Теориите за бирократијата Поим и значење, феудализмот како управен систем, Вебер за модерната бирократија.
Download ReportTranscript Теориите за бирократијата Поим и значење, феудализмот како управен систем, Вебер за модерната бирократија.
Slide 1
Теориите за
бирократијата
Поим и значење, феудализмот како управен
систем, Вебер за модерната бирократија.
Slide 2
Поим и значење
Bireau + Krateon (француски
ткаенина за покривка на маси +
старо грчки да се владее);
Негативни ставови (С. Порткот
Паркинсон), синоним за несмасност,
бавност индиферентност, излишни
прописи . . .
Позитивни ставови (Макс Вебер),
синоним за ефикасност во модерни
услови.
Slide 3
Теоријата за бирократијата во
раните трудови
К.Маркс – Критика на Хегеловата
Филозофија на правото (Пруска
бир.)
• Одделеност на граѓанското
општество – корпорациите/интерес на
класни слоеви од државата –јавниот
интерес;
• Бирократијата е мост кој посредува
помеѓу нив;
• Корпорациите се бирократијата на
приватното општество, а
Slide 4
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
• Laissez faire капитализам, минимум
бирократрски интервенционизам;
• Развиен капитализам, буржоазијата
се повеќе се ослонува врз масовниот,
разгранет бирократски механизам во
регулирањето на економската
дејност;
• Бирократијата претставува посебно
затворено општество во државата.
Slide 5
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
К.Маркс-подоцнежни списи за
бирократијата (Француска
бирократија)
• Нова поделба на трудот во
политичката сфера-постои категорија
на луѓе специјализирана за
професионално вршење на
управните функции.
• Извршна власт составена од огромна
бирократска и воена организација од
еден милион луѓе, настаната за време
на апсолутната монархија при
Slide 6
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
• Бирократијата не е автономна политичка
сила, туку интрумент на класното владеење;
• „Комуната“ –државните службеници се
лишени од сите привилегии и примања за
репрезентација; полицијата е лишена од
сите политички функции и претворена во
одговорен и во секое време сменлив орган
на комуната.
К.Маркс во своите дела истакнува негативен
став кон бирократскиот апарат како
посредник помеѓу антагонистичките класи
во општеството и се залага за нејзина
Slide 7
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
Учењето за бирократијата на Макс
Вебер.
• Модерниот тип на бирократија е
производ на новиот општествен
развиток;
• Има долга низа претходници: стариот
Египет, римскиот принципат,
римокатоличката црква, Кина . . .
• Три вида власт: традиционална,
легална и харизматска;
• Традиционалната се дели на:
геронтократија и првобитен
Slide 8
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
Макс Вебер за патримонијалната
бирократија:
• Вид проширување на патријархалното
домаќинство;
• Слугите на господарот го сочинуваат управниот
апарат, награда за нивната служба е обедувањето
на масата на господарот;
• Економска зависност од господарот од примања
во натура, доделување на користење на земја,
давање рента, отстранување на давачки . . .
• Односот помеѓу господарот и слугите не е
безличен;
• Господарот очекува неограничена економска и
воена помош.
Slide 9
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
Различни степени на зависност на
членовите на патримонијалниот
управен апарат:
• Службеник врзан за патримонијалното
домаќинство;
• Трибутарен кнез;
• Само номинално зависен владетел на
изделено кралство;
• Фактички самостојни власници во
групата со патримонијална власт.
Slide 10
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
Служби во различните економски
гранки на патримонијалниот
управен апарат:
• Куќен лекар и свештеник;
• Чувар на залихи на храна и кујна –
трпезник;
• Чувар на визба – визбар и прехраник;
• Чувар на шталите – маршал;
• Надзорните на послугата и вазалите –
управник на дворот;
Slide 11
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
Различни облици на патрихархална
власт:
• Примарен патријархализам со присуство на
личен управен апарат;
• Патримонијализам – власта е примарно
ориентирана кон традицијата, но се
повикува на полни лични овластувања на
владетелот;
• Султанизам – власта го става тежиштето
врз сферата на арбитрерната волја на
владетелот слободна од традиционалните
Slide 12
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
Разлики помеѓу патримонијализмот и
феудализмот:
• Патримонијалната управа претставува
проширување на домаќинството,
службениците се бираат од редовите на
робовите и слугите, постојат татковски
односи помеѓу господарот и слугите, слугите
можат самоволно да се однесуваат кон
своите поданици (антички Египет);
• Во феудализмот односите помеѓу владетелот
и неговите вазали се договорни и се
засноваат врз правата на економски
понезависно и вооружено ритерство,
кандидатите за служба ги купуваат своите
служби.
Slide 13
Феудализмот како управен
систем
Потеклото на феудалните поседи
(лена) им служи на војничките
потреби од создавање на коњица што
ќе се бори со непријателите;
Поседите остануваат трајно и
наследно добро на феудалецот што
ги добил;
Феудалниот систем, се поптира врз
поседување и вештина на ракујвање
со свое сопствено оружје.
Slide 14
Феудализмот како управен
систем
Вазалот е слободен човек, кој не е
потчинет на власта на патримонијалниот
господар.
• Постојат договорни односи и правна
автономија на одделните носители на
леното;
• Вазалот за возврат е должен да учествува во
сите воени походи на господарот;
• Magna Charta Libertatum еден од
најзначајните средновековни документи што
во договорна форма ги утврдува правата и
обврските на владарот и феудалните
господари.
Slide 15
Вебер за модерната
бирократија
Економски и социјални
претпоставки за формирање на
модерниот управен апарат:
• Развиток на парничното стопанство;
• Квантитативна и квалитативна
експанзија на административните
задачи и техничката супериорност на
бирократската администрација;
• Стабилен систем на оданочување;
• Професионализам;
Slide 16
Вебер за модерната
бирократија
• Организирањето на модерните
телекомуникации;
• Потреба од внатрешна пацификација;
• Основање на социјалните служби.
Slide 17
Вебер за модерната
бирократија
Карактеристики на модерната
бирократија:
1.Официјалните должности се
обавуваат на трајна и континуирана
основа;
2.Посебна сфера на надлежност
Разграничување на функциите
2.На службеникот му се дава
неопходното овластување да ги
извршува своите должности
3.На располагање на службеникот му
стојат средствата за принуда (врз
основа на однапред определени
1.
Slide 18
Вебер за модерната
бирократија
3.Дејностите на административните
органи се хиерархиски организирани;
4.Неопходно е определено
специјализирано стручно знаење;
5.Официјалните средства и приходи
строго се одделени од приватните;
6.Исклучено е вршителите на службите
да можат да ги присвојуваат своите
положаи во приватна сопственост, да
ги купуваат или оставаат во
наследство;
Slide 19
Вебер за модерната
бирократија
7.Целокупната административна
дејност се регистрира во писмени
документи;
8.Легалната власт се врши во широк
распон на најралични форми.
Slide 20
Вебер за модерната
бирократија
Критериуми што го регулираат
делувањето на службениците:
1.Службеникот е лично слободен, а
неговата потчинетост во вршењето на
должностите е условена од
постоењето на безлични официјални
обврски;
2.Службениците се опфатени со јасно
определени хиерархиски служби;
3.Секоја служба има јасно определен
круг на компетенции;
Slide 21
Вебер за модерната
бирократија
4.Службата се стекнува со слободен
договор;
5.Кандидатите се бираат врз основа на
нивните технички квалификации
проверени преку испити;
6.Нивната награда се изразува низ
фиксирани парични износи;
7.Службата се смета за единствено или
барем главно занимање на нејзиниот
извршител;
8.Титуларот на службата е подвргнат
на стриктна и систематска
Slide 22
Вебер за модерната
бирократија
Позиција на моќта на
бирократијата:
• Политичкиот господар се наоѓа во
положба на дилетант кој се соочува
со експерт кога се појавува пред
обучениот функционер кој делува во
рамките на администрацијата.
Slide 23
Поствеберовска критика на
бирократијата:
Мертон, теорија на бирократски
дисфункции
• правилата можат да доведат до
неочекувани последици,
• средствата да се претворат во цел
сама за себе.
Slide 24
Поствеберовска критика на
бирократијата:
Селзник,
• маѓепсниот круг на дисфункциите
може да се развие на нивото на
експертизата и специјализацијата;
• сложеноста на административните
задачи наложува децентрализација и
делегирање на власта;
• децентрализираните единици можат
да развијат сопствени цели спротивни
на целите на основачите на
организацијата -бифуркација на
интереси.
Slide 25
Поствеберовска критика на
бирократијата:
Гулднер,
• Го оспорува Веберовиот став за
предвидливоста како едно од рационалните
својства на бирократската организација;
• На работниците никој не им го гарантира
напредувањето во организацијата во која
работат.
• Само службениците на повисоките
хиерархиски нивоа можат да се надеваат на
кариера;
• Не постои природен идентитет на интересите
и целите на различните групи во
организцијата.
Slide 26
Поствеберовска критика на
бирократијата:
Роберт Мишел, (Michels)
Железниот закон на олигархијата.
• Организацијата ја создава
доминацијата на избраните над
бирачите, оние што добиваат мандат
над мандаторите, оние што се
делегирани над оние што делегираат;
• „Кој вели организација, вели
олигархија“.
Slide 27
Литература
1.
1.
Основна литература:
Гризо, Давитковски „Наука за
управата“, Скопје, 1994, стр. 4461
Дополнителна литература:
Pusić, Problemi upravljanja,
Hrestomatija političke znanosti,
„Управно право“, Zagreb, str. 2088
Slide 28
Прашања и теми за дискусија и
есеи:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Поим на бирократија
Значење на бирократија
Карл Маркс за бирократијата
Вебер за бирократијата
Видови (типови) бирократија според Вебер
Карактеристики на патримонијална
бирократија
Карактеристики на феудална бирократија
Карактеристики на современа бирократија
Поствеберовско учење за бирократијата
Железен закон на олигархијата
Теориите за
бирократијата
Поим и значење, феудализмот како управен
систем, Вебер за модерната бирократија.
Slide 2
Поим и значење
Bireau + Krateon (француски
ткаенина за покривка на маси +
старо грчки да се владее);
Негативни ставови (С. Порткот
Паркинсон), синоним за несмасност,
бавност индиферентност, излишни
прописи . . .
Позитивни ставови (Макс Вебер),
синоним за ефикасност во модерни
услови.
Slide 3
Теоријата за бирократијата во
раните трудови
К.Маркс – Критика на Хегеловата
Филозофија на правото (Пруска
бир.)
• Одделеност на граѓанското
општество – корпорациите/интерес на
класни слоеви од државата –јавниот
интерес;
• Бирократијата е мост кој посредува
помеѓу нив;
• Корпорациите се бирократијата на
приватното општество, а
Slide 4
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
• Laissez faire капитализам, минимум
бирократрски интервенционизам;
• Развиен капитализам, буржоазијата
се повеќе се ослонува врз масовниот,
разгранет бирократски механизам во
регулирањето на економската
дејност;
• Бирократијата претставува посебно
затворено општество во државата.
Slide 5
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
К.Маркс-подоцнежни списи за
бирократијата (Француска
бирократија)
• Нова поделба на трудот во
политичката сфера-постои категорија
на луѓе специјализирана за
професионално вршење на
управните функции.
• Извршна власт составена од огромна
бирократска и воена организација од
еден милион луѓе, настаната за време
на апсолутната монархија при
Slide 6
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
• Бирократијата не е автономна политичка
сила, туку интрумент на класното владеење;
• „Комуната“ –државните службеници се
лишени од сите привилегии и примања за
репрезентација; полицијата е лишена од
сите политички функции и претворена во
одговорен и во секое време сменлив орган
на комуната.
К.Маркс во своите дела истакнува негативен
став кон бирократскиот апарат како
посредник помеѓу антагонистичките класи
во општеството и се залага за нејзина
Slide 7
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
Учењето за бирократијата на Макс
Вебер.
• Модерниот тип на бирократија е
производ на новиот општествен
развиток;
• Има долга низа претходници: стариот
Египет, римскиот принципат,
римокатоличката црква, Кина . . .
• Три вида власт: традиционална,
легална и харизматска;
• Традиционалната се дели на:
геронтократија и првобитен
Slide 8
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
Макс Вебер за патримонијалната
бирократија:
• Вид проширување на патријархалното
домаќинство;
• Слугите на господарот го сочинуваат управниот
апарат, награда за нивната служба е обедувањето
на масата на господарот;
• Економска зависност од господарот од примања
во натура, доделување на користење на земја,
давање рента, отстранување на давачки . . .
• Односот помеѓу господарот и слугите не е
безличен;
• Господарот очекува неограничена економска и
воена помош.
Slide 9
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
Различни степени на зависност на
членовите на патримонијалниот
управен апарат:
• Службеник врзан за патримонијалното
домаќинство;
• Трибутарен кнез;
• Само номинално зависен владетел на
изделено кралство;
• Фактички самостојни власници во
групата со патримонијална власт.
Slide 10
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
Служби во различните економски
гранки на патримонијалниот
управен апарат:
• Куќен лекар и свештеник;
• Чувар на залихи на храна и кујна –
трпезник;
• Чувар на визба – визбар и прехраник;
• Чувар на шталите – маршал;
• Надзорните на послугата и вазалите –
управник на дворот;
Slide 11
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
Различни облици на патрихархална
власт:
• Примарен патријархализам со присуство на
личен управен апарат;
• Патримонијализам – власта е примарно
ориентирана кон традицијата, но се
повикува на полни лични овластувања на
владетелот;
• Султанизам – власта го става тежиштето
врз сферата на арбитрерната волја на
владетелот слободна од традиционалните
Slide 12
Теоријата на бирократијата во
раните трудови
Разлики помеѓу патримонијализмот и
феудализмот:
• Патримонијалната управа претставува
проширување на домаќинството,
службениците се бираат од редовите на
робовите и слугите, постојат татковски
односи помеѓу господарот и слугите, слугите
можат самоволно да се однесуваат кон
своите поданици (антички Египет);
• Во феудализмот односите помеѓу владетелот
и неговите вазали се договорни и се
засноваат врз правата на економски
понезависно и вооружено ритерство,
кандидатите за служба ги купуваат своите
служби.
Slide 13
Феудализмот како управен
систем
Потеклото на феудалните поседи
(лена) им служи на војничките
потреби од создавање на коњица што
ќе се бори со непријателите;
Поседите остануваат трајно и
наследно добро на феудалецот што
ги добил;
Феудалниот систем, се поптира врз
поседување и вештина на ракујвање
со свое сопствено оружје.
Slide 14
Феудализмот како управен
систем
Вазалот е слободен човек, кој не е
потчинет на власта на патримонијалниот
господар.
• Постојат договорни односи и правна
автономија на одделните носители на
леното;
• Вазалот за возврат е должен да учествува во
сите воени походи на господарот;
• Magna Charta Libertatum еден од
најзначајните средновековни документи што
во договорна форма ги утврдува правата и
обврските на владарот и феудалните
господари.
Slide 15
Вебер за модерната
бирократија
Економски и социјални
претпоставки за формирање на
модерниот управен апарат:
• Развиток на парничното стопанство;
• Квантитативна и квалитативна
експанзија на административните
задачи и техничката супериорност на
бирократската администрација;
• Стабилен систем на оданочување;
• Професионализам;
Slide 16
Вебер за модерната
бирократија
• Организирањето на модерните
телекомуникации;
• Потреба од внатрешна пацификација;
• Основање на социјалните служби.
Slide 17
Вебер за модерната
бирократија
Карактеристики на модерната
бирократија:
1.Официјалните должности се
обавуваат на трајна и континуирана
основа;
2.Посебна сфера на надлежност
Разграничување на функциите
2.На службеникот му се дава
неопходното овластување да ги
извршува своите должности
3.На располагање на службеникот му
стојат средствата за принуда (врз
основа на однапред определени
1.
Slide 18
Вебер за модерната
бирократија
3.Дејностите на административните
органи се хиерархиски организирани;
4.Неопходно е определено
специјализирано стручно знаење;
5.Официјалните средства и приходи
строго се одделени од приватните;
6.Исклучено е вршителите на службите
да можат да ги присвојуваат своите
положаи во приватна сопственост, да
ги купуваат или оставаат во
наследство;
Slide 19
Вебер за модерната
бирократија
7.Целокупната административна
дејност се регистрира во писмени
документи;
8.Легалната власт се врши во широк
распон на најралични форми.
Slide 20
Вебер за модерната
бирократија
Критериуми што го регулираат
делувањето на службениците:
1.Службеникот е лично слободен, а
неговата потчинетост во вршењето на
должностите е условена од
постоењето на безлични официјални
обврски;
2.Службениците се опфатени со јасно
определени хиерархиски служби;
3.Секоја служба има јасно определен
круг на компетенции;
Slide 21
Вебер за модерната
бирократија
4.Службата се стекнува со слободен
договор;
5.Кандидатите се бираат врз основа на
нивните технички квалификации
проверени преку испити;
6.Нивната награда се изразува низ
фиксирани парични износи;
7.Службата се смета за единствено или
барем главно занимање на нејзиниот
извршител;
8.Титуларот на службата е подвргнат
на стриктна и систематска
Slide 22
Вебер за модерната
бирократија
Позиција на моќта на
бирократијата:
• Политичкиот господар се наоѓа во
положба на дилетант кој се соочува
со експерт кога се појавува пред
обучениот функционер кој делува во
рамките на администрацијата.
Slide 23
Поствеберовска критика на
бирократијата:
Мертон, теорија на бирократски
дисфункции
• правилата можат да доведат до
неочекувани последици,
• средствата да се претворат во цел
сама за себе.
Slide 24
Поствеберовска критика на
бирократијата:
Селзник,
• маѓепсниот круг на дисфункциите
може да се развие на нивото на
експертизата и специјализацијата;
• сложеноста на административните
задачи наложува децентрализација и
делегирање на власта;
• децентрализираните единици можат
да развијат сопствени цели спротивни
на целите на основачите на
организацијата -бифуркација на
интереси.
Slide 25
Поствеберовска критика на
бирократијата:
Гулднер,
• Го оспорува Веберовиот став за
предвидливоста како едно од рационалните
својства на бирократската организација;
• На работниците никој не им го гарантира
напредувањето во организацијата во која
работат.
• Само службениците на повисоките
хиерархиски нивоа можат да се надеваат на
кариера;
• Не постои природен идентитет на интересите
и целите на различните групи во
организцијата.
Slide 26
Поствеберовска критика на
бирократијата:
Роберт Мишел, (Michels)
Железниот закон на олигархијата.
• Организацијата ја создава
доминацијата на избраните над
бирачите, оние што добиваат мандат
над мандаторите, оние што се
делегирани над оние што делегираат;
• „Кој вели организација, вели
олигархија“.
Slide 27
Литература
1.
1.
Основна литература:
Гризо, Давитковски „Наука за
управата“, Скопје, 1994, стр. 4461
Дополнителна литература:
Pusić, Problemi upravljanja,
Hrestomatija političke znanosti,
„Управно право“, Zagreb, str. 2088
Slide 28
Прашања и теми за дискусија и
есеи:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Поим на бирократија
Значење на бирократија
Карл Маркс за бирократијата
Вебер за бирократијата
Видови (типови) бирократија според Вебер
Карактеристики на патримонијална
бирократија
Карактеристики на феудална бирократија
Карактеристики на современа бирократија
Поствеберовско учење за бирократијата
Железен закон на олигархијата