Transcript Przewodnik po Pradze - Aneta Romanowska
Slide 1
Przewodnik po Pradze
By Aneta Romanowska 3G
Slide 2
Krótka historia Pragi
Praga to prawobrzeżna część Warszawy. Jej
nazwa pochodzi od "prażenia", czyli procesu
wypalania puszczy pod zasiewy. U początku
swojej ponad pięciusetletniej historii Praga była
amodzielną osada (od 1648 roku - prawa
miejskie), do stolicy została przyłączona
dopiero w 1791 roku. Obecnie dzielnica
przyciąga mieszkańców i turystów warszawskim
autentyzmem, bogatym życiem kulturalnym oraz
niepowtarzalnym urokiem.
Slide 3
Pelcowizna
Nazwa rejonu pochodzi od nazwiska Pelca,
który około 1806 roku założył w tym
miejscu kolonię i folwark. W latach 30. XIX
wieku znajdowało się tu 13 domów, w tym
kilka należących do osadników holenderskich
należących do zboru w Kazaniu Niemieckim.
Osada została przyłączona do Warszawy
dopiero w 1916 roku. Po wojnie powstała
tutaj fabryka samochodów osobowych.
Właśnie z FSO na Żeraniu od roku
1951wyjeżdżały na polskie drogi Warszawy
i Syreny.
Slide 4
NowaPraga
To właśnie tutaj znajdowało się centrum Pragi –
przy ul. Ratuszowej wznosił się praski ratusz
oraz kaplica MB Loretańskiej. Rejon Nowej
Pragi włączony został do Warszawy w 1908.
Tutaj znajdowało się centrum Pragi – przy ul.
Ratuszowej wznosił się zarówno ratusz praski,
jak i kaplica Matki Boskiej Loretańskiej z
1643.
Stara zabudowa Nowej Pragi ogranicza się do
trójkąta wyznaczonego ulicami 11 Listopada –
Al. Solidarności i nasypem torów kolejowych do
Olszynki Grochowskiej.
W okresie międzywojennym
utworzono tu Ogród Zoologiczny
i Park Praski z teatrem letnim
przy Ratuszowej. Po wojnie
kolejno powstawały tu osiedla
Praga I, II i III.
Slide 5
Stara Praga
Centrum Pragi Północ to Stara Praga. Znajdują się tutaj najstarsze i najciekawsze zabytki
Pragi: katedra św. Floriana, cerkiew św. Marii Magdaleny, kościół MB Loretańskiej, miejsca
związane z dziejami praskich Żydów. Znaczna część zabudowy pochodzi z początku XX
wieku i okresu międzywojennego i jest rzadkim w stolicy zespołem dobrze zachowanej
przedwojennej architektury.
Główną oś rejonu wyznacza ulica Targowa. Charakterystyczne dla Starej Pragi są również
ulice Ząbkowska (odrestaurowana w ostatnich latach) i Brzeska (zwłaszcza na odcinku od
Ząbkowskiej do Kijowskiej).
Slide 6
Szmulowizna
Nazwa Szmulowizna wzięła się od założyciela osady Szmula Zbytkowera, żydowskiego kupca,
protegowanego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
Rejon rozciąga się na północ od Kawęczyńskiej; jej główną ulicą zawsze pozostawała
Radzymińska. To właśnie po obu stronach tej głównej arterii osady, krótko po 1867 roku,
zaczęły powstawać istniejące do dziś ulice. Grunty Szmulowizny stanowiły wtedy w większości
własność rodziny Brühl, która posiadała je od 1834 roku. Powstawały tu domy dość liche,
głównie drewniane.
Szmulowizna uzyskała wtedy złą sławę okolicy niebezpiecznej. W osadzie stale przebywały
osoby podejrzane, gdyż pozostawała ona poza jurysdykcją miejską. Po przyłączeniu jej do
Warszawy w 1891 roku sytuacja była na tyle patologiczna, iż objęcie nowej dzielnicy opieką
przez policję miejską nie poprawiło znacząco sytuacji.
Slide 7
Cerkiew św. Marii Magdaleny
Powstała w latach 1867-69 jako symbol
rosyjskiego panowania. Gmach zbudowano według
projektu Mikołaja A. Syczewa, a pracami kierował
D.P. Palicyn. Cerkiew Św. Marii Magdaleny jest
dziś cennym zabytkiem z epoki, który bez
większych uszkodzeń szczęśliwie przetrwał
ostatnią wojnę. Wnętrze zachowało pierwotny
wystrój wraz z pozłacanymi ołtarzami, w tym
głównym, tzw. ikonostasem. Jest on bogato
zdobiony, trójkondygnacyjny, z umieszczonymi
tradycyjnie w centrum tzw. carskimi wrotami. Na
nich widnieją ikony malowane zapewne przez
Bazylego Wasiliewa.
Slide 8
Pomnik Braterstwa Broni
Stanowiący wyraz wdzięczności dla żołnierzy Armii
Czerwonej pomnik stoi przed Gmachem DOKP,
pośrodku placu noszącego od niedawna nazwę placu
Wileńskiego. Ze względu na wygląd rzeźb
przedstawiających żołnierzy pomnik powszechnie
nazywany jest „czterech śpiących” lub „czterech
śpiących – trzech walczących”. Pomnik powstał
bardzo szybko, bo jeszcze w 1945 roku, a odsłonił
go Bolesław Bierut 18 listopada. Głównym autorem
rzeźb był Stefan Momot, a cokół zaprojektował
Bohdan Lachert. Figury żołnierzy wykonano w
Berlinie, a pozowali do nich zapewne sami zdobywcy
stolicy hitlerowskich Niemiec. Pomnik poddano
modernizacji w latach 1960-61.
Slide 9
Katedra św. Michała i św. Floriana
Ta neogotycka świątynia z lat 1888-1901 została wzniesiona według projektu Józefa Piusa
Dziekońskiego. Styl gotycki pretendował ówcześnie do miana polskiego stylu narodowego, dlatego
neogotycka architektura kościoła miała być przeciwwagą dla pobliskiej bizantyjskiej cerkwi św. Marii
Magdaleny, symbolu rusyfikacji. Praska świątynia została uznana przez ówczesnych za jeden z
najpiękniejszych nowych kościołów na ziemiach polskich i doczekała się replik autorskich i powtórzeń
(np. kościół farny w Białymstoku). Poświęcenie nowego kościoła odbyło się 29 września 1901 rokuw dniu patronalnym św. Michała Archanioła. Świątynia mogła pomieścić ok. 10 tysięcy wiernych. We
wnętrzu uwagę przyciągała polichromia zdobiąca ściany i sklepienia, którą w stylu "mauretańskim"
wykonali bracia Strzałeccy. Sklepienie prezbiterium zdobiły złote girlandy na niebieskim tle, a w skład
wyposażenia wchodziła m.in. drewniana ambona w kształcie kielicha z malowanymi wizerunkami świętych
oraz boczne ołtarze Św. Antoniego i Wniebowstąpienia Pańskiego.
Slide 10
Pomnik Praskiej Kapeli Podwórzowej
Oryginalny pomnik z figurami grajków
warszawskiej kapeli podwórzowej został
odsłonięty w 2006 r. Pomysłodawcą
wystawienia pomnika był arcybiskup Sławoj
Leszek Głódź, ordynariusz diecezji
warszawsko-praskiej, a wykonawcą rzeźbiarz Andrzej Renes. Skrzypek,
akordeonista, gitarzysta, bandżolista i
bębniarz wchodzą w skład kapeli
uwiecznionej w pomniku. Orkiestra w nocy
jest podświetlona kolorowymi światłami, a
po wysłaniu sms-a można wysłuchać
jednej ze 100 piosenek.
Slide 11
Urząd Dzielnicy Praga Północ
Budynek z pocz. lat 50. XX w. powstał na
miejscu równie okazałego budynku szkolnego
zniszczonego w 1939 r. Budynek zespołu
szkół miejskich powstał w latach 1903-04.
Projekt sporządził architekt Apoloniusz
Nieniewski, ale prace końcowe zgodnie ze
zmodyfikowanym przez siebie projektem
prowadził Henryk Julian Gay. Potężna,
neogotycka w stylu budowla znajdowała się
dokładnie w miejscu obecnego budynku
urzędu dzielnicowego.
Slide 12
Szpital Praski
Szpital został utworzony w 1868 r., do
dziś służy mieszkańcom Pragi. Główny
gmach powstał w latach 1934-35. Jego
wygięty łukowato plan odwzorowuje
kształt placu powstałego tu w latach 60.
XIX w., zaś wysokie, zamknięte ostrym
łukiem wnęki okienne pośrodku fasady
są nawiązaniem do neogotyckiego stylu
kościoła św. Floriana. Na wprost
głównego wejścia zachowała się
wykonana w bruku data "1935". Za
budynkiem głównym rozciąga się teren
szpitalny zajmujący cały kwartał
pomiędzy ulicami Sierakowskiego,
Jasińskiego, Panieńską i Olszową.
Slide 13
Dawna barokowa kaplica z lat 1640-44,
to dziś najstarszy zabytek Pragi.
Powstała po południowej stronie
nieistniejącej dziś świątyni oo.
bernardynów z lat 1617-38. Kaplica
powstała przy wydatnym wsparciu króla
Władysława IV, królowej Cecylii Renaty
oraz królewskich braci. Projektantem
kaplicy był królewski architekt Konstanty
Tencalla, a nad całością prac czuwał
gwardian praskiego klasztoru ojciec
Wincenty Morawski. Wewnątrz kaplicy
znajduje się tzw. „domek loretański”.
Kościół MB Loretańskiej
Slide 14
Figura Matki Boskiej
W narożu kamienicy, stoi okazała figura
Matki Boskiej. Wystawiono ją z
inicjatywy pracowników fabryki „Labor” w
1908 roku. Teren ten należał do tego
zakładu, który mieścił się przy
Ząbkowskiej 50 i produkował m.in.
naczynia emaliowane i przeróżne wyroby
metalowe. Figura stanęła na miejscu
starszej figury i drewnianego krzyża.
Slide 15
Centrum Kulturalne „Fabryka Trzciny”
Mieści sięw zaadaptowanych pomieszczeniach dawnej
fabryki
z 1916 r. przy Otwockiej 14. Niszczejącą fabrykę
przystosowano do nowych funkcji, tworząc w jednym
obiekcie połączenie restauracji, sal wystawowych,
koncertowych i onferencyjnych. Koncentrują się tu
różne rodzaje działalności artystycznej, jak teatr,
plastyka, muzyka. W marcu 2005 r. nastąpiło
oficjalne otwarcie stałej sceny o nazwie Teatr Nowy
Praga. Adaptacja zabudowań odbyła się z wielkim
szacunkiem dla historycznego charakteru tego miejsca,
tak że wyposażone dziś w nowoczesne instalacje
wnętrza nie straciły nic ze swego surowego,
fabrycznego klimatu.
Slide 16
Bazylika Najświętszego Serca Jezusowego
Świątynia z lat 1907-1923 należy do największych
kościołów stolicy. Powstała z inicjatywy księcia Michała i
Marii z Zawiszów Radziwiłłów. Projekt kościoła sporządził
Łukasz Wolski. Architektura świątyni wzorowana jest na
wczesnochrześcijańskich bazylikach. Duży wpływ na styl, w
jakim wzniesiono kościół, miał zakup przez księżną 24
monolitowych kolumn granitowych, których nie wykorzystano
przy odbudowie spalonej bazyliki Św. Pawła za Murami w
Rzymie. Sprowadzono je
z Włoch koleją w 1915 roku, a więc w momencie gdy niemal
cała Europa ogarnięta była wojenną zawieruchą. Udało się
przewieźć transport kolumn poprzez państwa i linie frontów
dzięki znajomościom i prestiżowi księżnej Radziwiłłowej na
europejskich dworach. Jednak po wybudowaniu już kościoła
dolnego, części murów kościoła górnego i ustawieniu we
wnętrzu kolumn prace przerwano. W 1919 roku została
erygowana parafia, a wkrótce potem podjęto budowę na
nowo.
Slide 17
Grób Rozalii Zamoyskiej
Za masywnym metalowym krzyżem, w podcieniu budynku przy
Wileńskiej 47, umieszczony jest głaz z wyrytą inskrypcją „Tu leży
Rozalia Zamoyska, umarła R. P. 1795”. Według dawnych opowieści
bliżej nieznana Rozalia Zamoyska została tu zamordowana przez
rabusia. Początkowo mogiła szlachcianki znajdowała się na Wileńskiej,
ale z czasem rodzina przeniosła jej ciało do grobowców rodzinnych.
Pozostał nagrobek, który otoczony drewnianym płotkiem, znajdował
się pierwotnie przed piętrowym domem przy Wileńskiej 33. Mogiłę
przesunięto przed 1934 r., gdy w jej miejscu postanowiono zbudować
narożną stację benzynową. Na wiedzę o mogile dziedziczki składają
się głównie legendy i domysły, jednak należałoby przyjąć, iż jest
to najstarsza pamiątka na Nowej Pradze, pochodząca z czasów sprzed
utworzenia dzielnicy.
Slide 18
Pomnik ks. Skorupki
Pomnik z 2005 r. upamiętniający
bohaterskiego kapelana poległego w bitwie
warszawskiej z bolszewikami pod Ossowem 14
sierpnia 1920 r. Autorem rzeźby jest Andrzej
Renes.
Ksiądz Jan Ignacy Skorupka (1893 - 1920)
- nota biograficzna
Slide 19
Zespół Szkół Otwocka 3
Przykład nowoczesnego budownictwa szkolnego z
1926 r., projektu Konstantego Jakimowicza. W
budynkach przy Otwockiej działały przed wojną
trzy szkoły powszechne. Ważną rolę gmach
odegrał na przełomie 1944/45 roku. Tu
znajdowały się siedziby wielu wydziałów i
przedsiębiorstw miejskich oraz praskiego starostwa
grodzkiego, gdyż Szmulowizna i Michałów położone
były poza zasięgiem ostrzału niemieckiego zza
Wisły. Miało tu wtedy pracować około 3000 osób!
Slide 20
Plac po dawnej rzeźni
Przez wieki było to miejsce targów, od 2 poł.
XIX w. działała tu duża rzeźnia miejska, dziś
to znakomite miejsce na nowe inwestycje. Już
przed dwustu laty odbywały się tu targi
bydlęce. Zabudowania rzeźni składały się z
zespołu budynków i placów targowych. Przy
Krowiej stanął gmach szlachtuzu, gdzie
dokonywano uboju wołów. Ówcześnie na
warszawskim rynku dominowało mięso wołów z
Wołynia, które pędzono wielkimi stadami na
Pragę lub przywożono tu koleją.
Slide 21
Park Praski
Założony na mocy carskiego ukazu wydanego 4 kwietnia 1865 roku przez cara Aleksandra III, a więc w okresie
intensywnego rozwoju Pragi. Powstał na miejscu rozebranych jeszcze na pocz. XIX w. zabudowań dawnej Pragi.
Park w czasie zaborów nosił miano Parku Aleksandrowskiego na cześć cara właśnie. Udostępniono go publiczności
w 1871 r. Jego projektantem był Jan Dobrowolski, kierownik Ogrodu Krasińskich, a później Ogrodu Saskiego.
Niegdyś park był znacznie obszerniejszy niż obecnie, zajmował ok. 30 ha, ale w 1928 roku otwarto dla
zwiedzających Miejski Ogród Zoologiczny, który zorganizowano właśnie na gruntach parkowych. Park powstał też
w części na zalewowych terenach Wisły, dlatego niegdyś często był zalewany przez wody spiętrzonej rzeki
(przedwojenni przeciwnicy utworzenia ZOO w tym miejscu argumentowali, iż malaryczny klimat okolicy będzie
szkodził zwierzętom).
Slide 22
Pomnik Kościuszkowców
Pomnik żołnierzy 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza
Kościuszki, którzy we wrześniu 1944 r. wyzwalali
Pragę oraz przeprawiali się na drugi brzeg
usiłując pomóc Powstaniu. Setki zginęły wówczas
w nurtach Wisły i na warszawskim brzegu. Pomnik
odsłonięto 17 stycznia 1985 r. Zaprojektował go
A. Kastena (rzeźba żołnierza z ręką
wyciągniętą ku lewobrzeżnej Warszawie) oraz B.
Chyliński (rozwiązania architektoniczne). Warto
też dodać, że z podwyższenia, na którym
znajduje się rzeźba żołnierza, rozciąga się
piękna panorama lewego brzegu Wisły z sylwetą
Starego Miasta i Zamku Królewskiego na czele.
Również z tego miejsca oglądamy nadwiślańską
część Pragi.
Slide 23
Ulice Letnia
i Stolarska
Charakterystyczny ceglany budynk z
parą kominów na rogu Szwedzkiej i
Stolarskiej to niewielka piekarnia
sprzed wieku z częściowo
zachowanymi starymi maszynami.
Piekarnia nadal wypieka pieczywo dla
tutejszych mieszkańców. Na ul.
Letniej przetrwały jeszcze stary
bruk z kamieni polnych, tzw. „kocie
łby”, podobnie jak na odbiegającej
od niej ulicy Lęborskiej.
Slide 24
Budynek dawnego młyna
Wysoki ceglany gmach jest pozostałością
zabudowań Towarzystwa Akcyjnego Warszawskiego
Młyna Parowego, które powstało w 1899 roku.
Młyn był własnością żydowskich właścicieli.
Produkowano tu m.in. różnego rodzaju kasze i
mąki, przetwarzając tu nawet 250 ton zbóż
rocznie.
Slide 25
Komora wodna
Klasycystyczny budynek przy
ul.Kłopotowskiego1/3 służący obsłudze
dawnego mostu, powstał w latach 1824-25
według projektu wybitnego architekta
Antonio Corazziego. Powstanie gmachu
wiąże się z istnieniem mostów łyżwowych,
które przed wiekami spinały oba wiślane
brzegi.
Slide 26
Wytwórnia Wódek „Koneser”
Takie miano nosi obecnie fabryka przy
Ząbkowskiej 27/31, którą prascy rodacy zwykli
nazywać po prostu „Monopolem”. Jej budowę
rozpoczęto w 1897 r. z inicjatywy polskorosyjskiego Warszawskiego Towarzystwa
Oczyszczania i Sprzedaży Spirytusu, które
podobny zakład prowadziło już na warszawskim
Powiślu. Jej założyciele zobowiązali się wobec
władz do oczyszczania rocznie miliona wiader
spirytusu. Rozwój firmy nastąpił w okresie
międzywojennym. Wśród wielu gatunków wódek
produkowano stworzone właśnie tutaj wódki
„Wyborową” (1927 r.) oraz „Luksusową”
(1928 r.).
Slide 27
Tak więc dziękuję za
uwagę!
Slide 28
Bibliografia
http://www.warszawskapraga.pl/
Przewodnik po Pradze
By Aneta Romanowska 3G
Slide 2
Krótka historia Pragi
Praga to prawobrzeżna część Warszawy. Jej
nazwa pochodzi od "prażenia", czyli procesu
wypalania puszczy pod zasiewy. U początku
swojej ponad pięciusetletniej historii Praga była
amodzielną osada (od 1648 roku - prawa
miejskie), do stolicy została przyłączona
dopiero w 1791 roku. Obecnie dzielnica
przyciąga mieszkańców i turystów warszawskim
autentyzmem, bogatym życiem kulturalnym oraz
niepowtarzalnym urokiem.
Slide 3
Pelcowizna
Nazwa rejonu pochodzi od nazwiska Pelca,
który około 1806 roku założył w tym
miejscu kolonię i folwark. W latach 30. XIX
wieku znajdowało się tu 13 domów, w tym
kilka należących do osadników holenderskich
należących do zboru w Kazaniu Niemieckim.
Osada została przyłączona do Warszawy
dopiero w 1916 roku. Po wojnie powstała
tutaj fabryka samochodów osobowych.
Właśnie z FSO na Żeraniu od roku
1951wyjeżdżały na polskie drogi Warszawy
i Syreny.
Slide 4
NowaPraga
To właśnie tutaj znajdowało się centrum Pragi –
przy ul. Ratuszowej wznosił się praski ratusz
oraz kaplica MB Loretańskiej. Rejon Nowej
Pragi włączony został do Warszawy w 1908.
Tutaj znajdowało się centrum Pragi – przy ul.
Ratuszowej wznosił się zarówno ratusz praski,
jak i kaplica Matki Boskiej Loretańskiej z
1643.
Stara zabudowa Nowej Pragi ogranicza się do
trójkąta wyznaczonego ulicami 11 Listopada –
Al. Solidarności i nasypem torów kolejowych do
Olszynki Grochowskiej.
W okresie międzywojennym
utworzono tu Ogród Zoologiczny
i Park Praski z teatrem letnim
przy Ratuszowej. Po wojnie
kolejno powstawały tu osiedla
Praga I, II i III.
Slide 5
Stara Praga
Centrum Pragi Północ to Stara Praga. Znajdują się tutaj najstarsze i najciekawsze zabytki
Pragi: katedra św. Floriana, cerkiew św. Marii Magdaleny, kościół MB Loretańskiej, miejsca
związane z dziejami praskich Żydów. Znaczna część zabudowy pochodzi z początku XX
wieku i okresu międzywojennego i jest rzadkim w stolicy zespołem dobrze zachowanej
przedwojennej architektury.
Główną oś rejonu wyznacza ulica Targowa. Charakterystyczne dla Starej Pragi są również
ulice Ząbkowska (odrestaurowana w ostatnich latach) i Brzeska (zwłaszcza na odcinku od
Ząbkowskiej do Kijowskiej).
Slide 6
Szmulowizna
Nazwa Szmulowizna wzięła się od założyciela osady Szmula Zbytkowera, żydowskiego kupca,
protegowanego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
Rejon rozciąga się na północ od Kawęczyńskiej; jej główną ulicą zawsze pozostawała
Radzymińska. To właśnie po obu stronach tej głównej arterii osady, krótko po 1867 roku,
zaczęły powstawać istniejące do dziś ulice. Grunty Szmulowizny stanowiły wtedy w większości
własność rodziny Brühl, która posiadała je od 1834 roku. Powstawały tu domy dość liche,
głównie drewniane.
Szmulowizna uzyskała wtedy złą sławę okolicy niebezpiecznej. W osadzie stale przebywały
osoby podejrzane, gdyż pozostawała ona poza jurysdykcją miejską. Po przyłączeniu jej do
Warszawy w 1891 roku sytuacja była na tyle patologiczna, iż objęcie nowej dzielnicy opieką
przez policję miejską nie poprawiło znacząco sytuacji.
Slide 7
Cerkiew św. Marii Magdaleny
Powstała w latach 1867-69 jako symbol
rosyjskiego panowania. Gmach zbudowano według
projektu Mikołaja A. Syczewa, a pracami kierował
D.P. Palicyn. Cerkiew Św. Marii Magdaleny jest
dziś cennym zabytkiem z epoki, który bez
większych uszkodzeń szczęśliwie przetrwał
ostatnią wojnę. Wnętrze zachowało pierwotny
wystrój wraz z pozłacanymi ołtarzami, w tym
głównym, tzw. ikonostasem. Jest on bogato
zdobiony, trójkondygnacyjny, z umieszczonymi
tradycyjnie w centrum tzw. carskimi wrotami. Na
nich widnieją ikony malowane zapewne przez
Bazylego Wasiliewa.
Slide 8
Pomnik Braterstwa Broni
Stanowiący wyraz wdzięczności dla żołnierzy Armii
Czerwonej pomnik stoi przed Gmachem DOKP,
pośrodku placu noszącego od niedawna nazwę placu
Wileńskiego. Ze względu na wygląd rzeźb
przedstawiających żołnierzy pomnik powszechnie
nazywany jest „czterech śpiących” lub „czterech
śpiących – trzech walczących”. Pomnik powstał
bardzo szybko, bo jeszcze w 1945 roku, a odsłonił
go Bolesław Bierut 18 listopada. Głównym autorem
rzeźb był Stefan Momot, a cokół zaprojektował
Bohdan Lachert. Figury żołnierzy wykonano w
Berlinie, a pozowali do nich zapewne sami zdobywcy
stolicy hitlerowskich Niemiec. Pomnik poddano
modernizacji w latach 1960-61.
Slide 9
Katedra św. Michała i św. Floriana
Ta neogotycka świątynia z lat 1888-1901 została wzniesiona według projektu Józefa Piusa
Dziekońskiego. Styl gotycki pretendował ówcześnie do miana polskiego stylu narodowego, dlatego
neogotycka architektura kościoła miała być przeciwwagą dla pobliskiej bizantyjskiej cerkwi św. Marii
Magdaleny, symbolu rusyfikacji. Praska świątynia została uznana przez ówczesnych za jeden z
najpiękniejszych nowych kościołów na ziemiach polskich i doczekała się replik autorskich i powtórzeń
(np. kościół farny w Białymstoku). Poświęcenie nowego kościoła odbyło się 29 września 1901 rokuw dniu patronalnym św. Michała Archanioła. Świątynia mogła pomieścić ok. 10 tysięcy wiernych. We
wnętrzu uwagę przyciągała polichromia zdobiąca ściany i sklepienia, którą w stylu "mauretańskim"
wykonali bracia Strzałeccy. Sklepienie prezbiterium zdobiły złote girlandy na niebieskim tle, a w skład
wyposażenia wchodziła m.in. drewniana ambona w kształcie kielicha z malowanymi wizerunkami świętych
oraz boczne ołtarze Św. Antoniego i Wniebowstąpienia Pańskiego.
Slide 10
Pomnik Praskiej Kapeli Podwórzowej
Oryginalny pomnik z figurami grajków
warszawskiej kapeli podwórzowej został
odsłonięty w 2006 r. Pomysłodawcą
wystawienia pomnika był arcybiskup Sławoj
Leszek Głódź, ordynariusz diecezji
warszawsko-praskiej, a wykonawcą rzeźbiarz Andrzej Renes. Skrzypek,
akordeonista, gitarzysta, bandżolista i
bębniarz wchodzą w skład kapeli
uwiecznionej w pomniku. Orkiestra w nocy
jest podświetlona kolorowymi światłami, a
po wysłaniu sms-a można wysłuchać
jednej ze 100 piosenek.
Slide 11
Urząd Dzielnicy Praga Północ
Budynek z pocz. lat 50. XX w. powstał na
miejscu równie okazałego budynku szkolnego
zniszczonego w 1939 r. Budynek zespołu
szkół miejskich powstał w latach 1903-04.
Projekt sporządził architekt Apoloniusz
Nieniewski, ale prace końcowe zgodnie ze
zmodyfikowanym przez siebie projektem
prowadził Henryk Julian Gay. Potężna,
neogotycka w stylu budowla znajdowała się
dokładnie w miejscu obecnego budynku
urzędu dzielnicowego.
Slide 12
Szpital Praski
Szpital został utworzony w 1868 r., do
dziś służy mieszkańcom Pragi. Główny
gmach powstał w latach 1934-35. Jego
wygięty łukowato plan odwzorowuje
kształt placu powstałego tu w latach 60.
XIX w., zaś wysokie, zamknięte ostrym
łukiem wnęki okienne pośrodku fasady
są nawiązaniem do neogotyckiego stylu
kościoła św. Floriana. Na wprost
głównego wejścia zachowała się
wykonana w bruku data "1935". Za
budynkiem głównym rozciąga się teren
szpitalny zajmujący cały kwartał
pomiędzy ulicami Sierakowskiego,
Jasińskiego, Panieńską i Olszową.
Slide 13
Dawna barokowa kaplica z lat 1640-44,
to dziś najstarszy zabytek Pragi.
Powstała po południowej stronie
nieistniejącej dziś świątyni oo.
bernardynów z lat 1617-38. Kaplica
powstała przy wydatnym wsparciu króla
Władysława IV, królowej Cecylii Renaty
oraz królewskich braci. Projektantem
kaplicy był królewski architekt Konstanty
Tencalla, a nad całością prac czuwał
gwardian praskiego klasztoru ojciec
Wincenty Morawski. Wewnątrz kaplicy
znajduje się tzw. „domek loretański”.
Kościół MB Loretańskiej
Slide 14
Figura Matki Boskiej
W narożu kamienicy, stoi okazała figura
Matki Boskiej. Wystawiono ją z
inicjatywy pracowników fabryki „Labor” w
1908 roku. Teren ten należał do tego
zakładu, który mieścił się przy
Ząbkowskiej 50 i produkował m.in.
naczynia emaliowane i przeróżne wyroby
metalowe. Figura stanęła na miejscu
starszej figury i drewnianego krzyża.
Slide 15
Centrum Kulturalne „Fabryka Trzciny”
Mieści sięw zaadaptowanych pomieszczeniach dawnej
fabryki
z 1916 r. przy Otwockiej 14. Niszczejącą fabrykę
przystosowano do nowych funkcji, tworząc w jednym
obiekcie połączenie restauracji, sal wystawowych,
koncertowych i onferencyjnych. Koncentrują się tu
różne rodzaje działalności artystycznej, jak teatr,
plastyka, muzyka. W marcu 2005 r. nastąpiło
oficjalne otwarcie stałej sceny o nazwie Teatr Nowy
Praga. Adaptacja zabudowań odbyła się z wielkim
szacunkiem dla historycznego charakteru tego miejsca,
tak że wyposażone dziś w nowoczesne instalacje
wnętrza nie straciły nic ze swego surowego,
fabrycznego klimatu.
Slide 16
Bazylika Najświętszego Serca Jezusowego
Świątynia z lat 1907-1923 należy do największych
kościołów stolicy. Powstała z inicjatywy księcia Michała i
Marii z Zawiszów Radziwiłłów. Projekt kościoła sporządził
Łukasz Wolski. Architektura świątyni wzorowana jest na
wczesnochrześcijańskich bazylikach. Duży wpływ na styl, w
jakim wzniesiono kościół, miał zakup przez księżną 24
monolitowych kolumn granitowych, których nie wykorzystano
przy odbudowie spalonej bazyliki Św. Pawła za Murami w
Rzymie. Sprowadzono je
z Włoch koleją w 1915 roku, a więc w momencie gdy niemal
cała Europa ogarnięta była wojenną zawieruchą. Udało się
przewieźć transport kolumn poprzez państwa i linie frontów
dzięki znajomościom i prestiżowi księżnej Radziwiłłowej na
europejskich dworach. Jednak po wybudowaniu już kościoła
dolnego, części murów kościoła górnego i ustawieniu we
wnętrzu kolumn prace przerwano. W 1919 roku została
erygowana parafia, a wkrótce potem podjęto budowę na
nowo.
Slide 17
Grób Rozalii Zamoyskiej
Za masywnym metalowym krzyżem, w podcieniu budynku przy
Wileńskiej 47, umieszczony jest głaz z wyrytą inskrypcją „Tu leży
Rozalia Zamoyska, umarła R. P. 1795”. Według dawnych opowieści
bliżej nieznana Rozalia Zamoyska została tu zamordowana przez
rabusia. Początkowo mogiła szlachcianki znajdowała się na Wileńskiej,
ale z czasem rodzina przeniosła jej ciało do grobowców rodzinnych.
Pozostał nagrobek, który otoczony drewnianym płotkiem, znajdował
się pierwotnie przed piętrowym domem przy Wileńskiej 33. Mogiłę
przesunięto przed 1934 r., gdy w jej miejscu postanowiono zbudować
narożną stację benzynową. Na wiedzę o mogile dziedziczki składają
się głównie legendy i domysły, jednak należałoby przyjąć, iż jest
to najstarsza pamiątka na Nowej Pradze, pochodząca z czasów sprzed
utworzenia dzielnicy.
Slide 18
Pomnik ks. Skorupki
Pomnik z 2005 r. upamiętniający
bohaterskiego kapelana poległego w bitwie
warszawskiej z bolszewikami pod Ossowem 14
sierpnia 1920 r. Autorem rzeźby jest Andrzej
Renes.
Ksiądz Jan Ignacy Skorupka (1893 - 1920)
- nota biograficzna
Slide 19
Zespół Szkół Otwocka 3
Przykład nowoczesnego budownictwa szkolnego z
1926 r., projektu Konstantego Jakimowicza. W
budynkach przy Otwockiej działały przed wojną
trzy szkoły powszechne. Ważną rolę gmach
odegrał na przełomie 1944/45 roku. Tu
znajdowały się siedziby wielu wydziałów i
przedsiębiorstw miejskich oraz praskiego starostwa
grodzkiego, gdyż Szmulowizna i Michałów położone
były poza zasięgiem ostrzału niemieckiego zza
Wisły. Miało tu wtedy pracować około 3000 osób!
Slide 20
Plac po dawnej rzeźni
Przez wieki było to miejsce targów, od 2 poł.
XIX w. działała tu duża rzeźnia miejska, dziś
to znakomite miejsce na nowe inwestycje. Już
przed dwustu laty odbywały się tu targi
bydlęce. Zabudowania rzeźni składały się z
zespołu budynków i placów targowych. Przy
Krowiej stanął gmach szlachtuzu, gdzie
dokonywano uboju wołów. Ówcześnie na
warszawskim rynku dominowało mięso wołów z
Wołynia, które pędzono wielkimi stadami na
Pragę lub przywożono tu koleją.
Slide 21
Park Praski
Założony na mocy carskiego ukazu wydanego 4 kwietnia 1865 roku przez cara Aleksandra III, a więc w okresie
intensywnego rozwoju Pragi. Powstał na miejscu rozebranych jeszcze na pocz. XIX w. zabudowań dawnej Pragi.
Park w czasie zaborów nosił miano Parku Aleksandrowskiego na cześć cara właśnie. Udostępniono go publiczności
w 1871 r. Jego projektantem był Jan Dobrowolski, kierownik Ogrodu Krasińskich, a później Ogrodu Saskiego.
Niegdyś park był znacznie obszerniejszy niż obecnie, zajmował ok. 30 ha, ale w 1928 roku otwarto dla
zwiedzających Miejski Ogród Zoologiczny, który zorganizowano właśnie na gruntach parkowych. Park powstał też
w części na zalewowych terenach Wisły, dlatego niegdyś często był zalewany przez wody spiętrzonej rzeki
(przedwojenni przeciwnicy utworzenia ZOO w tym miejscu argumentowali, iż malaryczny klimat okolicy będzie
szkodził zwierzętom).
Slide 22
Pomnik Kościuszkowców
Pomnik żołnierzy 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza
Kościuszki, którzy we wrześniu 1944 r. wyzwalali
Pragę oraz przeprawiali się na drugi brzeg
usiłując pomóc Powstaniu. Setki zginęły wówczas
w nurtach Wisły i na warszawskim brzegu. Pomnik
odsłonięto 17 stycznia 1985 r. Zaprojektował go
A. Kastena (rzeźba żołnierza z ręką
wyciągniętą ku lewobrzeżnej Warszawie) oraz B.
Chyliński (rozwiązania architektoniczne). Warto
też dodać, że z podwyższenia, na którym
znajduje się rzeźba żołnierza, rozciąga się
piękna panorama lewego brzegu Wisły z sylwetą
Starego Miasta i Zamku Królewskiego na czele.
Również z tego miejsca oglądamy nadwiślańską
część Pragi.
Slide 23
Ulice Letnia
i Stolarska
Charakterystyczny ceglany budynk z
parą kominów na rogu Szwedzkiej i
Stolarskiej to niewielka piekarnia
sprzed wieku z częściowo
zachowanymi starymi maszynami.
Piekarnia nadal wypieka pieczywo dla
tutejszych mieszkańców. Na ul.
Letniej przetrwały jeszcze stary
bruk z kamieni polnych, tzw. „kocie
łby”, podobnie jak na odbiegającej
od niej ulicy Lęborskiej.
Slide 24
Budynek dawnego młyna
Wysoki ceglany gmach jest pozostałością
zabudowań Towarzystwa Akcyjnego Warszawskiego
Młyna Parowego, które powstało w 1899 roku.
Młyn był własnością żydowskich właścicieli.
Produkowano tu m.in. różnego rodzaju kasze i
mąki, przetwarzając tu nawet 250 ton zbóż
rocznie.
Slide 25
Komora wodna
Klasycystyczny budynek przy
ul.Kłopotowskiego1/3 służący obsłudze
dawnego mostu, powstał w latach 1824-25
według projektu wybitnego architekta
Antonio Corazziego. Powstanie gmachu
wiąże się z istnieniem mostów łyżwowych,
które przed wiekami spinały oba wiślane
brzegi.
Slide 26
Wytwórnia Wódek „Koneser”
Takie miano nosi obecnie fabryka przy
Ząbkowskiej 27/31, którą prascy rodacy zwykli
nazywać po prostu „Monopolem”. Jej budowę
rozpoczęto w 1897 r. z inicjatywy polskorosyjskiego Warszawskiego Towarzystwa
Oczyszczania i Sprzedaży Spirytusu, które
podobny zakład prowadziło już na warszawskim
Powiślu. Jej założyciele zobowiązali się wobec
władz do oczyszczania rocznie miliona wiader
spirytusu. Rozwój firmy nastąpił w okresie
międzywojennym. Wśród wielu gatunków wódek
produkowano stworzone właśnie tutaj wódki
„Wyborową” (1927 r.) oraz „Luksusową”
(1928 r.).
Slide 27
Tak więc dziękuję za
uwagę!
Slide 28
Bibliografia
http://www.warszawskapraga.pl/