Transcript Беларускія зімовыя абрады Каляды Піліпаўскі пост Як сябе паводзіць Піліпаўскі пост прадугледжвае не толькі абмежаванні ў стравах.

Беларускія
зімовыя
абрады
Каляды
Піліпаўскі пост
Як сябе паводзіць
Піліпаўскі пост прадугледжвае не
толькі абмежаванні ў стравах. Вельмі
важна ў гэты час – строгасць у
паводзінах, асаблівая сур’ёзнасць,
кантроль над сабою – каб не грашыць
ні дзеяннем, ні словам. У народзе
кажуць: «Нават проста ў жыццi гнеў
павiнен быць толькi да парога, а ў пост
глядзi за справамi i языком»...
Што можна есці і калі
На працягу 40 дзён
Піліпаўскага паста вернікі
ўстрымліваюцца ад жывёльнай
ежы.
У час паста нельга ўжываць
мясныя, малочныя прадукты
і яйкі. Ва ўсе дні, акрамя серад
і пятніц, дазваляецца
ўжыванне рыбы.
У Піліпаўку малочным кармілі
толькі дзяцей да 10 гадоў,
больш нікога: ні людзей, ні
скаціну.
Нашыя продкі часта елі рыбу
ў нядзелю. А ў буднія дні варылі
капусту, парылі бульбу, пілі
расол.
Мужчынскія і жаночыя заняткі
У піліпаўскія вечары людзі
збіраліся ў сваіх хатах. Не дай
Божа заначаваць у дарозе,
у лесе.
Мужчыны займаліся
рамяством. Яны выраблялі
патрэбныя прылады працы,
плялі лапці і кошыкі, шылі,
рамантавілі скураны абутак,
зброю.
Жанчыны апрацоўвалі лён, а
потым пралі.
Уся сям’я разам
У хаце на доўгі час збіралася
шматлюдная сям'я – усе пакаленні. Гэта
мела вялікае значэнне ў духоўным
жыцці.
На такіх сямейных зборах перадаваўся
жыццёвы вопыт, народная мудрасць.
Дзядулі і бабулі расказвалі сваім унукам
розныя казкі, паданні, вучылі разгадваць
загадкі, паказвалі прыёмы рамяства –
з цікавасцю за працай бавілі час.
Дарослая моладзь гуртавалася
ў асобныя групы - «вечарушкі», дзе
панавала жыццярадасная атмасфера.
Куцця(Вілія, Каляда)
Куцця служыла пачаткам Каляд
і спраўлялася з вялікай урачыстасцю.
Першая, “вялікая” куцця наладжвалася
перад першым днём свята і была поснай.
З самай раніцы гаспадыня чыста прыбірала
ў хаце і гатавала 12 посных страў. Самай
галоўнай была куцця (каша з ячных круп).
Звычайна звараную куццю ставяць перад
захадам сонца на покуці, да вечара не
каштуюць.
Акрамя гэтага гатавалі і такія стравы як:
квас з грыбамі, кашу, бліны з
макам, селядзец з алеем, рыба, аўсяны
кісель, вараныя грыбы, узвар з сушаных
яблыкаў, груш, сліў і інш. Яшчэ адной
поснай стравай сталі
ламанцы. Гатуецца гэта печыва
з прэснага цеста, якое елі з мёдам.
Вячэра пачынаецца з усходу
першай зоркі. Уся сям’я ў час
вячэры павінна была сабрацца
за сталом, каб застацца разам
увесь год. Сеўшы за стол
запальвалі свечку і маліліся.
Пасля гаспадар пачынаў
вячэру зачэрпаўшы першую
лыжку куцці. Усе члены сям’і
павінны пакаштаваць усе
стравы. Рэшткі пакідалі на
стале для сваіх продкаў.
У канцы вячэры варажылі
на будучы ўраджай —
выцягвалі сена з-пад
абруса і глядзелі, ці высокі
будзе лён. Сена потым
аддавалі жывёле, каб яна
была малочнай і плоднай.
А падсохлы верх кашыкуцці аддавалі курам, каб
добра несліся.
Дзед Мароз
Калядаванне
Шчодры вечар
(Багаты вечар
Гоготуха)
Першае правіла: на святочным стале павінна было быць як мага
больш страў, улічваючы разнастайнасць традыцыйнай
народнай кухні, якая адпавядала кожнай пары года. На стол
падавалі кілбасы, сальцісон, блінцы з грэчневай мукі, сыр,
масла, грыбны суп (поліўку), мочаныя яблыкі, квашаную
капусту, ягадныя кісялі.
· Другая куцця -- Багатая, Мясная, таму “без парсюка й Каляды
не Калядамі”. Даўней нашы продкі абавязкова перад Калядамі
калолі кормнага падсвінака: “каб Каляды не гневаліся да далі на
ўсё добры ўраджай, а на гавяду харошы прыплод”. У Шчодры
вечар у кожнай хаце на стале стаяла засмажаная або звараная
свіная галава -- сімвал дабрабыту і пладавітасці.
Варожбы дзяўчат
1. На сцяблінках сухога льну
- бралі дзве сцяблінкі, падпальвалі і падкідалі ўгору.
Калі яны пераблытаюцца між сабой – павяжуць рукі
маладым вясельным ручніком, калі падуць паасобку –
сядзець у дзеўках яшчэ год.
2. З жывёлай
- дзяўчаты ішлі ў двор і хапалі ў цемры авечак;
спадзяванні на шлюб, калі трапляўся баран
- дзяўчына пякла блін, ішла с ім у двор, рвала на
кавалкі і, заплюшчыўшы вочы, раздавала жывёле; калі
блін з’ядаў вол - будзе замужжа
3. Дровы
-дзяўчаты хапалі бярэмя дроў, потым ішлі ў хату і лічылі,
цотная колькасць прадвяшчала замужжа
4. Абруч, певень і зерне
5. Сабака і фігуркі хатніх жывёл
6. Адкуль забрэша сабака ...
7. Блін і пытанне пра імя
8. Які характар – падалі ніцма на
снег, а раніцай углядаліся ў след
9. Шчасце – чыя лучына гарыць
ярчэй
10. З рознымі
прадметамі (завязвалі
вочы)
-пярсцёнак – шчасце ў замужжы;
хлеб – за багатым хлопцам;
шчотка – за ўдаўцом;
кветка – не быць замужжам у
надыходзячым годзе;
грэбень – вечнае адзіноцтва;
вyгаль – нядоля;
пацеркі – састарэцца ў дзеўках;
пясок – хуткая смерць;
венік – трапіцца стары муж
Фокусы
нельга гневацца !
Новы год
У народзе верылі, што многае ў надыходзячым годзе
будзе залежаць ад першага госця ў хаце. Пашчасціць
у дабрабыце, калі завітае мужчына.
Вадохрышча
 На варотах, дзвярах, сценах і вокнах крэйдай маляваліся
крыжы. Яны павінны былі абараніць сям’ю ад вядзьмацкіх
чараў, адагнаць ад скаціны нячыстую сілу.
Дзякуй за ўвагу