Transcript Dr. Ramazan Soylar Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı DSÖ 2006 YILI RAPORUNA GÖRE BESLENME YETERSİZLİĞİ NEDENİYLE; • Dünya nüfusunun %40’ı demir yetersizliği anemisinden etkilenmektedir,

Dr. Ramazan Soylar
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
DSÖ 2006 YILI RAPORUNA GÖRE
BESLENME YETERSİZLİĞİ NEDENİYLE;
• Dünya nüfusunun %40’ı demir yetersizliği anemisinden
etkilenmektedir, bu da yaklaşık 2 milyardan fazla insan
demektir.
• Dünyada okul öncesi çağdaki 254 milyon çocukta A
vitamini yetersizliği olduğu tahmin edilmektedir.
• Dünyada 2 milyardan fazla insanın yetersiz iyotla
beslendiği ve bu nedenle iyot yetersizliği hastalıkları
riski altında olduğu tahmin edilmektedir.
BESLENME YETERSİZLİKLERİNİN
ÖNLENMESİ ÇALIŞMALARI


1991’de başlatılan ve 2002’den bu yana Bebek Dostu
Sağlık Kuruluşlarının da kapsamı içerisine alındığı
Anne Sütünün Teşviki Programı,
1994’te başlatılan İyot Yetersizliği Hastalıkları ve Tuzun
İyotlanması Programı,

2004’te başlatılan Demir Gibi Türkiye,

2005’te başlatılan Bebeklerde D Vitamini Yetersizliğinin
Önlenmesi ve Kemik Sağlığının Geliştirilmesi Programı
2006’da başlatılan Gebelerde Aneminin Önlenmesi
Programı

İYOT
 İnsan vücudunda 20-30 mg bulunur
 %75’ i tiroid bezindedir
 Kalanı
- kan
- meme bezi
- mide mukozasında
Önemli görevleri:
• Kemik gelişimi
• Beyin ve sinir sistemi gelişimi
• Bazal metabolizma hızının ayarlanması
• Vücut ısısının sürmesi için gerekli hormonların
yapımı
Başlıca İyot Kaynakları
Deniz ürünleri
Deniz yosunları
Et, süt, yumurta
Gereksinim;
• Yaş ilerledikçe
• Gebelikte
• Emziren annede artar
İYOT YETERSİZLİĞİ
Dünya’da Önlenebilir Zeka
Geriliği ve Beyin Hasarında
Tek Temel Nedendir
Görülür
şekli
Guatr
İyot Eksikliği
TOPLUMDA
SOSYAL VE EKONOMİK
GELİŞME GERİLİĞİ
Asıl
sorun
•Zeka geriliği
Kretenizm
•Nöromotor bozukluklar
Dünyada İyot Yetersizliği Sıklığı
 110 ülkede 1.6 milyar risk altında
 566 milyon guatrlı (% 10)
 Yılda 30 bin bebek ölü doğuyor
 Yılda 120 bin bebek kretenizmli doğuyor
 300 milyon zihinsel geriliği olan var
• Türkiye’de
* 6-12 yaş çocuklarda ve
* kadınlarda daha sık
Guatr en fazla Karadeniz bölgesinde ve Bolu,
Kastamonu, Malatya, Rize, Ordu, Zonguldak,
Artvin, Kütahya ve Konya illerinde görülmüştür.
İyot Yetersizliğinin Yol Açtığı
Sorunlar
Fetüs:
 Düşük, Ölü doğum, Doğuştan anomaliler
 Perinatal ölümlerde ve bebek ölüm hızında artış
 Nörolojik kretinizm (Mental gerilik, Sağırlık, Şaşılık Felç)
 Miksödem kretinizm (Cücelik, Mental bozukluk)
 Psikomotor bozukluklar
 Hipotiroidizm
Yenidoğan:
 Guatr
 Hipotiroidi
 Beyin ve sinir sistemi gelişiminde bozukluk
Çocuk ve Gençler:
 Hipotiroidi
 Guatr
 Mental fonksiyonlarda bozukluk
 Büyüme-gelişme geriliği
Yetişkinler:
 Guatr ve komplikasyonları
 Hipotiroidizm
 İyotla uyarılmış hipertiroidizm
Çocuklarda İyot Eksikliği
Çocuklarda Yaşam
Süresi
IQ
13,5 puan
İYOT GEREKSİNMESİ
Yaşam boyu
1 tatlı kaşığı
İyot Yetersizliğini Telafi Eden Mekanizmalar

Tiroid bezinin iyot yakalama kapasitesinin artması

İdrarla atılan iyodun düşmesi

Bağırsak
yoluyla
kaybedilen
hormonunun azalması

Tiroid bezinden iyot kaçışının durması

İyot “turnover” hızının artması

T4 den T3 yapımının rT3 aleyhine artması
iyot
ve
tiroid
Bazı besinlerdeki iyot miktarı (g/100g)
Guatrsız bölge
Guatrlı bölge
Deniz ürünleri
Kırmızı et
83,2
3,0
51,5
1,3
Süt ürünleri
Yumurta
Meyveler
Ekmek
13,0
26,0
4,0
1.56
6,7
3,8
1,3
0.54
32
22
Sebzeler
İyot Yetersizliğinin Düzeltilmesi
1- İyotlu Tuz
En yaygın yöntem
1920 den beri kullanılıyor
Yıllık maliyeti kişi başına 3-5 cent
Ülke çapında kullanımı sağlamak zor
Isı ve saklama koşulları etkili
İyotlu Tuz ile;
İyot Yetersizliği Hastalıkları Önlenebilir,
fakat tedavi edilemez.
2- İyotlu Yağ Enjeksiyonu
 1980 den beri kullanılıyor
 Özellikle dağlık ülkelerde yararlı
 Maliyeti yüksek
3- İyotlu yağ oral alımı
Tek doz 1-2 yıl koruyucu
Oral doz, enjeksiyonla verilenin ancak ¼’ ü
kadar etkili
4- Diğer Yöntemler
 Ekmeğe iyodür veya iyodat katılması
 Potasyum ya da sodyum iyodür tabletleri
 Suyun iyotlanması
Ülkemizdeki Uygulama
 1998 yılında çıkan yasayla rafine tuzlara 50-70 mg/kg
potasyum iyodür veya 25-40 mg/kg potasyum iyodat
eklenmesi zorunlu hale getirilmiştir.
 SB projelerine göre 2005 yılına kadar iyot yetersizliği
hastalıklarının;
- çocuklarda yok edilmesi,
- yetişkinlerde 1/3 oranında azaltılması,
- yemeklik tuzun % 100’ünün iyotlu üretilmesinin
sağlanması planlanmaktadır.
Büyüyünce ne olacaksın?
İyotlu tuz kullanım oranı (%)
Batı
18.6
Doğu
15.6
Güney
16.5
Kuzey
23.6
İç
18.3
Kentsel
23.6
Kırsal
9.6
GENEL
18.2
İyotlu Tuz Kullanımı İçin Öneriler
 Ağzı kapalı, karanlık, serin yerde saklanmalı
 Yemeklere piştikten sonra eklenmeli
(Kızartma ile % 20,
ızgara ile % 23, kaynatma ile % 60 kayıp oluşur.)
 Aşırı iyot alımının olumsuz etkileri çok nadir
görülmektedir. Günlük 10 g iyotlu tuz tüketen kişi 500 g iyot alır.
Toksik etki 1000 g ( l mg) geçmedikçe görülmez
 Sağlıklı yaşam için önerilen tuz: 5 g/gün
(Hipertansiyon,
Kalp-Damar hastalıkları, Kanser v.b.hastalıklardan korunmak için )
YEMEĞİNİZE İYOTLU TUZ
VÜCUDUNUZA SAĞLIK KATIN