Transcript Wykład I
Literatura: Wiktor, Węsławski, Żmijewska „Biogeografia morza” Wydawnictwo UG 1997 Geerat J. Vermeij „Biogeography and Adaptation: Patterns of Marine Life” Harvard University Press 1978 RH Backus „Pelagic Biogeography” 1986 Alan R. Longhurst „Ecological Geography of the Sea” Academic Press, 2007 Kazimierz Demel „Życie morza” Wydawnictwo morskie 1974 Tomasz Umiński „Żwierzęta i oceany” Wydawnictwo szkolne i pedagogiczne 1986 Biogeografia - nauka mająca za zadanie wyłonienie obszarów w wszechoceanie charakteryzujących się podobieństwem czynników abiotycznych i występujących tam organizmów żywych Biogeografia - nauka o rozmieszczeniu na Ziemi roślin (fitogeografia) i zwierząt (zoogeografia). Pojecia: Endemit - gatunek unikalny dla danego miejsca lub regionu występujący na ograniczonym obszarze – wyznacznik krain biogeograficznych. Kosmopolita – gatunek, którego zasięg obejmuje bardzo duży obszar, a nawet kilka stref klimatycznych Relikt – gatunek pozostały z dawnych epok; po zwykle drastycznej zmianie warunków klimatycznych przystosował się do nowych warunków Gatunek bipolarny – występujący w obu krainach polarnych Gatunki stenotermiczne – organizmy występujące w wąskim zakresie temperatur Gatunki eurytermiczne- organizmy tolerujące szeroki zakres temperatur Krainy biogeograficzne w oceanach wg Umińskiego Kraina arktyczna Typowa fauna szelfowa Sclerocrangon ferox – duża kolczasta krewetka - endemit Yoldia sp.- gatunki z tego rodzaju to endemity Urasterias lincki (rozgwiazda) – typowy przedstawiciel fauny dennej Toń wodna - pelagial Scomber scombrus – makrela typowa dla krainy borealnej Clupea harengus ryba charakterystyczna dla całej dzielnicy atlantyckiej Illex illecebrosus –endemit Toń wodna - pelagial Dermochelys coriacea – żółw skórzasty największy i najrzadszy trokopolita Ryby z rodziny Ostracionidae – wyłącznie w obszarach tropikalnych Velella spirans – hydromeduza przedstawiciel tropikopolitów Kraina antyborealna Typowa fauna szelfowa Sabella pavonina –gatunek bipolarny Squilla armata - rawka gatunek typowy dla krainy Myxine australis - śluzica typowa dla wód szelfu amerykańskiego Toń wodna - pelagial Clione antarctica – endemit pelagialu antarktycznego Pygoscelis adeliae – pingwin Adeli Euphausia superba - kryl antarktyczny • szelfy - szelf syberyjski (rozległy obszar, rozciągający się miejscami do 1500 km) - szelf Ameryki Północnej (wąski i dość głęboki) • baseny głębokowodne - Kanadyjski - Nansena - Frama - Makarowa - atlantycki obszar głębinowy • morza marginalne - M. Grenlandzkie - M. Barentsa - M. Beringa - M. Karskie - M. Łaptiewych - M. Wschodniosyberyjskie - M. Czukockie Mapa prądów powierzchniowych Arktyki Haloklina arktyczna – gdy tworzy się lód uwalnia do wody sól - słona woda jako gęstsza tonie – tworzy się haloklina - bariera pomiędzy wieloletnim lodem a ciepłymi wodami z głębszych wód które mogłyby stopić lód. Przyjmując za północną granicę Oceanu Południowego linię Konwengencji Tropikalnej to zajmuję on obszar 75 mln km2 (6 razy większy niż Antarktyda) i stanowi 22% wód naszej planety, ale magazynuje tylko 10% ciepła wszechoceanu. Ryby białokrwiste Ryby należące do rodziny bielankowatych Channichthynidae pozbawione są zupełnie barwników oddechowych - hemoglobiny we krwi i mioglobiny w mięśniach. Jest to sytuacja niespotykana u innych kręgowców. Tlen jest przenoszony w osoczu w postaci rozpuszczonej na zasadzie osmozy. We krwi jest go tyle co w wodzie morskiej - ok 10x mniej niż u ryb z przeciętną wydolnością układu oddechowego i ok 20x mniej niż u najlepszych pływaków. W stosunku do innych ryb bielankowate charakteryzują się bardzo dużym sercem, oraz większą przepustowością naczyń krwionośnych. Naczynia włosowate tworzą gęstą sieć na powierzchni płetw i bezłuskiej skóry oraz jamy gębowej – skrzela wspomagane są w swej funkcji przez całą powierzchnię ciała. Chaenichthys sp.