Slide 1

Εισαγωγή στην Κοινωνική
Ψυχολογία ΙΙ
Παναγιώτης Κορδούτης
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών


Slide 2

Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχολογία ΙΙ
 Σύντομη αναφορά στην ιστορία της
Κοινωνικής Ψυχολογίας. Προσεγγίσεις:
Ευρωπαϊκή και Βορειο-αμερικανική
προσέγγιση, Κοινωνιολογική και
Ψυχολογική Κοινωνική Ψυχολογία.
 Τα τέσσερα επίπεδα ανάλυσης στην
Κοινωνική Ψυχολογία:
–
–
–
–

Ενδοατομικό
Διατομικό
Διομαδικό
Ιδεολογικό


Slide 3

Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχολογία ΙΙ
• Από το επίπεδο των ενδοατομικών και
διατομικών διεργασιών
1. Οι στάσεις. Κλασσικές θεωρίες στη διαμόρφωση και των αλλαγή
στάσεων. Πηγή-μήνυμα-δέκτης-δίαυλος. Εύρος περιεχομένου
μηνύματος. Αντίσταση στην αλλαγή. Προσαρμογή και σχετικότητα
της κρίσης.
2. Προσεγγίσεις κινήτρων στην μελέτη των στάσεων: γνωστική
ισορροπία, σημασιολογική αξιολόγηση και συμφωνία-ασυμφωνία,
γνωστική ασυμφωνία, χειρισμός εντυπώσεων, αναδραστικότητα.
3. Συνδυαστικές προσεγγίσεις στην αλλαγή στάσεων:
πιθανοσυλλογιστικές προσεγγίσεις, η θεωρία της λελογισμένης
δράσης, γνωστική άλγεβρα, αυτοπειθώς.


Slide 4

Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχολογία ΙΙ
• Από το επίπεδο των ενδοατομικών και διατομικών
διεργασιών
4. Οι αποδόσεις αιτίου: πρόβλεψη, έλεγχος, απόδοση αιτίας, απόδοση
ευθύνης
5. Βασικές θεωρίες απόδοσης: απλοϊκή ανάλυση πράξης, επαγωγικές
αντιστοιχίες
6. Βασικές θεωρίες απόδοσης: συμμεταβολή και αιτώδη σχήματα
7. Βασικές θεωρίες απόδοσης: υπερεπαρκής αιτιολόγηση, αποδόσεις
επιτευγμάτων
8. Μεροληψίες και σφάλματα κατά την απόδοση:ψευδοσυναίνεση,
αυτοεξυπηρέτηση, εγωκεντρική μεροληψία,
9. Μεροληψίες και σφάλματα κατά την απόδοση: αμυντική απόδοση,
απλολαϊκή θεωρία περί δίκαιου κόσμου
10.Ατομικές διαφορές: ύφος απόδοσης, έδρα ελέγχου, εκπαίδευση
στην επαναπόδοση
11.Κοινωνικά σχήματα: ορισμός, είδη, συνέπειες για την
κωδικοποίηση, τη μνήμη και τη συναγωγή.


Slide 5

Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχολογία ΙΙ
 ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ

1.Τα τρία κεφάλαια περί στάσεων, σχημάτων και απόδοσης αιτίου
από το βιβλίο των Augoustinos και Walker, Social Cognition,
εκδόσεις Sage. Έχουν μεταφραστεί ειδικά για το μάθημα και
φέρουν τον τίτλο "Αναγνώσματα για το μάθημα Εισαγωγή στην
Κοινωνική Ψυχολογία ΙΙ". Μπορείτε να τα κατεβάσετε στον
υπολογιστή σας στον ιστότοπο http://www.kordoutis.gr
2.Tις προσωπικές σας σημειώσες από την παρακολούθηση του
μαθήματος.
3.Το κεφάλαιο 4, με τίτλο "τα τέσσερα επίπεδα ανάλυσης της
κοινωνιοψυχολογικής πραγματικότητας και της ερευνητικής
πρακτικής" του Στ. Παπαστάμου από το βιβλίο σε επιμέλεια του
ιδίου "Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχολογία", Τόμος Α' που
διανέμεται δωρεάν σε όσους δηλώνουν το μάθημα
4.Το κεφάλαο 1, με τίτλο "Ιστορική και επιστημολογική
επισκόπηση της κοινωνιοψυχολογικής γνώσης" του Στ.
Παπαστάμου από τον παραπάνω τόμο.


Slide 6

Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχολογία ΙΙ
 ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

– Οι εξετάσεις θα περιέχουν τέσσερα θέματα βραχείας
ανάπτυξης προς επιλογή των δύο.
• Τα θέματα μπορεί να περιέχουν και υποερωτήσεις υπό τη
μορφή ερωτήσεων πολλαπλών επιλογών ή συμπλήρωσης
κενών.

– Δύο από τις ερωτήσεις αυτές θα προέρχονται από το
ανάγνωσμα 1 (του ιστότοπου) και όσα συζητούνται στο
μάθημα (δηλαδή από τις προσωπικές σημειώσεις 2),
– Μία ερώτηση θα προέρχεται από τα αναγνώσματα 3
και 4.


Slide 7

Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχολογία ΙΙ
 ΩΡΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ

– Τρίτη 17:00 – 19:00, στο Β7
 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

– [email protected] και
– [email protected]
 ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

– http://www.kordoutis.gr
• Όλες οι επαφές (γραφείο) και επικοινωνίες (e-mail) που αφορούν το μάθημα και
τις εξετάσεις πρέπει να γίνονται στη διάρκεια διδασκαλίας του εξαμήνου (ποτέ
την περίοδο των εξετάσεων)


Slide 8

• Γιατί μου φέρεται έτσι ο φίλος
μου τον τελευταίο καιρό;
• Γιατί απέτυχα στο μάθημα της
Κοινωνικής Ψυχολογίας ;
• Γιατί καταφέρνει να γνωρίζει
ανθρώπους τόσο εύκολα;
• Γιατί πάντα χαμογελά όταν με
βλέπει;
• Γιατί χωρίσαμε;
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

8


Slide 9

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
TOY AΙTIOY
• Γιατί αναζητούμε τις αιτίες, γιατί κάνουμε
αποδόσεις;
– λόγω της θεμελιώδους ανάγκης μας

• να ελέγξουμε και να προβλέψουμε το
κοινωνικό μας περιβάλλον
– άρα απαιτείται κατανόηση της παραγωγής ενός
γεγονότος

οι αποδόσεις συνδέονται με, και στηρίζουν
συναισθήματα, στάσεις, αξίες, συμπεριφορές
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

9


Slide 10

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
• Ο απλοϊκός ψυχολόγος και ο εντοπισμός της
έδρα της αιτιότητος η «απλοϊκή ανάλυση της
πράξης» του Heider
– εσωτερικά / εξωτερικά αίτια

• Γιατί τα άτομα κάνουν απλοϊκή ανάλυση;
– για έλεγχο και πρόβλεψη μέσω του
εντοπισμού της ευθύνης
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

10


Slide 11

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
και η Απόδοση Ευθύνης
συσχετιστική

αιτιακή

προβλεπτική

εκ προθέσεως

δεν υπάρχει εμπλοκή
στην παραγωγή του γεγονότος

υπάρχει αιτιακή εμπλοκή
δεν υπάρχει πρόθεση
ούτε πρόβλεψη

υπάρχει αιτιακή εμπλοκή
δεν υπάρχει πρόθεση
υπάρχει πρόβλεψη

υπαρχει αιτιακή εμπλοκή
υπάρχει πρόθεση
υπάρχει πρόβλεψη

δικαιολογημένη
υπάρχει αιτιακή εμπλοκή
υπάρχει πρόθεση
δεν υπάρχει πρόβλεψη
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

11


Slide 12

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
Απόδοση Ευθύνης
• Χρήση αποδόσεων
ευθύνης κατά συγκυρία
για τη διάκριση
– Υπαιτιότητας/
Αναγνώρισης
– Υπευθυνότητας
– Μομφής

• Συλλογικές θεσμικές
αποδόσεις ευθύνης
– Η Δικαιοσύνη

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

• φόνος εξ αμελείας
• φόνος εκ
προμελέτης
• εγκληματική
αμέλεια
12


Slide 13

Θεωρίες
Κοινωνικής Απόδοσης Αιτίου
• Aπλοϊκή ψυχολογία και «απλοϊκή ανάλυση
της πράξης» κατά Heider
• Επαγωγικές αντιστοιχίες
• Η συμβολή του Kelley
– συμμεταβολή και «ο απλοϊκός επιστήμονας»

– γνωστικά αιτιώδη σχήματα

• Μεροληψίες & σφάλματα
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

13


Slide 14

Θεωρίες
Κοινωνικής Απόδοσης Αιτίου
• συναισθηματική αστάθεια
• αυτοαντίληψη και υπερεπαρκής αιτιολόγηση
• Η συμβολή του Weiner
– η δομή της αιτιώδους εμπειρίας, η απόδοση της
«επιτυχίας» και οι προεκτάσεις της

• Θεωρίες ατομικών διαφορών και
επαναπόδοση
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

14


Slide 15

Απλοϊκή ανάλυση της πράξης
γεγονός
συμπεριφ ορά άλλου

HEIDER

Εξωτερικά αίτια

Εσωτερικά αίτια

κοινωνικό περιβ άλλον
φυσικό περιβ άλλον
-φυσικά χαρακτηρισ τικά του γεγονότος κοινωνικά χαρακτηριστικά του γεγονότος
π.χ. η προκαθορισ μένη δυσκολία
π.χ. ο χώρος, ο καιρ ός,
η θεσμική δυσκολία
φυσικές αντιξοότητες ή διευκολύνσεις

ικανότητες

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

κίνητρα

15


Slide 16

Επαγωγικές αντιστοιχίες
Αντιστοιχία γεγονότος προς χαρακτηριστικό προσωπικότητας του αυτουργού
γεγονός
συμπεριφ ορά άλλου

πρόθεση



χαρακτηρισ τικ ό της προσωπικ ότητας
του αυτουργού
ΕΓΙΝΕ Η
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΑ

JONES &
DAVIS

ελεύθερη επιλογή
επίγνωση συνεπειών
ικανότητα
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

16


Slide 17

Επαγωγικές αντιστοιχίες
• Κανόνες επαγωγικής αντιστοιχίας
– (μεταξύ συμπεριφοράς και προσωπικού χαρακτηριστικού)

1. Μη κοινά αιτιατά (αποτελέσματα)
2. Απόκλιση από το κοινωνικά επιθυμητό

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

17


Slide 18

Επαγωγικές αντιστοιχίες
1.

Μη

κ ο ιν ά

α ιτ ια τ ά

γ ε γ ο νό ς
η σ υμ π ερ ιφ ο ρ ά το υ ά λλο υ
π .χ . ε π ιλ ο γ ή τ η ς α π ό φ α σ η ς Α έ ν α ν τ ι τ η ς
π ιθ α νά

α ίτια γ ια την επ ιλ ο γ ή της Α
α, β, γ, δ, ε, ζ

π ιθ α νά

α ίτια γ ια την επ ιλ ο γ ή της Β
α, β, γ, δ, ε




Β

η

σ υγ κ ρ ίνο ντα ι
τα π ιθ α νά α ίτια
γ ια την π α ρ α γ ω γ ή
τω ν α ιτια τώ ν Α κα ι Β

Κοινά για
την Α και
Ενίοτε μπορεί να υπάρχουν πάνω από δύο μη κοινά
Β είναι
τα το ζ
Μη κοινό
αίτια π.χ. έναμστην
Α,
όπως
το
ζ
και
ένα
στη
Β,
έστω
έ νε ι το μ η κ ο ινό α ίτιο
α,β,γ,δ, ε
το η. Τότε εξετάζονται ειδικά. Η απόδοση μπορεί να
Γ ίνε τα ι α π ό δ ο σ η ό τι η ε π ιλ ο γ ή το υ Α
γίνει στην αποφυγήοτου
φ εενός
ί λ ε(του
τ α ι η)
σκαι
τ οτην
ζ έλξη του
άλλου.
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
18
τα κ ο ινά α ίτια
α φ α ιρ ο ύντα ι

αιτίου


Slide 19

Επαγωγικές αντιστοιχίες
2 . Α π ό κ λ ισ η α π ό τ ο κ ο ιν ω ν ικ ά ε π ιθ υ μ η τ ό

η κ ο ιν ω ν ικ ή ε π ιρ ρ ο ή



δημιουργεί

- σ υ χν ό τη τα
- κ ο ιν ω ν ικ o ύ ς ρ ό λ ο υ ς
- σ ε ν ά ρ ια
- σ τερ εό τυ π α κ α ι - σ χή μ α τα

κ ο ιν ω ν ικ ά
ε π ιθ υ μ η τό

παράγουν


 

παράγει 

ε ξ ω τε ρ ικ ή α π ό δ ο σ η

παράγει 

ε σ ω τε ρ ικ ή α π ό δ ο σ η

σ ύ γ κ λ ισ η μ ε τ ο
κ ο ιν ω ν ικ ά ε π ιθ υ μ η τ ό

α π ό κ λ ισ η α π ό το
κ ο ιν ω ν ικ ά ε π ιθ υ μ η τό

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

19


Slide 20

Επαγωγικές αντιστοιχίες
Απόκλιση από το
κοινωνικά επιθυμητό = πως ορίζεται;

• Κοινωνική Επιθυμητότητα (είναι και το «το
πολιτικώς ορθό»)
• Ελεύθερη επιλογή της πράξης από τον
δρώντα
• Κοινωνικός Ρόλος (δεν ενδιαφέρει εάν
υπηρετείται ορθά κατά πλειοψηφία)
Οι αποκλίσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές για να
μπορούμε να κάνουμε αποδόσεις
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

20


Slide 21

Επαγωγικές αντιστοιχίες
Απόκλιση από το
κοινωνικά επιθυμητό = πως ορίζεται;
• Πρότερη εμπειρία
– Βασισμένη στον πληθυσμό (κανονιστική π.χ.
Όλοι έτσι κάνουν)
– Βασισμένη σε κατηγοριοποιήσεις (συμμετοχή ή
όχι σε κατηγορία π.χ. «αριστεροί» - «δεξιοί»
– Βασισμένη στον στόχο της πράξης (έτσι έχει
κάνει και παλιά)
 Οι αποκλίσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές για να
μπορούμε να κάνουμε αποδόσεις
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

21


Slide 22

Η θεωρία της συμμεταβολής
του Kelley
• «Απλοϊκός επιστήμονας»
– χρήση συστηματικών κανόνων για την απόδοση
αιτίου

• Θεμελιώδης κανόνας
– το αποτέλεσμα (αιτιατό) αποδίδεται σε ό,τι είναι
παρόν όταν προκύπτει και απόν όταν δεν
προκύπτει

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

22


Slide 23

Η θεωρία της συμμεταβολής του Kelley
• Πότε λειτουργούν οι κανόνες της συμμεταβολής;
– όταν συντρέχει η ανάγκη να κάνουμε απόδοση
– όταν υπάρχουν πολλές και σχετικά συστηματικές
πληροφορίες για μία συμπεριφορά από πολλαπλές
παρατηρήσεις
– όταν υπάρχει ισχυρό κίνητρο και ταυτόχρονα
προβλέπουμε σοβαρές συνέπειες από την απόδοση
για εμάς και άλλους
– όταν δεν υφίσταται μεροληψία και προϋποθέσεις
σφάλματος
– όταν υπάρχει χρόνος
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

23


Slide 24

Η θεωρία της συμμεταβολής
του Kelley
• Πιθανά αίτια απόδοσης
μιας συμπεριφοράς
– οντότητα, ερέθισμα
ή αντικείμενο
– πρόσωπο
– συνθήκες ή
καταστάσεις

• Είδη πληροφοριών για
τη συμπεριφορά που
χρησιμοποιούνται στην
απόδοση
– ομοφωνία ή
συναίνεση
– διακριτότητα
– συνέπεια

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

24


Slide 25

Η θεωρία της συμμεταβολής
του Kelley
Πιθανές αιτίες στις οποίες μπορεί να αποδοθεί η συμπεριφορά

συμπεριφορά
(ως αιτιατό/αποτέλεσμα)

οντότητα, ερέθισμα ή αντικείμενο

πρόσωπο

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

συνθήκες
χώρος, χρόνος
είδη σχέσεων
τρόποι σχετίζεσθαι
25


Slide 26

Η θεωρία της συμμεταβολής
του Kelley

είδ η πληροφοριών
για τη συμπεριφ ορά/αιτιατό/αποτέλεσμα

ομοφωνία

διακριτότητα

συνέπεια

γενικεύεται η συμπεριφ ορά σε άλλα πρόσωπα; γενικεύεται η συμπεριφ ορά σε άλλες oντότητες; γενικεύεται η συμπεριφορά σε άλλες συνθήκες;
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

26


Slide 27

Η θεωρία της συμμεταβολής του Κelley
• Ομοφωνία
– έχουν άλλοι άνθρωποι («πρόσωπα») την
ίδια εμπειρία με την οντότητα;
• Εάν ναι η Ομοφωνία είναι Υψηλή

ή
– η ίδια συμπεριφορά, το ίδιο αιτιατό, το ίδιο
αποτέλεσμα παρατηρείται όταν η οντότητα
είναι παρούσα ενώπιον άλλων προσώπων
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

27


Slide 28

Η θεωρία της συμμεταβολής του Κelley
• Διακριτότητα
– έχει το πρόσωπο την ίδια εμπειρία με τη
παρουσία άλλων οντοτήτων όπως η συγκεριμένη;
• Εάν όχι η Διακριτότητα είναι Υψηλή
ή
– η συμπεριφορά, το αποτέλεσμα, το αιτιατό δεν
προκύπτει στο πρόσωπο με την παρουσία άλλων
οντοτήτων παρά μόνο με τη συγκεκριμένη.

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

28


Slide 29

Η θεωρία της συμμεταβολής του Κelley

• Συνέπεια (στον χώρο και το χρόνο)
– Έχει το πρόσωπο την ίδια εμπειρία με την
οντότητα και σε άλλες περιστάσεις (τοποθεσίες,
συγκυρίες, κοινωνικές καταστάσεις, είδη
σχετίζεσθαι);
• Εάν ναι η Συνέπεια είναι Υψηλή
ή
– Η συμπεριφορά, το αιτιατό, το αποτέλεσμα
προκύπτει κάθε φορά που είναι παρούσα η
οντότητα άσχετα με τον τόπο, το χρόνο και το
είδος της αλληλεπίδρασης
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

29


Slide 30

Η θεωρία της συμμεταβολής του Κelley
Η Άννα και ο Δημήτρης, γνωρίζονται από παλιά και
Αποφασίζουν να βγουν σε ένα μπαρ.
Όμως εκείνος αδιαφορεί, ενώ είναι μαζί, κοιτώντας
γύρω του ...

-Η Άννα αναρωτιέται, «γιατί αδιαφορεί;»

Γιατί ο Δημήτρης (Οντότητα) αδιαφορούσε για
την Άννα (Πρόσωπο) χθες το βράδυ στο μπαρ
(Κατάσταση-χωροχρόνος);
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

30


Slide 31

Γιατί ο Δημήτρης (Ερέθισμα) αδιαφορούσε για την Άννα (Πρόσωπο) χθες το
βράδυ στο μπαρ;
Είδη πληροφοριών
Ομοφωνία
Σχεδόν όλες οι φίλες της Άννας, όταν
έχουν βγει μαζί του, έχουν δεχθεί την
αδιαφορία του Δημήτρη
ΥΨΗΛΗ

Διακριτότητα

Συνέπεια

Σχεδόν ποτέ,
κανείς άλλος
συνοδός δεν έχει
αδιαφορήσει για
την Άννα

H Άννα πάντα
αντιμετώπιζε
ΑΠΟΔΙΔΕΤΑΙ
αδιαφορία
ΣΤΗΝ
από τον
ΟΝΤΟΤΗΤΑ,
Δημήτρη
στο ΔΗΜΗΤΡΗ

ΥΨΗΛΗ

Σχεδόν καμία από τις φίλες της Άννας,
όταν έχουν βγει μαζί του, δεν έχουν
δεχθεί αδιαφορία από τον Δημήτρη
ΧΑΜΗΛΗ

Απόδοση

Σχεδόν ποτέ,
κανείς άλλος
συνοδός δεν έχει
αδιαφορήσει για
την Άννα
ΥΨΗΛΗ

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

Είδος
Αιτίας
ΗΟντότητα
ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ

ΥΨΗΛΗ

H Άννα ποτέ
δεν
αντιμετώπιζε
αδιαφορία
από τον
Δημήτρη
ΧΑΜΗΛΗ

Συνθήκες
Η ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ
ΑΠΟΔΙΔΕΤΑΙ
ΣΤΙΣ
ΣΥΝΘΗΚΕΣ,
στο βράδυ, στο
μπαρ, στη
31
βραδυά εκείνη


Slide 32

Γιατί ο Δημήτρης (Οντότητα) αδιαφορούσε για την Άννα (Πρόσωπο)
χθες το βράδυ στο μπαρ;
Είδη πληροφοριών
Ομοφωνία
Σχεδόν όλες οι φίλες της
Άννας, όταν έχουν βγει μαζί
του, έχουν δεχθεί την
αδιαφορία του Δημήτρη
ΥΨΗΛΗ

Σχεδόν καμία από τις φίλες
της Άννας, όταν έχουν βγει
μαζί του, δεν έχουν δεχθεί
αδιαφορία από τον Δημήτρη
ΧΑΜΗΛΗ

Διακριτότητα
Σχεδόν ποτέ,
κανείς άλλος
συνοδός δεν έχει
αδιαφορήσει για
την Άννα

Απόδοση

Συνέπεια

ΥΨΗΛΗ

ΧΑΜΗΛΗ

Σχεδόν ποτέ,
κανείς άλλος
συνοδός δεν έχει
αδιαφορήσει για
την Άννα

Η Άννα πάντα
αντιμετώπιζε
αδιαφορία από
τον Δημήτρη

ΥΨΗΛΗ

Είδος Αιτίας

Γενικά η Άννα δεν αφήνει
τον Δημήτρη να
Η Άννα ποτέ
Συνθήκες
αδιαφορεί,
όχι όμως
δεν
σήμερα.
αντιμετώπιζε
ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΙΣ
αδιαφορία από
ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΜΕ
τον Δημήτρη
ΑΜΦΙΒΟΛΙΑ

ΥΨΗΛΗ

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

Πρόσωπο -

Είναι αναγκαίοι και οι
Οντότητα
δύο
για να εντοπισθεί το
αίτιο.
ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ
ΟΝΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟ
ΠΡΟΣΩΠΟ
32


Slide 33

Γιατί ο Δημήτρης (Οντότητα) αδιαφορούσε για την Άννα (Πρόσωπο) χθες το
βράδυ στο μπαρ;
Είδη πληροφοριών
Ομοφωνία

Διακριτότητα

Σχεδόν όλες οι φίλες της
Άννας, όταν έχουν βγει
μαζί του, έχουν δεχθεί
την αδιαφορία του
Δημήτρη

Σχεδόν όλοι οι
συνοδοί της έχουν
δείξει αδιαφορία για
την Άννα

Σχεδόν καμία από τις
φίλες της Άννας, όταν
έχουν βγει μαζί του, δεν
έχουν δεχθεί αδιαφορία
από τον Δημήτρη

Σχεδόν όλοι οι
συνοδοί της έχουν
δείξει αδιαφορία για
την Άννα

ΥΨΗΛΗ

ΧΑΜΗΛΗ

ΧΑΜΗΛΗ

Απόδοση
Συνέπεια
Η Άννα ποτέ δεν
αντιμετώπιζε
αδιαφορία από
τον Δημήτρη
ΧΑΜΗΛΗ

Η Άννα ποτέ δεν
αντιμετώπιζε
αδιαφορία από
τον Δημήτη
ΧΑΜΗΛΗ

ΧΑΜΗΛΗ
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

Είδος Αιτίας
Και οι δύο. Συνήθως
ξεπερνούν την
αδιαφορία. Όχι σήμερα.
ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ
ΚΑΙ Η ΟΝΤΟΤΗΤΑ.
ΑΠΟΔΟΣΗ
ΑΜΦΙΒΟΛΗ
Η Άννα συνήθως
ξεπερνά την αδιαφορία
του Δημήτρη. ‘Οχι
σήμερα.
ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ.
ΑΠΟΔΟΣΗ
ΑΜΦΙΒΟΛΗ
33


Slide 34

Γιατί ο Δημήτρης (Οντότητα) αδιαφορούσε για την Άννα (Πρόσωπο) χθες το
βράδυ στο μπαρ;
Είδη πληροφοριών
Ομοφωνία
Σχεδόν όλες οι φίλες της
Άννας, όταν έχουν βγει μαζί
του, έχουν δεχθεί την
αδιαφορία του Δημήτρη
ΥΨΗΛΗ

Σχεδόν καμία από τις φίλες
της Άννας, όταν έχουν βγει
μαζί του, δεν έχουν δεχθεί
αδιαφορία από τον Δημήτρη)
ΧΑΜΗΛΗ

Απόδοση

Διακριτότητα
Σχεδόν όλοι οι
συνοδοί της έχουν
δείξει αδιαφορία για
την Άννα
ΧΑΜΗΛΗ

Είδος Αιτίας

είτε ο ένας
είτε ο άλλος
H Άννα πάντα
Πρόσωπο
αντιμετώπιζεαποτελούν επαρκή αιτία
Οντότητα
αδιαφορία από
της αδιαφορίας.
τον Δημήτρη

ΥΨΗΛΗ

Σχεδόν όλοι οι
συνοδοί της έχουν
δείξει αδιαφορία για
την Άννα
ΧΑΜΗΛΗ

Συνέπεια

ΑΠΟΔΟΣΗ ΕΙΤΕ ΣΤΟ
ΠΡΟΣΩΠΟ ΕΙΤΕ ΣΤΗΝ
ΟΝΤΟΤΗΤΑ

H Άννα πάντα
αντιμετώπιζε
αδιαφορία από
τον Δημήτρη
ΥΨΗΛΗ

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

Πρόσωπο
ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΟ
ΠΡΟΣΩΠΟ στην
ΑΝΝΑ
34


Slide 35

Η θεωρία της συμμεταβολής του Κelley
Βασικοί συνδυασμοί είδους πληροφορίας
για να προκύψει αποκλειστική απόδοση σε αιτία
Είδη πληροφοριών
Ομοφωνία

Απόδοση

Διακριτότητα Συνέπεια

σε Είδος Αιτίας

ΥΨΗΛΗ

ΥΨΗΛΗ Απόδοση στην Οντότητα

ΧΑΜΗΛΗ

ΧΑΜΗΛΗ

ΥΨΗΛΗΑπόδοση στο Πρόσωπο

ΧΑΜΗΛΗ

ΥΨΗΛΗ

Απόδοση στις Συνθήκες
ΧΑΜΗΛΗ

ΥΨΗΛΗ

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

35


Slide 36

Η θεωρία του Kelley για τα αιτιώδη σχήματα
• Τι είναι;
– γενική αντίληψη που έχει το άτομο όσον αφορά το πώς
ορισμένα είδη αιτιών αλληλεπιδρούν για να παράγουν ένα
ορισμένο είδος αποτελέσματος (αιτιατού)

• Πότε λειτουργούν τα αιτιώδη σχήματα;
– όταν δεν υπάρχει ισχυρό κίνητρο
– όταν δεν έχουμε πληροφορίες από πολλαπλές
παρατηρήσεις αλλά από ελάχιστες ή μία
– όταν δεν υπάρχει χρόνος
– Όταν οι πληροφορίες που έχουμε για τα αίτια ενός
αποτελέσματος είναι ισχνές, κακές, συγκεχυμένες και
ασαφείς
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

36


Slide 37

Η θεωρία του Kelley για τα αιτιώδη σχήματα
• Πως λειτουργούν;
– ο νους εξετάζει με ταχύτητα τη διάταξη των παραγόντων
που μπορεί να είναι τα πιθανά αίτια της συμπεριφοράς
(αποτελέσματος, αιτιατού) που παρατηρήθηκε

• Είδη:
• 1) πολλαπλά ικανά αίτια
• 2) πολλαπλά αναγκαία αίτια
• 3) υποτίμηση-έκπτωση αιτιών / υπερτίμηση-επάυξηση
Σημ.: o Κelley αναφέρει το 3) ως «αρχές» ή κανόνες εκτίμησης
αιτιών όταν έχουμε μόνο μια παρατήρηση ενός
αποτελέσματος-γεγονότος

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

37


Slide 38

Η θεωρία του Kelley για τα
αιτιώδη σχήματα
• Πολλαπλά ικανά αίτια
– η συμπεριφορά (το
αιτιατό) θα μπορούσε να
προκύψει είτε από το
αίτιο Α είτε από το Β
είτε και απ’ τα δύο
• χρησιμοποιείται σε κοινές
και συνήθεις συμπεριφορές

• Πολλαπλά αναγκαία
αίτια
– η συμπεριφορά (το
αιτιατό) θα μπορούσε να
προκύψει μόνο στην
περίπτωση που
συντρέχουν και το αίτιο
Α και το Β
• χρησιμοποιείται σε
δύσκολα έργα, ακραία και
ασυνήθιστα γεγονότα

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

38


Slide 39

Η θεωρία του Kelley για τα αιτιώδη σχήματα
• Νίκη στον Μαραθώνιο
 Προϋποθέτει πολλούς
Εφαρμογή
αιτιακούς παράγοντες:
Σχήματος
Πολλαπλών
•ικανότητα,
Η αποτυχίαΑναγκαίων
•προσπάθεια,
Αιτιών
•προπόνηση,σε τέτοιο δύσκολο έργο
Η
επιτυχία
δηλώνει
• ευνοϊκές
συνθήκες...
δεν
μας δίνει
συγκεριμένη πληροφορία για την

την παρουσία
αιτιολογία
της
•Οιαδήποτε αιτία πολλαπλών
θα μπορούσε νααιτιών
είναι απούσα για να ΜΗΝ
διεκπεραιωθεί το έργο, για να μην προκύψει επιτυχία στον
Μαραθώνιο
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

39


Slide 40

Η θεωρία του Kelley για τα αιτιώδη σχήματα
• Μας εκπλήσσουν και μας πληροφορούν για
την αιτιολογία τους συμπεριφορές που
προκύπτουν ασύμφωνα προς τα αναμενόμενα
και με μεγάλη δυσκολία (επιτυχία) ή
συμπεριφορές που θεωρούνται ακραίες
–Το πιθανότερο είναι να υποθέσουμε ότι
συνέτραξαν ταυτόχρονα πολλές αιτίες για να
παραχθεί το γεγονός, η επιτυχία

πολλαπλά
αναγκαία αίτια

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

40


Slide 41

Η θεωρία του Kelley για τα αιτιώδη σχήματα
• Νίκη έμπειρου τενίστα εις βάρος άπειρου νέου και
πρωτόβγαλτου
– Θα μπορούσαν να συντρέχουν διάφορες αιτίες
εναλλακτικά ,

στο βαθμό που κάποια από τις αιτίες
Εφαρμογή
μεγαλύτερη ικανότητα,
αυτές είναι παρούσα
Σχήματος
περισσότερη εμπειρία,
Πολλαπλών
είναιμεικανή
και επαρκής
να εξηγήσει
εξοικείωση
τα γήπεδα,
Επαρκών
ή
Ικανών Αιτιών
αυτοπεποίθεση,
το γεγονός,

•
•
•
•
• βαθεία γνώση τεχνικών...

οι άλλες πιθανές αιτίες εκπίπτουν ή
υποτιμούνται
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

41


Slide 42

Η θεωρία του Kelley για τα αιτιώδη σχήματα
– Δεν μας εκπλήσσουν και δεν μας πληροφορούν
για την αιτιολογία τους συμπεριφορές που
προκύπτουν σύμφωνα με τα αναμενόμενα χωρίς
δυσκολία (η επιτυχία) και δεν θεωρούνται ακραίες

•

η παρουσία ποικίλων παραγόντων
θα μπορούσαν να τις προκαλέσουν

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

42


Slide 43

Η θεωρία του Kelley για τα αιτιώδη σχήματα
– Αυτές οι συμπεριφορές μας πληροφορούν
περισσότερο για την αιτιολογία τους όταν δεν
προκύπτουν σύμφωνα με τα αναμενόμενα
(αποτυχία) παρά το ότι ήταν εύκολες και κοινές.

•

η απουσία ποικίλων παραγόντων θα
μπορούσε να τις προκαλέσει
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

43


Slide 44

Η θεωρία του Kelley για
τα αιτιώδη σχήματα
• Δεν χρησιμοποιείται μόνο η παρουσία ή
απουσία των αιτιών για την κατασκευή
αιτιωδών σχημάτων αλλά και
– η σχετική ισχύς των αιτιών

– η σχετική ισχύς των αποτελεσμάτων

• επηρεάζουν τα συμπεράσματά μας
για τη σχέση αιτίου αποτελέσματος
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

44


Slide 45

Η θεωρία του Kelley για τα αιτιώδη σχήματα
• Εάν γνωρίζουμε ότι ο έμπειρος τενίστας έπαιξε για
ένα μεγάλο στοίχημα και επίσης ότι προσπάθησε
ιδιαίτερα να κερδίσει τον άπειρο
– τότε συμπεραίνουμε

• ότι μάλλον ή νίκη ήταν άνετη
• Εάν είχε μόλις και μετά βίας νικήσει τον άπειρο
τενίστα
– τότε συμπεραίνουμε
•

η ικανότητα του έμπειρου τενίστα
παρουσίαζε κάμψη, ότι δεν προσπάθησε
πολύ, ότι δεν είχε κίνητρο, ότι δεν
χρησιμοποίησε όλο του το δυναμικό
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

45


Slide 46

Η θεωρία του Kelley για τα αιτιώδη σχήματα
• Η υποτίμηση ή η
έκπτωση

• Η υπερτίμηση ή η
επαύξηση

– όταν υπάρχουν
– εάν πολλά πιθανά αίτια
ανασταλτικοί ή
Δυο Αρχές Συσχέτισης
είναι παρόντα
απαγορευτικοί αιτιακοί
• ο ρόλος
ενός
παράγοντες για την
Αιτιών
και Αποτελεσμάτων
εκτέλεση μιας
τυχόν
συμπεριφοράς
αναφερόμενου

αιτίου υποτιμάται
ή εκπίπτει, ιδίως
του εξωτερικού
και
καταστασιακού

• ο ρόλος τυχόν
άλλων αιτιακών
παραγόντων
υπερτιμάται

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

46


Slide 47

Η θεωρία του Kelley για τα αιτιώδη σχήματα
• Αρχή της υποτίμησης ή
της έκπτωσης
– π.χ.
• συμπεριφορά: κακή
επίδοση στο σχολείο

Πιθανές αιτίες:
– Α. έλλειψη
προσπάθειας
– Β. προβλήματα
στο σπίτι

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

•Το Β (κατάστασηεξωτερικό αίτιο)
εκπίπτει ή
47
υποτιμάται


Slide 48

Η θεωρία του Kelley για τα αιτιώδη σχήματα
• Αρχή της μεγέθυνσης ή
της επαύξησης
– π.χ.
• συμπεριφορά:
εξαιρετικά καλή
επίδοση στο σχολείο

• Πιθανές ευνοϊκές
αιτίες:
– Α. προσπάθεια

• Πιθανές
ανασταλτικές
αιτίες:
– Β. προβλήματα
στο σπίτι

•Το Α μεγεθύνεται ή
επαυξάνεται
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

48


Slide 49

Η θεωρία του Kelley για τα αιτιώδη σχήματα

• Η υποτίμηση είναι ισχυρότερη της
υπερτίμησης.
– Η προσθήκη άλλων δυνατών αιτιών για ένα
αποτέλεσμα (υποτίμηση) εξασθενεί τη
συναγωγή ότι ένας αιτιακός παράγοντας όντως
ισχύει, περισσότερο από την προσθήκη
εναντιωματικών παραγόντων (υπερτίμηση) προς
αυτόν.
– Επίσης το μέγεθος του αποτελέσματος που
παράγουν οι διευκολυντικοί μίας αιτίας
παράγοντες μας πληροφορεί πιο πολύ για την
αιτία και την ισχύ της απ΄ ότι οι απαγορευτικοί ή
ανασταλτικοί.
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

49


Slide 50

Η θεωρία του Kelley για τα αιτιώδη σχήματα
• Γενικά η έρευνα για τις δύο αρχές δείχνει ότι
έχουμε την τάση να λαμβάνουμε υπόψη μας
αιτιακούς παράγοντες που προάγουν ένα
αποτέλεσμα παρά αυτούς που το καταστρατηγούν
ή το υποσκάπτουν.
– Εάν έχω κερδίσει σε ένα αγώνα πολύ άνετα θα
θεωρηθεί ότι στο μέλλον είναι πιο πιθανό να
κερδίσω σε σχέση με κάποιον που κέρδισε με
μικρή διαφορά.
– Αντίθετα εάν έχω υποστεί πανωλεθρία δεν θα
θεωρηθεί ότι στο μέλλον είναι πιο πιθανό να
ξαναχάσω σε σχέση με κάποιον που υπέστη ήττα
με μικρή διαφορά.
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

50


Slide 51

Η Συναισθηματική Αστάθεια κατά Schachter

΄Εκθεση σε
θυμωμένο
συνεργάτη
Έκθεση σε
εύθυμο
συνεργάτη

Πληροφορημένοι
για συνέπειες
επινεφρίνης

Παραπληροφορημένοι
για συνέπειες
επινεφρίνης

Η διέγερση
ερμηνεύεται ορθά,
δεν συνάγεται
θυμός

Η διέγερση
ερμηνεύεται ως
θυμός

Η διέγερση
ονοματίζεται ορθά,
δεν συνάγεται
ευφορία

Πηγή: Schachter & Singer, 1962

Η διέγερση
ερμηνευεται ως
ευφορία

Δεν είχε
προκληθεί
διέγερση με
επινεφρινη
Δεν υπάρχει διέγερση,
δε συνάγεται
συναίσθημα
Δεν υπάρχει
διέγερση, δεν
συνάγεται
συναίσθημα

η επαναπόδοση της διέγερσης
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

51


Slide 52

Ανάλυση της υπερεπαρκούς αιτιολογήσεως
Αιτία
εκτέλεσης
έργου
Ενδογενές
ενδιαφέρον

π.χ.

Προϋπόθεση
αιτίας

Αγαπώ Το ενδογενές
ό,τι κάνω ενδιαφέρον είναι
προφανές
(«εντυπωσιακό»), οι
εξωγενείς λόγοι για τη
μη εκτέλεση του έργου
είναι προφανείς, οι
αμοιβές δηλώνουν
ικανότητα παρά
προσπάθεια ελέγχου, οι
αμοιβές συνάρτηση της
καλής επίδοσης
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

Συνέπειες
Μεγαλύτερη ικανοποίηση
από την εργασία, καλύτερη
χρήση λογικής και
μεγαλύτερη
αποτελεσματικότητα στην
επίλυση προβλημάτων,
κρατά την ίδια επίδοση παρά
την απουσία αμοιβών, μετά
το έργο επιλέγει μεγαλύτερες
προκλήσεις, επίλυση
προβλημάτων με λιγότερα
λάθη και περισσότερη
δημιουργικότητα

οι αμοιβές υποσκάπτουν το ενδογενές ενδιαφέρον

52


Slide 53

Ανάλυση της υπερεπαρκούς αιτιολογήσεως
Αιτία
εκτέλεσης
έργου
Εξωγενείς
αμοιβές

π.χ.

Κάνω κάτι
γιατί
πληρώνομαι
καλά

Προϋπόθεση αιτίας
Προϋπόθεση
αιτίας
Οι αμοιβές είτε
είναι προφανείς
(«εντυπωσιακές»
είτε ανεπιθύμητες,
οι αμοιβές
αποτελούν
απόπειρα ελέγχου,
οι αμοιβές δεν
συναρτώνται από
την επίδοση, οι
αμοιβές δεν
δηλώνουν
ικανότητα
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

Συνέπειες
Σκληρότερη εργασία,
μεγαλύτερη δραστηριότητα,
λιγότερη ικανοποίηση από
εργασία, μείωση επίδοσης με
την απόσυρση αμοιβών, μετά
το έργο επιλέγει τα
ευκολότερα, κακή χρήση
λογικής, μικρή
αποτελεσματικότητα,
έλλειψη δημιουργικότητας,
τάση για σφάλματα, πιο
στερεοτυπική εργασία,
χαμηλότερη ποιότητα

οι αμοιβές υποσκάπτουν το ενδογενές ενδιαφέρον

53


Slide 54

Απόδοση αιτίου για συμπεριφορές σχετικές
με επιτεύγματα κατά Weiner, 1979
To ά το μ ο εκτελ εί έρ γο , πα ρ ά γει επίτευ γμ α

κρ ίν ει εά ν πέτυ χε ή α πέτυ χε

πρ ο κύ πτει γεν ική σ υ ν α ισ θη μ α τική α ν τίδρ α σ η

πρ ο ς τη ν επιτυ χία (ευ χα ρ ίσ τη σ η )
ή τη ν α πο τυ χία (σ τεν ο χώ ρ ια )
α πό δο σ η α ιτίο υ για ν α πρ ο σ διο ρ ισ θεί
το σ η μ είο (έδρ α ) ελ έγχο υ ,
έδρα
η σελέγχου
τα θερ ό τη τα ,
η ελ εγξιμ ό τη τα το υ επιτεύ γμ α το ς



*

ελεγξιμότητα

σταθερότητα
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

54


Slide 55

Απόδοση αιτίου για συμπεριφορές σχετικές με επιτεύγματα κατά Weiner, 1979

Το πρόσωπο κάνει το
έργο

Επόμενες
συμπεριφορές
επίδοσης

Κρίνει εάν πέτυχε ή
απέτυχε

Προκύπτουν συγκεκριμένες
συναισθηματικές
αντιδράσεις προς την αιτία
και τις υποκείμενες
διαστάσεις της (π.χ.
περηφάνεια για την επιτυχία
εφόσον η απόδοση είναι
εσωτερική, ενοχή για την
αποτυχία εφόσον η απόδοση
γίνεται στην έλλειψη
προσπάθειας
Δημιουργούνται
προσδοκίες για
την μελλοντική
επίδοση
βασισμένες στην
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ
Ι: Απόδοση
σταθερότητα
αιτίου

Γενική
συναισθηματική
αντίδραση στην
επιτυχία
(ευχαρίστηση) ή την
αποτυχία
(δυσαρέσκεια)

Αιτιακή ανάλυση
για τον καθορισμό
της έδρας, της
σταθερότητα και
της ελεγξιμότητας
του αποτελέσματος
του έργου

55


Slide 56

Απόδοση αιτίου για επιτεύγματα
κατά Weiner, 1979
Έδρα Ελέγχου

Εσωτερική Έδρα

Σταθερότητα

Σταθερή

Ασταθής

Εξωτερική Έδρα
Σταθερή

Ασταθής

Ελεγξιμότητα

Ελέγξιμο

Μη
ελέγξιμο

Κανονική
προσπάθεια

Σύνηθες
όριο
ικανοτήτων

Παροδική
προσπάθεια
ειδικά για
αυτή την
εξέταση
Διάθεση

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

Ορισμένες
μεροληψίες
ή σφάλματα
των
εξεταστών

Ασυνήθης
βοήθεια πχ
αντιγραφή

Δυσκολία
εξέτασης

Τύχη

56


Slide 57

Απόδοση Αιτίου για Απώλεια Ελέγχου
και Συναισθηματικές Συνέπειες

Συζητούνται παρακάτω ως ατομική διαφορά στο «Ύφος Απόδοσης»

΄Εδρα

Εσωτερική

Καθολική
Σταθερή
Ασταθής
Διάχυτος,
σταθερός,
«Δεν μπορεί
χαμηλός
να
με
αγαπήσει
αυτοκανείς»
σεβασμός,
εν δυνάμει
σοβαρή
κατάθλιψη

Βραχύχρονη
αλλά διάχυτη
απώλεια
αυτοσεβασμού
«το 1999
ήταν η
χειρότερή
μου χρονιά»

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

Μη καθολική

Σταθερή

Ασταθής

Απώλεια
αυτοσεβασμού
«δεν
αλλά
μπορώ να
περιορισμένη
γυμναστώ
γιαπρος
να
ως
βελτιώσω
ορισμένη
την υγεία
πλευρά
της
μου»
ζωής

Βραχύβια
απώλεια
αυτοσεβασμού
«σήμερα
φαίνομαι
χάλια»

57


Slide 58

Απόδοση Αιτίου για Απώλεια Ελέγχου
και Συναισθηματικές Συνέπειες

Συζητούνται παρακάτω ως ατομική διαφορά στο «Ύφος Απόδοσης»

‘Εδρα

Καθολική
Σταθερή
Ασταθής

Διάχυτη,
σταθερή ανία
Εξωτερική ή
δυσαρέσκεια
χωρίς απώλεια
αυτο«η οικονομία
σεβασμού
είναι χάλια,

Μη καθολική

Σταθερή

Μακρόχρονη
ανία ή
αίσθημα
δυσαρέσκειας
«έφυγε ο
περιορισμένη
συγκάτοικός
μου
καιμόνο
τώρα
σε μία
έχωτης
με
μποτιλιάρισμα δεν
πλευρά
ποιόν να
άργησα
ζωής
τρέξω»
Βραχύχρονη
αλλά διάχυτη
ανία χωρίς
«η χειρότερη
απώλεια
μέρα,
χάλασε
οαυτουπολογιστής,
σεβασμού

δεν
παντού, δεν
υπάρχουν
έκανα τίποτα»
και δουλειές»

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

Ασταθής
Μικρή
συναισθηματική
«έχει κακή
ταραχή
διάθεση
χωρίς
σήμερα,
κατάθλιψη
άσε
καλύτερα
να του
μιλήσω
αύριο»
58


Slide 59

Σφάλματα και μεροληψίες κατά τη απόδοση αιτίου
• Το θεμελιώδες σφάλμα κατά την απόδοση αιτίου
• Οι διαφορές αυτοαπόδοσης – ετεροαπόδοσης ή διαφορές
κατά την απόδοση αιτίου μεταξύ δράστη-παρατηρητή
• Ελλειπής αξιοποίηση των πληροφοριών συναίνεσης
• Η ψευδοσυναίνεση ή αυτοσυναίνεση κατά την απόδοση
• Οι μεροληψίες αυτοεξυπηρέτησης
• Η εγωκεντρική μεροληψία
• Οι μεροληψίες κατά την απόδοση ευθύνης ή μομφής
(αμυντικές αποδόσεις)

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

59


Slide 60

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
• Διαφορές μεταξύ αυτοαπόδοσης –
ετεροαπόδοσης ή διαφορές στην απόδοση αιτίου
αυτουργού - παρατηρητή της πράξης
– Το άτομο που δρα τείνει να αντιλαμβάνεται
περισσότερο τις πράξεις του ως αποτέλεσμα των
περιστάσεων, ως αντίδραση σε αυτές παρά των
προδιαθέσεών του
– Το άτομο που παρατηρεί συμπεριφορά ίδια ή
παρόμοια με αυτή του αυτουργού ακόμα και υπό τις
ίδιες περιστάσεις τείνει να αντιλαμβάνεται ότι η
αιτία της οφείλεται στον δράστη και τις
προδιαθέσεις του παρά στις περιστάσεις
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

60


Slide 61

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
διαφορές αυτοαπόδοσης-ετεροαπόδοσης
• Εξήγηση του
φαινομένου:
– Ο δράστης έχει
περισσότερες
πληροφορίες
• για την παραγωγή της
συμπεριφοράς του, τις
περιστάσεις υπό τις
οποίες προκύπτει,
• την προσωπική του
μαθησιακή ιστορία,
• τα κίνητρα του

πληροφοριακή
εξήγηση

• τις εμπειρίες του,
• ξέρει πότε και πως
τροποποιεί την
συμπεριφορά του,
• γνωρίζει ότι δεν
παραμένει πάντα ο ίδιος
ως προς την
συμπεριφορά

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

61


Slide 62

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
διαφορές αυτοαπόδοσης-ετεροαπόδοσης
• Εξήγηση του
φαινομένου:
 ο παρατηρητής
ο δράστης
εστιάζεται στο δρων
εστιάζεται στις
πρόσωπο και όχι τόσο
περιστάσεις
στις περιστάσεις
προκειμένου να
προκειμένου να είναι
κατευθύνει σωστά
σε θέση να προβλέψει
την συμπεριφορά
τη συμπεριφορά του
στο μέλλον με βάση
του στο
κάτι σταθερό.
συγκεκριμένο κάθε -Μορφολογική
εξήγηση
Εξήγηση με βάση τα κίνητρα
φορά στόχο.
(gestalt)
προσαρμογής
του
Εαυτού
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
62
αιτίου


Slide 63

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
το θεμελιώδες σφάλμα κατά την απόδοση
• Δίνουμε μεγαλύτερη βαρύτητα στις
προδιαθέσεις των ατόμων ως ατιακό
παράγοντα της υπο παρατήρηση
συμπεριφοράς απ΄ ότι στις περιστάσεις
κάτω από τις οποίες εμφανίστηκε
– (υπερεκτίμηση του ψυχολογικού
ντετερμινισμού της ανθρώπινης
συμπεριφοράς)

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

63


Slide 64

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
το θεμελιώδες σφάλμα κατά την απόδοση
• Το σφάλμα εμφανίζεται με δύο μορφές:
1. όταν πρόκειται να εξηγήσουμε τη
συμπεριφορά ενός ατόμου και κάνουμε
αιτιακές συναγωγές
2. όταν με βάση παρατηρήσεις μας
συγκεκριμένων συμπεριφορών ενός ατόμου
υπό συγκεκριμένες περιστάσεις κάνουμε
γενικές προβλέψεις για παρεμφερείς
συμπεριφορές σε άλλες περιστάσεις
- ή και σε όλες τις περιστάσεις!
- ακόμα και όταν γνωρίζουμε ότι αυτές είναι κραυγαλέα
διαφορετικές!
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
64
αιτίου


Slide 65

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
το θεμελιώδες σφάλμα κατά την απόδοση
Όταν με σαφήνεια γίνεται μεροληψία

• ...κύρια χαρακτηριστικά
•

1. προσδίδεται υπερβολική βαρύτητα στον
προσωπικό έλεγχο, πιστεύεται ότι το άτομο
ελέγχει πλήρως και πάντα ή όφειλε να ελέγχει
πλήρως και πάντα τόσο τις πράξεις του όσο και
αυτά που του συμβαίνουν.
•
2. υπόκειται στους κανόνες αυτοαπόδοσης/ετεροαπόδοσης (Goldberg)
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

65


Slide 66

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
το θεμελιώδες σφάλμα κατά την απόδοση
Όταν με σαφήνεια γίνεται μεροληψία

• ...κύρια χαρακτηριστικά
•

3. έχει προσωπικό χαρακτήρα, δίνοντάς μας την
ψευδαίσθηση του ελέγχου των συνθηκών που μας
περιβάλλουν (Langer)
•
4. έχει κοινωνικό χαρακτήρα (Τhibaut &
Reicken), λειτουργεί σαν διατρέβλωση
αυτοεξυπηρέτησης για να ενισχύσει τον
αυτοσεβασμό- ταυτότητα ατόμων (Zucherman)
και ενδοομάδων (Taylor & Jaggi, 1974)
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

66


Slide 67

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
ελλειπής αξιοποίηση πληροφοριών συναίνεσης

• Τι είναι πληροφορίες συναίνεσης;

 Η σημασία της σύγκρισης με άλλους
• Το φαινόμενο:
Η συναίνεση έχει την ασθενέστερη
επίδραση στις διεργασίες απόδοσης αιτίου
– Η έρευνα με τους νέους υποψήφιους διδάκτορες
Nisbett & Ross
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

67


Slide 68

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
ελλειπής αξιοποίηση πληροφοριών συναίνεσης

• Εξηγήσεις του φαινομένου:
– Η πληροφορία συναίνεσης αλλάζει
πράγματι την αντίληψή μας για το
πόσο κοινή είναι μία εμπειρία
 δεν

αλλάζει όμως την εμπειρία την ίδια
 έχει ασθενή συναισθηματικό αντίκτυπο

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

68


Slide 69

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
ελλειπής αξιοποίηση πληροφοριών συναίνεσης

• Οι πληροφορίες
συναίνεσης δεν
αντιμετωπίζονται
ως αξιόπιστες
διότι:

1. Αξιολογούνται ως
προς το
a. ποιοί είναι οι άλλοι
b. πόσο όμοιοι είναι
με τον αποδίδοντα
αίτιο
c. σε ποιό βαθμό
εκφράζουν
αξιόπιστες και
έγκυρες γνώμες

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

69


Slide 70

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
ελλειπής αξιοποίηση πληροφοριών συναίνεσης

• Οι πληροφορίες
συναίνεσης δεν
αντιμετωπίζονται
ως αξιόπιστες
διότι:

2. Τις ελέγχουμε
a. τείνοντας να
απορρίψουμε όσες
δεν επιβεβαιώνουν
ή όσες
αμφισβητούν την
αντίληψή μας
b. προς επικύρωση για
την αξία τους και
σχετικότητά τους

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

70


Slide 71

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
ψευδοσυναίνεση ή αυτοσυναίνεση

• Το φαινόμενο:
– Ο καθένας τείνει να υποθέτει ότι οι
περισσότεροι άλλοι, σκέφτονται,
αισθάνονται και πράττουν ότι και ο ίδιος.
– Βλέπουμε τη συμπεριφορά μας σαν τυπική,
υποθέτουμε ότι υπό τις ίδιες συνθήκες οι
άλλοι θα αντιδρούσαν σαν εμάς
Πείραμα «eat at Joe’s” 62% NAI /67% OXI
House & Donaghue/ Ross,
Greene
& Ι:House
Π.Σ. Κορδούτης.
ΓΚΨ
Απόδοση
αιτίου

71


Slide 72

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
ψευδοσυναίνεση ή αυτοσυναίνεση
• Η άποψη ότι «χ», οδηγεί στην
• Ψευδοσυναίνεση
αντίληψη ότι γενικώς ισχύει
– Οι έντονες
«χ», π.χ. εάν πιστεύω ότι η
αντιλήψεις περί
αποκλειστική διατροφή με
«κανονικότητος»
λαχανικά είναι υγιεινή, θεωρώ
ότι είναι υγιεινή και ότι αυτό
την ενισχύουν
είναι για όλους αυτονόητο
Καταστρατηγεί
Οι –
πραγματικές
– Βλ. φράσεις
συναινετικές
πληροφορίες
την προσοχή
των
«όλοι γνωρίζουν ότι...»,
υποσκάπτονται ποιοτικά ή
αντιθετικών της
«όπως όλοι ξέρουμε...»,
υποχωρούν έναντι των
«κανονικότητος»
πληροφοριών
που
«είναι γνωστό...»,
βασίζονται στον εαυτό
πληροφοριών
«έχει διαπιστωθεί...»
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

72


Slide 73

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
ψευδοσυναίνεση ή αυτοσυναίνεση
• Εξηγήσεις του φαινομένου:
1. Επιλεκτική έκθεση ή μεροληπτική δειγματοληψία
2. Η υψηλή γνωστικοσυναισθηματική εμπλοκή στην
επίλυση των διλημμάτων ή στην εκτίμηση των
αντικρουόμενων συνέπειων που προηγούνται των
τελικών επιλογών μας καθιστά δυσχερή την
αναπαράστασταση του εφικτού άλλων επιλογών,
δηλαδή δυσκολευόμαστε να φανταστούμε πως άλλοι
είναι δυνατόν να κατέληξαν σε άλλες επιλογές
πληροφορικές – γνωστικές εξηγήσεις
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

73


Slide 74

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
ψευδοσυναίνεση ή αυτοσυναίνεση
•

Εξηγήσεις του φαινομένου:
3. Έχουμε την ανάγκη να βλέπουμε τις
αντιλήψεις, τα συναισθήματα και τις
συμπεριφορές μας ως
• «καλές»- «πολιτικά ορθές»-αποδεκτές
• κατάλληλες
• τυπικές

– Αμυντικά τις αποδίδουμε στους πολλούς
άλλους για να στηρίξουμε την
Εξήγηση με βάση
τα κίνητρα και τον Εαυτό
αυτοεκτίμησή
μας
Ross, Green & House

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

74


Slide 75

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
ψευδοσυναίνεση ή αυτοσυναίνεση
•

Πότε χρησιμοποιείται η «δειγματοληπτική
συναίνεση»
1. Όταν δεν έχουμε προσδοκίες για την
συμπεριφορά των άλλων
2. Όταν τα δειγματοληπτικά στοιχεία
παρουσιάζονται με «προφανή» τρόπο ή με
θεσμοθετημένο-κοινά αποδεκτό-τρόπο
3. Όταν γίνεται αντιληπτή η σχέση της με τις
επικείμενες κρίσεις του ατόμου
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

75


Slide 76

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
ψευδοσυναίνεση ή αυτοσυναίνεση
• Συνέπειες της ψευδοσυναίνεσης
– Η μέσω της ψευδοσυναίνεσης

υπερεκτίμηση
• της αντιπροσωπευτικότητος
• της τυπικότητας
• και τελικώς της ορθότητας, των γνωμών,
πίστεων, συναισθημάτων, συμπεριφορών

Ενισχύει αισθήματα αυτοδικαίου και δικαιολογεί
Οδηγεί σε επαγωγικά προβλήματα και υπερβολές
την «αυτονόητη» επιβολή μας στους άλλους
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

76


Slide 77

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
μεροληψία αυτοεξυπηρέτησης
• Το φαινόμενο:
– Τα άτομα τείνουν να αναλαμβάνουν την
υπευθυνότητα και την συμβολή στην επίτευξη της
επιτυχίας και να αρνούνται την υπευθυνότητα και
την συμβολή τους στην αποτυχία

*

*

Η έρευνα υποστηρίζει περισσσότερο την
αυτεξυπηρετική ανάληψη επιτυχίας

Η άρνηση της αποτυχίας υποχωρεί με την φανερή ή
διακριτική παρουσία ελέγχου
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

77


Slide 78

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
μεροληψία αυτοεξυπηρέτησης
1.

2.

Ως προς την
• Η ισχυρότερη
αυτοεξυπηρετική
ερευνητική επίρρωση
ανάληψη
της επιτυχίας
Ο Εαυτός
έχει κίνητρο να του 1 έναντι του 2 ίσως
αυτοπαρουσιάζεται
πρόκειται
για ενίσχυση με τα καλύτερα
αντανακλά την
δυνατά χαρακτηριστικά, με αυτά που
του εαυτού
κοινωνικά αποδεκτή
φέρουν επιθυμητή κοινωνική
Ως προς
την
επιθυμία μας να
επιδοκιμασία.
αυτοεξυπηρετική
φαίνεται ότι
Το κίνητρο
αυτό εξηγεί γιατί όταν υπάρχει
απόρριψη
της αποτυχίας
προξενούμε επιτυχίασυναίσθηση κοινωνικού ελέγχου τα
πρόκειται για προστασία
καλό και
παρά
άτομα σπεύδουν να αναλάβουν
την αποτυχίατου εαυτού
ευθύνη της αποτυχίας
κακό
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

78


Slide 79

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
μεροληψία αυτοεξυπηρέτησης
Γνωστική εξήγηση = είναι σφάλμα ( Miller & Ross)

• Εξήγηση του φαινομένου:
1. Προσδοκούμε την επιτυχία ως κάτι πιο φυσικό και
αναμενόμενο της αποτυχίας και βέβαια ως πιο επιθυμητό
για τον Εαυτό
2. Επιδιώκουμε ως στόχο την επιτυχία, όχι την αποτυχία,
συντονίζουμε τις προσπάθειές μας προς τον στόχο αυτό,
άρα όταν προκύπτει την θεωρούμε ως αυτονόητο
προσωπικό επίτευγμα
3. Στον υπολογισμό του ελέγχου επί μίας καταστάσεως,
χρησιμοποιούμε παρελθούσες περιστάσεις επιτυχιών
συχνότερα από ότι αποτυχιών άρα υπερυπολογίζοντας τον
έλεγχό μας στην επιτυχία
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
79
αιτίου


Slide 80

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
μεροληψία αυτοεξυπηρέτησης
• Για να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες του Εαυτού είναι
δυνατόν και να μετριαστεί η ανάληψη ευθύνης της
επιτυχίας ή και να υπάρξει ανάληψη αποτυχίας!
• Όταν καταστέλλονται ή αίρονται οι γνωστικοί
παράγοντες τα άτομα συμπεριφέρονται κατά τα
κίνητρά τους, επιχειρούν δηλαδή να διεκδικήσουν
μέγιστη συνεισφορά στην επιτευχθείσα επιτυχία για
τον Εαυτό

*

π.χ. όταν εγείρεται η προσωπική εμπλοκή
των ατόμων σε ένα έργο μετά το έργο
Πειστήρια για την εξήγηση
με βάση τα κίνητρα του Εαυτού 80
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου


Slide 81

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
μεροληψία αυτοεξυπηρέτησης
• Ο Εαυτός μπορεί να επεκτείνει την αυτοεξυπηρέτηση
για να συμπεριλάβει τον «κύκλο των δικών», την
ενδο-ομάδα ή ανθρώπους που θεωρούνται προσωρινά
«δικοί μας» για στρατηγικούς σκοπούς.
Π.χ.
–
–
–
–
–

Η περίπτωση των συζύγων
Του γονιού και του παιδιού
Της παραδοσιακής εκτεταμένης οικογένειας
Των παραδοσιακών Ελληνικών πελατειακών σχέσεων
Της «συνευθύνης –συνενοχής» κλειστών συστημάτων (κρατικών
οργανισμών κλπ.)
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

81


Slide 82

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
η εγωκεντρική μεροληψία
• Το φαινόμενο:
– Το άτομο αναλαμβάνει την ευθύνη για την
παραγωγή του μεγαλύτερου μέρους ενός
έργου που εκτελέστηκε από κοινού ή και
την ευθύνη όλου του έργου ασχέτως εάν η
ολοκλήρωσή του απετέλεσε επιτυχία ή
αποτυχία
Ross & Sicoly

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

82


Slide 83

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
η εγωκεντρική μεροληψία
•

Εξήγηση του φαινομένου:
1. Η συμπεριφορά-συνεισφορά του εαυτού
αυτοπαρατηρείται (προσοχή-κωδικοποίηση)
ευχερέστερα Γνωστική εξήγηση
2. Το σκεπτικό μας για το έργο μάς απομακρύνει
από το να παρατηρήσουμε και να
κατανοήσουμε τι κάνει ο άλλος Γνωστική εξήγηση
3. Οι συμπεριφορές – συνεισφορά μας ταιριάζουν
με την αντίληψη που έχουμε για το έργο ή τη
γενική μας αντίληψη εργασίας
Γνωστική εξήγηση-gestalt
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

83


Slide 84

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
η εγωκεντρική μεροληψία
•

Εξήγηση του φαινομένου:
4. Ευχερέστερα ανακαλούνται από τη μνήμη οι προσωπικές
συνεισφορές οδηγώντας
μας στο συμπέρασμα
ότι έχουμε
Γνωστική-μνημονική
εξήγηση
κάνει και περισσότερα
5. Οι πληροφορίες που έχουμε για την συνεισφορά του
άλλου διαφέρουν από αυτές που έχουμε για τη δικιά μας
Γνωστική-πληροφορική εξήγηση
και ποσοτικά και ποιοτικά και απο άποψη οπτικής
6. Η αυξημένη επεξεργασία της συνεισφοράς ενισχύει την
αυτοεκτίμηση-επανατροφοδοτεί τον εαυτό με ενημέρωση
για το τι κάνει: τι μπορεί, πόσο μπορεί και πόσο καλά
μπορεί
Εξήγηση με βάση τα κίνητρα του
Εαυτού-κυβερνητική
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
84
αιτίου


Slide 85

Σφάλματα και μεροληψίες στην απόδοση αιτίου
η εγωκεντρική μεροληψία
• Εξήγηση του φαινομένου:
7. Αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου ως άνθρωπο ο
οποίος προβαίνει σε κάποια ενέργεια
προκειμένου να εκδηλώσει τις εσώτερες
προδιαθέσεις του και επομένως αποδίδω
μεγαλύτερη βαρύτητα-ευθύνη στην συνεισφορά
των προδιαθέσεών μου
Εξήγηση με βάση τα κίνητρα του Εαυτού
ή κυβερνητική εξήγηση

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

85


Slide 86

Σφάλματα και μεροληψίες
Οι μεροληψίες κατά την απόδοση ευθύνης ή μομφής
(αμυντικές αποδόσεις)
• Το φαινόμενο:
– Οι παρατηρητές αποδίδουν μεγαλύτερη ευθύνη
στα πρόσωπα πρωταγωνιστές ενός δυσμενούς
συμβάντος (π.χ. ατύχημα) που προξενεί σοβαρές
βλάβες παρά ενός που προκαλεί μικρές ή ήπιες
• π.χ. αυτοκινητιστικό ατύχημα: όταν υπάρχουν μεγάλες
ζημιές ή απώλεια ζωής, αποδίδεται μεγαλύτερη ευθύνη
στον θεωρούμενο δράστη απ’ ότι όταν δεν έχει συμβεί
παρά παραβίαση του κ.ο.κ. και μικρή ζημιά με κάποιο
επιπόλαιο τραυματισμό.

*

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

86


Slide 87

Σφάλματα και μεροληψίες
μεροληψία κατά την απόδοση ευθύνης ή μομφής
(αμυντική απόδοση)

*η αντιμετώπιση των συνεπειών του ατυχήματος

ως αναπόφευκτα σοβαρών και η απόδοση της
ευθύνης σε πρόσωπο έχει ως συνέπεια

το όλο συμβάν να παρουσιάζεται στο νου
του παρατηρητή ως

πιο προβλέψιμο
και πιο αποφευκτό (από τον ίδιο)
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

87


Slide 88

Σφάλματα και μεροληψίες
μεροληψία κατά την απόδοση ευθύνης ή μομφής
(αμυντική απόδοση)
• Εξήγηση:
– Καθώς οι συνέπειες του συμβάντων
γίνονται σοβαρότερες, η αντίληψη ότι θα
μπορούσαν να είναι τυχαία και άρα να
συμβούν σε οιοδήποτε γίνεται δυσάρεστη,
αφόρητη και τελικώς μη αποδεκτή
K.G. Shaver
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

88


Slide 89

Σφάλματα και μεροληψίες
μεροληψία κατά την απόδοση ευθύνης ή μομφής
(αμυντικη απόδοση)
•

Burger

Πότε λειτουργεί η αμυντική απόδοση;
– Όταν υφίστανται δύο ήδη ομοιότητας με
τα πρόσωπα-πράγματα-περιβάλλον
Εάν
όμως η προσωπική ομοιότητατου
είναι
συμβάντος:
υψηλή,
η άρνησή της είναι πολύ δυσχερής
1. καταστασιακή
ομοιότητα
=>τότε
επιχειρείται
απόδοση
σε εξωγενείς
Ανηυπάρχει
ομοιότητα,
δεν υπάρχει
ομοιότητα
παράγοντες
2. προσωπική Αν
προκύπτει
ανάγκη
άμυνας

δεν προκύπτει ανάγκη
π.χ. στη τύχη, ώστε
να =>
μειωθεί κατ’
νοερά
η η
=>επιχειρείται
αρχήν
άμυνας
πιθανότηταΠ.Σ.τέτοιο
συμβάν
να
αφορά
τον
απόρριψη
της
προσωπικής
Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
89
δεν
προκύπτει
το
φαινόμενο
παρατηρητή στο αιτίου
μέλλον
ομοιότητας


Slide 90

Σφάλματα και μεροληψίες
μεροληψίa κατά την απόδοση ευθύνης ή μομφής
(αμυντική απόδοση)
• Γενικά η μεροληψία αυτή εκφράζεται εξ
αιτίας των συνεπειών που αντιλαμβάνεται το
άτομο ότι τα συμβάντα μπορεί να έχουν για
τις προσωπικές του περιστάσεις προκειμένου
να τις ελαχιστοποιήσει

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

90


Slide 91

Σφάλματα και μεροληψίες
μεροληψία στην απόδοση ευθύνης ή μομφής (αμυντική απόδοση)

η λαϊκή θεωρία περί «δίκαιου κόσμου»
Melvin
Lerner
• Οι άνθρωποι
έχουν
την ανάγκη να
αισθάνονται ότι ο κόσμος είναι ελεγχόμενος
έτσι ώστε τα καλά να συμβαίνουν στους
καλούς και τα κακά στους κακούς, είναι ένας
«δίκαιος κόσμος»
– Η βάση της πίστης αυτής είναι η άμυνα κατά
Εάν τα κακά είναι τυχαία και δεν προκαλούνται από τις
απειλών προς τον εαυτό
πράξεις των
ανθρώπων ή την προσωπικότητά τους,
• Π.χ.
τότε σε όλους– μπορούν
νααυτοκίνητο
συμβούν άρα και σε εμας
«έπεσε» πάνω στο
– Δούλευε μέχρι
εξαντλήσεως πως να μην αρρωστήσει
προσωπικά, πράγμα
ανυπόφορο!
– Δεν έλεγε ποτέ τα προβλήματά του, τον σκότωσε το άγχος
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

91


Slide 92

Σφάλματα και μεροληψίες
μεροληψία στην απόδοση ευθύνης ή μομφής (αμυντική απόδοση)

η λαϊκή θεωρία περί «δίκαιου κόσμου»
• Όταν βλέπουμε την κακοτυχία του άλλου
– Κατ’ αρχήν θα επιρρίψουμε μομφή στις πράξεις
του
• κάτι έκανε και έφερε κακοτυχία
– Εάν δεν μπορούμε να εντοπίσουμε μεμπτές
πράξεις θα επιρρίψουμε μομφή στην
προσωπικότητά του-σε αυτό που είναι
• τέτοιος είναι αυτά του αξίζουν
• Το φαινόμενο έχει ισχυρή εμπειρική επιβεβαίωση
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

92


Slide 93

Σφάλματα και μεροληψίες
μεροληψία στην απόδοση ευθύνης ή μομφής (αμυντική απόδοση)

η λαϊκή θεωρία περί «δίκαιου κόσμου»
• Η λαϊκή θεωρία έχει συνέπειες για την κοινωνική
αλληλεπίδραση εφόσον αιτιολογεί τις παρενέργειες
του κοινωνικού μας συστήματος
– Ανεργία και φτώχια, ψυχοκοινωνικά προβλήματα και
έλλειψη νοήματος ζωής, λίγες και άνισες ευκαιρίες για
προσωπική ανάπτυξη

• Αδρανοποιεί πρωτοβουλίες βελτίωσης. Μειώνει την
κοινωνική αποδοχή τους
• Τα θύματα των παρενεργειών καταπιέζονται και
εγκαταλείπονται. Εγκλωβίζονται σε φαύλο κύκλο
«κακοτυχίας» εφόσον η ευθύνη εξόδου από αυτόν
αφήνεται αποκλειστικά στα ίδια
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

93


Slide 94

Ατομικές διαφορές
κατά την απόδοση αιτίου
• Η έδρα (locus) ελέγχου κατά Rotter
• Το ύφος απόδοσης
• Η εκπαίδευση στην επαναπόδοση

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

94


Slide 95

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Διαφορές στην ‘Εδρα Ελέγχου κατά Rotter
•

Οι άνθρωποι διαφέρουν ως προς τις προσδοκίες
που έχουν για την προέλευση των αρνητικών και
θετικών ενισχύσεων της ζωής τους.
–

Ορισμένοι συστηματικά αποδίδουν στον εαυτό τους την
ικανότητα να ελέγχουν την εμφάνιση ενισχύσεων

• Εσωτερικοί
–

Άλλοι συστηματικά αποδίδουν στην τύχη, τη συγκυρία
ή τους ισχυρούς άλλους, την εμφάνιση ενισχύσεων

• Εξωτερικοί
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

95


Slide 96

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Διαφορές στην ‘Εδρα Ελέγχου κατά Rotter

• Εσωτερικοί:

• Εξωτερικοί:

Θεωρούν ότι
Υπάρχει
Ο εξωτερικός
Θεωρούν ότι
αντιστοιχία
κόσμος έχει την
–
Οι
πράξεις,
σκέψεις και τα
– τα γεγονότα
συνδέονται με
μεταξύ
δική τουοι
αιτιακή
εσωτερικής
και τις σκέψεις
τάξη. τους δεν
τις πράξεις
τους,
συναισθήματά
εξωτερικής
τους τα
συναισθήματά τους
συνδέονταιΔεν
με τα γεγονότα
αιτιακής τάξης.
αντιστοιχούν οι
– προκαλούνται
ή
– Δεν προκαλούνται
και δεν
Οι αιτίες που
αιτίες που
ανατρέπονται
συνδέουν από
τις τις
συνδέουν τα
ανατρέπονται
προσωπικές
γεγονότα με τις
πράξεις
τους
πράξεις είναι
αιτίες που
– Δεν νιώθουν
ότι όφειλαν να
– όφειλαν
να
παρέμβουν
στα
αντίστοιχές με
συνδέουν τις
παρέμβουν
αυτές των
προσωπικές
γεγονότα
γεγονότων του
πράξεις
Δέχονται
την
τυχαιότητα
και τη
Δεν ανέχονται
την. τυχαιότητα
κόσμου
Ο κόσμος δεν
δύναμη
της
συγκυρίας
και δεν
κατανοούν
τη
Ο κόσμος έχει
έχει νόημα
νόημα
δύναμη της
συγκυρίας
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

96


Slide 97

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Διαφορές στην ‘Εδρα Ελέγχου κατά Rotter
• Η έδρα ελέγχου, είναι σταθερό χαρακτηρηστικό
προσωπικότητας, δηλαδή, τείνει να καθοδηγεί τη
συμπεριφορά σε όλες τις καταστάσεις
• Αλληλεπιδρά με τις καταστάσεις ανάλογα με τη
φύση τους με τρόπους προβλέψιμους για να
επιδράσει στη συμπεριφορά
• Ισχυρές καταστάσεις μπορεί να αναστείλουν τη
δράση της ενώ ασθενείς να την προάγουν
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

97


Slide 98

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Διαφορές
στην
‘Εδρα Ελέγχου
κατά Rotter
α= εσωτερική
έδρα
β= εξωτερική
έδρα
• 1

κλίμακα 29 λημμάτων,
• με
3 επιλογές α ή β

α) Όταν- έχω δίκιο μπορώ να
α) Οι προαγωγές κερδίζονται
με
- παραδείγματα
σκληρή δουλειά και επιμονή
πείσω τους άλλους
β) Μπορεί κανείς να βγάλει
β) Είναι ανόητο να πιστευείς πως
πολλά χρήματα εάν πέσει
μπορείς να αλλάξεις τη στάση
στις κατάλληλες ευκαιρίες
του άλλου
• 2
• 4
α) Έχω προσέξει ότι υπάρχει
α) Στην κοινωνία μας, το αν ένας
συνήθως άμεση σχέση
άνθρωπος θα κερδίσει δύναμη
ανάμεσα στο πόσο έχω
εξαρτάται από την ικανότητά του
μελετήσει και τι βαθμούς
β) οι προαγωγές και η κοινωνική
τελικά παίρνω
άνοδος εξαρτώνται από το εάν
β) Πολύ συχνά έχω την
έχει κανείς περισσότερη τύχη
εντύπωση ότι οι αντιδράσεις
των διδασκόντων είναι
από άλλους
απρόβλεπτες και οι βαθμοί
τυχαίοι
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
98
αιτίου


Slide 99

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Διαφορές στην ‘Εδρα Ελέγχου κατά Rotter

• Η έδρα ελέγχου έχει διαπιστωθεί ότι
επηρεάζει εμπειρίες όπως π.χ.
– πολιτικές και κοινωνικές αντιλήψεις
– οικονομικές αντιλήψεις
– αντιλήψεις για την ικανότητά μας να φέρνουμε
επιτυχή αποτελέσματα (επιτεύξεις)
– αντιδράσεις στην ασθένεια και την νοσηλεία
– τη μάθηση και τη διαδικασία της

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

99


Slide 100

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Διαφορές στην ‘Εδρα Ελέγχου κατά Rotter
• Κριτική:
• α.
– Η κλίμακα πιθανόν να είναι ενοιολογικά πολυδιάστατη
και όχι μονοδιάσταη προσθετική
– Διαπιστώθηκε ότι αποτελείται από ανεξάρτητες
αντιλήψεις που συνδέονται με τον έλεγχο
• Η αντίληψη περί κόσμου με νόημα, τάξη και δικαιοσύνη δεν
προβλέπει απαραίτητα την αντίληψη ότι ο κόσμος είναι έτσι
πολιτικά οργανωμένος ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του
ανθρώπου
• Η αντίληψη ότι ο κόσμος ανταποκρίνεται στις ανάγκες του
ανθρώπου μπορεί να είναι πάλι ανεξάρτητη από την αντίληψη ότι
είναι δύσκολος ή απρόβλεπτος
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

100


Slide 101

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Διαφορές στην ‘Εδρα Ελέγχου κατά Rotter

• Κριτική
• β.
– Η κλίμακα είναι προσαρμοσμένη σε μεσοαστικές
δυτικότροπες αξίες, και μάλιστα της
αμερικάνικής καυκασιανής μεσοαστικής τάξης.
Δεν είναι βέβαιο ότι αντατανακλά τον τρόπο του
σκέπτεσθαι άλλων κοινωνικών κατηγοριών,
πολιτισμικών ομάδων, χαμηλότερων
κοινωνικοοικονομικών τάξεων ή μειονοτήτων.

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

101


Slide 102

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Διαφορές στην ‘Εδρα Ελέγχου κατά Rotter
• Κριτική
• γ.
– Τα λήμματα που μετρούν εσωτερική έδρα
περιλαμβάνουν
• και αναφορά στην προσπάθεια (ελεγξιμότητα)
• και στην ικανότητα (μη ελεγξιμότητα).
κατόπιν προστίθενται μαζί για να υπολογιστεί ο
βαθμός χρήσης εσωτερικής έδρας
• Έτσι προκύπτει πρόβλημα «συγκεχυμένων
μεταβλητών» (confounding), εφόσον συγχέονται, ως
εάν ήταν μία, οι έννοιες της έδρας ελέγχου με την
έννοια της ελεγξιμότητας.
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

102


Slide 103

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Διαφορές στην ‘Εδρα Ελέγχου κατά Rotter

• Η επίδραση της θεωρίας ήταν καρποφόρα στο
χώρο της έρευνας για τις αποδόσεις αιτίου
– Θεωρητική άρθρωση της διάστασης
εσωτερικότητα/εξωτερικότητα και επιρροή της σε
όλες της θεωρίες απόδοσης
– Συμβολή στη μελέτη του πως η προσωπικότητα
επιδρά στην κοινωνική αντίληψη και στη
διεργασία απόδοσης (βλ. Heider)
– Πολλές εμπειρικές έρευνες, θεωρητικές και
εφαρμοσμένες, έχουν καταδείξει τη σημασία της
ατομικής αυτής διαφοράς
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

103


Slide 104

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου

Ύφος Απόδοσης Αιτίου
• Η συστηματική τάση προς συναγωγή
συγκεριμένων αποδόσεων, αντί άλλων,
ασχέτως κατάστασης και χρόνου
– Απαισιόδοξο ύφος απόδοσης
Seligman
– Αισιόδοξο ύφος απόδοσης
– Η τάση να θεωρούμε ότι τα αντίξοα γεγονότα
προκύπτουν από εσωτερικούς, σταθερούς και
καθολικούς (γενικού σφαιρικού χαρακτήρα)
παράγοντες
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

104


Slide 105

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Ύφος Απόδοσης Αιτίου
• Το απαισιόδοξο ύφος απόδοσης θεωρείται
σημαντικό διότι διαμεσολαβεί μεταξύ αρνητικών
γεγονότων ζωής και αρνητικών καταστάσεων
σωματικής και ψυχικής υγείας.
– Όταν πιστεύουμε ότι
• κάτι επιθυμητό είναι γενικά απίθανο να μας συμβεί
• κάτι ανεπιθύμητο θα μας συμβεί
• δεν υπάρχει τρόπος να αναστρέψουμε ή
τροποποιήσουμε τις δυσμενείς συγκυρίες

– Τότε μπορούν να προκύψουν
• αίσθημα αβοήθητου κι ανημποριάς, κατάθλιψη, και
άλλες αρνητικές συνέπειες για την υγεία
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

105


Slide 106

Απόδοση Αιτίου για Απώλεια Ελέγχου
και Συναισθηματικές Συνέπειες

΄Εδρα

Εσωτερική

Καθολική
Σταθερή
Ασταθής
Διάχυτος,
σταθερός,
«Δεν μπορεί
χαμηλός
να
με
αγαπήσει
αυτοκανείς»
σεβασμός,
εν δυνάμει
σοβαρή
κατάθλιψη

Ύφος Απόδοσης

Βραχύχρονη
αλλά διάχυτη
απώλεια
αυτοσεβασμού
«το 1999
ήταν η
χειρότερή
μου χρονιά»

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

Μη καθολική

Σταθερή

Ασταθής

Απώλεια
αυτοσεβασμού
«δεν
αλλά
μπορώ να
περιορισμένη
γυμναστώ
γιαπρος
να
ως
βελτιώσω
ορισμένη
την υγεία
πλευρά
της
μου»
ζωής

Βραχύβια
απώλεια
αυτοσεβασμού
«σήμερα
φαίνομαι
χάλια»

106


Slide 107

Απόδοση Αιτίου για Απώλεια Ελέγχου
και Συναισθηματικές Συνέπειες

‘Εδρα

Καθολική
Σταθερή
Ασταθής

Διάχυτη,
σταθερή ανία
Εξωτερική ή
δυσαρέσκεια
χωρίς απώλεια
αυτο«η οικονομία
σεβασμού
είναι χάλια,

Σταθερή

Μακρόχρονη
ανία ή
αίσθημα
δυσαρέσκειας
«έφυγε ο
περιορισμένη
συγκάτοικός
μου
καιμόνο
τώρα
σε μία
έχωτης
με
μποτιλιάρισμα δεν
πλευρά
ποιόν να
άργησα
ζωής
τρέξω»
Βραχύχρονη
αλλά διάχυτη
ανία χωρίς
«η χειρότερη
απώλεια
μέρα,
χάλασε
οαυτουπολογιστής,
σεβασμού

δεν
παντού, δεν
υπάρχουν
έκανα τίποτα»
και δουλειές»

Ύφος Απόδοσης

Μη καθολική

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

Ασταθής
Μικρή
συναισθηματική
«έχει κακή
ταραχή
διάθεση
χωρίς
σήμερα,
κατάθλιψη
άσε
καλύτερα
να του
μιλήσω
αύριο»
107


Slide 108

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Ύφος Απόδοσης Αιτίου
• Η σοβαρότητα των συνεπειών του ύφους απόδοσης
για την αυτοεκτίμηση εξαρτάται από την εκάστοτε
απόδοση για μη ελέγξιμα γεγονότα (απώλεια
ελέγχου)
– Οι εσωτερικές αποδόσεις οδηγούν σε μεγαλύτερη
Η δυσμενέστερη
από άποψη συνεπειών για την
απώλεια αυτοεκτίμησης
αυτοεκτίμηση απόδοση:

– Οι καθολικές αποδόσεις οδηγούν σε εκτεταμένη απώλεια
αυτοεκτίμησης, που αφορούν
σε δηλαδή πολλούς ή όλους
του τομείς από τους οποίους το άτομο θα μπορούσε να
την αντλήσει
καθολικό,
σταθερό, εσωτερικό παράγοντα
– Οι σταθερές αποδόσεις προκαλούν πιο μακρόχρονες
αρνητικές συνέπειες
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

108


Slide 109

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Ύφος Απόδοσης Αιτίου
Οι άνθρωποιμέτρια
με απαισιόδοξο
είναι πιο
Έχει• επιβεβαιωθεί
συσχέτιση ύφος
του χρόνιου
ευάλωτοι
στην απόδοσης
κατάθλιψημεκαι
σεκατάθλιψη
άλλες
απαισιόδοξου
ύφους
την
όταν
υπάρχει
απώλεια ήελέγχου
ή μη
έλεγχος – υγείας
διαταραχές
σωματικά
προβλήματα
όταν έρχονται
αντιμέτωποι
με άτομα
απώλεια
μετανάλυση
104 μελετών
με 15.000

ελέγχου ή μη έλεγχο

Έχει επαρκώς επιβεβαιωθεί η προγνωστική αξία για
• Το απαισιόδοξο
ύφος
στηναπόδοσης
πρώτη περίοδο της
την μελλοντική
υγεία του
ύφους

ενήλικης ζωής είναι προγνωστικό
–αναδρομική έρευνα με απόφοιτους του Harvard του
προβλημάτων υγείας στην ύστερη
1942, με τι ύφος ερμήνευαν γεγονότα της νεανικής
τους ζωής – ποιά ήταν
η μετέπειτα εξέλιξη της υγείας
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
109
αιτίου
τους


Slide 110

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Ύφος Απόδοσης Αιτίου
• Κριτική
– Η αιτιακή κατεύθυνση είναι αντίθετη: η κατάθλιψη
προκαλεί απαισιόδοξο ύφος απόδοσης και όχι το
αντίστροφο
– Η εμφάνιση κατάθλιψης ίσως δεν προκύπτει από
καταλυτικά γεγονότα ζωής για τα οποία προβαίνουμε σε
αποδόσεις
– Το απαισιόδοξο ύφος απόδοσης δεν είναι επαρκές για την
ανάπτυξη κατάθλιψης
– Έχει αμφισβητηθεί η σταθερότητα ή συνέπεια του ύφους
απόδοσης στις ποικίλες καταστάσεις
– Έχει αμφισβητηθεί η εγκυρότητα της μέτρησης και ο
τρόπος μέτρησης
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

110


Slide 111

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Ύφος Απόδοσης Αιτίου
• Το Ύφος Απόδοσης δεν είναι ούτε τόσο γενικό ούτε
τόσο σταθερό και συνεπές σε ποικίλες καταστάσεις
όσο είχε αρχικώς υποτεθεί, αλλά ούτε υπαγορεύεται
τόσο στενά από συγκεριμένες καταστάσεις
(αντίξοες, απώλειας ελέγχου κλπ.) ώστε να
αποκλείσουμε την αξία και το ρόλο του ως ατομικής
διαφοράς
• ‘Οπως και η Έδρα Ελέγχου, αλληλεπιδρά με
καταστάσεις (ποιές είναι, είναι ισχυρές-ασθενείς) για
να επιρρεάσει ανάλογα την ερμηνεία (απόδοση) των
γεγονότων και την ακόλουθη συμπεριφορά
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

111


Slide 112

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου
Η εκπαίδευση στην επαναπόδοση
• Η θεωρίας της Συναισθηματικής Αστάθειας (Schachter) και η
εφαρμογή της ως επαναπόδoση της διέργεσης:
– Το συναίσθημα είναι γενικευμένη διέγερση που
ονοματίζεται γνωστικά-κοινωνικά. Η υποκειμενική
αντίληψη της διέγερσης θεωρείται κάτι ασταθές και
επομένως εκπαιδεύσιμο. Εκπαίδευση ώστε το άτομο να
κάνει γνωστικές, μη συναισθηματικές ερμηνείες της
διέγερσης του, που του προκαλούσε αρνητικές
συναισθηματικές συνέπειες.
– Οι εφαρμογές στην αϋπνία, το τραύλισμα, την σεξ.
ανικανότητα και σε άλλα προβλήματα σχετικά με άγχος
ήταν μάλλον ανεπιτυχείς
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

112


Slide 113

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου

Η εκπαίδευση στην επαναπόδοση
• Η επαναπόδοση δεν επικεντρώνει στη διέγερση
– Στηρίζεται στις θεωρίες
• της απόδοσης επιτυχούς επίτευξης του Weiner
και των συνεπειών της για τα κίνητρα
• περί ύφους απόδοσης του Seligman
• περί αυτοαντίληψης του D. Bem.
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

113


Slide 114

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου

Η εκπαίδευση στην επαναπόδοση
• Κεντρική ιδέα:
– Πολλές συμπεριφορές, συναισθήματα και
πιστεύω προκύπτουν από αποδόσεις αιτίου με
συγκεκριμένα χαρακτηριστικά (μονόπλευρη
χρήση διαστάσεων κλπ.).
• Τα άτομα μπορούν με ποικίλους τρόπους να
εκπαιδευτούν ώστε να χρησιμοποιούν διαστάσεις
απόδοσης με ευνοϊκότερες συνέπειες για τη
συναισθηματική τους κατάσταση και τα κίνητρά τους.

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

114


Slide 115

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου

Η εκπαίδευση στην επαναπόδοση
• Γενική τεχνική
– Οι ανεπιθύμητες συμπεριφορές εντοπίζονται (π.χ.
μία αποτυχία)
– Επιχειρείται η διαπίστωση των τρόπων ή τυχόν
κοινού τρόπου απόδοσης που έχει δυσμενή
πρόγνωση για την αυτοεκτίμηση του ατόμου, τα
συναισθήματα, τα κίνητρα με τη χρήση των
θεωριών του Weiner ή Seligman

Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

115


Slide 116

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου

Η εκπαίδευση στην επαναπόδοση
– Επιχειρείται η εκπαίδευση στην επαναπόδοση
εντοπίζοντας εφικτές για το άτομο αποδόσεις
– Επιλέγονται «εύκολες» ευνοϊκές ισχυρές (με
σαφή χαρακτηριστικά για το πως πετυχαίνει ή
αποτυχαίνει κανείς) καταστάσεις στις οποίες το
άτομο εμπλέκεται ώστε να βιώσει επιτυχία ή
αποτυχία και να κάνει προφανή απόδοση με
καλή πρόγνωση για την Οαυτοεκτίμησή
του του Bem
ρόλος της αυτοαντίληψης
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

116


Slide 117

Πειραματικός
παρεμβατικός
σε ακροατήριο
Ατομικές
διαφορέςχειρισμός
κατά την
απόδοση μαθητών
αιτίου με
κακές επιδόσεις στο σχολείο που δεν είχαν κίνητρο να δώσουν
Η εξετάσεις
εκπαίδευση
στην ότι
επαναπόδοση
εισαγωγικές
ή δεν πίστευαν
θα περάσουν:
•α) Χειρισμοί
με
ψευδή
επανατροφοδότητση
είχαν η με
τους
δόθηκετης
ψευδής
δραματοπιημένη
τροφοδότηση(βίντεο
Στόχος
επανεκπαίδευσης
είναι συνήθως
συνεντεύξεις
μαθητών)
με της
πληροφορίες
για το
αποτελεσματικότητα
στην
επαναπόδοση
σταδιακή
εκμάθηση
απόδοσης
της αποτυχίας σε
«πως
μαθητέςείχε
με προηγούμενες
έλλειψη προσπαθειας:
κακές
βαθμολογικές
επιδόσεις
– εφόσον
προμελετηθεί
η δυνατότητα
εξοικείωσης
και ή
κατώρθωναν
εν τέλει
να περάσουν
στις εισαγωγικές
εξετάσεις
με
εφικτότητά
όχι μόνο
των απαιτούμενων
αποδόσεων
αλλά
επιτυχία».
και των έργων που απαιτούσε η επιτυχία. Σε κάθε
περίπτωση
ακόμη
και
δύσκολα
έργα διάσταση
είχε μεγάλη
σεΚατόπιν
ελεγχόμενη,
εσωτερική
καιεφικτά
ασταθή
β)
υποβλήθηκαν
γιασεμακρό
χρόνο
σε προετοιμασία
με
σημασία
η ενστάλλαξη
κινήτρου από
την ψευδή
βηματικό
βαθμό
δυσκολίαςαιτιότητας
εξετάσεων.
Σε κάθε
βήμα τους
επανατροφοδότηση.
δίνονταν
ολοένα και λιγότερο επιεικής επανατροφοδότηση
επίδοσης (άρα κάπως ψευδής στα αρχικά βήματα)
γ) οι επιδόσεις βελτιώθηκαν, τα κίνητρά τους και η επιμονή
ενισχύθηκαν, η διάθεση τους ήταν άριστη και η αυτοεκτιμησή τους
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
117
αιτίου
αποκαταστάθηκε


Slide 118

Ατομικές διαφορές κατά την απόδοση αιτίου

Η εκπαίδευση στην επαναπόδοση
• Τα γνωστικά παρεμβατικά προγράμματα
επαναπόδοσης έχουν καταγράψει επιτυχίες
και υπόσχονται πολλά.
• Προϋπόθεση επιτυχίας είναι η καλή μελέτη
των υπαρχουσών αποδόσεων και η
εφικτότητα των σχεδιαζόμενων
επαναποδόσεων
Π.Σ. Κορδούτης. ΓΚΨ Ι: Απόδοση
αιτίου

118