علی اکبر ابراهيمی کارشناس سازمان بهزيستی استان اصفهان اصفهان 1390 ، Now this is what I call ART… تسهیل گری گروهی هنر و علم راهبری.
Download ReportTranscript علی اکبر ابراهيمی کارشناس سازمان بهزيستی استان اصفهان اصفهان 1390 ، Now this is what I call ART… تسهیل گری گروهی هنر و علم راهبری.
علی اکبر ابراهيمی کارشناس سازمان بهزيستی استان اصفهان اصفهان1390 ، Now this is what I call ART… تسهیل گری گروهی هنر و علم راهبری جلسات و فرایندهای گروهی تسهههیل گههری گروهههی ن فراینههدی اسههت ر ه در ا فههردی ر ه مورد قبول هم اعضای گروه اسهت و نشیهی بهی هرر دارد ب اعضا رمک می رند تا میهالتت وهود را تیهویه دهنهد ن راه حلهههای مناسهها بیابنههد و ت ههمیمات درسههتی اتوهها رننههد و اثربویی یا افزایش یابد وظیف ا لی تسهیل گر رمک ب افزایش اثربویی گروه از ریق بهبود بویید ب فرایند و ساوتار گروهی است فراینههد یعنههی رویههی ر ه اعضههای گههروه بهها هههم رههار مههی رننههد یعنههی انههها چگونه گفتگههو مههی رننههد ن چگون ه میههالتت را یناسههایی و حههل مههی رننههد نچگون ت میم می گیرند و چگون تعارضات وود را راهبری می رنند. ساوتار یعنی فرایند با ثبات و مالهرر گهروه مثهل اعضهای گهروهن یها نشیههای گروههی. . سههاوتار گههروه حا ههل روابه ضویههای اعضهها مههی بایههد .چیههم انههداز میههتره ن فرهنه گروهههی ن اهههدار ن تالههاگیر انگیزیههی ن عضههو گیههری مناسهها ن هنجارهههای گروهههی و وقت رافی از موگف های ساوتار هستند محتوا :یعنی موضوعی ر گروه روی ا رار می رند ر می تواند هر موضوعی باید مثل نحوه ضرداوت سهام عداگت ب مددجویا تبعیض عدم اعتماد و تعصب وجود بحران یا وضعیت اورژانس چه موقع به تسهیل گری نیاز است گروههای فشار مانع اجرای یک برنامه می شوند وضعیت پیچیده یا نو مشکالتی که کم اهمیت جلوه داده می شوند وسعت یا عمق یک موضوع تعریر گروه دو یا چند فرد مستشل یا بییتر ر از ریق رنش متشابل اجتماعی بر یالدیگر تاثیر می گ ارند. ویژگی های گروه رنش متشابل ( تاثیر باگشوه – جسمانی -رتمی -غیررتمی- عا فی) ساوتار(نشیها -جایگاه – اگگوی ضایدار) اندازه ( دو تا بیش از چهل نفر) آرما ها (دگیل موجودیت – میتررات) وحدت ( همبستگی -نیرومندی ارتبا با هم – جا ب فردی- جا ب جمعی یعنی احساس ما بود ) تغییرات در ول زما ( اگگوهای دوری – اگگوهای مرحل ای مثت تارم ) یالل گیری گروه مراحل رید گروه -ی ها (تارم ن)1998 یالل گیری وفا هنجارگزینی عمل ای مراحل همیی متواگی نیست و گروه دارای فرایند ضویایي است یالل گیری اوگی گرد هم آیي محتا راری و بی اعتمادی اعضا ب یالدیگر سرسری گرفت رارها و امور هررسی فالر می رند افالار و اعمال او بهتری است وفا وفیار گروه هویت وود را تثبیت می رند تعارض بر سر قدرت ن رهبری ن اهدار رخ می دهد افراد یالیبا و نایالیبا با هم درگیر می یوند اعتماد تست می یود سردرگمی در مورد اهدار و نشیها ظاهر می یود تنیها یدت می یابد هنجار گزینی هرچ اعضای گروه بییتر با هم آینا می یوندنتفاوتها رمتر می یود و توافق در مورد فرایندهایي مثل ت میم گیرین دستیابی ب منابع ن زما بندی و ...بییتر می یود هنجار باید توس هم دره یود و ب ورت رتمی یا نویتاری ن رسمی یا غیر ر سمی مستند می یود عمل گروه حدارثر نوآوری و میاررت را تجرب می رند اعضای گروه از تجرب وود برای رسا نتایج استفاده می رنندن و همدیگر را ب عنوا عضو مهمی در گروه مد نظر قرار می دهند. چرا گروه با ارزش است؟ نیازهای بشا ( تغ ی -دفاع -تربیت -توگید مثل) نیازهای روانیناوتی ( جایگزی وانواده -یمول -رنترل- راحت –) نیازهای ا تعاتی حمایت اجتماعی ( حمایت هیجانی -راهنمایي -یاری – بازوورد مثبت) دستیابی ب آرمانها یالی از بهتری راهالارها برای گ ر سریع از ای مراحل :قوانی ضای قوانی ضای نیا می دهد ر گروه برای رفتار وودش چ ت میماتی دارد ای قوانی ب اعضا رمک می رند تا احساس برابری و احترام رنند نحوه تعامل میاررت ا تعاتی مشابل با تعارض برگزاری جلسات ای قوانی محی ام و وتقی برای اعضا فراهم می رند تا میاررت و همالاری رنند و ب سمت اهدار و چیم انداز حررت رنند برخی قوانين با اجازه صحبت کنيم. صحبت دو نفره و در گوش ي نداشته باشيم. به نظر ديگران احترام بگذاريم. انتقاد سازنده داشته باشيم. ديگران را مسخره نکنيم. وسط صحبت ديگران نرويم. استفاده از تلفن همراه ممنوع برخی قوانين گوش کردن فعال داشته باشيم. به زمان تعيين شده احترام بگذاريم و آن را رعايت کنيم. با نشاط باشيم. تا حد امکان از بحث خارج نشويم. خود را درگير مشکالت شخص ي نکنيم. من شنیدم و یادگرفتم دیدم و بخاطر سپردم انجام دادم و فهمیدم. ت میم گیری اعضای گروه ب ور هییاران در مورد فرایند ت میم سازی وود ن ت میم بگیرند انواعی از سبالهای ت میم گیری وجود دارد بهتری سبک ت میم سازین ر غاگبا همراه با توافق هم است ن وفاق اجتماعی می باید .در ای سبک ب عشاید هم وز و اعتبار یالسانی داده می یود . سبالهای ت میم گیری نوع ت میم گیری گروه وودمحوری میورتی اقلیتی تعریر مضرات مزایا یک نفر ت میم می گیرد سریع تری روش است – در مواقع بحرا ووا است ب احتمال رمی وردمندان تری ت میم است -ب احتمال رمی ض یرفت می یود مگر آنال مساگ حیاتی باید یک نفر ت میم می گیرد با گرفت تو ی از دیگرا سریع است – ایده ها و ا تعات زیاد است زما زیادی می برد -ب احتمال رمی توس دیگرا ض یرفت و اجرا می یود متو گیرند ا و منتاوبا ت میم می ت میم گیری توس متو سریع تر از رل گروه است ا هم نش نظرات یتنیده نمی یود – نظرات معرر نیست ت میم گیری با راي گیری با هر اندازه گروهی انجام می یود -ارثر افراد با ای فرایند آینا هستند هنیت برنده /بازنده – عدم تعهد بازنده ها – مسایل یو ی سازی می یوند وفاق اجتماعی ارثریت وفادار از ت میم ارثریت حمایت می رنند ت میم گیری بهتر -هم عشاید ابراز می یوند – ترریا نظرات تیویق می یود -تعهد برانگیوت می یود زمانی زیادی می برد -نیازمند اعضای ضوت است -ممال است ضییرفت توس یک نفر ممانعت یود -در گروههای روچک آسا و در گروههای بزرگ دیوار است هم رایي هر فردی باید ب ور رلی موافشت رند بوا ر اینال ت میم گر فت یود راحت است تشریبا غیر ممال است ر بییتر از دو نفر هم رای بایند ارثریتی نشیهای گروهی در ارثر گروهها ر وقت زیادی رر حل میالتت و ت میم گیری می یود ن معموال افراد نشیهای وا ی ایفا می رنند یناوت نشیها مهم است چو ب یما رمک می رند تا رفتار افراد موتلر را در فرایند ضییرفت گروه یناسایي رنید اعضا همیی نشیهای یالسانی را درتمام جلسات یا حتی در ول یک جلس ندارند . نشیهای گروهی هماهن رننده :موافشت با هم گروه – هر چ گروه ت میم می گیرد را می ض یرد -ب دیگرا ویم نمی گیرد میوق :در مشابل گروه ضاسوگوست -در دیگرا احساس ووبی ایجاد می رند -ب دیگرا در انجام وظایفیا رمک می رند آیالار ساز :میالل یا راه حل را بوا ر ارای ت ویر واضح تری از می رند- آ ن دوباره بیا می رند -نالات مهم را بعد از بحث وت برای اعضای جدید یا تاویر ررده وقایع حی گروه را می گوید نشیهای گروهی آغاز گر :رویهای جدیدی برای حل میالتتن یا موضوعات م روح ضیینهاد می دهد -راه حلهای جایگزی انرژی دهنده :ترغیا گروه برای ت م م گیری های جدید -ضافیاری بر اجرای دستوراگعمل سوال رننده :سوال رننده – در وواست توضیح و تالرار مباحث م رح یده – منتشد وتق گروه گوش دهنده :گوش داد با عتق ب گفتگو ها – نیا داد عتق با تظاهرات ورتی و بدنی نشیهای گروهی راهنده تنش :با جوه و گ یف گویي در زمانهای مناسا ی جلس ن باعث آرامش اعضا می یود نظر ده :باور و نظر وود را در مورد مسایل م رح می رند و تجرب وود را در اوتیار گروه قرار می دهد مسل :مزاحم دیگرا می یود – با تک گویي ب دیگرا حمل می رند – یا بیش از حد مثبت اندیش است یا دگماتی – تتش در گرفت رهبری گروه و ابراز قدرت -معموال وود محور است نشیهای گروهی منفی بار :نظرات م رح یده توس دیگرا را رد می رند -نسبت ب مسایل دیدی بد دارد -ب ورت غیر گزوم بحث می رند میاررت نمی رند فراری /ناسضاس :از گروه و فعاگیتهای آ با بی تفاوتی رناره گیری می رند -رویا ضرداز ن فریبالار و یایع ضرداز است -در مواقع غیرگزوم ب ارای تجربیات وود برای گروه می ضردازد ضروایگر :تتش برای رسا جایي با اهمیت در ضروه -سرزنش و منتشد دیگرا -تتش برای جلا توج -ابراز ویم و بی قراری ب گروه یا اعضا -جلوگیری از جایگاه یافت دیگرا در گروه مترهای ستمت گروه هدر /جهت دهی رهبری گروه دره تفاوتها فرایندها ارتبا ات رواب اهدار رساگت روی /اهدار آیالار برای هم اعضا چیم اندازی روی و چاگش آ؛ور برای هم اعضا دره گروه از چگونگی رار برای رسید ب اهدار ر هبری گروه تسهیل گر (رهبر) جهت ن حمایت مناسبی فراهم می رند تسهیل گر مسایل رلیدی را در گروه ب بحث می گ ارد تسهیل گر وظایر و مسئوگیتها را ب اعضا محول می رند دره تفاوتها اعضای گروه می دانند ر چ نشیی دارند و چگون با اعضای گروه رار میاررتی رنند انتظارات برای اعضای گروه میوه است اعضا تواناییها و نشا قوت وود را می یناسند فرایند ها جلسات گروه اثربوش هستند گروه رویهای بهتری برای رار ض دا ررده است گروه فرایند موثری برای حل مسایل و ت میم گیری دارد گروه منابع موثری ( افراد -ضول – وقت برای انجام رار موثر دارد ارتبا ات هر رسی احساس می رند نظراتتیا ینیده می یود و توس گروه حمایت می یود تعارضها و تفاوتها ب ور وتق و واضح حل می یود تعامل اعضا باز و ادقان است رواب تجر بیات ن مهارتها و استعدادهای هر عضو گروه ض یرفلت و مورد استفاده قرار می گیرد اعتماد و راحت میا اعضا ی گروه وجود دارد اعضای جدید احساتس ارزیمندی ررده و سریعا عضو وتق گروه می یوند گروه برای موفشتهاییش و یالستها مسئوگیت می ض یرد و از سرزنش افراد دیگر یا گروهها اجتناا می رنند قدرت و اقتدار توانایي اعمال قدرت ( رنترل دیگرا و ایستادگی در برابر قدرت) توا ایجاد تاثیرهای عمدی و ضیش بینی یده در دیگرا ضای ها و بنیا های قدرت ضادایی ( توزیع تشویت +یا _ ) قهری ( توا اعمال تنبی وا یا ) قانونی ( اقتدار نایی ازقانو ) مرجعی ( نفو از ریق همانند سازی با احبا قدرت) ی ( مهارتها و توانا یي ها ) تو فره مند ( ناراضی بود تعداد زیادی از افراد -وضعیت اسفبار – آینده هیجا انگیز - تارتیالهای قدرت ورزی قول داد ضاداش تهدید تنبی زورگویي بحث دروواست انتظار آموزش ترغیا فیار ادعای تو ه ا رار فریبالاری اگتماس فره رفت وارنش ب اعمال قدرت تسلیم و تغییر ( فرضی مالمل) – اجابت در برابر همانندسازی و درونی سازی تعارض نافرمانی سرزنش وود تسهيلگر چه کس ي است؟ تسهيلگري چيست؟ تسهيلگر کس ي است که: تحقق هدف برای یک مجموعه را اسان می کند مهمت رررین وج رره تس ررهی گ ررری :رواب ررط می رران افر رراد و گروهه ررای مختلف رری اس ررت ک رره درگي رررفرایند کار اجتماعی هستند تسهی گر :آغازگر یک گروه محلی است نه تکیه گاه همیشگی آناو بررا اطررالع از رونرردها و تعررامالت گررروه ،دانررک خررود را برره کررار مر بنرردد تررا سرراختار زم را برراي يک گروه فرراهم آورده ترا بره صرورت مشرارکتي در بهتررين زمران ممکرن بهتررين نتيجرره عايررد گررردد .تسررهيلگر برراي ايررن کررار بررا تکيرره بررر مشررارکت همرره شرررکت کننرردگان و با تمرکز بر محتواي زم ،نتيجه مناسب را حاص کند. تسهيلگر چه کس ي است؟ تسهيلگري چيست؟ تسهيلگران ممکن است که نقک هاي متفاوت را عهده دار شوند : هدایت جلسات از طريق خاص و به سمت هدفي خاص برگزاری کارگاه اموزش ي کمک به تشکی يک گروه يا تيم سهیم کردن خودشان در اطالعات دیگران ،همفکری ،گفتگو ،از هم یاد گرفتن تصمیم گيری و ح مساله -ارزیابی وضع خاص ی و مشار به برنامه ریزی تسهیل گری مردم محوری فرایند برنام نتایج راریناس محوری تسهيلگر چه کس ي است؟ تسهيلگري چيست؟ يک تعريف ساده از يک تسيهلگر اين است که تسهيلگر همان کس ي است : کرره در يررک جلسرره يررا کررار گرو رري ،ناگهرران از جررا برم ر خيرريد ،الررم يررا گر يررا ما يررک را برره دس رتگرفته و شروع به يادداشت کردن نکات مهم بحث ميان گروه م کند. تسيهلگر همان کس ي است کره واتري گرروه راجرع بره ونرد موضروع بحرث مر کنرد ،دسرت خرودرا بلن ررد م ر کن ررد و ب ررا اج ررازه هم رره ،از هم رره م ر خواه ررد ک رره بهت ررر اس ررت روي ي ررک موض رروع متمرکز باشند تا وند موضوع. تسهيلگر همان کس ي است که واتي گروه کنار هم م نشيند ،م خواهد که انها اول به هرممعرفي شروند بره ،گرروه يرادآوري مر کنرد کره تصرميمات گرو ری اسرت و همره بايرد بره آن وفادار بمانند. چند پرسش اساس ی تسهیل گر از خود قبل از جلسه ورا؟ این جلسه یا نشست برای وه تشکی می شود؟ وه وظایف و فعالیت هایی طراحی شده است؟ هدف کلی جلسه ویست؟ آیا این نشست بخک کووکی از یک فرآیند بزرگتر است؟ درستی و انطباق چند پرسش اساس ی تسهیل گر از خود قبل از جلسه چه کسانی؟ مدعوین وه کسانی هستند؟ با توجه به بحث هایی که ارار است در جلسه صورت گيرد ،ایا افراد درستی دعوت شده اند؟ وه کسانی ارار است که آنجا باشند؟ ایا آنها می توانند به انجام وظیفه فوق کمک کنند؟ وه کسانی دعوت نشده اند؟ آیا می توان آنها را نيي دعوت نمود؟ چند پرسش اساس ی تسهیل گر از خود قبل از جلسه چه موقع؟ جلسه وه زمانی برگزار می شود؟ وه مدت به طول می انجامد؟ آیا وات کافی هست؟ اگر ارار است که در طول جلسه پذیرایی صورت گيرد یا نهار یا شام سرو شود ،برای آن پیک بینی زم شده است؟ زمان این پذیرایی وگونه تنظیم شده است؟ چند پرسش اساس ی تسهیل گر از خود قبل از جلسه کجا؟ جلسه کجا برگزار می شود؟ ایا تسهیلگر یا شرکت کنندگان نیاز به راهنمایی بیشتر برای یافتن مح جلسه هستند؟ آیا مکان به اندازه کافی جا دار هست که همه شرکت کنندگان در آنجا احساس آرامک کنند .آیا تهویه آن مناسب است؟ ایا امکانات و تجيهزات زم در آنجا وجود دارد؟ اتاق وگونه طراحی شده است؟ ایا این طراحی و تنظیم ميي و صندلی و سایر اشیاء متناسب با کاری است که باید انجام شود؟ ایا می توان از فضاهای بيرون از اتاق هم استفاده کرد؟ و بسیاری پرسک های مشابه؟ چند پرسش اساس ی تسهیل گر از خود قبل از جلسه چگونه؟ وگونه می تواند بیشترین پویایی گروه را ایجاد کند .وه تکنیک هایی زم دارد؟ تا وه اندازه شرکت کنندگان یکدیگر را می شناسند؟ اصال سابقه آنها ویست؟ وه مدتی یکدیگر را دیده اند؟ آیا در گذشته واتی در ونين گروه هایی گرد هم جمع شده اند ،با مشکالت خاص ی روبرو بوده اند؟ مشکالت احتمالی وه خواهند بود؟ ایا می توان از شدت این مشکالت کاست یا انها را حتی اب از اینکه جلسه آغاز شود ،از میان برداشت. تسهی گر نه سلطه گر فرد بيرونی باید از موضع سلطه گری کوتاه بیاید و نقک تسهی گر را ایفا کند تسهی گری یعنی انتقال دادن ابتکار عم و افسار تصمیم گيری به مردم محلی و ایجاد فضایی برای مشارکت فعال مردم بخصوص آنهایی که در گذشته منيوی مانده اند تسهی گر باید اعتماد جامعه را بدست اورد و در اجتماع محلی ایجاد اعتماد به نفس کند تا: آنها باور کنند که حرف و عملشان مهم است اادر شوند نسبت به تغیير وضعیت خود ادمی بردارند بتوانند راحت نظر خود را بیان و از حق خود دفاع کنند می به مشارکت در فرایند اجتماع محور را داشته باشند اصول رفتاری تسهی گر -1دید انتقادی نسبت به رفتار و نگرش خود کسب خود اگا ی در مورد تمام جنبه های رفتاری و بینش ی خود وتالش برای تحلی و اصالح و بهبود خود بخصوص در نوع رابطه ای که با دیگران داریم -گرفتن بازخورد از دیگران اصول رفتاری تسهی گر -2استقبال و یادگيری از اشتباه یادگيری از تجارب موفق و ناموفق حاص از انتقال ابزار ادرت ،تصمیمگيری و عم به مردم و تالش در جهت رفع اشکا ت اصول رفتاری تسهی گر -3گوش کردن و مشاهده خوب گوش کنیم و مشاهده نماییم تا ناخوداگاه فضای ارتباطی راخراب نکنیم همه ويي را بشنود و دايق و خوب گوش کند و بعد خوب منعکسکند (از طريق نوشتن يا جمع بندي شفا ي). اصول رفتاری تسهی گر -4امتناع و ممانعت از اخالل گری اخالل گر :برهم زننده رونده انجام کار وه عمدی و وه سهوی که میتواند بر مييان و درجه مشارکت مردم ،زمینه و فضای کار و بحث و گفتگو تاثير بگذارد.اخالل گر می تواند بيرونی باشد یا درونی بهترین راه برای برخورد با اخالل گر ،درگير کردن اوست به نحوی کههم از خودش به عنوان یک منبع مطلع و آگاه استفاده شود و هم شرایط برای مشارکت دیگران در فرایند آسان تر شود ویژگی های تسهی گر دانک ( اکتسابی است و با مطالعه و تمرین بیشتر ، آگا ی و تبحر پیدا می کند) مهارت نگرش ( درونی است و بتدریج شک می گيرد و در رفتار ما جلوه گر می شود) رفتار ويژگي هاي يک تسهيلگر دانک و آگا ي: اهداف گروه ها /ارتباطات در گروه /رهبري و مديريت گروه /نقک ها و واکنک ها در گروه /المرو) از تکنيک هاي هدايت شروع و هدايت و پايان يک کارگاه مشارکتي مطلع باشد از روش هاي پايک و ارزشياب يک کارگاه مطلع باشد با به کار گيري ابزارهاي کمک آموزش ي آشنا باشد (پاورپوينت ،ويدئو پرو کتور، اورهد و .)... نسبت به موضوع اشراف داشته باشد ويژگي هاي يک تسهيلگر مهارت مهارت هاي ارتباط بين فردي تواناي خالصه کردن ()paraphrasing تواناي درک انتظارات شرکت کنندگان مهارت مديريت زمان و تشخيص لحظات مناسب (وه زمان تسهي کند /وه زمان مشارکت کند يا اظهار نظر کند /وه زمان گروه را به سمت تصميم گيري هدايت کند /وه زمان مطالب طرح نشده را مطرح کند /وه زمان واکنک مناسب انجام دهد /وه زمان پايان دهد) ويژگي هاي يک تسهيلگر تواناي ايجاد شور و نشاط (مهارت هدايت انر ي) مهارت تفکر (سنجيدن سخنان شرکت کنندگان /سريع اضاوت نکردن / مهارت ايجاد يک محيط مناسب فکري و روان مبتني بر ايجاد حس اعتماد مهارت ارائه مطلب (کليدي باشد /حجيم نباشد /همراه با زبان بدن باشد /از امکانات کمک آموزش ي استفاده کند). مهارت ايجاد مشارکت فراموش نکنیم که سه مهارت اولیه یک تسهیلگر مهارت درک انتظارات /مهارت ایجاد مشارکت و مهارت اعتماد سازی است. نقشها و تکالیف کلیدی تسهی گر تعدیل و یالسا سازی میاررت حفظ بحث و ب حررت درآورد فرایند اعمال رنترل روی جلس تیریح سئواالت و موضوعات ا مینا از دستیابی ب اهدار جلس ويژگي هاي بدني يک تسهيلگر در حين يک کارگاه -1نگاه کردن به وهره شرکت کنندگان نباير ررد ب رره آنر رران يکدفع رره نگ رراه کن ررد.وض ررعيت را خيلر رري خر رروب زير ررر نظر ررر گرفت رره و ببينر ررد .متوج رره بررازخورد اف رراد برروده و نسرربت برره احسرراس و رفتررار هرراي غيررر کالم ر کرره م ر بينررد حس راس باشر ررد (ماننر ررد خمير ررازه ير ررا خوابير رردن کر رره نشر رران دهنر ررده خسر ررته شر رردن شر رررکت کننر رردگان اسررت).متوجرره باشررد کرره بررا برهرري نگرراه هررا ايجرراد اضررظراب نکنررد (ماننررد نگرراه کررردن دائمرري به ساعت که اضطراب اور است).گاه نگاه کردن افق ايجاد اعتماد م کند. ويژگي هاي بدني يک تسهيلگر در حين يک کارگاه -2راه رفتن (ايستادن و حرکت کردن) يررک جررا ثابررت نايسررتد.برره نحرروي بايسررتد کرره وهررره اش برره سررمت مخاطبرران ب رروده و ب رره هم رره دي ررد داش ررته باش ررد و بتوان ررد ب ررا همگر ر ارتب رراط ب ررر ار ررار کن ررد.ب رره س ررمت مخاط ررب حرک ررت کن ررد ،ط رررز حرک ررت و ا رردم برداش ررتن صررميمانه باشررد .گرراه زم اسررت کرره ايررن کررار را بررا شررور و نشرراط انج رام ده ررد.پش ررتک را ب رره گ ررروه نکن ررد (ب ررويژه ب رره هنگ ررام نوش ررتن روي فيلير ر وارت). ويژگي هاي بدني يک تسهيلگر در حين يک کارگاه -3حرکات اعضاي بدن و ميميک صورت از حرک ررات دس ررت ،ميمي ررک ص ررورت و حرک ررات ب رردن بر رراي انتق ررال مف رراهيم اس ررتفاده کنررد.وهررره اش آرام و دوسررتانه برره نظررر برسررد .بررا حرکرراتک جلررب اعتمرراد کنررد .گرراه زم اس ر ررت ک ر رره س ر رررش را ب ر رره تايي ر ررد تک ر رران ده ر ررد .رفت ر ررارش غيررس ر ررمي و دوس ر ررتانه باش ررد .زم اس ررت ک رره در بره رري اوا ررات داراي واک ررنک ه رراي غي ررر کالم ر باش ررد مانن ررد تغيير وهرره يرا حرکرات دسرت و بردن.بره افرراد لبخنرد بزنرد.در وهرره اش خونسرردي مرروج بزنررد ولرري برره گونرره اي نباشررد کرره شرررکت کننرردگان حررس کننررد کرره خيل ري ب ر خيال است. ويژگي هاي بدني يک تسهيلگر در حين يک کارگاه -4سخن گفتن شررمرده و صررميمي و دوسررتانه سررخن بگويررد .تررن صررداي او يکنواخررت نباشررد که خواب آلودگ ايجاد کند. اين کارها را نکنيم به افراد يورش نبريم يا آنها را مورد حمله ارار ندهيم. سخنران نکنيم. براحتي از افراد انتقاد نکنيم. مواع صحبت کس ي ،حرفک را اطع نکنيم يا وسط حرفک نپريم. حاکم نباشيم. کار شکني نکنيم. خيلي هم زم نيست جدي باشيم. عصبان نشويم. تسهيل گری يخ شکنی تکنيکهای تسهيل گری یخ شکن ها مفید هستند برای : - ۱برقراری آرامش در افراد شرکت کننده - ۲معرفی و تقویت یک هدف آموزش ی -۳عالمت شروع جلسه – ۴ایجاد تمرکز روی جلسه - ۵تحریک تفکر و تامل -۶آماده کردن برای معرفی موضوع - ۷انرژی دهنده به گروه یخ شکن ها از بهترین شیوه های شروع کارگاه هستند و بهتر از فعالیت هایی مثل معرفی رسمی و آموزش ...به حساب می آیند . برای تجدید انرژی ،تغیير تمرکز کاربرد دارند . یک یخ شکن خوب :زمان دار ،جذاب و آماده کننده برای مشارکت است. آی یخ یالنم ن چ جور هم می یالنم یخ می یالنم بیال بیال چگونه يک جلسه را شروع کنيم؟ آشنایی در ابت ر رردا معم ر ررو مس ر ررهول ب ر ررر گ ر رزاري کارگ ر رراه ب ر رره ش ر رررکت کنن ر رردگان خ ر رروش آم ر ررد م گويد .سرسس تسرهيلگر و ديگرر نقرک هراي اجراير ماننرد کمرک تسرهيلگر و تيم مستند ساز و ...را معرفي م کننرد .سرسس برا رهبرري و هردايت تسرهيلگر و بررا شرريو بکررار گرفترره شررده توسررط وي ،شرررکت کننرردگان معرفرري م ر گردنررد. برراي ايررن معرفرري ،مر ترروان از شرريوه هرراي هيجرران انگيرريي اسررتفاده نمررود کرره باعث شود که روند "يخ شکني" از ابتداي کارگاه آغاز شود. برخی روشهای معارفه .۱مر ر تواني ررد از آغ رراز ک ررار آنه ررا را ب رره مش ررارکت دع رروت کني ررد در کارگ رراه ي معم ر ررو کاره ر رراي ب ر رراي انج ر ررام دادن اس ر ررت ،نظي ر ررر جابج ر ررا ک ر ررردن صندلي ها و ميي ها ،تقسيم برگه ها و ... برخی روشهای آشنایی -.۲معرفي خود: در اي ررن روش ب ررا توج رره ب رره تع ررداد مخاطب رران و زم رران تقري رري و متوس ررط ه ررر شخص شرکت کننرده بره معرفري کوترا ي از خرود مر پرردازد .ايرن معرفري ي مر توانررد بسررته باشررد يررا برراز .مررًال مر توانررد محرردود برره پاسر سروا ت باشررد کرره توسررط تسررهي گررر طرررح ميگررردد و يررا معرفرري مختصررري بنررا برره ي دلخواه خود شرخص باشرد( .در هرر صرورت نرام شرخص حتمرا بايرد کرر شود) برخی روشهای آشنایی معرفرري دو نفررر :افرراد برره صررورت زوج و دو نفررره در فرصررت زمرران کرره تعيين م گردد با يکديگر آشنا مر شروند ،سرسس هرر يرک طررف مقاب خود را براي جمع معرفي م کند. برخی روشهای آشنایی اگر افراد يک کارگاه يکديگر را خوب م شناسند ،از يک نفر م خواهيم که بايستد و ديگران شروع به توصيف وي و بيان ويژگ ها او نمايند .سسس خود فرد در رد يا تاييد اين توصيف سخن بگويد. انر ی زا ها برهي موااع انر ي كاهک م يابد و دات و توجه كم م شود .هر وه به سمت وات پايان صبح م رويم زمان بدي را به سر م بريم .ابتداي عصر پس از ناهار زمان بدتري است « .جلسة ابرستان » ساير زمانهاي سخت با معرفي زياد ،موضوعات كس كننده ،گرماي شديد و اشباع غذاي ( سيري غذا ) است .سعي كنيد جلو اين موارد را بگيريد . زمانهاي بد با فعاليتها و انر ي زاها تعدي م شوند . -1همهمه خيلي آسان است .ياد بگيريد .از شركت كنندگان بخواهيد با بغ دستي شان صحبت كنند .در مورد موضوعات مورد توجه يا موضوعات انجام شده ،مسأله اي كه رخ داده ،موارد مورد بحث و … بيداري سريع اغلب شام يادگيري به همراه صحبت كردن است . -2حركت كنيد ،همه حركت مي كنند . ساده و عادي باشيد .جاي خود را تغيير دهيد .اگر در حال صحبت كردن هستيد ،به طرف ديگر اتاق برويد و از آنجا صحبت كنيد .بيشتر كسان كه تا به حال نخوابيده اند صندلي هاي خود را عوض م كنند يا گردنشان را خم م كنند . پوسترهاي را در اطراف اتاق بچسبانيد و از همه بخواهيد برخييند ،در اطراف آن راه بروند و هنگام كه شما آنها را نشان م دهيد و صحبت م كنيد بايستند .حركت ،جريان مداوم را ادامه م دهد . ارقام آرام و جالب انجام م شود .حلقه اي تشكي دهيد و بايستيد .به نوبت اعداد را بشماريد .هر فردي به جاي گفتن شماره با مضرب از پنج دست م زند .هر فردي به جاي گفتن شماره با مضرب از هفت يا رامي عدد هفت داشته باشد يكبار م ورخد .كس ي كه اشتباه كند م بازد و بايد كنار رود . اراام و اعمال را م توان به روشهاي مختلف انجام داد .به عنوان مًال با جاي به كلمه گفتن شماره ( ،كمتر فعال است يا با نشستن بر روي زمين فعالتر) است . برخيزيد و كاري انجام دهيد ساده و مؤثر است .برهي از انتخابهاي ب پايان از آهسته به سريع و فعال به صورت زير هستند : ايستادن و كک دادن به بدن تكان دادن يا ماسا دادن پنجه پا ،پاشنه پا ،زانوها و آرنج . دستتان را به پشت كمرتان بگذاريد و هر وه بيشتر به سمت جلو خم شويد . صندلي ها را تغيير دهيد و جاي خود را عوض كنيد م توانيد با فردي كه در انتهاي اتاق است اين كار را انجام دهيد . با و پايين بپريد ،جنب و جوش داشته باشيد . بيرون برويد ،وييي بياوريد … در اطراف ساختمان ( مسابقه اي انجام دهيد ؟ ) راه برويد . گلولة کاغذی پرتاب كنيد . و ساير وييها مسابقه دور زدن بسيار جالب و خوب است هنگام كه در حلقه ،ميدان گود يا مح Uشك ارار گيرد .همه م ايستند و به آنها شماره هاي داده م شود .شماره هاي فرد بر طبق و ساعت هاي عقربه جهت شماره هاي زوج برخالف عقربه هاي ساعت ( يا بر عكس ) حركت م كنند .شماره هاي فرد دستشان را با م برند و سسس شماره هاي زوج دستشان را با م برند تا اطمينان دهند كه م دانند كه بايد به كدام مسير بروند .واتي م گوييد « برو » همه م دوند تا دوباره از ابتدا مسابقه بدهند . تنها راه يافتن راه حل صحيح ،شناختن راه حلهای نادرست است. تكنيك هاي تسهيلگري ت میم گیری اول از همه برای رسیدن به توافق در گروهها سعی کنید هنگام بیان نظرات و عقاید خود صریح و راست گفتار باشید در دام تعدی عقاید خود که با هر بحث و گفتگویی آن را تغیير دهید نیفتید از اضاوت آنی در باره نظرها و عقاید اجتناب کنید تمای به میانه روی و انعطاف داشته باشید اول از همه درباره هدفتان توافق کنید اطمینان پیدا کنید که همه اعضای تیم اطالعات یکسانی دارند یک ت میم ووا دو جزء اساسی دارد ریفیت ( ب حساا آورد هم واقعیتها) تعهد ( برای اجرا) چرا تصمیم ها باید تیمی گرفته شود ایجاد نظرات تازه و غیر معمول فر تی برای ب حداقل رساند سوء تفاهمات و سوگیری ها آموزش و رید یو ی مبارزه لبی و وود موتاری بییتر تفاهم بییتر نتایج بهتر تداعی معانی م ا رر براي ایجاد تعریر در باره یک مفهوم ییوه رارروش تداعي معاني ب ای دگیل استفاده مي یود ر تعریر رویني از رلمات براي افراد حا ل یود .در ای روش تسهیلگر از یررت رنندگا مي وواهد ر اوگی رلم اي ر مورد نظر ب هنیا مي رسد بیا رنند.در اینجا تسهیلگر تتش مي رندن ب وسیل محره هایي ر ایجاد مي رندن گروه ب سمت تعریر بهتر و سریع تر گام بردارد .تسهیلگر ابعاد موضوع را بیرو مي آورد. مدت زما احتماگي مزایا ج اا است .مي تواند یخ یال باید .انرژي دهنده است .ابعاد موضوع را روش مي رند. معایا جمع بندي را سوت مي رند. رسم دروت میالتت م ا رر ییوه راردر ای تالنیکن میالل در تن دروت نویت مي یود .ریی ها باید علت موضوع را نیا دهند و یاو ها باید ضیامدها ) (outcomesآ میالل را نیا دهند .گاه ای ورت گروهي در جمع ورت مي گیرد و گاه در گروه روچک تر – و سضس تالنیک ب جمع بندي مي یود. از ای روش در برنام ریزي چهارچوا من شي Log Frameبراي ارزیابي وضع موجود استفاده مي یود.ای روش رمک مي رند ر بی ریی ها (علل ریی اي) و ضیامدها تفالیک قائل یویم. مدت زما احتماگي مزایا میالتت رامتا ریی یابي یده و عملیاتي مي یوند.میالتت و ریی ها را مي توا بندي ررد.قابل دسترس بود راه حل ها را رامتا میوه مي سازد. ضیامدها و ها ریی بی سردرگمي معایا ضیدا ررد بروي از ریی ها ب سادگي امالا ض یر نیست. بش ضنج بار چرا م ا رر ییوه راربراي ضیدا ررد علت و ریی مسایل و میالتت ب رار مي رود .براي ای باید در ضنج نوبت ضرسید ر چرا؟ ضاسخ هاي نوبت اولن در نوبت دوم سئوال مي گردد و ب همی ترتیا تا ب انتها. مدت زما احتماگي مزایا باعث حساس سازي و بارش افالار در مورد یک موضوع واه مي یود.باعث تشویت میاررت یررت رنندگا در دره مسئل مي گردد. معایا سئواگهاي م رح یده اگر من شي نباید باعث انحرار جریا و نرسید ب ریی مورد نظر مي گردد.موضوع در س ح تالثیر ضیدا ررده و عمشي نمي گردد. -2تکنیک ورا مً وراهای دوران کودکی است که کودکان برای گسترش فهم خود از دنیای اطرافشان از والدین می پرسیدند این تکنیک هم برای ح مسای و هم برای ایده یابی بکار می رود و هم برای شناسایی و تشخیص مشک سهوال دوم نوبت در اول، نوبت هاي پاس م گردد و به همين ترتيب تا به انتها. این تکنیک ممکن است راه ح نهایی بدست ندهد ولی کمک می کند تا وضعیت خود را بهتر شناخته و به راه ح نهایی بهتر ،دایق تر و زودتر برسیم -2تکنیک ورا مزايا باعث حساس سازی و بارش افکار در مورد یک موضوع خاص می شود.باعث تقویت مشارکت شرکت کنندگان در درک مسهله می گردد معايب سهوالهای مطرح شده اگر منطقی نباشد باعث انحراف جریان و نرسیدن به ریشه مورد نظر می گردد.موضوع در سطح تکًير پیدا کرده و عمقی نمی گردد. تالنیک ارزیابي T م ا رر ییوه رارروش ارزیابي Tدر بروورد با ضدیده هاي موتلر و ب منظور ب دست آورد مزایا و معایا ای ضدیده ب رار مي رود.در ای روش گروه هاي روچک مسایل را بررسي مي رنند و روي راغ فلیپ چارت یک Tبزرگ رسم ررده و مزایا و معایا را جداگان گیست مي رنند.ای روش براي دره بهتر تفاوت چند روش استفاده مي یود .مانند رارگاه آموزش تسهیل گري ر براي ارزیابي تالنیک هاي تسهیل گري از روش و رش Tاستفاده مي یود.رویي نیست ر جامع و رامل باید و هر روش مزایا و معایا وود را دارد. مدت زما احتماگي مزایا یک نگاه رلي از موضوع داریم.در برنام ریزي هاي روتاه مدت ب علت رر زما رم مورد استفاده ووبي است.در عیني ساوت وضعیت براي ت میم گیري رلي مناسا است. معایا ویلي س حي است و روي ضیامدها قضاوت مي یود.موضوعات ریی یابي نمي یود.نگریي تحلیلي ب موضوع و میالل ندایت و وضعیت موجود را در ظرر زما محدود مي تواند ت ویر نماید. استووا ماهی م ا رر ییوه راردر ای روش علل ریی اي مسایل را استوراج مي رنیم و مانند تیغ استوواني ماهي ب جلو مي رویم.ابتدا یک ماهي مي رییم و در دل آ موضوع را مي نویسیم.در جاي 4باگ ماهي 4 علت (اقت ادين اجتماعين سیاسين فرهنگي) موضوع را مي نویسیم. ورت استووا ماهي ترسیم در هر تیغ علت ریی را ب مي رنیم.مدت زما احتماگیمزایا ای روش تحلیلگران ب ریی یابي میالتت مي ضردازد.با تشسیم میالتت ب چند گروه رلي و تشسیم گروه ها ب یاو هاي روچک تر جوانا میالل رامتا بررسي مي گردد. معایا براي میالتت روچک تر مناسا نیست.اوگویت بندي ب سوتي مي گیرد. ورت داستا سرایي م ا رر و ییوه رار :دره بهتر ابعاد مربو ب موضوع م رح یده مدت زما احتماگي مزایا :قدرت تویل و بداه گویي تشویت مي یود.ب عنوا یک سیستم یخ یال مفید مي باید.باعث تشویت میاررت هني افراد درو وه موضوع مي یود.باعث تشویت وتقیت و نظری ضردازي در افراد براي دره بهتر میالل مي گردد. معایا داراي عمق و ریی یابي نمي باید.ویلي از میالتت با ای روش ب نتیج م لوا نمي رسد.تأویل و تغییر میالل با بردایت هاي متفاوت و تأویل هاي گوناگو از میالل نماییگاه م ا رر و ییوه رار :روش نماییگاه در تمام ول رارگاه اجهرا مهي یهود.در ایه روش حا ههل رههار افههراد و گههروه ههها در تمههام ههول رارگههاه در معههرض دیدیهها قههرار دارد .ماننههد ن ا بر روي دیوار ر مي تواند ای رار با روش ها و ابتالارات موتلر انجام یود.ضهمنا ا ای روش بهتری امالا را بهراي جمهع بنهدي ههایي ره به هورت روزانه و یها در انتههاي رارگاه ها انجام مي یود ایجاد مي رند.با ن ا گزاریات گروه ها بر روي دیوار و اجراي روش نماییگاهي فضاي رار افراد وضعیت ویژه اي ضیدا وواهد ررد و افراد روند رار وود و حا ل آ را میاهده مي رنند. مدت زما احتماگي مزایا امالا رجوع مداوم وجود دارد.روند ضییرفت را مي توا دید.فضهاي مثبهت و انهرژي زاست.امالا بازنگري داریم. معایا محدودیت ای تالنیک در ای است ر در فضاهایي ر امالا ن ا نیست نمي توا از آ استفاده ررد.در رارگاه هایي ر افراد از س ح سواد رمهي برووردارنهد اسهتفاده از آ نویسي دایت بایند.براي افهراد بهدو ههم رهار میهالل سوت است.افراد باید توانایي وت است. موضوع بندی م هها رر یههیوه رههارروش موضههوع بنههدي دسههت بنههدي یهها گههروه بنههدي زمهاني اسهتفاده مهي یهود ره تعهداد ضییهنهادات داده یهده زیهاد اسهت.ایه روش قبل از اوگویت بندي و بعد از بهارش افالهار انجهام وواههد یهد.در ایهه جهها بهتههر اسههت از نیههروي جمههع اسههتفاده یههود مههثتا از نماینههدگا گروهي بوواهیم ر در ای رار میهاررت نماینهد.گهاهي افهراد در گهروه ههها موضههوعات را دسههت بنههدي مههي رننههد چههو از روش هههاي موتلفههي بههراي ای ه رههار در گههروه ههها اسههتفاده یههده یههک روش واحههد را انتوههاا مي رنیم. مدت زما احتماگي مزایا ساده مي رند .بش بندي مي رند. معایا در موضوعاتي ر از همضویاني دارد ایجاد میالل مي رند. پارکينگ ً پارکينگ بر روي نام به اي برگه معموال مصا رف شيوه کاردر ابتداي کارگاه ً ديوار ثبت مي گردد و موضوعات و مطالبي که به صورت مستقيما به کارگاه مربوط نمي باشد ،در اين قسمت قرار مي گيرد .زيرا د رهر صورت ذهن افراد پيشنهاد دهنده آنها را به خود مشغول مي کند .در اين صورت اگر امکان بررس ي و توجه به آن موضوعات در چارچوب کارگاه وجود داشت ،بررس ي مي گردد در غي اين صورت مورد بررس ي قرار نمي گيرد. مدت زمان احتمالي مزايا ايجاد تمرکزتوجه به همه ايده هاي رسيدهجلوگيري از به حاشيه نرفتن مباحث معايب در نهايت اگر به ايده هاي منتقل شده در پارکينگ توجه نشود شايد افراد به اين نتيجه برسند که تنها دليل استفاده از اين روش به حاشيه کشيدن نظرات آن ها و بي توجهي به آن بوده است. اولويت دهی مص ااا رف ش اايوه کاراولوي اات ده ااي در ج ااا ي اس ااتفاده م ااي ش ااود ک ااه تع ااداد زي اااد گزينااه وجااود دارد.بااراي اولوياات دهااي روش هاااي موتلفااي وجااود دارد يکااي از ايان روش هااا وزن دادن (عاادد دادن) اساات .از اشااکاالتي کااه بااه روش اولوياات دهااي وارد است اين است که منتقدان بيان ماي کنناد .کاه جماع حاضار چقادر قادرت نماين اادگي دارن ااد ت ااا بتوانن ااد موض ااوعات را اولوي اات بن اادي کنن ااد.م ااوافقين اي اان روش در مقاباال مااي گوينااد :جمااع بااه خااا ر جمااع بااودنش اياان تااوان را دارد.وزن دهااي (عاادد دادن) اولوياات دهااي را دقياان تاار مااي کنااد.يکااي از روش هاااي اولوياات دهي روش استفاده از استيکر يا برچسب است. مدت زمان احتمالي مزايا توانا ي تصميم گيري را باال مي برد.جمع را متمرکز مي کند.ذهن را بقاه بنا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا اادي مي کند.کارکرد تجزيه و تحليلي دارد. معايااب زمااان زيااادي مااي باارد.جمااع را از موضااوع دور کنااد يااا گاااه باعااث اخااتالف رمک از گروههای بزرگ م ا رر ییوه رارراربرد :گاهي در مسیر برگزاري رارگهاهن یهررت رننهدگا مماله اسههت ب ه ای ه نتیج ه برسههند ر ه بایسههتي از رمههک هههاي گههروه بههزرگ تههري بهههره منههد یوند.مثال :در تعیی چیم انداز یک انجم ن مماله اسهت اعضهاي هیئهت مهدیره به ایه نتیجه برسههند ره بایسهتي از نظههرات تمههام اعضههاء مهثتا 100-1000نفههر اسههتفاده رننههد. امالا دارد ب دگیل تعداد باالي اعضاءن جلس روتاه مهدت بایهد وگهي عنا هر رلیهدي از ریق بارش فالري جمعين استوراج گردند .اگبت بارش افالار در یک جمع بزرگ ترن بسیار مفید مي تواند بایدن زیرا ابعاد یک موضوع را میوه مي نماید. مدت زما احتماگي مزایا نظرات بییتري را داریم (ب و وه در برنام ریزي). معایا ممال است دیرتر به نتیجه برسهیم .بحهث به حایهی بهرود.زمها بییهتري از مها بگیرد. بارش افالار م ا رر و ییوه رار :بارش افالار معموالا در جمع رل افراد انجام مي یود.گهاهي بهارش افالهار در گروه هاي روچک تر ورت مي گیرد.گاهي از رارت براي بارش افالار استفاده مي یود.باید اجازه دهیم ر بارش افالار حداقل چند دور هورت گیهرد.زیهرا ههر ضاسهوي از یهک یهررت رننهده – مماله اسههت دیگههري را تحریههک رنههد ره ایههده اي به هههنش برسههد.بههارش افالههار مماله اسههت بسههیار تالنیالههي ورت گیرد و مسیر وا ي را براي رنار هم نیاند افراد موتلر ي رنهد تها همه در معهرض ایه بارید قرار گیرند و محره هاي بییتري براي ابزار ضاسخ هاي تازه تهر به وجهود آیهد .بهارش افالهار هورت گیهرد .وت ه نویسهي ایهده ههاي م هرح یهده نیهاز به ممال است در ي 10اگي 20دقیش مهارت وا ي دارد. در بارش افالار – میزا واگرایي و همگرایي جمع نیا داده مي یود.قوانی دارد :ا ت نشد نهداریم. تمام نظرات نظرات ووبي هستند .وقتي رسي نظر مي دههدن نفهر دوم در ضهي ضاسهخ داد بهر نمهي ایهد. فش نظر وود را مي دهد. مدت زما احتماگي مزایا قابلیت ناوودآگاه آدم ب وودآگاه تبدیل مي رند .ه را آزاد مي رند.نوعي یخ یالني محسوا مي یود. معایا ممال است بروي افراد نظر وود را اعتم نالنند .آنهایي ره بییهتر توگیهد مهي رننهد مهانع یهوند ر رساني ر واموش ترندن واموش بمانند -1بارش فکری مراح الف – آماده شدن برای جلسه بارش فکر ( مقدمات و مقررات) ب -تعیين روش بارش فکر ( اظهار نظر آزاد -اظهار نظر نوبتی ) ج -پدید آوردن نظرها ه -جمع بندی مذاکرات جلسه برهی از اوانين تکنیک بارش افکار ي بارش افکار معمو در جمع ک افراد انجام می شود. گا ی بارش افکار در گروه های کووک تر صورت می گيرد. گا ی از کارت برای بارش افکار استفاده می شود. باید اجازه دهیم که بارش افکار حداا وند دور صورت گيرد. زیرا هر پاسخی از یک شرکت کننده– ممکن است دیگری را تحریک کند که ایده ای به هنک برسد. بارش افکار ممکن است در طی 10الی 20دایقه صورت گيرد . خالصه نویس ی ایده های مطرح شده نیاز به مهارت خاص ی دارد. اوانين دارد :اصال نقد نداریم .تمام نظرات نظرات خوبی هستند .واتی کس ی نظر می دهد ،نفر دوم در پی پاس دادن بر نمی اید .فقط نظر خود را می دهد ایجاد صافی های پا یک اظهارات وقدر هزینه می برد ؟ وقدر زمان می خواهد؟ آیا ااب دسترس است؟ آیا مناسب است؟ آیا عملی است؟