZEL
KOMUTLARIN GİRİLEBİLMESİNİ DE SAĞLAR.
– LD I0.0 //Girişi oku
– A I0.1 //Diğer girişle AND’le
– = Q1.0 //Sonucu çıkışa ya


Slide 180

STL EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• ŞEMATİK GÖSTERİMİN OLUŞMASI İÇİN
GEÇERLİ BAZI KISITLAMALAR STL’DE SÖZ
KONUSU OLMADIĞINDAN VE S7-200’ÜN
MAKİNA KODUNA EN YAKIN GÖSTERİM
ŞEKLİ OLDUĞUNDAN, STL KOMUTLARI EN
GENİŞ İMKANLARI SUNAR.
• ANCAK, BU GÖSTERİM ŞEKLİNİN KULLANIMI
ELEKTRİK VEYA ELEKTRONİK EĞİTİMİ ALMIŞ
KİŞİLERDEN ÇOK BİLGİSAYAR
TEKNOLOJİSİNE YATKIN KİŞİLERE DAHA
KOLAY GELMEKTEDİR


Slide 181

STL EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• STL DAHA ÇOK UZMAN PROGRAMCI
VE BİLGİSAYAR EĞİTİMİ ALMIŞ KİŞİLER
İÇİN UYGUNDUR.
• STL BAZI ÖZEL DURUMLARDA LAD
VEYA FBD EDİTÖRÜ İLE KOLAY
OLMAYAN ÇÖZÜMLERE KOLAYCA
ULAŞMANIZI SAĞLAR. BUNA KARŞIN
İZLEME FONKSİYONLARI STL’DE DAHA
ZORDUR.


Slide 182

LAD EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• LAD EDİTÖRÜ, PROGRAMI ELEKTRİKSEL
BAĞLANTI RESMİNE ÇOK YAKIN BİR
ŞEKİLDE ŞEMATİK OLARAK GÖSTERİR.


Slide 183

LAD EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• LADDER PROGRAMLARI TIPKI GERÇEK ELEKTRİK
DEVRELERİNDEKİ GİBİ “BİR ENERJİ KAYNAĞINDAN
KONTAKLAR VASITASIYLA AKAN ENERJİYİ”
SEMBOLİZE ETMEK ŞEKLİNDE, KULLANICIYA
KOLAY GELEBİLECEK GÖSTERİM MANTIĞINA
SAHİPTİR.
• LAD PROGRAMINDA SOL TARAFTA GÖSTERİLEN
DİKEY ÇİZGİ ENERJİ KAYNAĞINI SEMBOLİZE EDER.
• ‘KAPANMIŞ’ OLAN KONTAKLAR ENERJİ AKIŞINA İZİN
VERİRKEN ‘AÇILMIŞ’ KONTAKLAR BU SEMBOLİK
AKIŞI BLOKE EDERLER.


Slide 184

LAD EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• KONTAKLAR; SVİÇ, BUTON, ŞALTER VEYA
DAHİLİ KOŞULLAR GİBİ LOJİK GİRİŞLERE
İŞARET EDER.
• BOBİNLER; LAMBA, KONTAKTÖR VEYA
DAHİLİ ÇIKIŞ KOŞULLARI GİBİ LOJİK
SONUÇLARA İŞARET EDER.
• KUTULAR; ZAMAN RÖLESİ, SAYICI,
MATEMATİK FONKSİYONLAR GİBİ EK
ÖZELLİKLERE İŞARET EDER.


Slide 185

LAD EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• LADDER MANTIĞI DAHA ÇOK
ELEKTRİK EĞİTİMİ ALMIŞ KİŞİLER VE
YENİ BAŞLAYANLAR İÇİN UYGUNDUR.
• ŞEMATİK GÖSTERİM ŞEKLİNİN
ANLAŞILMASI KOLAYDIR VE TÜM
DÜNYADA POPÜLERDİR.
• LAD EDİTÖRÜYLE YAZILMIŞ BİR
PROGRAM HER ZAMAN STL İLE
GÖRÜNTÜLENEBİLİR.


Slide 186

FBD EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• FBD EDİTÖRÜ, LOJİK KAPILARIN
KULLANIMINA DAYANAN ŞEMATİK BİR
GÖSTERİM ŞEKLİ SUNAR.
• LAD EDİTÖRÜNDE OLDUĞU GİBİ
KONTAKLAR VE BOBİNLER YER ALMAZ,
ANCAK EŞDEĞER KUTULAR HALİNDE LOJİK
KAPILAR BULUNUR.


Slide 187

FBD EDİTÖRÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
• ŞEMATİK LOJİK KAPI GÖSTERİM ŞEKLİ
PROGRAM AKIŞINI İZLEMEK İÇİN ÇOK
UYGUNDUR.
• FBD EDİTÖRÜYLE YAZILMIŞ BİR
PROGRAM HER ZAMAN STL İLE
GÖRÜNTÜLENEBİLİR.


Slide 188

HANGİ EDİTÖR?
• ÖĞRENİLMESİ, ANLAŞILMASI VE
YAZILMASI EN KOLAY OLDUĞU İÇİN
LAD EDİTÖR’Ü KULLANACAĞIZ.
• ‘KAPANMIŞ’ OLAN KONTAKLAR ENERJİ
AKIŞINA İZİN VERİRKEN ‘AÇILMIŞ’
KONTAKLAR BU SEMBOLİK AKIŞI
BLOKE EDERLER.


Slide 189

KONTAKLAR
•KONTAKLAR; SVİÇ, BUTON, ŞALTER
VEYA DAHİLİ KOŞULLAR GİBİ LOJİK
GİRİŞLERE İŞARET EDER.
NORMALDE AÇIK KONTAK
NORMALDE KAPALI KONTAK
NOT

DEĞİL


Slide 190

BOBİNLER
• BOBİNLER; LAMBA, KONTAKTÖR VEYA
DAHİLİ ÇIKIŞ KOŞULLARI GİBİ LOJİK
SONUÇLARA İŞARET EDER.
BOBİN


Slide 191

TEMEL İŞLEMLER
•
•
•
•

AÇ / KAPA
VE
VEYA
NOT


Slide 192

BÖLÜM 5: KOMUTLAR
& S7-200 SİMÜLATÖRÜ İLE
UYGULAMALAR


Slide 193

BIT LOJİK KOMUTLARI
• KONTAKLAR
– STANDART KONTAKLAR
– ANINDA KONTAKLAR
– NOT KOMUTU

• BOBİNLER
– ÇIKIŞ
– ANINDA ÇIKIŞ
– SET VE RESET
– ANINDA SET VE RESET


Slide 194

STANDART KONTAKLAR
• NORMALDE AÇIK KONTAK KOMUTU (LD, A
VE O) VE NORMALDE KAPALI KONTAK
KOMUTU (LDN, AN, ON), İLGİLİ DEĞERİ
HAFIZADAN VEYA EĞER VERİ TİPİ I VEYA Q
İSE ÇIKIŞ VEYA GİRİŞ KÜTÜĞÜNDEN ELDE
EDER.
• NORMALDE AÇIK KONTAK, EĞER BİT 1 İSE
KAPALIDIR (AKIM GEÇİRİR) VE NORMALDE
KAPALI KONTAK EĞER BİT 0 İSE KAPALIDIR
(AKIM GEÇİRİR).


Slide 195

STANDART KONTAKLAR
NORMALDE AÇIK KONTAK
NORMALDE KAPALI KONTAK


Slide 196

ANINDA KONTAKLAR
• ANINDA (IMMEDIATE) KONTAK, S7–200
TARAMA SÜRESİNE BAĞIMLI DEĞİLDİR;
GÜNCELLEMEYİ ANINDA YAPAR.

I

AÇIK ANINDA KONTAK

I

KAPALI ANINDA KONTAK


Slide 197

NOT KOMUTU
• NOT (DEĞİLLEME) KOMUTU (NOT)
ENERJİ AKIŞININ YÖNÜNÜ LOJİK
OLARAK DEĞİLLER, YANİ LOJİK
YIĞININ BİRİNCİ BİTİ 0 İSE 1, 1 İSE 0
YAPAR.
NOT

DEĞİL


Slide 198

YARDIMCI RÖLELER
• 1 BİTLİK HAFIZA BİRİMLERİDİR.
• BAZI VERİLERİN GEÇİCİ OLARAK
SAKLANABİLDİĞİ VE İSTENİLDİĞİNDE
KULLANILABİLDİĞİ HARİCİ ÇIKIŞ
KONTAĞI OLMAYAN ÇIKIŞ
RÖLELERİDİR.
– M0.0 – M0.7
– M31.0 – M31.7 DEĞERLERİNİ
ALABİLİRLER.


Slide 199

SET & RESET
• SET (S) VE RESET (R) KOMUTLARI, BELLİ
BİR BAŞLANGIÇ ADRESİNDEN (BİT)
İTİBAREN BELLİ BİR SAYIDAKİ (N) BİTİN SET
(1) VE RESET (0) OLMASINI SAĞLAR. N, 1 İLA
255 ARASINDA OLABİLİR.

S

SET

N

R
N

RESET


Slide 200

ANINDA SET & RESET
• ANINDA SET VE ANINDA RESET KOMUTLARI, BELLİ
BAŞLANGIÇ ADRESİNDEN (BİT) İTİBAREN BELLİ
SAYIDAKİ (N) FİZİKSEL ÇIKIŞLARI, TARAMANIN
BİTMESİNİ BEKLEMEKSİZİN SET EDER (1 YAPAR)
VEYA RESET EDER (0 YAPAR). N, 1 İLA 128
ARASINDA OLABİLİR.

SI

ANINDA SET

N

RI
N

ANINDA RESET


Slide 201

SET & RESET
KOMUTLARINDA ETKİNLİK
• EĞER AYNI RPOGRAMDA BİRDEN
FAZLA SET VE RESET KOMUTUNA
AYNI ANDA LOJİK1 SİNYALİ VERİLİRSE
EN SONDAKİ ETKİN OLUR.
• PLC PROGRAMI SATIR SATIR
TARADIĞI İÇİN SONRA GELEN KOMUT
ÖNCEKİ KOMUTTAN ÜSTÜNDÜR.


Slide 202

SET & RESET
KOMUTLARINDA ETKİNLİK
EN SONDA OLAN
KOMUT ETKİNDİR…


Slide 203

SET VE RESET
ÖNCELİKLİ RS FLİPFLOP
• SET ÖNCELİKLİ FLİPFLOP, SETİN RESETE KARŞI
ÖNCELİĞİ OLDUĞU KİLİTLEME ELEMANIDIR. EĞER
HEM SET (S1), HEM DE RESET (R) GİRİŞLERİ AYNI
ANDA VARSA, SETİN ÖNCELİĞİ VARDIR, YANİ ÇIKIŞ
(OUT) “1” OLUR.
• RESET ÖNCELİKLİ FLİPFLOP, RESETİN SETE KARŞI
ÖNCELİĞİ OLDUĞU KİLİTLEME ELEMANIDIR
(FLİPFLOP). EĞER HEM SET (S), HEM DE RESET
(R1) GİRİŞLERİ AYNI ANDA VARSA, RESETİN
ÖNCELİĞİ VARDIR, YANİ ÇIKIŞ (OUT) “0” OLUR.


Slide 204

SET VE RESET
ÖNCELİKLİ RS FLİPFLOP


Slide 205

POZİTİF GEÇİŞ &
NEGATİF GEÇİŞ
• POZİTİF GEÇİŞ (YÜKSELEN KENAR) KOMUTU (EU),
HER 0’DAN 1’E DÖNÜŞÜMDE SADECE BİR TARAMA
SÜRESİNCE ENERJİ AKIŞINA İZİN VERİR.
• NEGATİF GEÇİŞ (DÜŞEN KENAR) KOMUTU (ED),
HER 1’DEN 0’A DÖNÜŞÜMDE SADECE BİR TARAMA
İÇİN ENERJİ AKIŞINA İZİN VERİR.

P

POZİTİF GEÇİŞ

N

NEGATİF GEÇİŞ


Slide 206

POZİTİF GEÇİŞ &
NEGATİF GEÇİŞ


Slide 207

POZİTİF GEÇİŞ &
NEGATİF GEÇİŞ


Slide 208

KONTAKLAR


Slide 209

ÖRNEK-1


Slide 210

ÖRNEK-2


Slide 211

ÇIKIŞ
• ÇIKIŞ KOMUTU (=), ÇIKIŞIN YENİ
DEĞERİNİ ÇIKIŞ KÜTÜĞÜNE YAZAR.
• KOMUT İŞLENDİĞİNDE, S7–200
PROGRAMA GÖRE ÇIKIŞ
KÜTÜĞÜNDEKİ BİTİ “1” VEYA “0”
YAPAR.


Slide 212

ANINDA ÇIKIŞ
• ANINDA ÇIKIŞ KOMUTU (=I), YENİ
DEĞERİ TARAMANIN SONA ERMESİNE
BEKLEMEDEN HEM ÇIKIŞ KÜTÜĞÜNE,
HEM DE FİZİKSEL ÇIKIŞA YAZAR.
• ANINDA ÇIKIŞ KOMUTU İŞLENDİĞİNDE,
FİZİKSEL ÇIKIŞ NOKTASI, ANINDA
ENERJİ AKIŞINA EŞİTLENİR.

I


Slide 213

ÇIKIŞ KOMUTLARI


Slide 214

ÖRNEK-1


Slide 215

ÖRNEK-2


Slide 216

HAFIZA ALANLARI &
VERİYE ERİŞİM
• BİR HAFIZA ALANINDAKİ BELLİ BİR
BİTE ERİŞİM İÇİN ADRES TARİF EDİLİR.
• BU ADRES, BAYT VE BİT
ADRESLERİYLE HAFIZA ALANI
BELİRTECİNDEN OLUŞUR.


Slide 217

GİRİŞ KÜTÜĞÜ (PII): I
• S7–200, HER TARAMANIN BAŞINDA FİZİKSEL
GİRİŞİ OKUR VE BU DEĞERLERİ PII OLARAK
TANIMLANAN HAFIZA ALANINA YAZAR.
• GİRİŞ KÜTÜĞÜNE BİT, BAYT, WORD VEYA
DOUBLE WORD OLARAK ERİŞEBİLİRSİNİZ:
– Bit: I[bayt addresi].[bit adresi]
– Bayt, Word veya Double Word: I[boyut][başlangıç bayt adresi]

I0.1
IB4


Slide 218

ÇIKIŞ KÜTÜĞÜ (PIQ): Q
• HER TARAMANIN SONUNDA ÇIKIŞ
KÜTÜĞÜNDE BULUNAN DEĞERLER
FİZİKSEL ÇIKIŞ NOKTALARINA KOPYALANIR.
• ÇIKIŞ KÜTÜĞÜNE BİT, BAYT, WORD VEYA
DOUBLE WORD OLARAK ERİŞEBİLİRSİNİZ:
– Bit: Q[bayt addresi].[bit adresi]
Q1.1
– Bayt, Word veya Double Word: Q[boyut][başlangıç bayt adresi] QB5


Slide 219

DEĞİŞKEN HAFIZA ALANI
(VARİABLE MEMORY AREA): V
• V HAFIZA ALANINI KUMANDA PROGRAMI
AKIŞI SIRASINDA OLUŞAN ARA SONUÇLARI
SAKLAMAK İÇİN KULLANABİLİRSİNİZ.
• V HAFIZA ALANI AYRICA PROSESİNİZ İÇİN
GEREKEN DİĞER DEĞİŞKENLERİ, SABİTLERİ
YAZMAK İÇİN DE KULLANILIR.
• ÇIKIŞ KÜTÜĞÜNE BİT, BAYT, WORD VEYA
DOUBLE WORD OLARAK ERİŞEBİLİRSİNİZ:
– Bit: V[bayt addresi].[bit adresi]
– Bayt, Word veya Double Word: V[boyut][başl. bayt adresi]

V10.2
VW100


Slide 220

BİT HAFIZA ALANI: M
• BİT HAFIZA ALANINI (M HAFIZA) BİR İŞLEMİN
ARA SONUCU OLARAK, TIPKI BİR YARDIMCI
RÖLE GİBİ KULLANABİLİRSİNİZ.
• M HAFIZA ALANI KÜTÜĞÜNE BİT, BAYT,
WORD VEYA DOUBLE WORD OLARAK
ERİŞEBİLİRSİNİZ:
– Bit: M[bayt addresi].[bit adresi]
– Bayt, Word veya Double Word: V[boyut][başlangıç bayt adresi]

M26.7
MD20


Slide 221

ZAMAN RÖLESİ HAFIZA
ALANI: T
• S7–200, 1 MSN, 10 MSN VEYA 100 MSN’NİN
KATLARI OLARAK AYARLANABİLECEK
ZAMAN RÖLELERİ SAĞLAR.
• BİR ZAMAN RÖLESİNİN İKİ DEĞİŞKENİ
BULUNUR:
– ANLIK DEĞER: BU 16 BİTLİK İŞARETLİ TAMSAYI,
ZAMAN RÖLESİ TARAFINDAN SAYILMIŞ OLAN
SÜREYİ GÖSTERİR.
– ZAMAN RÖLESİ BİTİ: BU BİT, ANLIK DEĞERLE
AYAR DEĞERİNİN KARŞILAŞTIRMA İŞLEMİ
SONUCUNDA 1 VEYA 0 OLUR.


Slide 222

SAYICI HAFIZA ALANI: C
• S7–200, HERBİRİ SAYICI GİRİŞLERİNİN DÜŞÜK
SİNYALDEN YÜKSEK SİNYALE GEÇİŞİNDE
(YÜKSELEN KENARDA) SAYAN ÜÇ TİP SAYICI
İÇERİR: BİR TİP SADECE YUKARI SAYAR, BİR
DİĞERİ SADECE AŞAĞI SAYAR, DİĞERİ İSE HEM
AŞAĞI HEM DE YUKARI SAYAR.
• BİR SAYICININ İKİ DEĞİŞKENİ BULUNUR:
– ANLIK DEĞER: BU 16 BİTLİK İŞARETLİ TAMSAYI, SAYICI
TARAFINDAN SAYILMIŞ OLAN DEĞERİ GÖSTERİR.
– SAYICI BİTİ: BU BİT, ANLIK DEĞERLE AYAR DEĞERİNİN
KARŞILAŞTIRMA İŞLEMİ SONUCUNDA 1 VEYA 0 OLUR.


Slide 223

HIZLI SAYICILAR: HC
• HIZLI SAYICILAR, YÜKSEK SÜRATLİ DARBE
GİRİŞLERİNİ CPU TARAMA SÜRESİNDEN BAĞIMSIZ
OLARAK SAYARLAR.
• HIZLI SAYICILARIN 32 BİTLİK BİR SAYMA (VEYA
ANLIK) DEĞERİ VARDIR. BU DEĞERE ERİŞİM İÇİN
HAFIZA TİPİ (HC) İLE HIZLI SAYICI NUMARASINI
BİRLİKTE KULLANIRSINIZ (ÖRNEĞİN HC0).
• ANLIK DEĞER, SALT-OKU DEĞERDİR VE SADECE
DOUBLE WORD (32 BİT) OLARAK ERİŞİLEBİLİR.

– Format: HC[hızlı sayıcı numarası]

HC1


Slide 224

AKÜMÜLATÖRLER: AC
• AKÜMÜLATÖRLER, OKUMA VE YAZMA
YAPILABİLECEK HAFIZA BENZERİ ALANLARDIR.
• ÖRNEĞİN, BİR ALTPROGRAMA PARAMETRE
ATAMAK İÇİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERİ
AKÜMÜLATÖRLER İÇİNE YAZAR VE
ALTPROGRAMDA BU DEĞERLERİ
KULLANABİLİRSİNİZ.
• S7–200’DE DÖRT ADET 32 BİT AKÜMÜLATÖR
BULUNUR (AC0, AC1, AC2 VE AC3). AKÜMÜLATÖR
İÇERİĞİNE BAYT, WORD VEYA DOUBLE WORD
OLARAK ERİŞEBİLİRSİNİZ.


Slide 225

ANALOG GİRİŞLER: AI
• S7–200 (SICAKLIK VEYA BASINÇ GİBİ) ANALOG
DEĞERLERİ 16 BİTLİK DİJİTAL BİR DEĞER HALİNE
ÇEVİRİR.
• BU DEĞERLERE ALAN BELİRTECİ (AI), VERİ
BOYUTU (W) VE BAŞLANGIÇ BAYT ADRESİ İLE
ERİŞİLİR.
• ANALOG GİRİŞLER 2 BAYTLIK DEĞERLER
OLDUĞUNDAN VE HER ZAMAN ÇİFT SAYIYLA
BAŞLADIKLARINDAN, ONLARA ERİŞİM DE SADECE
ÇİFT SAYILI BAYT ADRESLERİYLE OLUR (AIW0,
AIW2, AIW4 GİBİ).

– Format: AIW[başlangıç bayt adresi] AIW4


Slide 226

ANALOG ÇIKIŞLAR: AQ
• S7–200 16 BİTLİK BİR DEĞERİ, DİJİTAL DEĞERLE
ORANTILI BİR AKIM VEYA VOLTAJ DEĞERİNE
DÖNÜŞTÜREBİLİR. BU DEĞERLERE ALAN
BELİRTECİ (AQ), VERİ BOYUTU (W) VE BAŞLANGIÇ
BAYT ADRESİ İLE ERİŞİLİR.
• ANALOG ÇIKIŞLAR 2 BAYTLIK DEĞERLER
OLDUĞUNDAN VE HER ZAMAN ÇİFT SAYIYLA
BAŞLADIKLARINDAN, ONLARA ERİŞİM DE SADECE
ÇİFT SAYILI BAYT ADRESLERİYLE OLUR (AQW0,
AQW2, AQW4 GİBİ

– Format: AQW[başlangıç bayt adresi] AQW4


Slide 227

ÖZEL DAHİLİ RÖLELER
(SM)
• ÖZEL DAHİLİ RÖLELERE ÖZEL HAFIZA
BİTLERİ DE DENİR.
• BU HAFIZA BİTLERİ, CPU İLE
PROGRAM ARASINDA İLETİŞİM
SAĞLAYARAK ÇEŞİTLİ KONTROL
FONKSİYONLARINI GERÇEKLEŞTİRİR.
• BU ALANLARA BİT, BAYT, WORD VE
DOUBLE WORD OLARAK ERİŞİM
MÜMKÜNDÜR.


Slide 228

SMB0
• SM0.0: HER ZAMAN AKTİFTİR.
• SM0.1: İLK TARAMA BİTİ. İLK
TARAMADA “1” SONRA “0” OLUR.
SAYICILAR VE KALICI TİP ZAMAN
RÖLELERİNİN ÇIKIŞI BU BİT İLE RESET
EDİLİR.
• SM0.2: ENERJİ VERİLDİ BİTİ. ENERJİ
VERİLDİKTEN SONRAKİ İLK TARAMADA
“1” SONRA “0” OLUR.


Slide 229

SMB0
• SM0.4: 30 SN “0”, 30 SN “1” OLUR.
• SM0.5: 0,5 SN “0”, 0,5 SN “1” OLUR.
• SM0.6: TARAMA JENERATÖRÜ. BİR
TARAMADA “0”, BİR TARAMADA “1”
OLUR.
• SM0.7: PLC STOP KONUMUNDAYSA
“0”, RUN KONUMUNDAYSA “1” OLUR.


Slide 230

SMB28-SMB29
• ANALOG AYAR DEĞERLERİ.
• 0-255 ARASI DEĞER ALABİLİRLER.
• ZAMAN AYARI, ALARM LİMİTİ GİBİ
DEĞİŞEBİLEN BAZI DEĞERLER İÇİN
KULLANILABİLİR.
– SMB28: ANALOG AYAR 0’DAN OKUNAN
DEĞER.
– SMB29: ANALOG AYAR 1’DEN OKUNAN
DEĞER.


Slide 231

S7-200 VERİLERİ NASIL
SAKLIYOR?
• S7–200’ÜN İÇERİSİNDE BİR SÜPER KONDANSATÖR
VARDIR. UZUN SÜRELİ ENERJİ SAKLAYAN BU
KONDANSATÖR, BİR KERE ŞARJ OLDUKTAN
SONRA ENERJİ OLMASA DAHİ RAM İÇERİĞİNİ
UZUN SÜRE (CPU MODELİNE BAĞLI OLARAK
GÜNLERCE) SAKLAR.
• AYRICA S7–200’ÜN İÇERİSİNDE BİR EEPROM
VARDIR. BU HAFIZA TİPİ ENERJİDEN BAĞIMSIZ
OLARAK PROGRAMINIZI, SEÇİLEN VERİ ALANLARINI
VE KONFİGÜRASYON BİLGİLERİNİ TEORİK OLARAK
SONSUZA KADAR SAKLAR.


Slide 232

S7-200 VERİLERİ NASIL
SAKLIYOR?


Slide 233

S7-200 VERİLERİ NASIL
SAKLIYOR?
• BUNLARA EK OLARAK S7–200’DE
OPSİYONEL PİL KARTUŞU
KULLANILABİLİR VE BÖYLECE
RAM’DAKİ BİLGİLERİN ENERJİ
KESİLDİKTEN SONRAKİ SAKLANMA
SÜRESİ ARTTIRILABİLİR. PİL, SÜPER
KONDANSATÖR DEŞARJ OLDUKTAN
SONRA DEVREYE GİRER.


Slide 234

SAYICILAR
• S7-200 AİLESİNDE 3 TİP SAYISI
VARDIR:
– YUKARI SAYICI (CTU)
– AŞAĞI SAYICI (CTD)
– AŞAĞI-YUKARI SAYICI (CTUD)

• BU SAYICILAR GİRİŞLERİNİN 0’DAN 1’E
GEÇİŞLERİNDE SAYMA İŞLEMİNİ
GERÇEKLEŞTİRİR.


Slide 235

YUKARI SAYICILAR
• YUKARI SAY KOMUTU (CTU),
YUKARI SAYMA GİRİŞİNİN
(CU) HER YÜKSELEN
KENARINDA CXX DEĞERİNİ
BİR ARTTIRIR.
• CXX DEĞERİ PV’YE EŞİT
VEYA BÜYÜKSE CXX BİTİ SET
OLUR.
• RESET (R) GİRİŞİ
GELDİĞİNDE SAYICI DEĞERİ
SIFIRLANIR.


Slide 236

AŞAĞI SAYICILAR
• AŞAĞI SAY KOMUTU (CTD), SAYMA
GİRİŞİNİN (CD) HER YÜKSELEN
KENARINDA ANLIK SAYMA DEĞERİNİ
BİR AZALTIR.
• CXX 0’A EŞİTSE CXX BİTİ SET OLUR.
• LD (LOAD) GİRİŞİ GELDİĞİNDE SAYICI
BİTİ SIFIRLANIR VE ANLIK DEĞER PV
DEĞERİNE EŞİT YAPILIR. SIFIRA
ULAŞILDIĞINDA SAYMA İŞLEMİ
DURUR (VE CXX BİTİ SET OLUR).


Slide 237

AŞAĞI-YUKARI
SAYICILAR
• YUKARI/AŞAĞI SAY KOMUTU
(CTUD) YUKARI SAYMA (CU)
VEYA AŞAĞI SAYMA (CD)
GİRİŞLERİNİN HER YÜKSELEN
KENARINDA YUKARI VEYA
AŞAĞI SAYAR.
• SAYICI PV’YE EŞİT İSE ÇIKIŞ
KONUM DEĞİŞTİRİR.
• R GİRİŞİNE 1 VERİLDİĞİNDE
SAYICI ÇIKIŞI VE CXX DEĞERİ
SIFIRLANIR


Slide 238

ÖRNEK
• 10 KAPASİTELİ
OTOPARKTA, ARABA
SAYISI 10 İSE “DOLU”
DEĞİLSE “BOŞ”
LAMBASI YANSIN.


Slide 239

ZAMAN RÖLELERİ
• KONTAK KAPANDIKTAN BELLİ BİR
SÜRE SONRA ENERJİ İLETİLMESİNİ
VEYA AÇILDIKTAN BELLİ BİR SÜRE
SONRA ENERJİ KESİLMESİNİ SAĞLAR.
– ÇEKME GECİKMELİ (TON)
– KALICI ÇEKME GECİKMELİ (TONR)
– BIRAKMA GECİKMELİ (TOF)

• TİPLERİ VARDIR.


Slide 240

ZAMAN RÖLELERİ
• BELİRLİ SÜRELER ELDE ETMEK İÇİN
BELİRLİ RÖLELER KULLANILIR.
• 1, 10, 100 ms KATLARI OLARAK
AYARLANABİLİRLER.
• NUMARA (T37) SÜREYİ
• PT İSE ÇARPANI BELİRLER
• SONUÇ ms OLARAK ELDE EDİLİR.


Slide 241

ZAMAN RÖLELERİ
• RÖLE TİPİ, SÜRE VE RÖLE
NUMARALARINI BELİRTEN TABLO.


Slide 242

TON ZAMAN RÖLELERİ
• GELEN ENERJİYİ BELLİ BİR SÜRE SONRA
ÇIKIŞA İLETİR. YANİ, KONTAK KAPANDIKTAN
BELLİ BİR SÜRE SONRA BAZI İŞLEMLERİN
YAPILMASINI SAĞLAR.
• “IN” GİRİŞİ AKTİF OLDUĞU SÜRECE
İSTENEN SÜRE SONUNDA ÇIKIŞ
AKTİFLEŞTİRİLİR.
• “IN” GİRİŞİ PASİF OLUNCA ÇIKIŞ DA PASİF
OLUR.


Slide 243

TON ZAMAN RÖLELERİ
• SÜRE HESABI:
– PT*RÖLE NO ÇÖZÜNÜRLÜĞÜ
– 10*100MS=1000MS=1SN

• “IN” AKTİF OLDUĞU SÜRECE,
HESAPLANAN SÜRE SONRA ÇIKIŞ
(T37) DA AKTİF OLUR.
T37

Q0.0


Slide 244

SÜRE HESABI
AYARLANACAK ZAMAN (ms)
• PT= ----------------------------------------ÇÖZÜNÜRLÜK (ms)
• PT=30.000/100=300


Slide 245

TON ZAMAN RÖLELERİ
• I0.0 KAPANDIKTAN 1 SN SONRA Q0.0
AKTİF OLUR.


Slide 246

TON ZAMAN RÖLELERİ


Slide 247

TONR ZAMAN RÖLELERİ
• BU TİP RÖLELERDE “IN” GİRİŞİ PASİF
OLDUĞUNDA SAYILAN SÜRE
SİLİNMEZ.
• “IN” GİRİŞİ AKTİF OLDUĞUNDA KALDIĞI
YERDEN DEVAM EDER.
• TONR RÖLELERDE İÇERİK
• VE ÇIKIŞ BİTİ “RESET” İLE
• SIFIRLANIR.


Slide 248

TONR ZAMAN RÖLELERİ


Slide 249

TOF ZAMAN RÖLELERİ
• “IN” GİRİŞİ LOJİK0 YAPILDIKTAN
SONRA, ÇIKIŞIN AYAR DEĞERİ KADAR
SÜRE AKTİF OLMASINI SAĞLAR.
• “IN” GİRİŞİ LOJİK1 YAPILDIĞINDA Txxx
ADRESİNDEKİ ÇIKIŞ LOJİK1 OLUR.
RÖLE ANLIK DEĞERİ SIFIRLANIR.


Slide 250

TOF ZAMAN RÖLELERİ
• START’A
BASILDIĞINDA
MOTOR HEMEN
ÇALIŞACAK,
STOP
BUTONUNA
BASILDIKTAN
10SN SONRA
DURACAK.


Slide 251

KARŞILAŞTIRMA
KONTAKLARI
• ÇEŞİTLİ VERİLERİN DEĞERLENDİRİLDİĞİ VE
ŞART SAĞLANDIĞI TAKDİRDE ÇIKIŞIN AKTİF
OLDUĞU KONTAKLARDIR.
• KARŞILAŞTIRMA İŞLEMLERİ İÇİN VERİNİN
BOYUTU, KARŞILAŞTIRMA ŞEKLİ VE İLGİLİ
LOJİK İŞLEMİN ÖZELLİĞİNE GÖRE FARKLI
KOMUTLAR KULLANILIR.

IN1
İŞLEM

IN2

V

KARŞILAŞTIRMA
V=VERİTİPİ


Slide 252

KARŞILAŞTIRMA
İŞLEMLERİ
•
•
•
•

==B, >=B, <=B, <>B (BYTE)
==I, >=I, <=I, <>I (INTEGER, TAMSAYI)
==D, >=D, <=D, <>D (DOUBLE, TAMSAYI)
==R, >=R, <=R,<>R (REEL, GERÇEL SAYI)


Slide 253

ÖRNEK-1
• MB0 ADRESİNDEKİ 8 BİTLİK (1 BYTE)
VERİ İLE 20 TAMSAYISI
KARŞILAŞTIRILIR. EĞER MB0
ADRESİNDEKİ VERİNİN DEĞERİ 20 İSE
Q0.1 ÇIKIŞI AKTİF OLUR
MB0
==

20

B

Q0.1


Slide 254

ÖRNEK-2
• VB0 ADRESİNDEKİ 8 BİTLİK VERİ İLE
100 TAMSAYISI KARŞILAŞTIRILIR. VB0
ADRESİNDEKİ VERİ 100’E EŞİT VEYA
BÜYÜKSE Q0.0 AKTİF OLUR.
VB0
>=

B

100

Q0.0


Slide 255

ÖRNEK-3
• C0 10’A EŞİT VEYA BÜYÜK VE 15’E
EŞİT VEYA KÜÇÜKSE Q0.0 AKTİF
OLUR.
C0
>=

10

Q0.0

C0
I

<=

15

I


Slide 256

ÖRNEK-4


Slide 257

MOVE KOMUTLARI
• BAYT (MOVB), WORD (MOVW),
DOUBLE WORD (MOVD) VE REEL
SAYI (MOVR) TAŞI KOMUTLARI,
IN’DE YER ALAN DEĞERİ OUT’DA
YER ALAN HAFIZA BÖLGESİNE
TAŞIR (KOPYALAR).
• GİRİŞ DEĞERİ DEĞİŞMEZ.
• EN GİRİŞİNE YENİ BİR SİNYAL
GELENE KADAR ÇIKIŞTAKİ BİLGİ
KALICIDIR.


Slide 258

ÖRNEK-1
• I0.0 AKTİF OLDUĞUNDA IN
GİRİŞİNDEKİ 85 SAYISI QB0’A ATANIR.

QB0=01010101


Slide 259

ÖRNEK-2
• I0.0 AKTİF OLDUĞUNDA IN
GİRİŞİNDEKİ 10753 SAYISI QW0’A
ATANIR.

QW0=0010101000000001


Slide 260

ÖRNEK-3
• SMB28 İLE GİRİŞ DEĞERİ
DEĞİŞTİRİLİR. I0.0 İLE GİRİŞ ÇIKIŞA
TAŞINIR.


Slide 261

SAYISAL İŞLEMLER
• 16 BIT SAYILARLA TOPLAMA, ÇIKARMA,
ÇARPMA, BÖLME VE KAREKÖK ALMA GİBİ
İŞLEMLER YAPILABİLİR.
–
–
–
–

İŞLEM SONUCU=0 İSE SM1.0 LOJİK1,
İŞLEM SONUCU TAŞMA OLDUYSA SM1.1 LOJİK1,
İŞLEM SONUCU (-) İSE SM1.2 LOJİK1,
SIFIRA BÖLME YAPILDIYSA SM1.3 LOJİK1 OLUR


Slide 262

SAYISAL İŞLEMLER
•
•
•
•

TOPLAMA: ADD_I, ADD_DI, ADD_R
ÇIKARMA: SUB_I, SUB_DI, SUB_R
ÇARPMA: MUL_I, MUL_DI, MUL_R
BÖLME: DIV_I, DIV_DI, DIV_R


Slide 263

TOPLAMA

OUT=IN1+IN1


Slide 264

ÇIKARMA

OUT=IN1-IN2


Slide 265

ÇARPMA

OUT=IN1*IN2


Slide 266

BÖLME
• 90 TAMSAYISININ
6 TAMSAYISINA
BÖLÜNMESİ


Slide 267

ARTTIRMA & AZALTMA
KOMUTLARI
• “EN” GİRİŞİ AKTİF OLDUĞUNDA “IN”
GİRİŞİNE GELEN DEĞERİ 1 ARTTIRAN
VEYA AZALTAN VE “OUT” ÇIKIŞINA
VEREN KOMUTLARDIR.
• DEĞER BYTE, WORD VEYA DOUBLE
WORD OLABİLİR.


Slide 268

ARTTIRMA & AZALTMA
KOMUTLARI

IN+1->OUT

IN-1->OUT


Slide 269

SHIFT (KAYDIRMA)
• BİR BAYTA SAĞA KAYDIRMA (RİGHT SHİFT)
İŞLEMİ UYGULANIRSA 7. BİT 6.NIN YERİNE,
6. BİT 5.NİN YERİNE, 5. BİT 4.NÜN YERİNE ....
GEÇER.
• BOŞ KALAN 7. BİT POZİSYONUNA 0 YAZILIR
VE 0. BİT İÇERSİNDEKİ 1 DEĞER DIŞARIYA
ATILIR.
• SOLA KAYDIRMA (LEFT SHIFT) İŞLEMİ DE
AYNI ŞEKİLDE GERÇEKLEŞTİRİLMEKTEDİR.
• BU SEFER BOŞ KALAN 0. BİT POZİSYONUNA
0 YAZILIR VE 7. BİT İŞLEM DIŞI KALIR.
Fahrettin Erdinç / Elektronik Müh.


Slide 270

SHIFT (KAYDIRMA)
• 10111001
• 0 1 0 1 1 1 0 0 -> SAĞA KAYDIRMA
SONRASI
• 0 1 1 1 0 0 1 0 -> SOLA KAYDIRMA
SONRASI

Fahrettin Erdinç / Elektronik Müh.


Slide 271

KAYDIRMA KOMUTLARI
• KAYDIRMA KOMUTLARI, “IN”’DE VERİLEN
GİRİŞ DEĞERİNİ “N” BİT KADAR SAĞA VEYA
SOLA KAYDIRIR VE SONUCU OUT’A YAZAR.
KAYDIRILAN HER BİTİN YERİNE 0
DOLDURULUR.
• SAĞA KAYDIR:
– SHR-B, SHR-W, SHR-DW

• SOLA KAYDIR :
– SHL-B, SHL-W, SHR-DW


Slide 272

ROTATE (DÖNDÜRME)
• DÖNDÜRME (ROTATE) İŞLEMİNDE DE YİNE
KAYDIRMA İŞLEMİNDE OLDUĞU GİBİ BİTLER
BİR SAĞA VEYA SOLA KAYDIRILIR FAKAT
BURADA BOŞ KALAN 7. VEYA 0. BİT YERİNE
SIFIR DEĞİL DE 7. BİT İÇİN 0. BİTİN VE 0. BİT
İÇİN DE 7. BİTİN DEĞERİ YERLERİNE
YAZILIR.
• YANİ YUKARIDAKİ BAYTIMIZA SIRASIYLA
SAĞA VE SOLA DÖNDÜRME İŞLEMLERİ
UYGULANIRSA AŞAĞIDAKİ GİBİ SONUÇLAR
ELDE EDİLİR.
Fahrettin Erdinç / Elektronik Müh.


Slide 273

ROTATE (DÖNDÜRME)
• 10111001
• 1 1 0 1 1 1 0 0 -> SAĞA DÖNDÜRME
SONRASI
• 0 1 1 1 0 0 1 1 -> SOLA DÖNDÜRME
SONRASI

Fahrettin Erdinç / Elektronik Müh.


Slide 274

DÖNDÜRME KOMUTLARI
• DÖNDÜRME KOMUTLARI, “IN”’DE
VERİLEN GİRİŞ DEĞERİNİ “N” BİT
KADAR SAĞA VEYA SOLA DÖNDÜRÜR
VE SONUCU OUT’A YAZAR. DIŞARI
TAŞAN BİTLER ÖBÜR TARAFA GİDER.
• SAĞA DÖNDÜR:
– ROR-B, ROR-W, ROR-DW

• SOLA KAYDIR :
– ROL-B, ROL-W, ROR-DW


Slide 275

MANTIK İŞLEMLERİ
• MİKROİŞLEMCİLERDE BAZI İŞLERİN VE
HESAPLARIN YAPILMASI İÇİN MANTIK
İŞLEMLERİ KULLANILIR.
• BUNLAR AND, OR, XOR VE NOT GİBİ
İŞLEMLERDİR.

Fahrettin Erdinç / Elektronik Müh.


Slide 276

AND (VE) İŞLEMİ

0=ANAHTAR AÇIK
1=ANAHTAR KAPALI

A

B A AND B

0

0

0

0

1

0

1

0

0

1

1

1

Fahrettin Erdinç / Elektronik Müh.


Slide 277

OR (VEYA) İŞLEMİ

0=ANAHTAR AÇIK
1=ANAHTAR KAPALI

A

B

A OR B

0

0

0

0

1

1

1

0

1

1

1

1

Fahrettin Erdinç / Elektronik Müh.


Slide 278

XOR (ÖZEL VEYA)
İŞLEMİ
BITLER AYNI İSE SONUÇ
LOJİK 0, FARKLI İSE
SONUÇ LOJİK 1 OLUR.

0=ANAHTAR AÇIK
1=ANAHTAR KAPALI

A

B

A OR B

0

0

0

0

1

1

1

0

1

1

1

0

Fahrettin Erdinç / Elektronik Müh.


Slide 279

NOT (DEĞİL) İŞLEMİ
BIT 0 İSE SONUÇ
LOJİK 1, 1 İSE
SONUÇ LOJİK 0 OLUR.

A

NOT A

0

1

1

0

0=ANAHTAR AÇIK
1=ANAHTAR KAPALI

Fahrettin Erdinç / Elektronik Müh.


Slide 280

LOJİK İŞLEM
KOMUTLARI
• BYTE, WORD VEYA DOUBLE WORD
TİPİNDEKİ VERİLERİN AYNI
KONUMDAKİ HER BİTİNE “AND”, “OR”,
VEYA “XOR” İŞLEMLERİ
GERÇEKLEŞTİRLİR.
• AŞAĞIDAKİ KOMUTLAR VARDIR:
– WAND_B, WAND_W, WAND_DW
– WOR_B, WOR_W, WOR_DW
– WXOR_B, WXOR_W, WXOR_DW


Slide 281

LOJİK İŞLEM
KOMUTLARI


Slide 282

LOJİK İŞLEM
KOMUTLARI
• IN1 VE IN2’DE YER ALAN GİRİŞLERİN
KARŞILIKLI BİTLERİNİ LOJİK OLARAK
AND/OR/XOR İŞLEMİNE TABİ TUTAR
VE SONUCU OUT’A YAZAR.


Slide 283

INVERTING
• BAYT (INVB), WORD (INVW) VE
DOUBLE WORD (INVD) TERS ÇEVİRME
KOMUTLARI, “IN”DE YER ALAN
DEĞİŞKENİN 1’Lİ TÜMLEYENİNİ ALIR
VE SONUCU “OUT”A YAZAR.