Krzysztof Pacyga i Marcin Perlich I LO

Download Report

Transcript Krzysztof Pacyga i Marcin Perlich I LO

Slide 1

KONKURS KRAJOZNAWCZY
DLA UCZNIÓW GDAŃSKICH
SZKÓŁ PONADGIMNAZJLANYCH
POD HONOROWYM
PATRONATEM
PREZYDENTA GDAŃSKA


Slide 2

„Magiczne zakątki szkolnej okolicy”

Autorzy:

Marcin Derwich
Krzysztof Pacyga

Pod przewodnictwem:

mgr Bożeny Kochanowskiej


Slide 3

I

II
III
IV
V

Spis treści

Wstęp
Historia rodziny Uphagenów
Dom Uhagena
Źródła


Slide 4

II

Wstęp

Jako magiczny zakątek szkolnej okolicy wybraliśmy
Dom Uphagena, klejnot epoki rokoka. Na naszą
decyzję wpłynął między innymi fakt, że jest to jedyna
kamienica w naszym mieście, która po zniszczeniach
wojennych została odtworzona wraz z wyposażeniem
(wystrojem). Obecnie pełni funkcję Muzeum Wnętrz
Mieszczańskich i zalicza się do jednego z oddziałów
Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Uważamy
ponadto, że kamienica ta jest na tyle ciekawym
miejscem w naszym mieście, że warto poświęcić jej
trochę więcej uwagi.


Slide 5

III Historia rodziny Uphagenów
Uphagenowie wywodzili się z Flandrii. Zaliczani oni byli do jednych z
najbogatszych rodzin. W 1775 roku umarł Piotr Uphagen. W spadku
pozostawił on znaczny majątek (każde z jego dzieci otrzymało ok. 600 000
talarów). Jan Uphagen, jego syn, urodził się w Gdańsku 9 lutego 1731
roku. Był ławnikiem i rajcą miejskim. Studiował prawo i historię przez trzy
lata na Uniwersytecie w Getyngi. Opublikował on dwie prace historyczne.
W roku 1775 zakupił kamienicę przy ulicy Długiej 12. Zlecił on w niedługim
czasie przebudowę domu.
Wystrój domu odzwierciedlił jego
zainteresowania. Pracami pokierował Jan Dreyer. Kamienica została
przebudowana stosownie do stylu, w jakim budowano w wieku XVIII.
Pojawiły się niskie boazerie dekorowane płycinami, na których pojawiały
się różne dekoracje malarskie (np. sceny mitologiczne). W amfiladzie
saloników bocznego skrzydła pojawiły się akcenty przyrodnicze, a
mianowicie obrazy ptaków, owadów i kwiatów. Jego pierwsza żona,
Florentyna, zmarła. Poślubił on Abigail Borckmann. Pomagała ona Janowi
w gromadzeniu dzieł sztuki.


Slide 6

III Historia rodziny Uphagenów
Jan Uphagen zmarł w 1802 roku. Był on człowiekiem bezdzietnym. Przed
śmiercią wyraził on jednak chęć, aby utworzono Fundację Rodzinną
(Rafsherr Johann Uphagensche Familien Stiftung), która dopilnuje, żeby
dom wraz z całym wyposażeniem nie uległy zmianie. Na mocy statutu tej
fundacji, spadkobiercą Jana Uphagena został jego młodszy brat Karl
Heinrich. W grudniu 1909 roku rodzina Uphagenów podpisała umowę z
Magistratem Gdańska o wydzierżawieniu kamienicy na trzydzieści lat. Od
roku 1911 kamienica przy ulicy Długiej 12 została udostępniona dla
zwiedzających. W roku 1944, w związku z nasilającymi się działaniami
wojennymi, zaczęto ewakuować liczne eksponaty. Niestety po
zakończeniu wojny, część z nich nigdy już nie powróciła do Domu
Uphagena. Od roku 1981 pieczę nad tą kamienicą sprawuje Muzeum
Historii Miasta Gdańska. Po zakończeniu prac konserwatorskich, od 07
czerwca 1998 roku, Dom Uphagena został ponownie udostępniony dla
turystów.


Slide 7

IV Dom Uphagena
Dom Uphagena znajduje się przy jednej z najważniejszych
gdańskich ulic, a mianowicie przy ul. Długiej. Ulica Długa
wraz z Długim Targiem stanowią Trakt Królewski. Tą część
Gdańska zamieszkiwali dawniej wyłącznie najbogatsi
patrycjusze. Obecnie obszar pomiędzy Złotą Bramą a
Zieloną Bramą, które ograniczają Trakt Królewski, jest
jednym z najczęściej odwiedzanych przez turystów miejsc.
Przy ulicy Długiej i Długim Targu, oprócz Domu Uphagena,
odnaleźć można inne wspaniałe zabytki, między innymi:
Ratusz Głównego Miasta, Dwór Artusa, Fontannę Neptuna,
a
także
piękne
kamienice,
których
elementami
charakterystycznymi są: wąskie, zdobione herbami, fasady,
zwieńczone szczytami bądź attykami.


Slide 8

IV Dom Uphagena

SYPIALNIE I SALON II PIĘTRA SĄ W TRAKCIE PRAC
REWALORYZACYJNYCH
I WYKORZYSTYWANE SĄ JAKO SALE WYSTAW CZASOWYCH


Slide 9

Sień i Kantor
Sień Domu Uphagena położona jest na parterze. Pełniła funkcje
komunikacyjne i reprezentacyjne. W roku 1775 Jan Uphagen zlecił
przebudowę domu, skutkiem której w sieni powstało oddzielne
pomieszczenie pełniące funkcje kantora oraz mały salonik powyżej,
zwany Herbaciarnią. Umieszczono tam kaflowy kominek, na którym
znajdował się mosiężny samowar. Ściany zaś tego małego
pomieszczenia były pokryte kaflami o motywach chińskich.
Wchodzących do domu, witał obraz „Zuzanna w kąpieli”. Podłoga,
podczas tej przebudowy, pokryta została płytami kamiennymi, w
oknach pojawiły się ozdobne kraty okienne oraz wykonano
sztukaterie (dekoracje arch.: rzeźby, ornamenty, wykonane z stiuku,
typowe dla wystroju wnętrz XVII-XIX w.). W sieni znajdują się
typowe, drewniane schody, które prowadzą na wyższe piętra.
Posiadają one malowaną balustradę, która charakteryzuje się tym,
że po jednej stronie jest ażurowa, po drugiej zaś przyjmuje formę
boazerii. Z Sienią graniczy Kantor, a więc biuro pana domu.


Slide 10

Sień i Kantor

Schody w sieni

Kantor


Slide 11

Salon
Salon znajduje się na pierwszym piętrze. Z jego okien można
obserwować ulicę Długą. Pełnił on funkcje reprezentacyjne. Od sieni
pierwszego piętra oddzielają go bogato zdobione drzwi
dwuskrzydłowe. Wystrój Salonu łączy ze sobą dwa style: rokoko i
klasycyzm. Do połączenia ich przyczynił się dość długi okres
powstawania tego pokoju (jego budowa z wyposażaniem
zakończyła się w roku 1786). Ściany pokryte są jedwabną tkaniną
adamaszkową koloru czerwonego. Dół ścian stanowi biała boazeria
dekorowana malowidłami przedstawiającymi ruiny i budowle
antyczne. Uwagę zwracają symetryczne nisze narożne. W jednej z
nich znajduje się wysoki, biały piec kaflowy z licznymi złotymi
akcentami, w drugiej zaś– drewniany zegar. W Salonie znalazło się
wiele arcydzieł sztuki, do których zaliczyć można między innymi
piękne obrazy. Ponadto, właśnie w tym pomieszczeniu, Jan
Uphagen umieścił srebrną tabakierkę, która była prezentem od króla
Stanisława Augusta.


Slide 12

Salon

Salon
Salonowy piec
kaflowy

Salonowy zegar


Slide 13

Duża Jadalnia
Duża Jadalnia znajduje się, podobnie jak Salon, na
pierwszym piętrze. Od Salonu oddziela ja sień
pierwszego piętra. Do Dużej Jadalni wchodzi się przez
dwuskrzydłowe drzwi. W odróżnieniu od Salonu, z Dużej
Jadalni można przejść do innych pomieszczeń, gdyż jest
ona połączona z Pokojem Owadów. Ściany pokryte są
adamaszkową tkaniną barwy żółtej. Doły ścian stanowi
biała boazeria ozdobiona malowidłami o tematyce
mitologicznej. Sufit został zrekonstruowany, po II wojnie
światowej, na wzór klasycystycznej rozety, która pojawiła
się w materiałach archiwalnych dotyczących tego
wnętrza. W Dużej Jadalni znajdują się m.in. zabytkowy
kredens oraz drewniane krzesła, które pochodzą z II
połowy XVIII wieku.


Slide 14

Duża jadalnia


Slide 15

Palarnia - Pokój Owadów
Pokój Owadów zwany jest też Palarnią. Należy on do
saloników
bocznego
skrzydła.
Jest
to
małe
pomieszczenie, którego funkcja nie została do dnia
dzisiejszego określona. Można przypuszczać, że pokój
ten służył do wypoczynku. Na ścianach znajduje się
tkanina żakardowa, natomiast boazeria zdobiona jest
obrazami przedstawiającymi owady (stąd też wzięła się
nazwa pomieszczenia „Pokój Owadów”). Do roku 1944
w Palarni znajdował się piec z XVIII wieku, który
podczas ewakuacji został wywieziony z Domu Uphagena
i już nigdy nie powrócił na swoje miejsce. Sufit jest
ozdobiony rokokową sztukaterią. W pokoju tym znajdują
się ponadto: kanapa, dwa krzesła oraz stolik do gier.


Slide 16

Czytelnia - Pokój Kwiatów
Pokój Kwiatów zwany jest też Czytelnią.
Pomieszczenie to znajduje się w
amfiladzie saloników skrzydła bocznego
pomiędzy Pokojem Owadów a Pokojem
Muzycznym. Jak wskazuje nazwa, pełnił
on funkcje czytelni. Zarówno na tkaninie
pokrywającej ścianę, jak i na boazerii,
znajdują się realistyczne obrazy kwiatów.
W pokoju tym stoją także dwa krzesła oraz
swego rodzaju kanapa.


Slide 17

Czytelnia - Pokój Kwiatów


Slide 18

Pokój Muzyczny - Pokój Ptaków
Pokój Ptaków zwany też Pokojem Muzycznym sąsiaduje
z Pokojem Kwiatów i Małą Jadalnią. Ściany są barwy
białej z rokokowymi sztukateriami, przedstawiającymi
różne instrumenty. Na suficie można zauważyć rozetę
prezentującą króla Dawida grającego na harfie. Na
boazerii występują obrazy ptaków. W pokoju znajdują się
dwa instrumenty z XVIII wieku: fortepian (wykonany
przez Johanna Jackoba Könnicke) oraz harfa. Właśnie w
tym miejscu Abigail Uphagen zasiadała, grała na
szpinecie (szpinet- instrument muzyczny, chordofon
klawiszowy szarpany, odmiana klawesynu; popularny
XVI-XVIII w.) i szukała natchnienia, patrząc na
alegoryczne figury. Podczas spotkań z gośćmi, panie
przychodziły do tego pokoju i śpiewały, bądź też
rozmawiały o modzie.


Slide 19

Pokój Muzyczny - Pokój Ptaków


Slide 20

Mała Jadalnia
Mała Jadalnia jest pomieszczeniem sąsiadującym z
Pokojem Muzycznym. Ściany pokrywa wielobarwna
tkanina. Oryginalne boazerie, pochodzące z XVIII wieku,
znajdują się na ścianie wschodniej i południowej.
Sztukaterie na suficie są zrekonstruowane na podstawie
archiwalnych zdjęć. W Małej Jadalni znajdują się
ponadto: kredens, krzesła, stół typu gate-leg table z
około połowy XVIII wieku, niewielki składany stolik
(pochodzący z tego samego okresu), a także stojący
zegar z końca XVIII wieku i kaflowy piec. Z Małej Jadalni
można dojść do Kuchni. Pomieszczenia te łączy ze sobą
boczna klatka schodowa.


Slide 21

Mała Jadalnia


Slide 22

Kuchnia
Kuchnia znajduje się na parterze. Jest ona
zrekonstruowana. Znajdują się w niej
m.in.: okap oraz garnki, czajniki, talerze,
moździerze, dzbany. Przedmioty te są
wykonane z miedzi, cyny i mosiądzu.
Większość z nich należy do Muzeum
Narodowego w Gdańsku oraz Muzeum
Miedzi w Legnicy.


Slide 23

Kuchnia

Kuchnia

Waga kuchenna


Slide 24

V Źródła
1. Andrzej Januszajtis i Zbigniew Jujka „Z uśmiechem przez Gdańsk” Wydawnictwo MorskieGdynia, 1968
2. Edgar Milewski „Opowieści gdańskich uliczek” Wydawnictwo Morskie- Gdańsk, 1972
3. Lech Krzyżanowski „Gdańsk” Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1977
4. Kazimierz Małkowski i Stanisław Podgórczyk „Przewodnik po Trójmieście” Wydawnictwo MorskieGdańsk, 1974
5. Album „Gdańsk” Wydawnictwo: BOSZ Polska, 2001
6. Stanisław Klimek „Gdańsk- Architektura i historia” Wydawnictwo VIA, 1999
7. Gabriela Danielewicz „Portrety dawnych Gdańszczan” Wydawnictwo: „Stella Maris” Gdańsk 1997
8. „Rodzina pomorska” pod redakcją Józefa Borzyszkowskiego, Nadbałtyckie Centrum Kultury
Instytut Kaszubski, Gdańsk 1999
9. Teksty źródłowe znajdujące się w Domu Uphagena przy konkretnych ekspozycjach.
10. Jerzy Samp „Bedeker Gdański”, Wydawnictwo: Oskar, 2004
11. Cegiełka na rzecz rewaloryzacji wnętrz Domu Uphagena, Wydawnictwo: „Zawrat”, na zlecenie
Towarzystwa „Dom Uphagena”
12. Ewa Barylewska- Szymańska, Wojciech Szymański „Dom Uphagena w Gdańsku”, Muzeum
Historyczne Miasta Gdańska, Wydawnictwo: Stella Maris, Gdańsk 2000