ZEHRA YAŞAR MADDE ALIŞ-VERİŞİ • Hücre zarında gerçekleşen bir olaydır. • Canlılığın devamı için gereklidir. • Hücre zarından geçebilenler : – O2, CO2, CO,
Download ReportTranscript ZEHRA YAŞAR MADDE ALIŞ-VERİŞİ • Hücre zarında gerçekleşen bir olaydır. • Canlılığın devamı için gereklidir. • Hücre zarından geçebilenler : – O2, CO2, CO,
Slide 1
ZEHRA YAŞAR
20540836
Slide 2
MADDE ALIŞ-VERİŞİ
• Hücre zarında gerçekleşen bir olaydır.
• Canlılığın devamı için gereklidir.
• Hücre zarından geçebilenler :
– O2, CO2, CO, su, mineraller, glikoz, fruktoz,
galaktoz, yağ asidi, gliserol, aminoasit,
vitamin, alkol
• Hücre zarından geçemeyenler:
– Karbonhidratlar (Polisakkaritler, disakkaritler),
proteinler, peptonlar, yağlar
2/17
Slide 3
MADDE NAKLİ
PASİF GEÇİŞ
AKTİF GEÇİŞ
Difüzyon
Aktif Taşıma
Ozmoz
Endositoz
Fagositoz
Pinositoz
Ekzositoz
3/17
Slide 4
DİFÜZYON
Tanım: Bir maddenin çok yoğun olduğu
ortamdan az yoğun olduğu ortama doğru
hareket etmesine difüzyon denir.
• Porlardan geçebilecek büyüklükteki
maddeler difüzyona uğrar.
• Enerji harcanmaz.
• Enzim kullanılmaz.
• Canlı ve cansız ortamda görülebilir.
• Yoğunluk farkı eşitleninceye kadar devam
eder.
4/17
Slide 5
DİFÜZYON
HÜCRE İÇİ
HÜCRE DIŞI
%20
glikoz
%80
glikoz
%40
O2
%60
O2
%60
CO2
%40
CO2
%0,03 NH3
%0,02 NH3
5/17
Slide 6
DİFÜZYONA ETKİ EDEN
FAKTÖRLER
• Molekül Büyüklüğü: Küçük moleküller, büyük moleküllere
•
•
•
•
•
•
göre daha kolay ve hızlı geçerler.
Konsantasyon Farkı: İki ortam arasındaki yoğunluk farkı
ne kadar çoksa difüzyonda o kadar hızlı olur.
Por Sayısı: Por sayısının artması, difüzyon hızı ile doğru
orantılıdır.
Sıcaklık: Sıcaklık arttıkça, difüzyon hızı da artar.
Elektriksel Yük: Nötr moleküller iyonlara göre daha kolay
geçer. Çünkü zarın dış kısmı da iyonik yapıdadır. Negatif
iyonlar biraz daha kolay geçer.
Yağda Çözünme: Yağda çözünen maddeler
çözünmeyenlere göre daha kolay geçer.(A,D,E,K vitaminleri)
Ortamın Akışkanlığı: Akışkanlığı fazla olan ortamlarda
difüzyon hızlı olur.
6/17
Slide 7
OZMOZ
Tanım: Suyun çok yoğun ortamdan az
yoğun ortama geçmesine ozmoz denir.
Yani suyun difüzyonudur.
A
B
% 10 luk
% 30 luk
Sükroz
Sükroz
Çözeltisi
Çözeltisi
% 90 Su
% 70 Su
7/17
Slide 8
OZMOZ
• Ozmotik Basınç: Hücre içerisindeki çözünmüş
maddenin hücre zarına yaptığı basınçtır. Ya da
(etki=tepkiye göre) hücre dışındaki suyun
yoğunluk farkından dolayı hücre içerisine girmek
için zarlara yaptığı basınçtır. Yoğunluktan
kaynaklanır.
– Emme kuvvetini doğurur.
– Yoğunluk ile doğru orantılıdır.
• Turgor Basıncı: Hücre içerisindeki suyun hücre
zarına (yada çepere) yaptığı basınçtır.
– Otsu bitki ve yapraklarda dik durmayı sağlar.
– Stomaların açılmasını sağlar.
8/17
Slide 9
OB
TB
TB
OB
Emme
Kuvveti
t1
9/17
Slide 10
• Hipertonik Ortam: Ortamdaki çözünen
madde miktarı hücredeki madde
miktarından daha fazladır. (Çok yoğun
Ortam)
• İzotonik Ortam: Ortamdaki çözünen
madde miktarı hücreninkine eşittir. (Denge
Ortamı)
• Hipotonik Ortam: Ortamdaki çözünen
madde miktarı hücreninkinden azdır. (Az
Yoğun Ortam)
10/17
Slide 11
• Plazmoliz: Hücrenin kendisinden daha
yoğun bir ortama konulduğunda su
kaybederek büzülmesi olayıdır.
• Turgor: Hücre izotonik ortamda su alarak
eski haline döner.
• Deplazmoliz: Az yoğun ortama bırakılan
hücrenin su alarak şişmesi olayıdır.
11/17
Slide 12
– Plazmolize uğrayan bir bitki hücresinde
hücre zarı, hücre çeperinden uzaklaşır;
deplazmolizde ise hücre çeperine
yaklaşır.
– Bitki hücrelerinde deplazmoliz devam
ederse hücre şişer ve turgor durumuna
geçer.
– Hayvan hücrelerinde deplazmoliz devam
ederse hücre patlar. Buna hemoliz
denir.
12/17
Slide 13
AKTİF TAŞIMA
Tanım: Moleküllerin konsantrasyonunun az
olduğu yerden çok olduğu yere taşınması
olayına aktif taşıma denir.
– Porlardan geçebilecek büyüklükteki maddeler
aktif taşıma ile taşınır.
– Enzim kullanılır.
– Enerji harcanır.
– Sadece canlı hücrelerde görülür.
13/17
Slide 14
ENDOSİTOZ
Tanım: Büyük moleküllerin hücre içine
alınması olayına endositoz denir.
– Enerji harcanır.
– Enzim kullanılır.
– Hücreye alınan bu büyük maddeler lizozomdaki ve
besin kofulundaki hücre içi enzimlerle parçalanır.
– Tek hücrelilerde ve akyuvarlar da çok görülür.
– Canlılık delilidir.
– Denge yoktur.
– Bitki hücrelerinde ve diğer çeperi olan hücrelerde
görülmez.
14/17
Slide 15
ENDOSİTOZ
• Fagositoz: Hücre zarından geçemeyecek
büyüklükteki katı maddelerin zarla çevrilerek
hücre içine alınması olayıdır.
15/17
Slide 16
ENDOSİTOZ
• Pinositoz: Hücre zarından geçemeyen sıvı
maddelerin zarla birlikte hücre içine
alınması oalyıdır.
16/17
Slide 17
EKZOSİTOZ
Tanım: Hücrede kullanılmayan maddelerin
hücre dışına atılması olayına ekzositoz
denir.
–
–
–
–
–
–
Enerji harcanır.
Enzim kullanılır.
Canlılık delilidir.
Denge yoktur.
Boşaltım kofulu ve golgi yardımıyla atılır.
Bitki ve hayvan hücrelerinde görülür.
17/17
Slide 18
TEŞEKKÜR EDERİM
M U T L U SON
ZEHRA YAŞAR
20540836
Slide 2
MADDE ALIŞ-VERİŞİ
• Hücre zarında gerçekleşen bir olaydır.
• Canlılığın devamı için gereklidir.
• Hücre zarından geçebilenler :
– O2, CO2, CO, su, mineraller, glikoz, fruktoz,
galaktoz, yağ asidi, gliserol, aminoasit,
vitamin, alkol
• Hücre zarından geçemeyenler:
– Karbonhidratlar (Polisakkaritler, disakkaritler),
proteinler, peptonlar, yağlar
2/17
Slide 3
MADDE NAKLİ
PASİF GEÇİŞ
AKTİF GEÇİŞ
Difüzyon
Aktif Taşıma
Ozmoz
Endositoz
Fagositoz
Pinositoz
Ekzositoz
3/17
Slide 4
DİFÜZYON
Tanım: Bir maddenin çok yoğun olduğu
ortamdan az yoğun olduğu ortama doğru
hareket etmesine difüzyon denir.
• Porlardan geçebilecek büyüklükteki
maddeler difüzyona uğrar.
• Enerji harcanmaz.
• Enzim kullanılmaz.
• Canlı ve cansız ortamda görülebilir.
• Yoğunluk farkı eşitleninceye kadar devam
eder.
4/17
Slide 5
DİFÜZYON
HÜCRE İÇİ
HÜCRE DIŞI
%20
glikoz
%80
glikoz
%40
O2
%60
O2
%60
CO2
%40
CO2
%0,03 NH3
%0,02 NH3
5/17
Slide 6
DİFÜZYONA ETKİ EDEN
FAKTÖRLER
• Molekül Büyüklüğü: Küçük moleküller, büyük moleküllere
•
•
•
•
•
•
göre daha kolay ve hızlı geçerler.
Konsantasyon Farkı: İki ortam arasındaki yoğunluk farkı
ne kadar çoksa difüzyonda o kadar hızlı olur.
Por Sayısı: Por sayısının artması, difüzyon hızı ile doğru
orantılıdır.
Sıcaklık: Sıcaklık arttıkça, difüzyon hızı da artar.
Elektriksel Yük: Nötr moleküller iyonlara göre daha kolay
geçer. Çünkü zarın dış kısmı da iyonik yapıdadır. Negatif
iyonlar biraz daha kolay geçer.
Yağda Çözünme: Yağda çözünen maddeler
çözünmeyenlere göre daha kolay geçer.(A,D,E,K vitaminleri)
Ortamın Akışkanlığı: Akışkanlığı fazla olan ortamlarda
difüzyon hızlı olur.
6/17
Slide 7
OZMOZ
Tanım: Suyun çok yoğun ortamdan az
yoğun ortama geçmesine ozmoz denir.
Yani suyun difüzyonudur.
A
B
% 10 luk
% 30 luk
Sükroz
Sükroz
Çözeltisi
Çözeltisi
% 90 Su
% 70 Su
7/17
Slide 8
OZMOZ
• Ozmotik Basınç: Hücre içerisindeki çözünmüş
maddenin hücre zarına yaptığı basınçtır. Ya da
(etki=tepkiye göre) hücre dışındaki suyun
yoğunluk farkından dolayı hücre içerisine girmek
için zarlara yaptığı basınçtır. Yoğunluktan
kaynaklanır.
– Emme kuvvetini doğurur.
– Yoğunluk ile doğru orantılıdır.
• Turgor Basıncı: Hücre içerisindeki suyun hücre
zarına (yada çepere) yaptığı basınçtır.
– Otsu bitki ve yapraklarda dik durmayı sağlar.
– Stomaların açılmasını sağlar.
8/17
Slide 9
OB
TB
TB
OB
Emme
Kuvveti
t1
9/17
Slide 10
• Hipertonik Ortam: Ortamdaki çözünen
madde miktarı hücredeki madde
miktarından daha fazladır. (Çok yoğun
Ortam)
• İzotonik Ortam: Ortamdaki çözünen
madde miktarı hücreninkine eşittir. (Denge
Ortamı)
• Hipotonik Ortam: Ortamdaki çözünen
madde miktarı hücreninkinden azdır. (Az
Yoğun Ortam)
10/17
Slide 11
• Plazmoliz: Hücrenin kendisinden daha
yoğun bir ortama konulduğunda su
kaybederek büzülmesi olayıdır.
• Turgor: Hücre izotonik ortamda su alarak
eski haline döner.
• Deplazmoliz: Az yoğun ortama bırakılan
hücrenin su alarak şişmesi olayıdır.
11/17
Slide 12
– Plazmolize uğrayan bir bitki hücresinde
hücre zarı, hücre çeperinden uzaklaşır;
deplazmolizde ise hücre çeperine
yaklaşır.
– Bitki hücrelerinde deplazmoliz devam
ederse hücre şişer ve turgor durumuna
geçer.
– Hayvan hücrelerinde deplazmoliz devam
ederse hücre patlar. Buna hemoliz
denir.
12/17
Slide 13
AKTİF TAŞIMA
Tanım: Moleküllerin konsantrasyonunun az
olduğu yerden çok olduğu yere taşınması
olayına aktif taşıma denir.
– Porlardan geçebilecek büyüklükteki maddeler
aktif taşıma ile taşınır.
– Enzim kullanılır.
– Enerji harcanır.
– Sadece canlı hücrelerde görülür.
13/17
Slide 14
ENDOSİTOZ
Tanım: Büyük moleküllerin hücre içine
alınması olayına endositoz denir.
– Enerji harcanır.
– Enzim kullanılır.
– Hücreye alınan bu büyük maddeler lizozomdaki ve
besin kofulundaki hücre içi enzimlerle parçalanır.
– Tek hücrelilerde ve akyuvarlar da çok görülür.
– Canlılık delilidir.
– Denge yoktur.
– Bitki hücrelerinde ve diğer çeperi olan hücrelerde
görülmez.
14/17
Slide 15
ENDOSİTOZ
• Fagositoz: Hücre zarından geçemeyecek
büyüklükteki katı maddelerin zarla çevrilerek
hücre içine alınması olayıdır.
15/17
Slide 16
ENDOSİTOZ
• Pinositoz: Hücre zarından geçemeyen sıvı
maddelerin zarla birlikte hücre içine
alınması oalyıdır.
16/17
Slide 17
EKZOSİTOZ
Tanım: Hücrede kullanılmayan maddelerin
hücre dışına atılması olayına ekzositoz
denir.
–
–
–
–
–
–
Enerji harcanır.
Enzim kullanılır.
Canlılık delilidir.
Denge yoktur.
Boşaltım kofulu ve golgi yardımıyla atılır.
Bitki ve hayvan hücrelerinde görülür.
17/17
Slide 18
TEŞEKKÜR EDERİM
M U T L U SON