روپ یزردوگ سدنهم یاق ا بانج : داتسا سودبع هرهاط : هدنهد هئارا

بلاطم لصفرس

همدقم LISP اب ییانشآ 1 2 Atom & List اه ترابع یهدرادقم هیلوا عباوت 3 5 اه Predicate و یقطنم ریداقم 2

بلاطم لصفرس

یطرش و یلرتنک تاروتسد And & Or عباوت LISP رد عباوت فیرعت Define و Lambda تاروتسد MNS , PLS , Eval عباوت 7 8 4 10 اهدربراک و اهورکام 3

همدقم

یمیدق زا و تسا هدم ا دوجوب

MIT

رد

John McCarthy

طسوت 50 ههد رخاوا رد

LISP

نابز  .

دوش یم بوسحم یسیون همانرب یاهنابز نیرت

( symbolic computation) یدامن تابساحم

ن ا یحارط هدمع فده  .

دشاب یم ن ا یریذپ فاطعنا و دایز یتخاونکی ن ا زراب یگژیو 

Symbolic

ءازجا نیا هب .

دشاب یم اه هداد عاونا رد )

Type

( عون ندوب ناسکی

LISP

رگید یگژیو  نیا زا تاروتسد و تاعلاطا زا معا اه هداد یمامت .

دنیوگ یم )

S-Expression

(

Expression

.

دنتسه عون

4

LISP

اب ی یانش ا

هب هک تسا

Lisp

زا عون هی دوش یم ففخم

CL

تروص هب الومعم هک

Common Lisp

 بعشنم یاه هخسن ندرک درادناتسا یارب و هدش درادناتسا

ANSI *30266 – 1994

ی هلیسو .

تسا هتفای شرتسگ دنتسه اراد ار ن ا زا ی یاه شخب هک

Lisp

ی هدش : هک تسا یا هنومن دنچ یسیون همانرب نابز هی

Common Lisp

 ی م ینابیت شپ ار یع با ت ار گ ی ش ی سیون ه مانرب نا بز ی سیون ه مانرب د ننام ی سیون ه مانرب یا ه ه ینکت .

دنک

.1

.

تسا اهورکام دننام درادناتسا یاه هصیصخ نیب رد شرتسگ لباق

.2

Atom & List )

Atom

( متا

.

1

: تسا تروص

2

هب

S-Expression

)

List

( تسیل

.

2

ریز رد .

د شاب ددع ای دامن هی دناوت یم و دوش یمن میسقت یرت کچوک یازجا هب هک تسا یراد ینعم ءزج

متا

 : دینک یم هدهاشم ار اهمتا زا ی یاه هنومن

Atom & List

متا هی دنناوت یم مه تسیل هی یاضعا ینعی دنتسه اه

Expression

زا یا هلابند

تسیل

 : دینک یم هدهاشم ار اهتسیل زا ی یاه هنومن ریز رد .

رگید تسیل هی مه دنشاب

!!!

تسیل مه متا مه ، ) یلاخ تسیل ( Nil

LISP

یاه همانرب

.

دنشاب یم

S-Expression

تروصب پسیل یاه همانرب میتف گ هک روطنامه  : مینک یم عورش لاثم هی اب  .

دشاب یم ) یوضع هس تسیل ( تسیل عون زا و تسا

S-Expression

هی ترابع نیا  .

دشاب یم 3 ددع تسیل شزادرپ لصاح و دشاب یم 1 + 2 نامه ترابع نیا یانعم  .

دنشاب یم

Prefix

تروصب تارابع پسیل رد  : د ینیبب ؛دنک یم لامعا دنولمع ود یور ار

+

رگلمع میهدب پسیل

Interpreter

هب ار قوف تارابع رگا 

LISP

یاه همانرب

: مینک یم هبساحم ار

(7+3) * (7-3)

ترابع لاح  .

دوش یم هبساحم ترابع و میهد یم

Interpreter

هب ترابع هی هشیمه  یم پ سیل هک یراک اهنت دوش یم هداد پسیل هب همانرب هی ناونع هب

S-Expression

هی هک یتقو  .

تسا ن ا

رادقم هبساحم

دنک

اهترابع یبای رادقم

: دنوش یم

یبای رادقم

ریز نوناق قبط پسیل رد اهترابع  : دشاب

متا

هی

S-Expression

رگا .1

.

تسا شدوخ یبای رادقم لصاح دشاب ددع هی ترابع رگا • .

تسا ن ا هب بستنم رادقم یبای رادقم لصاح دشاب

Symbol

هی ترابع رگا • : دشاب

تسیل

هی

S-Expression

رگا ی م )

Apply

( لا معا ءا ضعا ه یقب یور ار ن ا و در یگ ی م آبا ت ه ی ناو نع ه ب ار ن ا و ضع نی لوا .

دنک یم یبای رادقم ار تسیل یاضعا رگید راک نیا زا لبق هتبلا دنک • .2

اهترابع یبای رادقم

.

تسا )

Recursive

( یتشگزاب لمع هی یبای رادقم لمع  همانرب یاهنابز رگید رد

F(x,y,z)

لداعم میهدب ار

(F x y z)

ترابع

Interpreter

هب رگا  .

دشاب یم یسیون .

دوش یم لامعا 1 و 2 و 3 یور رب

+

رگلمع

( + 3 2 1)

ترابع رد  .

تسا هدش هداد باستنا آبات هی ن ا هب هک تسا

Symbol

هی

+



LISP

یاه همانرب

.

تسا شدوخ ربارب لصاح و تسا ددع هی هک میراد

Atom

هی ریز همانرب رد

+

لامعا زا لبق .

دنادرگ یم زاب لصاح ناونع هب ار 10 ددع و هدش لامعا دوخ یاهناموگر ا یور

+

آبات ریز همانرب رد ؟تسا ردقچ

a

رادقم .

دنوش یم یبای رادقم ن ا یاهناموگر ا ن ینچ هکنیا ببس هب و دنک لامعا رگید ناموگر ا هس یور ار

1

آبات دنک یم یعس

Interpreter

ریز همانرب رد .

دهد یم اطخ ماغیپ درادن دوجو یعبات

LISP

یاه همانرب

رادقم سپس و

( * 1 2)

لصاح لوا سپ .

دنوش یبای رادقم ن ا یاهناموگر ا

*

دیاب آبات لامعا زا لبق ریز همانرب رد یم لامعا 1 و 5 و 3 یاهناموگر ا یور

*

مه رخ ا رد .

دنوش یم یبای رادقم ) تسا شدوخ ربارب هک (

5

مه و

(- 3 4)

.

دوش هک میراد Print ما ن هب یعبات لاثم .

دنک راک رگید عون زا ی یاهناموگر ا اب یددع یاهناموگر ا یاج هب یعبات دینک ضرف ؟د تفا یم یقافتا هچ مینک هدافتسا ریز تروصب ار ن ا رگا .

دنک یم پاچ ار ن ا و دریگیم ار

Symbol

هی

LISP

یاه همانرب

یور

Print

آبات سپ .

دوش یبایرادقم دیاب

Salam

دوش ارجا شناموگر ا یور

Print

آبات هکن ا زا لبق اب دشابن ربتعم

Salam

رادقم رگا لاح .

Salam

دوخ هن دوش یم لامعا

Salam

یور بستنم رادقم .

میوش یم هجاوم اطخ مایپ ناونع

: لح هار

هب ار

P

دعب و میهد باستنا

P

لثم رگید دامن هب ار

Salam

دامن یوحن هب : میهدب

Print

هب ناموگر ا

LISP

یاه همانرب

یم رب ار ن ا لوط و دریگ یم ناموگر ا ناونع هب ار تسیل هی هک میا هتخاس

Length

مان هب یعبات دینک ضرف ؟دش دهاوخ هچ هجیتن امش رظن هب ؛مینک ناحتما

( 1 2 3 4 )

تسیل یور ار ن ا دییایب .

دنادرگ یور ار 1 دنک یم یعس

Lisp

.

دوش یبای رادقم دیاب تسیل دوش ارجا

( 1 2 3 4 )

یور آبات هکن ا زا لبق .

میوش یم هجاوم

اطخ

اب میرادن یعبات نینچ نوچ و دنک لامعا 4 و 3 و 2

: لح هار

رب ار دوخ یاهناموگر ا زا یتسیل رادقم ناونع هب و دریگب ناموگر ا یدادعت هک میشاب هتشاد یعبات .

دنادرگ

LISP

یاه همانرب

: درب راک هب ناوت یم ریز تروص هب ار

Length

آبات هاگن ا  یور یم ماجنا

: رت هداس لح هار

 آبات لامعا زا لبق

Lisp

هک مینک یراک میتسناوت یم قوف لاثم ود ره رد رگا .

میدش یمن هجاوم

اطخ

اب هاگن ا دنکن یبایرادقم ار ن ا شیاهناموگر ا ترابع یادتبا رد

(Single quote) ‘

هی نداد رارق اب

Lisp

رد راک نیا .

دنکن یبایرادقم ار ن ا دیوگ یم

Interpreter

هب و دوش

LISP

یاه همانرب

: لاثم

‘

تملاع مود لاثم رد یلو .

دوش یم 3 ربارب ترابع لک لصاح و تسا هدش هبساحم

( + 1 2 )

لوا لاثم رد : دنبای ریی غت ریز تروص هب دیاب یلبق لاثم ود سپ .

دوش یم هدنادرگزاب تسیل دوخ و دوش یم یبایرادقم آنام

هیلوا آباوت

یور رب راک تیمها هب ناوت یم اجنیمه زا و هدش هتفرگ

Lis t P rocessing

یدیلک تاملک زا

Lisp

مان یم انش ا اهن ا زا یخر ب اب ریز رد هک دراد دوجو اه هتشر یور رب راک یارب هیلوا آباوت یدادعت پسیل رد .

درب ی پ اه تسیل : میوش

CAR

 : دنادرگ یم رب ار ن ا وضع نیلوا و دریگ یم تسیل زا ناموگر ا هی آبات نیا

هیلوا آباوت

CDR

 .

دنادرگ ی م زاب تسیل

دعب هب مود یاضعا

لماش تسیل هی و دریگ یم تسیل عون زا ناموگر ا هی آبات نیا یا ه هخسنرد تسا نکمم و دنشاب یم پسیل هیلوا راتخاس هب طوبرم

CDR

و

CAR

یاهمان هک دینک هجوت  .

دنشاب هدش

TAIL

و

HEAD

ای و

REST

و

FIRST

دیدج

هیلوا آباوت

CONS

 ه ک دنادرگ یم زاب تسیل هی و دریگ یم ناموگر ا ناونع هب ار

List

هی و

S-Expression

هی آبات نیا .

تسا تسیل یاضعا نامه ن ا یاضعا

هیقب

و

S-Expression

نامه ن ا

لوا

وضع

LISP

یاه همانرب

: دینک هجوت ریز یاهلاثم هب  لوا دیاب سپ هدشن هتشاذگ مه

Quote

ن ا ولج و تسا

Symbol

هی

Nil

نوچ رخ ا لاثم رد 

شا ی یلااب لاثم اب ن ا رادقم یلو

دوش لامعا بستنم رادقم یور

CONS

آبات و دوش هبساحم ن ا رادقم

!!!

تسا یکی تسا Nil دامن دوخ Nil دامن هب بستنم رادقم پسیل رد

LISP

یاه همانرب

اه دروکر و اه هداد .

دشاب یم یدنویپ یاهتسیل ساسارب

Lisp

یزاس هدایپ هک تف گ ناوت یم یلک روط هب  .

درک یرادهگن ریز تروصب ناوت یم

Lisp

رد ار : دنا هدش هریخذ تسیل هی رد دروکر یدادعت ریز لاثم رد  : ربارب مود دروکر یگداوناخ مان دوش بستنم

L

مان هب

Symbol

هی هب تسیل رگا  : دراد دوجو قوف ترابع نتشون یارب زین یرت هداس هار 

( CA R (C D R

مرف هب ریسفت زا لبق

Macro

هی دننامه دینک یم هدهاشم لاب رد هک یراتخاس .

دی ا یم رد

(C D R (C A R (C DR L )))))



اه

Predicate

و یقطنم ریداقم

.

دشاب یم تسردان ریداقم نایب تهج

Nil

رگید یاهدربراک زا رگید یکی  .

میرادن یزاین

Quote

هب تارابع رد و دشاب یم

Nil

دوخ

Nil

هب بستنم رادقم  .

میرب یم هرهب

T

دامن زا

Lisp

رد تسرد رادقم نداد ناشن یارب  هی هک دشاب یم

Lisp

هیاپ آباوت ءزج آبات نیا ؛دیریگب رظن رد ار ریز

List

رد

ATOM

آبات لاثم یارب  .

دنادرگ یم زاب ن ا ندوب متا تهج یقطنم یرادقم و دریگ یم ناموگر ا

اه

Predicate

و یقطنم ریداقم

.

مییوگ

Predicate

تسا یقطنم رادقم هی اهن ا زا یتشگرب رادقم هک یعباوت هب 

EQ

 !

ری خ ای دنا هظفاح هناخ هی هب طوبرم ناموگر ا ود نیا ای ا هک دیوگ یم و دریگ یم ناموگر ا ود آبات نیا رد ار اه

Symbol

نیا پسیل ؛دنریگ یم رارق هظفاح سرد ا هی رد دنشاب یواسم

Symbol

ود رگا  لمع ی واست یسررب آبات دننامه اه متا دروم رد آبات نیا .

دنک یم یرادهگن

Atom Table

مان هب ی یاج : دینیبب دنک یم

یلرتنک تاروتسد

: هک میدرک یسررب لابق  دریذپ یم تروص

تارابع هبساحم

هلیسوب

Lisp

رد یلرتنک نایرج تسا شدوخ یاهناموگر ا یور آبات ره یارجا و آباوت راضحا تروصب پسیل رد هبساحم یم مه زاب م یشاب هتشادن مه هقلح و یطرش تاروتسد رگا هک مینیب یم و مینک یم عورش

C

نابز زا لاثم هی اب  : مییامن یزاس هدایپ میناوت

یطرش تاروتسد

یدایز دادعت لماش آبات نیا یاهناموگر ا .

دوش یم ماجنا

COND

آبات هلیسوب پسیل رد یطرش تایلمع  : تسا یوضع ود تسیل هی تسی ل ره مود وضع .

دشاب طلغ ای تسرد دناوت یم هک تسا یقطنم تسیل هی ترابع ره لوا وضع  .

دوش هدنادرگزاب

COND

آبات لک ناونع هب تسا نکمم ن ا لصاح هک تسا ترابع ناونع هب را مود وضع دوب حیحص لوا وضع رگا .

دنک یم ناحتما بیترت هب ار ی یاتود یاهتسیل

Lisp

 .

دور یم یدعب وضع غارس هب هنرگو دنادرگ یم زاب باوج .

دنک یمن یبای رادقم و هبساحم ار دوخ یاهناموگر ا ندش ارجا زا لبق

COND

آبات

یطرش تاروتسد

: دشاب

X C

هب بستنم رادقم دینک ضرف ریز لاثم رد  آبات یناخارف لصاح ناونع هب

cc’

رادقم تسا هدوب حیحص

(eq x ‘c)

ترابع نوچ قوف لاثم رد  .

تسا هدش هدنادرگرب

COND

؟ارچ

؛دنسیون یم زین

(T exp)

تروص هب ار رخ ا روتسد

COND

آبات رد

Lisp

یاه همانرب رث کارد 

OR

و

AND

آباوت

.

دننادرگ یم رب ار اهن ا

OR

ای

AND

و دنریگ یم ناموگر ا یهاوخلد دادعت آباوت نیا  لثم ( دننک یمن یبای رادقم ار دوخ یاهناموگر ا یمامت ادتبا هک تسا نیا رد یلومعم آباوت اب اهن ا توافت  ای

AND

لصاح هک ی یاج ات دننک یم هبساحم پچ هب تسار زا بیترت هب ار اهن ا هکلب )

COND

.

دننک یمن هبساحم ار یدعب یاه ناموگر ا رگید ن ا زا دعب و دوش مولعم

OR

LISP

رد آباوت فیرعت

هب لقادح نوچ تشون ناوت یمن مه هداس یاه همانرب یتح میتخوم ا پسیل دروم رد نونک ات هک یبلاطم اب  .

میراد زاین هقلح و باستنا تاروتسد ؟مییامن یزاس هدایپ پسیل رد ار

)

رارکت

(

Iteration

میناوت یم هنوگچ  .

دوش یم هتخاس آباوت فیرعت اب پسیل همانرب هی  .

دوش یم هدافتسا

Recursion

زا دشاب زاین رارکت هب همانرب رد رگا و درادن دوجو هقلح پسیل رد  .

دومن فیر عت زین دیدج آباوت آبات هی نورد یتح و تشون ار تاروتسد زا یا هلابند ناوت یم آبات هی رد 

)



(

Lambda

روتسد

و دریگ یم ار ددع ود هک میراد یعبات دینک ضرف لاثم یارب .

دنادرگ یم رب ار آبات هی رادقم ناونع هب روتسد نیا  : دنادرگ یم زاب ار اهن ا عومجم آبات یت شگزاب رادقم مه یدعب ناموگر ا و تسا رظن دروم آبات یاهناموگر ا زا یتسیل

Lambda

مود ناموگر ا  .

دهد یم ناشن اهناموگر ا هب هجوت اب ار !!!

تسا آبات هی ن ا لصاح هکلب تسین آبات فیرعت

Lambda

هب 5 و هدش لامعا 3 و 2 یاهناموگر ا یور

((Lambda (x y) (+ x y) 2 3)

آبات لاثم نیا رد  .

دوش یم هدنادرگرب تارابع لک لصاح ناونع

Define

روتسد

هک تسا یفاک را ک نیا یارب .

مینک هدافتسا ن ا زا تاعفد هب و مینک فیرعت راب هی ار آبات میهاوخ یم ام هشیمه 

Define

زا راک نیا یارب .

میهد یم باستنا

Symbol

هی هب ار )

Lambda

لصاح ( آبات هی : مینک یم هدافتسا

!!!

دوشن شومارف

تسا مهم رایسب

Define

ناموگر ا زا لبق

Quote

تملاع  .

درک فیرعت آبات دنچ ناوت یم

Define

هلیسوب 

MNS

و

PLS

آباوت

: دننادرگ یم رب ار ددع ود لضافت و عومجم بیترت هب

MNS

و

PLS

آبات ود  ی یاهناموگر ا هب ت قیقح رد دنوش یم هداد آبات هب ناموگر ا ناونع هب هک ی یاهرادقم مینز یم ادص ار آبات هی یتقو  .

دوش یم بستنم دنراد دوجو آبات فیرعت رد هک

LISP

رد آباوت فیرعت

(Defun(Define

دینک هدافتسا دیناوت یم اه هخسن رث کا رد هک آباوت فیرعت یارب رگید روتسد هی  : دوش یم هدافتسا ریز تروص هب هک تسا

Function))

: دنک باسح ار ددع ود آمج هک مینک یم فیرعت ار یعبات لاثم یارب  .

مینک یزاس هدایپ پسیل رد ار آباوت رث کا میناوت یم میدرو ا تسدب پسیل هرابرد نونکا هک یتاعلاطا اب 

LISP

یاه همانرب

: دنادرگرب ار

n !

و دریگب ار

n

ددع هک دیسیونب یا همانرب  ار

( n *Fact( n -1))

رادقم تروص نیا ریغ رد دنادرگ یم زاب ار 1 رادقم دوب

n <2

رگا قوف همانرب رد  .

دنادرگ یم رب .

دنز یم ادص ار شدوخ

Fact

آبات دینک یم هدهاشم هک روطنامه 

LISP

یاه همانرب

IF

 : دنک یم تحار ار راک و دراد دوجو پسیل دیدج یاه هخسن رث کا رد آبات نیا نیا ریغ رد دنک یم یبایرادقم ار

دوب تسرد رگا .

دنک یم هبساحم ار

روتسد نیا  یبایرادقم ار دوخ یاهناموگر ا همه

COND

لثم مه

IF

هک دینک هجوت .

دنادرگ یم زاب ار

تروص .

دنک یمن : میسیون یم

IF

اب ار

Fact

آبات لاح 

LISP

یاه همانرب

: دنادرگزاب ار ن ا لوط و دریگب ناموگر ا ناونع هب ار تسیل هی هک دیسیونب یا همانرب میرب یم هرهب تشگزاب زا سپ دنتسه

CDR

و

CAR

میتسه دلب هک یتاروتسد اهنت : مینک یم همانرب هب لیدبت ار هطبار نیا لاح • .

تسا یلاخ تسیل لداعم

Nil

متا هک دینک هجوت 

LISP

یاه همانرب

جراخ

L

هدودحم زا

N

رگا .

دنادرگرب ار

L

وضع نیما

N

و دریگب ار

N

ددع و

L

تسیل هک دیسیونب یا همانرب  : دنادرگزاب ار

Nil

رادقم تسا تسا

CDR(N-1)

وضع نیما

N-1

نامه

L

وضع نیما

N

: ی یامنهار

Eval

آبات

هس تسیل هی

(+ 2 1)

لکش هب یا هداد لاثم .

دشاب همانرب هی دناوت یم شدوخ پسیل رد هداد هی  .

دوش هتفرگ رظن رد مه همانرب هی تروصب دناوت یم هک تسا یوضع لثم .

دنک ارجا ات میهدب پسیل

Interpreter

هب ار اهن ا میهاوخ یم و میراد ی یاه هداد دینک ضرف لاح  ناموگر ا آبات نیا .

دریذپ یم ماجنا

Eval

آبات اب راک نیا .

میشاب هتشون

Lisp

نامرف طخ رد ار اهن ا هکنیا : دنک یم یبای رادقم و هبساحم ار دوخ تسا

‘

راک سکع رب

Eval

راک تف گ ناوت یم

اهورکام

یلصا دک لک ش رییغت هی ی هدنیامن و تسا هدافتسا لاح رد آبات هی هیبش یحطس روط هب

Lisp

رد ورکام هی  .

دشاب یم زین همانرب .

دهد یم ار نابز رد دیدج یوحن یاه مرف داجیا ناکما

Lisp

ناسیون همانرب هب اهورکام  .

دنوش یم راضحا دنک دیلوت ار ی یاهن یلصا دک رلیاپماک هکنیا زا لبق آباوت نیا  .

دننک هدافتسا دنناوت یم ار

CL

رگلمع ره اهورکام 

اهدربراک

بسانم یم راک یسیون هب ت سا همانرب نابز

یعونصم

هی

شوه

اب

Common Lisp

طابترا رد هک هژیو یدربراک درادناتسا یاه طیحم ی ای هتیمک زا و هاگشناد گرزب رد تاراظتنا بلغا هک دوجو دنام اب یقاب .

دور  یناگرزاب ن ابز هب تیاس یقفوم یانش زاب ا آبنم لاثم دک ناش بولطم یاهدربراک نابز نمضرد یفرعم .

تسا یارب هتفای

Common Lisp

ناربراک شرتسگ

CL

اب : لثم دراد دوجو هک دننز یم ار زا یرایسب

yahoo Common Lisp

 .

دهد یم ار " شوه " یعیبط یرازفا شور مرن .

یاه هربخ یرتویپماک فیصوت هدنیامن هزاجا هیرظن یربج یقیسوم نتخاس یارب هدننک متسیس نوناق تباث هی یاهراتخاس دیلوت هب

: :

هی متسیس

: :

acl2 Maxima Compo Lisa

   

اهدربراک

.

دش یحارط تسیل شزادرپ یعبات نابز هی ناونع هب  .

تسا بسانم رایسب وجتسج یاهراک یارب  .

دنوش یم یزاس هدایپ یبوخ هب ن ا رد یرتویپماک یاهیزاب  .

دوش یم ماجنا یبوخ هب ن ا رد نتم شزادرپ  هنیمز دوش نی زگیاج یرگید یاه هتشر طسوت دناوت یم اهدامن زا ی یاه هتشر ن ا رد هک راکدوخ نیشام ریسفت  .

دشاب یم رازفا مرن نیا دربراک زا یرگید

آبانم

goldsmith.ir

–

رگرز یلع

– lisp

شزوم ا

  Paul Graham.1996. ANSI Common Lisp  Programming Languages Structures (Organick, Forsythe, Plummer) Academic Press 1978  Artificial Intelligence (Luger) 2002

42

امش هجوت زا رکشت اب