Uczeń z afazją ruchową w szkole mgr Bożena Klimczuk Co to jest afazja? Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy, które polega na.
Download ReportTranscript Uczeń z afazją ruchową w szkole mgr Bożena Klimczuk Co to jest afazja? Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy, które polega na.
Slide 1
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 2
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 3
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 4
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 5
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 6
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 7
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 8
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 9
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 10
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 11
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 12
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 13
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 14
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 15
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 16
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 17
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 18
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 19
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 20
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 21
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 22
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 2
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 3
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 4
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 5
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 6
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 7
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 8
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 9
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 10
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 11
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 12
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 13
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 14
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 15
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 16
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 17
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 18
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 19
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 20
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 21
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk
Slide 22
Uczeń z afazją ruchową w szkole
mgr Bożena Klimczuk
Co to jest afazja?
Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy,
które polega na niemożności rozumienia mowy,
albo na niemożności wyrażania słowami myśli,
pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.
Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś
nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce.
Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności
posługiwania się językiem.
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie
dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy
(tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna).
Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi.
Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z
przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane).
Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych
wypowiedzi słownych.
Zaburzona jest artykulacja.
Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy
(akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu).
mgr Bożena Klimczuk
Rodzaje afazji
Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie
dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek
mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna).
Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch
fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak
rozumienia tego, co mówi),
wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna,
wielomówność, neologizmy.
Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent.
Afazja mieszana , afazja całkowita
Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa – Broca
Pola Brodmana
Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego
obszaru powoduje afazję ruchową Broca.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
mgr Bożena Klimczuk
Afazja ruchowa - Broca
Trudności:
Bruzda Rolanda
ekspresji w nadawaniu
mowy,
wypowiedzi uproszczone
gramatycznie – agramatyzm,
zredukowane – styl
telegraficzny,
rozumienie zaburzone w
stopniu mniejszym niż
nadawanie mowy,
głęboko zaburzone pismo
dlatego uszkodzenia takie
należy kojarzyć z przednimi
obszarami lewej półkuli w
okolicach bruzdy Sylviusza
i Rolanda.
Bruzda Sylwiusza
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze =
dominująca jest lewa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Dominacja półkul mózgowych
Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze =
dominująca jest prawa półkula.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa bierna (rozumienie dobre):
potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku,
wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz
czynności,
rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia,
rozumieją treść prostych tekstów,
adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne,
mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych,
nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających,
pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej
strukturze logiczno-gramatycznej,
obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
Mowa czynna:
rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne,
stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu
dźwięków mowy,
dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi,
wspomagają się gestem, mimiką,
łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte,
typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych,
zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów,
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie,
posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych
wyrazów,
występują trudności w doborze prawidłowego słowa,
wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania,
mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie
tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych,
lepiej realizują formy dialogowe.
mgr Bożena Klimczuk
Objawy zaburzenia i trudności szkolne
niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej,
zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci
słuchowej,
dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego,
obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania,
porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia
przyczynowo skutkowego,
dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik
szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego.
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i
oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.
W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w
sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla
których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne:
doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności
ruchowej z afazją,
mgr Bożena Klimczuk
Rozporządzenie dotyczące
afazji motorycznej
PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z
uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca
kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową –
afazja motoryczna według podstawy programowej
ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości
psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie
integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji.
mgr Bożena Klimczuk
Formy pomocy
Zajęcia rewalidacyjne w formie:
zajęć logopedycznych dla uczniów z
zaburzeniami mowy, które powodują
zaburzenia komunikacji językowej oraz
utrudniają naukę,
zajęcia korekcyjno- kompensacyjne .
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne
masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych,
kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny),
używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę
możliwości dziecka,
stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy,
ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną
głoskę,
ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego,
utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania,
ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek
obrazkowych, rozmowy kierowane,
wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w
oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie,
stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się
umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej.
mgr Bożena Klimczuk
Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne
koncentracji uwagi,
sprawności motorycznej (dużej i małej),
percepcji wzrokowej i słuchowej,
koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej,
myślenia przyczynowo – skutkowego,
podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej,
nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego,
pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko,
skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni,
twarzy, głowy),
obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem,
dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych,
rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania
interakcji werbalnych,
cierpliwe oczekiwanie na postępy
wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego,
współpraca z rodziną.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do
dziecka formie.
Podawanie komunikatów z odpowiednim
zaakcentowaniem najważniejszych informacji.
W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji,
przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone
sygnały.
Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo
krótki tekst przygotowany w domu.
Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać,
naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w
razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki.
mgr Bożena Klimczuk
Afazja - proponowane zalecenia do
pracy z uczniem
Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów,
przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w
formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na
dyktando z pamięci.
Stosować indywidualne formy podczas nauki języka
obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie
sprawdzianów do możliwości indywidualnych
dziecka.
Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste
pochwały.
mgr Bożena Klimczuk
Bibliografia
Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo
ATH, Bielsko – Biała 2007,
Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka
afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r,
Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2011r,
Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej,
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005,
Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976,
Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1970,
Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis
Katowice 2010r,
mgr Bożena Klimczuk
Dziękuję za uwagę!
mgr Bożena Klimczuk