Transcript Czy gatunki obce żyjące w Bałtyku stanowią zagrożenie dla jego rodzimych mieszkańców?

Czy gatunki obce żyjące w Bałtyku
stanowią zagrożenie dla jego
rodzimych mieszkańców?
Gatunki rodzime
 Gatunek rodzimy (autochtoniczny) - gatunek miejscowy,
szczególny dla danego ekosystemu, zbiorowiska lub
siedliska.
 Gatunek rodzimy stanowi skład danej biocenozy
i występuje na pewnym obszarze geograficznym.
Gatunki rodzime
Kręgowce - ssaki
Foka szara
Foka pospolita
Foka obrączkowana
Morświn
Gatunki rodzime
Kręgowce - ssaki
szprot
śledź
flądra (stornia)
dorsz
Gatunki rodzime
Bezkręgowce – małże
Rogowiec bałtycki
Omułek jadalny
Małgiew piaskołaz
Sercówka pospolita
Gatunek obcy
 to gatunek, który przy bezpośrednim lub pośrednim
udziale człowieka, w sposób celowy lub przypadkowy
został przeniesiony (introdukowany) poza obszar,
w którym występuje w sposób naturalny.
Gatunki obce
W Morzu Bałtyckim zamieszkują gatunki obce, które zostały
przeniesione poprzez:
 introdukcję – organizm obcy celowo wprowadzony do
naturalnego środowiska przez ludzi (np. akwarystów)
 zawleczenie – organizm obcy przypadkowo
przywleczony (np. przez statki)
Gatunki obce a obce inwazyjne
 Zanim jednak przejdziemy do wpływu gatunków
obcych na rodzimą przyrodę warto zastanowić się,
które gatunki są obce, które obce inwazyjne?
 Które gatunki mogą stanowić realne zagrożenie dla
naszej fauny czy flory?
Wielu przybyszów na tyle wrosło w rodzimy
krajobraz, że nie traktujemy ich jako obcych.
Gatunki obce
inwazyjne

Inwazyjny gatunek obcy to gatunek obcy, który
wywiera negatywny wpływ na rodzime gatunki,
siedliska lub ekosystemy.

Gatunki inwazyjne uważane są za jedno z
największych zagrożeń dla różnorodności
biologicznej.
Gatunki obce
Przykładem gatunków obcych w Bałtyku są:
 Wioślarka kaspijska
 Krabik amerykański
 Krewetka atlantycka
 Pąkle
 Krab wełnistoszczypcy (wełnistoręki)
 Babka bycza
Wioślarka kaspijska
charakterystyka
 pierwotna ojczyzna gatunku:
Morze Kaspijskie, Azowskie
i Morze Czarne,
 w Polsce gatunek ten
stwierdzono po raz pierwszy
pod koniec lat 90 ubiegłego
stulecia,
 występuje w Zatoce
Gdańskiej, w rejonie portu
gdyńskiego oraz w Zalewie
Wiślanym i w rejonie portu
rybackiego w Helu.
Wioślarka kaspijska
charakterystyka
 chitynowy pancerz,
 długość 1,8 mm
– 2,1 mm,
 zwana „pchłą wodną”,
 jest zjadana przez duże ryby
planktonożerne (śledzia,
ciernika, stynkę i ukleję).
Wioślarka kaspijska
zagrożenia
 Wioślarka kaspijska jest
drapieżnikiem,
 jest bardzo żarłoczna,
 tam gdzie występuje masowo,
zmniejszyła się liczebność
skorupiaków rodzimych,
 konkuruje o pokarm z małymi
rybami planktonożernymi,
 utrudnia połowy
Wioślarka kaspijska
zagrożenia
 w niektórych rejonach
opanowanych przez wioślarkę
kaspijską połowy ryb wyraźnie się
zmniejszyły,
 może także utrudniać
wędkowanie, bo połączone ze
sobą skorupiaki przyczepiają się do
żyłki i nie można jej zwijać,
 Wioślarka osadza się w wielkich
ilościach na sieciach, przez co
powoduje duże straty
w rybołówstwie.
Krabik amerykański
charakterystyka
 gatunek inwazyjny, niewielki
skorupiak mogący osiągnąć
maksymalną wielkość 20 mm
 jest szaro-żółty, ma białe
masywne szczypce i długie
odnóża,
 lubi kamieniste podłoże, jest
jednym z trzech spotykanych
krabów w Morzu Bałtyckim,
Krabik amerykański
charakterystyka
 ojczyzną krabika
amerykańskiego są
atlantyckie wybrzeża Ameryki
Północnej i Zatoki
Meksykańskiej,
 został zawleczony z wodami
balastowymi,
 krabika amerykańskiego
znaleziono po raz pierwszy w
Zalewie Wiślanym,
 można go trzymać w
domowym słonowodnym
akwarium
Krabik amerykański
zagrożenia
 stanowi zagrożenie dla fauny
i flory danego ekosystemu,
 konkuruje z gatunkami,
a także przyczynia się do
wyginięcia gatunków
miejscowych,
 filtrując wodę wyłapuje
plankton,
 zabiera pokarm omułkom
Krabik amerykański
zagrożenia
 jest pokarmem dla ryb
takich jak: babki,
węgorzyce czy stornie,
 ze względu na skuteczne
zasiedlenie przez ten
gatunek wybrzeży
Bałtyku południowego
i dużą liczebność
populacji, zwalczanie
tego gatunku jest
niemożliwe.
Krewetka atlantycka
charakterystyka
 Krewetka atlantycka jest
zwierzęciem
wszystkożernym,
 żywi się glonami, drobnymi
skorupiakami
niewielkimi zwierzętami
z larwami ryb włącznie,
 same są łupem dla wielu
gatunków ryb, jak węgorz,
okoń, babka bycza, płoć,
szczupak, sandacz czy
węgorzyca.
Krewetka atlantycka
zagrożenia
 Krewetce atlantyckiej
przypisuje się wypieranie
rodzimej krewetki bałtyckiej,
 zastępuje ona ten gatunek na
prawie wszystkich
stanowiskach,
 na obszarach pierwotnego
występowania krewetki
atlantyckiej żyją obok niej
równolegle populacje krewetki
bałtyckiej.
Pąkle
charakterystyka
 ciało pąkli otoczone
jest pancerzykiem
zbudowanym z
płytek wapiennych,
 jest przykryte
wieczkiem
 odnóża pąkli przekształcone w
pierzaste wąsy - są
wysuwane
Pąkle
zagrożenia
 filtrując wodę wyłapują
plankton i zabierają
pokarm omułkom
 osadzają się na
kadłubach statków,
 powierzchnie burt stają
się chropowate i stawiają
opór wodzie,
 na 1 m2 burty może
znajdować się ok 4000
pąkli
Krab wełnistoszczypcy (wełnistoręki)
charakterystyka
 szerokość pancerza
dorosłych osobników
wynosi 50-80 mm, czasem
może dochodzić do 100 mm,
 jest wszystkożerny, żywi się
głównie roślinami, a także
bezkręgowcami
Krab wełnistoszczypcy (wełnistoręki)
zagrożenia
 Krab wełnistoszczypcy
wypiera inne gatunki
skorupiaków z terenów, na
których się znajduje,
 niszczy sieci rybackie
i rośliny wodne,
 jest uznawany za gatunek
szkodliwy, ale nie są znane
skuteczne sposoby jego
zwalczania,
 niszczy umocnienia wałów
przeciwpowodziowych,
 wpada w pułapki ustawione
przez rybaków
Babka Bycza
charakterystyka
 do wód Bałtyku
prawdopodobnie została
zawleczona z rejonu Mórz:
Czarnego, Kaspijskiego lub
Azowskiego, w wodach
balastowych statków,
 w Polsce jest inwazyjnym
gatunkiem obcym. Pierwszy
okaz u wybrzeży Bałtyku
zanotowano w 1990,
 obecnie występuje w Zatoce
Gdańskiej, wzdłuż polskiego
wybrzeża Bałtyku,
Babka bycza
charakterystyka
 żyje na głębokościach do
20 m (w Morzu
Kaspijskim do 70 m).
Najlepiej rozwija się w
wodzie o temperaturze
4–20 °C, choć toleruje
zakres temperatur od 0
do 30 °C.
 toleruje wody o niskiej
zawartości tlenu,
 osiąga 24,6 cm długości.
Babka bycza
charakterystyka
 pochodzenie samej nazwy:
„bycza” nawiązuje do
charakterystycznego kształtu
głowy, nieproporcjonalnie dużej
w stosunku do reszty ciała.
 „byczkami” określa się kilka
konsumpcyjnych gatunków babki,
często sprzedawanych potem w
puszkach jako byczki.
 wcześniejsze nazwy tego gatunku
to babka śniadogłowa, barczysta
oraz nowsze jak babka obła czy
czarnopyska.
Babka bycza
zagrożenia
 Problemem jest zjadanie przez nią małży: omułka oraz
rogowca bałtyckiego– oba te gatunki stanowią główny
pokarm babki,
 w ciałach małży akumulują się duże ilości soli metali
ciężkich, trafiających do Bałtyku wraz z zanieczyszczonymi
rzekami,
 zjadanie większej ilości małży oznacza, że znacznie więcej
tych szkodliwych substancji zostanie włączonych do
kolejnych ogniw łańcucha pokarmowego, akumulując się w
ciałach kolejnych organizmów.
Babka Bycza
zagrożenia
 Babka jest rybą drapieżną,
polującą przede wszystkim na
bezkręgowce denne,
 najczęściej odżywia się małżami,
krewetkami i wieloszczetami,
 nie gardzi narybkiem oraz
mniejszymi rybami strefy
przydennej,
 konkuruje z wieloma rodzimymi
gatunkami (w tym cennymi
gospodarczo) o dostępne zasoby
pokarmowe,
Babka bycza
zagrożenia
 redukuje pogłowie rodzimych
gatunków,
 ma wpływ na bezpośrednią
redukcję populacji wielu gatunków
mniejszych ryb (np. ciernik,
mniejsze gatunki babki) oraz
narybku ryb większych,
 naturalnych wrogów w Bałtyku ma
niewielu: przetrzebiona populacja
dorsza czy okonia nie może
skutecznie regulować jej
liczebności.
Babka Bycza
zagrożenia
 Babka bycza mimo, że jest
gatunkiem konsumpcyjnym
(łowiona średnio w ilości 50 kg
dziennie przez kuter) nie znajduje
szerszego zainteresowania na
rynku,
 z ptaków jedynie kormorany
i czaple włączyły babkę do swej
diety,
 to wszystko jednak zbyt mało, by
przetrzebić populację intruza.
Stanowią zagrożenie czy nie?
 Z naszych badań wynika, że duże zagrożenie dla
gatunków rodzimych stanowią: babka bycza, kraby
i wioślarka kaspijska
 Większość gatunków obcych, a jest ich około 100
zasymilowało się z gatunkami rodzimymi i nie
stanowią zagrożenia.
Wizyta w Akwarium Gdyńskim
 Dużo informacji na temat gatunków obcych
pozyskaliśmy uczestnicząc w warsztatach
w Akwarium Gdyńskim
Źródła, z których korzystaliśmy
informacje i zdjęcia
Źródła :
• www.zielonaakcja.pl
• www.ssakibaltyckie.wwf.pl
• www.ekologia.pl
• hel.ug.edu.pl
• www.iop.krakow.pl
• www.krabownia.fora.pl
• www.wędkuje.pl
 http://www.ekologia.pl/srodowisko/przyroda/byczy-problembaltyku,5901.html
 http://www.iop.krakow.pl/gatunkiobce/default.asp?nazwa=opis&i
d=40&je=pl
 notatki i zdjęcia z warsztatów w Akwarium Gdyńskim
Dziękujemy za uwagę
Prezentację przygotowali:
Krzysztof Kreft, Jakub Byś, Marta Wesołowska,
Karolina Kędzierska, Wit Maniewski,
Grzegorz Chabrzyński, Julia Bandzerewicz,
Patryk Adamczyk
Uczniowie SP nr 12 w Gdyni