Transcript Jak dawniej mówiono w gminie Biskupiec? Gmina Biskupiec • Położona w południowo-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie nowomiejskim.

Jak dawniej mówiono w gminie
Biskupiec?
Gmina Biskupiec
• Położona w południowo-zachodniej części
województwa warmińsko-mazurskiego, w
powiecie nowomiejskim. Graniczy z
województwem kujawsko-pomorskim. Gmina
Biskupiec sąsiaduje z 4 gminami województwa
warmińsko-mazurskiego: Iława, Nowe Miasto
Lubawskie, Kurzętnik i Kisielice oraz z gminami
województwa kujawsko-pomorskiego:
Jabłonowo, Świecie nad Osą, Łasin i Zbiczno.
Siedzibą władz jest wieś Biskupiec położona w
centrum gminy nad rzeką Osą. Gmina Biskupiec
zajmuje powierzchnię 241,30km2.
Źródło: http://www.bil-wm.pl/biskupiec_pomorski/ryc/7e1f0ab2c7b0b7c6.gif
http://www.gminabiskupiec.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=6&menu=28&strona=1
Miejscowość została założona w 1325 r. na terenie państwa krzyżackiego przez biskupa
pomezańskiego Rudolfa jako Bischofswerder (w pol. tłumaczeniu "ostrów biskupi") i
w1331 r. podniesiona do rangi miasta. Zasiedlona głównie niemieckimi osadnikami, lokacja
otrzymała własny kościół i mury obronne. W 1540 r. oficjalnie wprowadzono w mieście
reformację, choć jeszcze w 1625 jego ludność była uznawana za w połowie katolicką.
W 1871 r. Biskupiec otrzymał własną stację kolejową na wybudowanej w odległości 2,5 km
od miasta strategicznej linii kolejowej Toruń-Wystruć.
Traktat Wersalski wytyczył granicę polsko-niemiecką na rzece Osie, w bezpośrednim
sąsiedztwie miasta. Bischofswerder stał niemieckim miastem granicznym, zaś jego stacja
kolejowa znalazła się już na terytorium polskim. Samo miasto zostało wyznaczone również
jako terytorium plebiscytowe. W ramach przeprowadzonego 11 lipca 1920 r. plebiscytu
narodowościowego w Prusach Wschodnich, jedynie 15% z 1509 oddanych w mieście
głosów opowiedziało się za przyłączeniem do Polski i Biskupiec pozostał w granicach
Niemiec. Odcięte od stacji kolejowej miasto otrzymało w 1925 r. nowe połączenie
z Kisielicami.
W 1945 r. Biskupiec doznał ciężkich zniszczeń (60%) podczas zajmowania przez wojska
radzieckie. Miasto zostało przekazane Polsce, jego ludność wysiedlona do Niemiec i
zastąpiona polskimi przesiedleńcami. Zrujnowany Biskupiec nie został przez polską
administrację zakwalifikowany do rzędu miast, zaś jego centrum pozostało nie
odbudowane. W 1969 r. zamknięto, zaś w 1974 r. ostatecznie rozebrano połączenie
kolejowe z Kisielicami.
Miejscowość
Ulica
nr
Obiekt
nr rejestru
data wpisu
Babalice
Park Krajobrazowy
A-441/T
1 lipca 1984
Bielice
Park dworski wraz z częścią dawnego
podjazdu do dworu
A-400/T
8 kwietnia 1997
Kościół Parafialny p.p. Św. Jana
A-647/T
Nepomucena i Matki Boskiej Różańcowej
wraz z terenem przykoscielnym
otoczonym murem
31 grudnia 1993
Biskupiec Pomorski
Kwiatowa
Biskupiec Pomorski
Rynek
008
Ratusz
A-603/T
25 maja 1990
Biskupiec Pomorski
pozostałości gotyckich, obronnych
murów miejskich
A-576/T
22 sierpnia 1960
Biskupiec Pomorski
układ urbanistyczny z pozostałościami
dawnej zabudowy z 1-poł. XVIII w.,
Kościołem Ewang. i murami
A-131/T
20 kwietnia 1950
Biskupiec Pomorski
Piekarska
003
Dom
A-739/T
19 listopada 1967
Biskupiec Pomorski
Szpitalna
003
Dom
A-738/T
19 listopada 1967
Biskupiec
Pomorski
Kościół
A-130/T
Czachówki
Zespół Pałacowo-Parkowy (z
zabudową folwarczną)
A-700/17/T
Czachówki
Dworek
A-596/T
14 grudnia 1989
Czachówki
Pałac
A-568/T
29 września 1987
Lipinki
Kościół Parafialny p.w. Św. Piotra i A-957/T
Pawła wraz z cmentarzem
przykościelnym
29 lipca 1968
Lipinki
Pałac i otaczający park
A-136/T
13 lipca 1949
Łąkorek
Pałac
A-512/T
20 grudnia 1986
Łąkorek
Zespół Pałacowo-Parkowy (10
obiektów)
Wiatrak holenderski
A-672/110/T
A-352/T
30 grudnia 1995
Łąkorz
20 kwietnia 1950
21 listopada
1997
11 lipca 1980
W okresie międzywojennym (1920 - 1939) w Krotoszynach istniała trzyklasowa katolicka szkoła
podstawowa. W czasie II wojny światowej budynek szkoły uległ częściowemu zniszczeniu, a jego
odbudowę rozpoczęto po 1945 roku. W 1946 roku w byłym budynku straży granicznej rozpoczął
działalność Urząd Gminy Krotoszyny. Następnie budynek został zaadaptowany na ośrodek zdrowia i
przedszkole. W Krotoszynach funkcjonował posterunek milicji obywatelskiej, biblioteka publiczna,
świetlica wiejska.
Gmina Krotoszyny – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1934-1954[2] w woj.
pomorskim[3]/olsztyńskim (dzisiejsze woj. warmińsko-mazurskie). Siedzibą władz gminy były
Krotoszyny.
Gmina zbiorowa Krotoszyny została utworzona w ramach reformy na podstawie ustawy
scaleniowej 1 sierpnia 1934 roku w powiecie lubawskim w woj. pomorskim (II RP) z
dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Fitowo, Krotoszyny, Szwarcenowo i Wonna
(oraz z obszarów dworskich położonych na tych terenach lecz nie wchodzących w skład
gmin)[4].
Po wojnie gmina znalazła się w woj. pomorskim (w 1950 roku przemianowanym na bydgoskie).
12 marca 1948 roku zmieniono nazwę powiatu lubawskiego na nowomiejski[5]. 6 lipca 1950 roku
gminę Krotoszyny wraz z całym powiatem nowomiejskim przyłączono do woj. olsztyńskiego[6].
Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 6 gromad: Bielice, Czachówki,
Fitowo, Krotoszyny, Szwarcenowo i Wonna[7].
Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w
miejsce gmin[8]. Jednostki nie przywrócono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin[9], a z
jej dawnego obszaru i z obszaru dawnej gminy Łąkorz utworzono nową gminę Biskupiec.
Zobacz też: gmina Krotoszyn
Gmina Biskupiec położona jest w województwie WarmińskoMazurskim, w powiecie nowomiejskim. Jest gminą typowo wiejską
o charakterze rolniczo - przemysłowym o czym świadczy rozległy
obszar zajmowany przez użytki rolne wynoszący 15048,80 ha.
Miejscowe rolnictwo nastawione jest na uprawę zbóż i roślin
okopowych. Na terenie gminy funkcjonuje ponad 390 podmiotów
gospodarczych działających głównie w sferze handlu, transportu,
przetwórstwa rolno - spożywczego, budownictwa i przemysłu
drzewnego. Liczba podmiotów gospodarczych systematycznie
wzrasta. Funkcjonują tu także trzy stacje paliwowe w tym także
całodobowe, co stanowi duże udogodnienie zarówno dla
społeczeństwa miejscowego jak i turystów. Przez teren gminy
przebiega droga wojewódzka łącząca Grudziądz z Nowym Miastem
Lubawskim, oraz trasa kolejowa z stacjami PKP w Biskupcu
Pomorskim, Lipinkach i Ostrowitem. Gmina cieszy się szerokim
zainteresowaniem turystów chociażby ze względu na piękne
obiekty zabytkowe i urozmaicony krajobraz.
•absznyt - oflis, oblina
•absztyfikant - kawaler
•aceni - waćpani
•alasz - denaturat
•ancug - ubranie
•antaba - klamka
•antlager - pomocnik
•apem - otwarte
•aprychtówka - wyrówniarka
•arbajt - praca
•arendarz - dzierżawca
•auf - na lewo
•baczyć - pilnować
•badejki - kąpielówki
•badować - kompać się
•badownia - kąpielisko
•badówki - kąpielówki
•badziewie - patałajstwo
•bajtle - dzieci
•balia - wanna
•bałda - fałda
•bałek - belka, drążek
•bana - dworzec kolejowy
•banoza - stacja kolejowa
•bantżaga - piła taśmowa
•baraka - remiza strażacka
•benderka - snopowiązałka
•bigiel - wieszak
•biksa - puszka
•biljet - bilet kolejowy
•bindfode - sznurek (dratwa)
•biszung - stromy nasyp przy torach kolejowych
•blat - płyta wierzchnia stołu
•blutka - salceson
•bogać tam - zwątpienie
•bolec - śruba
•bombony - cukierki
•brantmur - fundament
•brechsztanga - tom
•brejtka - prymitywna młocarnia
•cug - pociąg
•brółttasza - chlebak
•cyferblat - tarcza zegara
•bryftryger - listonosz
•cyngiel - język spustowy
•bryle - okulary
•cypek - dziobek od czajnika
•brymza - hamulec
•ćmuchać - jeść
•bubu - zimno
•data - dacie
•bugaj - placek ziemniaczany
•daufmaszyna - maszyna parowa do prac polowych np.do młócenia
•burka - kurtka
•bylem - byliśmy
•cacka - sitko do mleka
•carga - element drewniany do okna
•cejtung - gazeta
•centerfuga - urządzenie do oddzielania śmietany z mleka
•chałat - długi płaszcz noszony przez żydów
•chały - ciuchy
•chechłać - prać
•chiba niesposób - niemożliwe
•chichuł - wiatr
•chochla - nalewka
•choćta - chodźcie
•chofnal - gwóźdż kowalski do podkowy
•chować - hodować
•chrępel - kręgosłup
•chryja - awantura
•chrystek - okrągły piecyk
•cięgiem - ciągle (bez przerwy)
•cigęć - cień
•citon – kot
•dawa - damy
•deka - koc
•dekel - przykrywka
•deleja - plotkara
•deska - kurtka
•dinks - pokrętło
•do dom - do domu
•dom - damy
•donder - osoba wiecznie niezadowolona
•durch - stale
•drabka - drabina
•drapaka - miotła do zmiatania
•draszować - jeść
•drauba - korba do wierteł
•drejfus - potrójne metalowe kopyto do naprawy butów
•drejować - toczyć
•drekslarka - tokarka do drewna
•dreszmaszyna - maszyna do młucenia zboża(młockarnia)
•drewutnia - pomieszczenie do drzewa
•drwionki - drzwi
•drybus - drewniany pojemnik na wodę
•dubelt - podwójny
•durch - wciąż
•durszlak - sito (cedzak)
•dycht - do końca
•dychtownie - szykownie, elegancko
•dzie - gdzie
•dziewki - dziewczyny
•dźwierze - drzwi
•ejwoj - tutaj
•eno - tylko
•fach - zawód
•facjatka - balkon (wnęka )
•fajerki - kręgi od pieca
•fajftabak - tabaka do fajki
•falatry - placki smażone na piecu
•fanga - cios
•faryna – cukier
•fatko - szybko
•fefernuski - cukierki
•fejn - ładnie
•feksować - cwaniakować wymądrzac się
•ferkarta - bilet kolejowy
•fertig - gotowe
•fertykuł - szafka
•ferzinkiel - poszerzenie otworu na zewnątrz
•fierana - firana
•flama - płomień
•flaszka – butelka
•fliza - płyta chodnikowa
•fojerkasa - ubezpieczalnia od ognia
•folgować - zwalniać opóźniać
•folguma - koło z oponą
•forcier - szpikulec
•frisztyk - śniadanie
•fucht - dojście powietrza (przewiew)
•fuchtel - wialnia do zboża
•fuciek - błąd
•funt - 0,5 kg
•funtsztyk - odważnik
•furmanka - powóz konny
•furziść - z drogi (zrobić przejście)
•fusbank - niski stołeczek (krzesło)
•futer - jedzenie (pasza)
•futrować - karmić, żywić (zwierzęta)
•fyjderkasta - piórnik
•fyrtel - wyznaczony (ograniczony) rejon
•gacie - kalesony
•gafle - widły do ziemniaków
•galant - duży
•galańcie - dużo
•gałgan - rozrabiaka, urwis
•gancegal - obojętnie
•gancpomada - obojętnie
•ganek - weranda
•gardina - firana
•gater - trak do cięcia drewna
•gazlampa - lampa gazowa
•gazmaska - maska gazowa
•gipsdeka - sufit
•gira - noga
•giskan - konewka
•glanc - połysk
•glanc - polewa, lukier np.na pączku
•glaska - szklanka (filiżanka)
•glaspapier - papier ścierny
•gleszyć - wróżyć, przewidywać
•glónek - kromka chleba
•góra - strych (poddasze)
•graca – motyka
•graczka - haczka
•grapa - duży garnek
•grapka - mały garnek
•gryf - uchwyt
•gryfel - rysik służył do pisania na tabliczkach
•grymka – czapka
•gryz - kasza manna
•gutalina - pasta do butów
•haferfloki - płatki owsiane, zacierki
•hantlager - pomocnik murarski
•haśtyś - gwałtownie
•hyklowanie - szydełkowanie
•ino - tylko
•iść na szaber - iść coś ukraść
•izba - pokój
•je - jest
•jenaczy - inaczej
•jermark - jarmark
•ji - jej
•jizusgrejter - lizus, obłudny człowiek
•jo - tak
•kabel - przewód elektryczny
•kacenjamer - kocia muzyka
•kachle - elementy pieca kaflowego (kafle)
•kajet - zeszyt
•keta - łańcuch
•ketenszpaner - naciąg łańcucha przy rowerze
•kfampa - gęsta zupa
•kiecka - suknia
•kiele - obok, przy
•kalk - wapno
•kamasze - buty
•kanka (kana) - pojemnik (bańka) na mleko
•kant - krawędż
•kapkę - odrobinę (troszeczkę)
•kapkie - trochę
•kara - taczka
•kartke - kartkę
•kartong - karton
•kastka - skrzynka
•kastrolka - garnek
•katana - burka, wdzianko,(kurtka)
•kerat - pług z jedną skibą
•kereja - sutanna, długa suknia
•kesel - kocioł
•kierówka - halka
•kietować (ryglować) - zamykać drzwi na klucz
•kindersztuba - pokój dziecinny
•kipka - taca do pieniędzy
•kisać - rosnąć (np. ciasto)
•kisiok - źrebak
•kiżenka - maselnica przyrząd do robienia masła
•klaftry - miara objętości torfu
•kli - gorąco
•klumpy - buty z drewnianymi spodami
•kłaki - włosy
•knap - w sam raz, akurat
•knowie - pęk kłosów,(mniej niż snopek)
•knybel - kij
•knyf - zdolność do czegoś
•koder - ścierka
•koderbal - potańcówka (bal)
•koło - rower
•komora - spiżarnia
•konzulka - nocny stolik
•kopal - pas wojskowy
•kopońka - misa do wyrabiania ciasta na chleb
•kormony - ubrania
•korzystom - korzystam
•kosior - przyrząd do mieszania węgla w piecu
•kosztur - hak do mieszania w palenisku
•koza - piecyk na węgiel okrągły (1 otwór)
•kragel - sprężynarka do spulchniania gleby
•kranc - koło zębate
•krapa - motyka
•krejeżaga - piła tarczowa
•kręfy - padaczka
•kupywać - kupować
•krojcchaka - kilof
•kwarta - litrowy garnek
•kropaki - buty z cholewami
•laćki (laczki) - kapcie
•kropaki - długie buty
•ladung - bicie (lanie)
•kruż - doniczka
•krypa - koryto dla krów
•latosz - latem, tego roku
•krypel - chory człowiek
•lauba - altana
•krystek - piecyk żeliwny na węgiel (prostokątny) 2 otwory
•leberka - wątrobianka (pasztetowa)
•krysztrymfe - podkolanówki
•lejba - luźny płaszcz
•kryzel - bąk
•lelija – lilia
•kryzowaty - czlowiek z kręconymi włosami
•kse - na prawo
•ksiunc - ksiądz
•kubaba - ziele angielskie
•kubeł - wiadro
•kuch - ciasto drożdżowe
•kucher - kucharka
•kuchnia - piec do gotowania
•kuczer - woźnica
•kufajka - gruba kurtka
•leszka - grządka
•kugle - bombki na choinkę
•leżanka - tapczan
•kulaska - laska
•leżć - iść
•kupidło - pieniądze
•liść bobkowy - liść laurowy
•kupiliśta - kupikiście
•litkup - miara alkoholu
•kupujewa - kupujemy
•lomsz - okładzina do pługa
•lorbas - duży huligan
•lotny - być w czymś biegłym
•lycki - lejce (do powożenia koni)
•łobzować - przepalować, przeprowadzić w inne miejsce np. krowę
•łołówek - ołówek
•łońskiego roku - zeszłego roku
•musztryk - musztarda
•łysknąć - spojżeć
•mutra - nakrętka
•machórka - tabaka
•muzykanci – orkiestra
•majgyfer - chrabąszcz
•majstersztyk - coś wykonane idealnie
•makierować - symulować, udawać
•makutra - misa do wyrabiania ciasta do chleba
•maltich - obiad
•mycka - czapka
•mankolije - zmyślenia
•myter - metr
•mantel - płaszcz
•na bork - na kredyt (np. na zeszyt w sklepie)
•mata - macie
•na zad - do tyłu
•mawa - mamy
•namknąć się - przesunąć się
•mejsel - przecinak
•naroł - nasuń się
•mieć dryg - mieć do czegoś predyspozycje, uzdolnienie
•narychtować zegarek - nakręcić zegarek
•młodzie - drożdże
•naszykować - przygotować
•mniech - worek
•natron - soda
•momka - mąka
•nejmaszyna - maszyna do szycia
•monszuster - sztruks
•nie gilta - nie można
•motocykel - motocykl
•nie lonta - nie można
•motur - silnik spalinowy lub elektryczny
•nima - nie ma
•móm - mam
•nudle - makaron
•nyjkasta - ozdobne pudełko z przyborami do szycia
•oberlufcik - okienko do wietrzenia
•obleka - ubranie
•oblyc - ubrać
•obora - podwórko
•obtoknąć - opłukać
•obuć - ubrać
•oburdać się - ciepło się ubrać
•ochyndorzyć - okryć
•odciąg - mleko odtłuszczone
•odkietować - otworzyć
•odszancować - odgarnąć np.śnieg
•ogacić - ocieplić przed mrozem
•ojropa - europa
•okrasa - słonina
•olopa - duża wielka baba
•onterchołzy - kalesony
•ontoruzy - kalesony
•ółrenklapy - nauszniki
•padół - dół (dziura)
•pajda - kanapka (złożona kromka chleba)
•papierosy - cygarety
•papla - topola
•parsk - ziemianka
•patefon - adapter, gramofon
•pertykiel - zegar (wahadło)
•pika - ostry łom do przebijania lodu
•pikulus - kolędnik (przebieraniec)
•pitrólka - nafta
•plata - piec kuchenny
•platy - drzwi od stodoły
•pląsy - tańce
•plejster - plaster np. opatrunkowy
•plucha - pierzyna
•po wiela - po ile
•po wiela stoji - ile kosztuje
•poczkaj - poczekaj
•podź - chodź
•policyja - policja
•polterabend - tłuczenie szkła przed domem weselnym (w przeddzień ślubu)
•pomaska - masło
•pukiel - plecy, garb na plecach
•popla - topola
•popyskać - źle skopać ogródek
•puliwer - sweter bez rękawów
•porsk - piwnica do przechowywania ziemniaków
•pulman - wagon
•portki - spodnie
•puta - indyczka
•pospółka - zupa ziemniaczana
•rachować - liczyć
•pozbaść - poznać i wykorzystać czyjeś słabe strony
•rajber - rozrabiaka
•póć ejwoj - choć tutaj
•raps - gwałtowne zderzenie
•póćta - pójdzcie
•raptus - porywczy
•pracharyja - bałagan
•raszpel – pilnik
•prasa - żelasko
•propek - korek
•prowozek - sznurek
•przednówek - wiosna
•rąkiel - brukiew
•przetrejbować - zmielić, przemielić
•reizen fiber - zdenerwowanie przed podróżą
•przybość - chodzić w butach bez skarpet
•reizen tasza - torba podrózna
•przybość - na boso
•rejba - tarka do prania
•przycheftować - przymocować lekko przybić
•rejbeska - tarka
•pucchebel - strug gładzik
•rejza - jazda
•pucmachewka - kapelusznik(ca) osoba nosząca kapelusze
•rejza - gałąź, konar
•puć ajf - chodź tu
•remiza - sala taneczna
•pudding - budyń
•rentowne - mięso wołowe
•pue - tynk
•rozberg - maneż, kierat
•rozwerk - maneż
•rozwerk - kierat
•ruchać - ruszać
•rudle - sanki z desek
•rychtować - zrobić
•rychtyk - tak
•ryżydło - mąka ziemniaczana
•sagan - garnek
•siemel - blądyn
•siemel - ławka bez oparcia 2 osobowa
•sień - korytarz
•siła - ile
•siurgać - fruwać, latać
•skaska - wskazówka zegara
•sklep - piwnica
•skład - sklep
•skład kolonialny - sklep spożywczy
•skopowina - mięso baranie
•skweres - upał
•som - sam
•sprzedajewa - sprzedajemy
•sprzedajta - sprzedajcie
•srywek - mały garneczek
•statki - naczynia
•statory - naczynia
•steczka - dróżka
•stelmach - kołodziej
•stołek - krzesło
•strzykowanie - robienie na drutach
•stuf - garnuszek z jednym uchem
•szabel - fasola
•szalki - odważniki
•szałerek - budynek gospodarczy do
przechowywania drewna
•szciukuta - czkawka
•szczyl - brzdąc
•szejbka - podkładka pod śrubę
•szfejsaparat - spawarka
•szfejsować - spawać
•szfung - sprawność
•szif – statek
•szkołowany - wykształcony
•szrank - szafka
•szlaban - 2 osobowe łożko rozkładane
•szrejbmaszyna - maszyna do pisania
•szlafmyca - czapka do spania
•szrejcuchy - łyżwy
•szlofy - sanie
•szrejengi - łyżwy
•szlory - kapcie
•szróba – śruba
•szlouch - wąż ogrodniczy
•szluk - łyk
•szmelc - złom
•szmergiel - kamień ścierny
•szmida - kuźnia
•szrółbank - strug spust
•szneka - słodka bułka
•szrubsztag - imadło
•sznelcug - pociąg pośpieszny
•szryft - charakter pisma
•sznopel - młodzian
•sztachnąć się - zaciągnąć się papierosem
•sznoptuch - chusteczka
•sztamajza - dłuto
•sznytka - kromka chleba
•sztanknąć - pogrubić żelazo
•szondy - drewniane nosidło do wody
•sztapel - listwa, kij
•szopa - budynek gospodarczy( stajnia, obora, chlewnia)
•sztender - kwietnik
•szpada - łopata
•sztepdeka - kołdra
•szpantel - tył mebli
•szterka - tory kolejowe (linia kolejowa)
•szparkasa - kasa oszczędności
•szterka - tor kolejowy
•szpek - słonina
•sztory - zasłony
•szpera - kontrola (na granicy)
•sztrafa - kara pieniężna
•szpetny - brzydki
•szplynt - pręt krótki bolec
•szranczek - szafka
•sztramny - wyprostowany
•sztrejdralce - zapałki
•sztrejfa - wstążka
•sztrejfmas - znacznik
•sztychować - ostrzyć kosę
•sztyfle - buty oficerskie
•sztyfle - buty z cholewami
•sztyper - drzazga, kołek, wiór
•szucher - bałagan, oszustwo
•szuldyner - klasa (sala lekcyjna)
•szynk - gospoda
•szypa - łopata
•szyszchel - sierść
•ślomban - drewniane łóżko
•targać - nosić, podnosić
•taska - filiżanka
•tasza - teczka
•taszenlampa - latarka
•taszlampa - lampa kieszonkowa (latarka)
•tepich - dywan
•tombank - lada sklepowa
•topek - nocnik
•trepki - sandały
•trepy - schody
•tretować - deptać
•tretuar - chodnik
•trodel - pąpon na bucie (kapciu)
•trycknąć - dotknąć
•tryfta - wjazd na podwórze między
budynkami
•trygielek - garnek
•tryksnąć - dotknąć
•tryt - stopień schodowy
•tumlować się - bić się
•tutka - papierowa torebka
•tygiel – garnek
•tyjger - dźwig
•tytenfas - kałamaż
•udziurgać - umazać, wysmarować
•ugliglać - coś źle zrobić
•wom - wam
•unterjaka - ubranie noszone pod ubraniem wierzchnim•worszta - kiełbasa
•urychtować - uporządkować
•wurzupa - woda po gotowaniu kiełbasy
•ustęp - ubikacja
•wychodek - ubikacja
•uzorgować - postarać się
•wyleść - wyjść
•walonki - filcowe buty
•wyndoł - wykop, dół
•warować - pilnować
•wypekrować - wymieszać
•warstat - ława stolarska
•wyro – łóżko
•warzęchwia - nalewka
•waserwaga - poziomica
•wądół - jar
•wejnatszmen - mikołaj
•welować - głosować
•weno go - patrzcie go
•weno wejta go - widzicie go
•westka - kamizelka
•wiater - wiatr
•wichajster - bliżej nieokreślona specjalna dobra rzecz
•wiela - dużo
•wiksa - pasta do butów
•winkiel (za winklem) - za rogiem
•wleść - wejść
•wolant - bryczka
•wyrychtować - wyszykować
•wyskać - szukać
•wyżki - na wysokości
•ylkanka - oliwiarka
•yno - tylko
•za pazuchą - pod ubraniem
•za wczorem - przed wczoraj
•zabaczyć - zapomnieć
•zaczkaj - zaczekaj
•zakietować - zamknąć
•zamonowszy - przy okazji
•zawdy - zawsze
•zbierata - zbieracie
•zborgować - zkredytować
•zebuć - rozebrać, zdjąć (ubranie)
•zejty - boki
•zicher - wichura
•zieje - wieje
•zilk - wilk
•zino - wino
•zlegować - dać, przekazać
•zlejdować - wytrzymać, dać radę
•zompa - tarfowisko
•zorgobliwy - zaradny
•zorgować - robić zapasy
•zosa - sos
•zrobilem - zrobiliśmy
•zyger - zegar
•zylc - zimne nogi" galareta
•żaga - piła ręczna
•żaki - studenci
•żandarm - policjant
•żiwo - szybko
•żonkiel - brukiew
•żydek - nóż do obierania ziemniaków
•żydelek - małe krzesło
Krótkie opowiadanie o gminie
zużyciem słów gwary
Biskupiec jest Fejm Gminą .Jest to bardzo krajobrazowa
i turystyczna okolica . Gmina ta jest położona w województwie
Warmińsko-mazurskim w powiecie Nowomiejskim.
Sa, także rezerwaty przyrody takie jak
jeznoro Karaś, rezerwat przyrodniczy we Warnie.
Je również wiela skół, dzie
można zdobyć jakiś fach, dzieki któremu w danej nam przyszłosci
będzie łatwiej o znalezienie arbajtu. Jest ejwoj także wiela
gospodarstw, na których chowa sie mućkii prosiaki
trzeba je futrować. Są, także Jermarki, gdzie kupicie warzywo,
owoce, Kormony i wiele innych rzeczy. W naszej gminie
znajdują się, Także zabytki takie jak: Stary kościół pod
wezwaniem św.Jana Chrzciciela, Wierza ciśnień w Biskupcu
i inne. Jest, też stara bana, dzięki któremu turyści w wiele
innych ludzi może dojechać w różne zakątki. Naszej Gminy.
Na zakończenie musze dodać iż znajdują sie także na
naszym terenie 36 miejscowości wiejskich. Polecam
wszystkim turystom, żeby przyjeżdżali do naszej gminy,
ponieważ nikt nie ma tak pięknych krajobrazów jak
Gmina Biskupiec .
•
Projekt przygotowali
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Paweł Łukaszewski
Mateusz Dreszler
Mariusz Lenikowski
Marika Dymińska
Sebastian Kowalski
Szymon Szczucki
Anna Przekopowicz
Bartosz Śliwiński
Wiktoria Patalon
Jowita Isańska
Patryk Bartnicki
Opiekun projektu – Pani Anna
Orłowska
ŹRÓDŁA
Internet:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
http://www.jezioro.com.pl/parki/parki_krajobra
zowe.html?id=946
http://pl.wikipedia.org/wiki/Gwara_lubawska
http://www.gwarypolskie.uw.edu.pl
http://ziemialubawska.blogspot.com/2012/05/g
wara-ziemi-lubawskiej.html
http://www.jezioro.com.pl/parki/parki_krajobra
zowe.html?id=946
http://www.net-kurier.pl/artykul,6934
http://www.biskupiec_pomorski.bil-wm.pl/
http://www.nowemiasto.com.pl/gminy/index.p
hp?biskupiec,4
http://www.gminabiskupiec.pl/asp/pl_start.asp
?typ=13&menu=23&strona=1