Transcript ΚΑΡΚΙΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ‘ΤΖΑΝΕΙΟ’ Γ.Ν. ΠΕΙΡΑΙΑ ΒΙΟΧΗΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΣΕΛΕΝΤΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΟΡΙΣΜΟΣ Δ.Κ.  Ο όρος Καρκινικός ή Νεοπλασματικός Δείκτης χαρακτηρίζει έναν σημαντικό αριθμό βιομορίων που ανιχνεύονται.

ΚΑΡΚΙΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
‘ΤΖΑΝΕΙΟ’ Γ.Ν. ΠΕΙΡΑΙΑ
ΒΙΟΧΗΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
ΤΣΕΛΕΝΤΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ
1
ΟΡΙΣΜΟΣ Δ.Κ.
 Ο όρος Καρκινικός ή Νεοπλασματικός Δείκτης χαρακτηρίζει
έναν σημαντικό αριθμό βιομορίων που ανιχνεύονται σε ιστούς, αίμα,
ούρα και άλλα βιολογικά υγρά (ΕΝΥ, πλευριτικό, ασκητικό) ασθενών με
νεοπλασματική νόσο, αλλά και σε περιπτώσεις καλοήθων
καταστάσεων.
 Οι δείκτες παρουσιάζουν αυξητικές μεταβολές στη συγκέντρωση
τους και προσδιορίζονται αναλυτικά:
 με δεσμευτικές ανοσομεθόδους (μεθοδολογίες που στηρίζονται στην ένωση
αντιγόνου-αντισώματος) :


•

ανοσοενζυμικές (EIA-ELISA)
χημειοφωταύγεια (CHIA)
μικροσωματιδιακή χημειοφωταύγεια (CΜIA)
ραδιοϊσοτοπικές (RIA-ΙRMA)
 με ανοσοϊστοχημικές & μοριακές τεχνικές.
2
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ Δ. Κ.
ΤΥΠΟΣ
ΚΑΡΚΙΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
ΕΝΖΥΜΑ
PAcP, ALP (ηπατικές, οστικές μεταστάσεις, μυελογενής λευχαιμία),
LDH, CK-BB (μαστού,ΜΚΠ), PSA / fPSA, NSE (ΜΚΠ)
ΓΛΥΚΟΠΡΩΤΕΪΝΕΣ–ΑΝΤΙΓΟΝΑ
ΣΥΝΔΕΟΜΕΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΟΓΚΟ
Ca 15.3, MCA (μεταστατικό CA μαστού) , Ca 125, Ca 19.9, Ca
50 (CA παγκρέατος), Ca 72.4 (CA στομάχου)
ΟΓΚΟΕΜΒΡΥΪΚΑ ΑΝΤΙΓΟΝΑ
CEA, a FP
ΟΓΚΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΑΝΤΙΓΟΝΑ
β-HCG, SP-1 (µεταγραφικός παράγοντας συµµετέχει στη ρύθµιση
της µεταγραφής του γονιδίου KLK6)
ΟΡΜΟΝΕΣ
ADH
ΝΟΥΚΛΕΪΝΙΚΑ ΟΞΕΑ
γενετικές μεταλλάξεις (BRCA1, BRCA2- οικογενής καρκίνος
(ΜΚΠ) ,
μαστού),
ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΟΡΟΥ
CT (κυττάρων C θυρεοειδούς), PTH
χρωμόσωμα Ph
(ΧΜΛ)
β2 μικροσφαιρίνη (Λεμφώματα, Χρόνια λεμφοκυτταρική
λευχαιμία),
S-100Β (μελάνωμα), Tg (θηλώδες CA θυρεοειδούς), pro GRP
(ΜΚΠ, μυελοειδές καρκίνωμα θυρεοειδούς)
ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΟΓΚΟΚΑΤΑΛΣΤΑΤΙΚΩΝ
ΓΟΝΙΔΙΩΝ
K-ras, N-ras, C, N, L-Myc, p53, p21, μεταλλάξεις
ογκογονιδίων τύπων BRAF, PTEN, MGMT (απορρύθµιση
µέσω υπερµεθυλίωσης του γονιδιωµατικού DNA)
ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΕΠΙΔΕΡΜΙΚΟΥ
ΑΥΞΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ
ΚΑΡΚΙΝΙΚΑ ΑΝΤΙΓΟΝΑ ΕΚ ΠΛΑΚΩΔΩΝ
ΚΥΤΤΑΡΩΝ
EGFR (στο 16% του ΜΜΚΠ), HER2 , HER3 , HER4 (στο 20% των
CA μαστού)
SCC, κυτοκερατίνες (CYFRA 21.1- ΜΜΚΠ, TPA,TPS - CA
μαστού - δείκτες υποτροπής της νόσου)
Δ.Κ
ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ
AFP (α-fetoprotein)
Γλυκοπρωτεΐνη ΜΒ ~ 70000da (φυσικοχημικές
Ca 125 (Cancer Antigen 125)
Γλυκοπρωτεΐνη (βλεννίνη)
Ca 15-3
(Cancer Antigen 15-3)
Ca 19-9
(Cancer Antigen 19-9)
ιδιότητες παρόμοιες με της λευκωματίνης)
ΜΒ ~200000da
Βλεννώδης γλυκοπρωτεΐνη ΜΒ ~250000da
(προϊόν του γονιδίου MUC-1)
Γλυκοπρωτεΐνη ΜΒ ~400000da [σχετίζεται με
τα αντιγόνα της ομάδας αίματος κατά Lewis
(φαινότυποι Lea-b+ , Lea+b- )]
CEA (Carcinoembrionic Antigen)
Γλυκοπρωτεΐνη ΜΒ ~200000da
HCG
Σιαλογλυκοπρωτεΐνη ΜΒ ~24000da (στην ίδια
(β-πολυπεπτιδική υποομάδα)
PSA (Prostatic Specific Antigen)
κατηγορία με FSH,LH, TSH, κοινή η α-υποομάδα,
η β καθορίζει την ανοσολογική ειδικότητα)
Γλυκοπρωτεΐνη ΜΒ ~34000da (ένζυμο που
κωδικοποιείται από ανθρώπινο καλλικρεϊνικό
γονίδιο-hK2-hK3 ), πρωτεάση της σερίνης.
Ενζυμική δράση θρυψίνης ή χυµοθρυψίνης
SCC (Squamous Cell Carcinoma)
Γλυκοπρωτεΐνη ΜΒ ~48000da (κλάσμα του
ογκοσυσχετιζόμενου αντιγόνου TA-4 σε
πλακώδη κύτταρα)
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΙΔΑΝΙΚΟΥ Δ.Κ.
 Να παράγεται ειδικά από τον συγκεκριμένο νεοπλασματικό ιστό και σε
σημαντικές συγκεντρώσεις.
 Να καλύπτει την περίπτωση όλων των ασθενών με τον ίδιο τύπο
νεοπλάσματος.
 Η συγκέντρωση του να αντανακλά το υφιστάμενο νεοπλασματικό φορτίο και
να ακολουθεί με τις ανάλογες μειώσεις την πορεία της νόσου.
 Να ανιχνεύεται στα βιολογικά υγρά σε πρώιμα στάδια της νόσου ή και επί
ύπαρξης μη κλινικώς εμφανούς νόσου.
 Να μην ανιχνεύεται σε υγιή άτομα ή σε καλοήθεις παθήσεις.
 Να προσδιορίζεται με μια γρήγορη, επαναλήψιμη και σχετικά μειωμένου
κόστους μέθοδο μέτρησης.
ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΩΝ ΤΩΝ
ΚΑΡΚΙΝΙΚΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ
 Έγκαιρη διάγνωση με την πρώιμη ανίχνευση του όγκου - αρχικά στάδια
(προσυμπτωματικός έλεγχος) σε ασυμπτωματικά άτομα από τον γενικό
πληθυσμό, ομάδων υψηλού κινδύνου (αποτελεσματική θεραπεία ή βελτίωση της
πρόγνωσης).
 Δυνατότητα διαφορικής διάγνωσης επί συμπτωματικών ασθενών σε σχέση
με καλοήθεις όγκους ή άλλες παθήσεις (με σκοπό την επιλογή της κατάλληλης
θεραπείας).
 Εκτίμηση της φύσης, της παθοφυσιολογίας και του μεγέθους του όγκου.
Πρόγνωση της εξέλιξης της νεοπλασματικής νόσου.
 Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της θεραπευτικής αγωγής
(παρακολούθηση των μεταβολών στις τιμές του δείκτη προ και μετά την θεραπεία).
 Έγκαιρη ανίχνευση υποτροπής της νόσου. Έλεγχος μεταστάσεων πριν την
εμφάνιση των κλινικών συμπτωμάτων (ο δείκτης για την ανίχνευση
6
μετεγχειρητικών υποτροπών πρέπει να είναι ↑ προ χειρουργείου).
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΔΟΚΙΜΑΣΙΩΝ
 Νοσολογική Ευαισθησία (Sensitivity)
(% των θετικών
απαντήσεων)
 ονομάζεται :
 η αναλογία των αληθώς θετικών αποτελεσμάτων στο σύνολο των ατόμων που
πάσχουν,
 χαρακτηρίζει :
 το ποσοστό των πασχόντων που έχει θετικό το αποτέλεσμα της
δοκιμασίας.
 Se = TP / (TP + FN)

Se: Ευαισθησία,

TP: Αληθώς θετικά αποτελέσματα

FN: Ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα.
 Χαρακτηρίζεται από την ικανότητα της να ελαχιστοποιεί τα ψευδώς αρνητικά
αποτελέσματα.
 Νοσολογική
Ειδικότητα (Specificity)
(% των αρνητικών
απαντήσεων)
 ονομάζεται :
 η αναλογία των αληθώς αρνητικών αποτελεσμάτων στο σύνολο των μη
πασχόντων,
 χαρακτηρίζει :
 το ποσοστό των μη πασχόντων που παρουσιάζει αρνητικό το
αποτέλεσμα της δοκιμασίας.
 Sp = TN / (TN + FP)
 Sp: Ειδικότητα ,
 TN: Αληθώς αρνητικά αποτελέσματα,
 FP: Ψευδώς θετικά αποτελέσματα.
 Χαρακτηρίζεται από την ικανότητα της να ελαχιστοποιεί τα ψευδώς θετικά
αποτελέσματα.
Κατά συνέπεια………..
 Ευαισθησία :
 π.χ. 8 0 % → στους 100 π ά σ χ ο ν τ ε ς οι 80 παρουσίασαν θ ε τ ι κ ό
αποτέλεσμα δοκιμασίας .
 Ειδικότητα :
 π.χ. 8 0 % → στους 100 μ η π ά σ χ ο ν τ ε ς οι 80 παρουσίασαν
αρνητικό αποτέλεσμα δοκιμασίας .
Δ
Ο
Κ
Ι
Μ
Α
Σ
Ι
Α
ΝΟΣΟΣ
ΠΑΡΟΥΣΑ
ΑΠΟΥΣΑ
ΘΕΤΙΚΗ
ΑΛΗΘΩΣ
ΘΕΤΙΚΑ (α)
ΨΕΥΔΩΣ
ΘΕΤΙΚΑ (β)
ΑΡΝΗΤΙΚΗ
ΨΕΥΔΩΣ
ΑΡΝΗΤΙΚΑ (γ)
ΑΛΗΘΩΣ
ΑΡΝΗΤΙΚΑ (δ)
ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ
α/α+γ
ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ
δ/β+δ
ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ-ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ
ΜΕΘΟΔΟΥ
 Αναλυτική Ευαισθησία μίας μεθόδου → δυνατότητα της
μεθόδου να ανιχνεύει μικρές ποσότητες της προς ανάλυση
ουσίας.
 Μία μέθοδος είναι καλύτερη όσο η ευαισθησία είναι μεγαλύτερη
και το όριο ανίχνευσης μικρότερο (ελαχίστη ποσότητα ουσίας, που
μπορεί να ανιχνευθεί με αποδεκτή βεβαιότητα).
 Αναλυτική Ειδικότητα μίας μεθόδου → ικανότητα της μεθόδου
να προσδιορίζει εκλεκτικά και αποκλειστικά την ουσία που
προορίζεται να προσδιορίσει.
10
 Ένας αξιόλογος Δ.Κ. θα πρέπει να ικανοποιεί και τα δύο κριτήρια :
 υψηλή ευαισθησία (ελαχιστοποίηση των ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων),
ώστε ο δυνατόν μικρότερος αριθμός ασθενών να διαφεύγει της διάγνωσης.
 υψηλή ειδικότητα (ελαχιστοποίηση των ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων), ώστε
ο δυνατόν μικρότερος αριθμός υγιών ατόμων να χαρακτηρίζονται ως
πάσχοντες από την νόσο.
 Οι δοκιμασίες υψηλής ευαισθησίας είναι χρήσιμες στην αρχική φάση
της διαγνωστικής διαδικασίας (επιδιώκεται η διάγνωση κάθε πάσχοντος
ατόμου).
 Οι δοκιμασίες υψηλής ειδικότητας είναι χρήσιμες στις φάσεις
εφαρμογής της θεραπευτικής αγωγής και παρακολούθησης της εξέλιξης
της νόσου (επιδιώκεται ο αποκλεισμός μίας εσφαλμένα θετικής διάγνωσης
υποτροπής της νόσου).
 Μέχρι σήμερα, κανείς από τους γνωστούς Δ.Κ δεν πληροί το 100% της
11
ευαισθησίας και της ειδικότητος.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ ΤΩΝ Δ. Κ.
 Ψευδώς θετικά αποτελέσματα:
 Φλεγμονώδεις διαδικασίες.
 Καλοήθεις ηπατοπάθειες → παρεμπόδιση του μεταβολισμού
(a FP, CEA, Ca 19.9, Ca 15.3).
 Νεφρική δυσλειτουργία → παρεμπόδιση της απέκκρισης.
 Ως αποτέλεσμα διαγνωστικών ή θεραπευτικών παρεμβάσεων
(δακτυλική εξέταση, βιοψία προστάτη, κρυοθεραπεία κυτταρική λύση, κυστεοσκόπηση → PSA ↑ ).
 Ως αποτέλεσμα διαφόρων φυσιολογικών καταστάσεων :

κύηση (β-HCG, Ca 125 – α’ τρίμηνο, Ca 15.3, a FP, LD 3 – άφθονο στον πλακούντα),

γαλουχία (Ca 15.3),

έμμηνος ρύση (Ca 125),

ηλικία (PSA).
 Συνήθειες και τρόπος ζωής [κάπνισμα (CEA), αλκοολισμός, έντονη σωματική άσκηση
τις προηγούμενες της αιμοληψίας ημέρες (LDH)].
 Ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα :
 η μη έκφραση ενός δείκτη (Ca 19.9 σε άτομα με σύστημα ομάδας αίματος κατά LEWIS φαινότυπος Le (a-b-)) .
 η μειωμένη παραγωγή του ΔΚ (εξαρτάται από την μάζα και το στάδιο του όγκου).
 η διατάραξη της συνέχειας της επιθηλιακής βασικής μεμβράνης.
 ο γρήγορος μεταβολισμός και κάθαρση των καρκινικών αντιγόνων.
ΔΕΙΚΤΗΣ
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ
ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
ΠΟΣΟΣΤΟ
ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ (%)
ΠΟΣΟΣΤΟ
ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ (%)
30 : σε πρώιμα στάδια
CEA
CA παχέος εντέρου, στομάχου,
μαστού, πνεύμονα (ΜΜΚ), ήπατος,
χοληφόρων, παγκρέατος, τραχήλου
μήτρας,
+ (μικρό ποσοστό
αύξησης σε αρχικά
στάδια)
αFP
Πρωτοπαθές ΗΚΚ, μη
σεμινωματώδεις όγκοι (ποτέ σε αμιγές
σεμίνωμα), CA ωοθηκών, παγκρέατος,
(όχι χοριοκαρκίνωμα),
Ca 19.9
Αδενοκαρκίνωμα παγκρέατος,
CA χοληφόρων, ωοθηκών, χοληδόχου
κύστης, γαστρικός καρκίνος
+
Ca 125
Ορώδεις επιθηλιακοί όγκοι ωοθηκών
(όχι σε βλεννώδεις), CA ενδομητρίου,
μαστού
++ (επιθηλιακοί
Ca 15.3
CA μαστού (σχετιζόμενο με το στάδιο της
νόσου), πνευμόνων, ωοθηκών,
παγκρέατος, π. εντέρου, στομάχου
PSA
σε CA εντέρουμαστού)
+++
(Ca ήπατος,
γεννητικών
κυττάρων)
όγκοι ωοθηκών)
+
+++
++
(CA παγκρέατος)
+++
(έλεγχος
υποτροπών)
+++
(σε υποτροπή της
νόσου)
CA προστάτη - παράγεται σχεδόν εξ’
ολοκλήρου από τα επιθηλιακά κύτταρα του
προστάτη-ειδικό του οργάνου
SCC
CA τραχήλου μήτρας, οισοφάγου,
πνευμόνων,
HCG
Μη σεμινωματώδεις όγκοι (τερατώματα,
εμβρυϊκά καρκινώματα) - σπάνια σε σεμίνωμα,
τροφοβλαστική νόσος κύησης
+++
+++
+
++
+++
+++
LD1: σεμίνωμα, τεράτωμα,
LD3, LD4 : λεμφώματα,
LD5 : νεοπλασίες Κ.Ν.Σ.
(χοριοκαρκίνωμα,
καρκίνος όρχεων)
(χοριοκαρκινώματα, μύλη κύηση)
LDH
+++ (υποτροπές
++ (όγκοι
+
γεννητικών
κυττάρων,
πρωτοπαθούς εστίας, 70: σε
μεταστατικό παχέος εντέρου,
75: πνεύμονα, 60: στομάχου,
ήπατος, 50:μαστών, 80:
χοληφόρων, 65: θυρεοειδούς
90 : παχέος εντέρου,
80 : παρακολούθηση CA
πνεύμονα st. ΙΙ – ΙΙΙ
25-55: πρωτοπαθές ΗΚΚ
68 : πρωτοπαθές ΗΚΚ,
(52% [>3cm], 25% [<3cm] ),
65: όγκοι γεννητικών κυττάρων
γεννητικοί όγκοι λεκιθικού
ασκού
80: CA παγκρέατος,
52: σε πρώιμη νόσο, ανάλογη
65 : CA παγκρέατος
του καρκινικού φορτίου
CA ωοθηκών: 50-st I, 90-st IΙ,
95-st IΙΙ, 97-st IV
85 : διαφοροδιάγνωση
70-80: πρώιμη διάγνωση
20 : σε πρωτογενή, 85: σε
απομακρυσμένων μεταστάσεων
μεταστατικό CA μαστού
45 : σε πρώιμη νόσο σε <50,
55 : σε >50 ετών, 95: ασθενείς
με οστικές μεταστάσεις
30: CA τραχήλου μήτρας st I,
90: st II
πυελικών μαζών
Τιμές >10 ng/ml μόνο στο 2
% της ΚΥΠ & στο 55 % των
περιπτώσεων CA προστάτη.
90 : σε καρκινώματα
πλακώδους επιθηλίου
40-60: εμβρυϊκά καρκινώματα,
95: χοριοκαρκινώματα,
10: σεμίνωματα
97 : χοριοκαρκινώματα
40 : σεμινώματα / γενικός δείκτης της παρουσίας και
βαρύτητας οξείας ή χρόνιας ιστικής βλάβης και της
παρακολούθησης εξελισσόμενων καταστάσεων.
ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΥΞΗΣΗΣ Δ.Κ. ΣΕ ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ
ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
 CEA
 Ca 125
 Κίρρωση αλκοολικής αιτιολογίας
 Ενδομητρίωση
 Χρόνια ενεργός ηπατίτιδα
 Καλοήθεις όγκοι ωοθηκών
 Ιογενής ηπατίτιδα
 Οξεία ή χρόνια σαλπιγγίτιδα
 Αποφρακτικός ίκτερος
 Εκκολπωματίτιδα
 Φλεγμονώδεις παθήσεις εντέρου
 Πεπτικό έλκος
 Πολύποδες
 Χρόνια παγκρεατίτιδα
 Χρόνιες πνευμονοπάθειες
 Ινομύωμα
 Κίρρωση ήπατος
 Χρόνια ενεργός ηπατίτιδα
 Πλευριτική ή υπεζωκοτική συλλογή
φλεγμονώδους αιτιολογίας
 Οξεία παγκρεατίτιδα
 Νεφρική ανεπάρκεια
 Χρόνια παγκρεατίτιδα
 Ινοκυστική μαστοπάθεια
 Νεφρική ανεπάρκεια
 Καπνιστές
15
 a FP
 Ca 19.9
 Ηπατοχολικές παθήσεις
 Χρόνια παγκρεατίτιδα
 Νόσος Crohn
 Οξεία παγκρεατίτιδα
 Κυστική ίνωση
 Κίρρωση
 Διαμαρτίες του νωτιαίου σωλήνα
 Ηπατοκυτταρικός ίκτερος
 Πρωτοπαθής σκληρυντική
χολαγγεΐτιδα
(ανεγκεφαλία εμβρύου, δισχιδής ράχη,
εγκεφολοκήλη)
 Συγγενείς νεφρικές διαμαρτίες
(ομφαλοκήλη εμβρύου)
 Χολολιθίαση
 Ατρησία οισοφάγου-δωδεκαδ/λου
 Οξεία ηπατίτιδα
 Ηπατική νέκρωση εμβρύου
 Χρόνια ενεργός ηπατίτιδα
 Ca 15.3
 Κυστική ίνωση
 Οξεία & χρόνια ενεργός ηπατίτιδα
 Κίρρωση ήπατος
 β HCG
 Σαρκοείδωση
 Μετά από ορχεκτομή
 Φυματίωση
 Ερυθηματώδης λύκος
16
 PSA
 Kαλοήθης υπερπλασία προστάτη
(f PSA/PSA > 0,25%),
 SCC



 Oξεία και χρόνια προστατίτιδα

 Λήψη αντιανδρογόνων σκευασμάτων ( ↓ )


 LDH Μη ειδικός δείκτης κυτταρικής & ιστικής 
Ψωρίαση
Έκζεμα
Νεφρική ανεπάρκεια
Παγκρεατίτιδα
Χρόνια βρογχίτιδα
Φυματίωση
Κύηση
βλάβης (↑) :

ΟΕΜ, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, πνευμονικό
έμφρακτο,

ιογενής ηπατίτιδα, κίρρωση, αποφρακτικός ίκτερος, λοιμώδης
μονοπυρήνωση,

χρόνιες νεφρικές παθήσεις,

αιμολυτική, δρεπανοκυτταρική, μεσογειακή αναιμία,

προϊούσα μυϊκή δυστροφία, πολυμυοσίτιδα,

υποθυρεοειδισμός.
 Οι αυξήσεις των τιμών
που παρατηρούνται σε
φλεγμονώδεις καταστάσεις
είναι μικρές ή παροδικές
ή σταθερές στο χρόνο.
 Οι αυξήσεις που
παρατηρούνται στον
καρκίνο παραμένουν
ψηλές ή αυξάνουν
17
συνεχώς.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
 Οι καρκινικοί δείκτες δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι στη διάγνωση
νεοπλασιών εκτός των :




aFP για ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα, μη σεμινωματώδεις όγκους
PSA για καρκίνο του προστάτη
β HCG για χοριοκαρκίνωμα
Ca 125 για ορώδεις επιθηλιακούς όγκους ωοθηκών.
 Πολύ χρήσιμοι στην παρακολούθηση του ασθενούς στη θεραπευτική
ανταπόκριση και στη διάγνωση υποτροπών.
 Η αξία των Δ.Κ. για την διερεύνηση νεοπλασμάτων αγνώστου
προελεύσεως είναι αμφίβολη, εξαιτίας της συχνά χαμηλής τους
ειδικότητας και ευαισθησίας.
 Όσο υψηλότερη η τιμή του δείκτη τόσο μεγαλύτερη η ειδικότητα του ως
προς τον καρκίνο που ανιχνεύει.
18
 Το PSA εξετάζεται σε αδενοκαρκινώματα προστάτη.
 Σε τιμές PSA 2 - 4 ng/ml, η χρήση του fPSA/PSA αυξάνει την ευαισθησία του
PSA στη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη,
 σε τιμές του PSA 4 - 10 ng/ml ο fPSA/PSA αυξάνει την ειδικότητα → μείωση του
αριθμού των μη απαραίτητων βιοψιών.
 Το PSA από μόνο του δεν μπορεί με ακρίβεια να προβλέψει την τοπική έκταση
της νόσου. Ο συνδυασμός του με ΔΕ και απεικονιστικές μεθόδους (TRUS, MRI),
καθώς και με το βαθμό κακοήθειας της βιοψίας έχει οδηγήσει στην κατασκευή
νομογραμμάτων με δυνατότητα πρόβλεψης του τελικού παθολογοανατομικού
σταδίου της νόσου.
 Το CEA θεωρείται ο καλύτερος δείκτης που σχετίζεται με τη
σταδιοποίηση, τη μετεγχειρητική υποτροπή, την ανταπόκριση στη
θεραπεία, την ύπαρξη ηπατικών μεταστάσεων σε CA παχέος εντέρου.
 Το CA 19.9 μετρούμενο μετεγχειρητικά είναι ο καλύτερος προγνωστικός
δείκτης για το διάστημα ελεύθερο νόσου από CA παγκρέατος.
 Τιμή a FP > 400 ng/ml : παθογνωμονική για ηπατοκυτταρικό Ca.
19
 Το Ca 125 είναι ένας πολύ καλός δείκτης για την μετεγχειρητική
παρακολούθηση των γυναικών ύστερα από χημειοθεραπεία και για έλεγχο
πιθανής υποτροπής της νόσου.
 Η β HCG θεωρείται δείκτης με σχεδόν απόλυτη εξειδίκευση και
ευαισθησία σε τροφοβλαστικούς όγκους. Σημαντική η προσφορά του
δείκτη στην παρακολούθηση της πορείας του CA όρχεως.
 Ο συνδυασμός της HCG με την α-FP αποτελεί σημαντικό προγνωστικό δείκτη του
ποσοστού επιβίωσης μεταξύ ασθενών με προχωρημένους μη σεμινωματώδεις
σπερματοκυτταρικούς όγκους.
 Αύξηση των τιμών του Ca 15.3 σε ασθενείς με κίνδυνο υποτροπής
καρκίνου του μαστού μετά την πρωτογενή θεραπεία ενδέχεται να αποτελεί
ένδειξη υποτροπής της ασθένειας, πριν ανιχνευθεί κλινικά.
 Τα πλέον προχωρημένα στάδια του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας,
του πνεύμονα, του οισοφάγου, του πρωκτικού σωλήνα και του δέρματος.
συσχετίζονται με υψηλότερα επίπεδα του αντιγόνου SCC.
20
 Το γεγονός ότι οι καρκινικοί δείκτες απαντώνται σε
νεοπλασματικές και μη παθήσεις έχει σαν αποτέλεσμα η
εκτεταμένη χρήση τους σε πολλούς τομείς της διαγνωστικής
ιατρικής να μην έχει αποδώσει έως σήμερα τα προσδοκώμενα
αποτελέσματα.
 Η παρουσία αυξημένης τιμής ενός δείκτη είναι μεν βοηθητική
αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ιστολογική διάγνωση.
 Το μέλλον των Δ.Κ. στρέφεται ήδη σε μοριακό επίπεδο με την
μελέτη των ογκογονιδίων και των ογκοκατασταλτικών γονιδίων με
μοριακές τεχνικές.
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΩΝ
ΚΑΡΚΙΝΙΚΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ
Α' εξ. 2009 Α' εξ. 2011 Α' εξ. 2014
ΣΥΝΟΛΟ
ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ
Δ.Κ.
19553
13900
9056
ΣΥΝΟΛΟ
ΑΣΘΕΝΩΝ
3918
3077
2095
ΣΥΝΟΛΟ
ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ
4406
3411
2280
22
ΣΥΝΟΛΟ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ
ΣΥΝΟΛΟ ΑΣΘΕΝΩΝ
ΣΥΝΟΛΟ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ
19553
20000
13900
15000
9056
10000
5000
0
Α΄ΕΞΑΜ. 2009
Α΄ΕΞΑΜ. 2011
Α΄ΕΞΑΜ. 2014
24
25
ΠΟΣΟΣΤΑ ΜΕΙΩΣΗΣ ΑΡ. ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΤΩΝ 2011 & 2014 (1Ο ΕΞ. )
ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ 2009
Α' εξ. 2014
Α΄εξ. 2011
Ca 19-9
Ca 15-3
Ca 125
f PSA
PSA
a-FP
CEA
0
Α' εξ. 2014
Α΄εξ. 2011
CEA
54,47
30,66
20
a-FP
56,44
32,26
40
PSA
46,18
24,92
60
f PSA
52,87
25,51
80
Ca 125
54,82
31,87
Ca 15-3
59,53
30,01
100
Ca 19-9
54,54
30,75
26
Σας ευχαριστώ για την
προσοχή σας….