Aby przełączać slajdy kliknij myszką

Curling

to sport o wielowiekowej tradycji, rozwijający się w ostatnich latach wyjątkowo dynamicznie. Wywodzi się z kręgli, rozgrywana jest na lodzie i zaliczana do dyscyplin zimowych. Curling to dyscyplina dla wszystkich, niezależnie od wieku i sprawności fizycznej. Curling to sport dla dżentelmenów. Curling to sport przyjaźni.

Zasady gry

Zasady gry w curling są niezwykle proste. Rywalizacja odbywa się na lodowym torze długości około 45 metrów. Na jednym z końców znajduje się belka, służąca do wybicia się zawodnika, który po kilku metrach poślizgu wypuszcza ważący 20 kg kamień. Po przeciwnej stronie znajduje się tarcza, złożona z czterech kręgów, w którą celuje gracz. W grze biorą udział dwie czteroosobowe drużyny. Każdy z członków zespołu po kolei wypuszcza dwa kamienie (na przemian z rywalami). W tym czasie dwaj inni koledzy mają prawo szczotkować lód. Dzięki pocieraniu powstaje warstewka wody, która powoduje wydłużenie toru, po którym sunie kamień. Pozwala to na precyzyjniejsze umieszczanie kamieni w tarczy (po angielsku zwanej house, co na polski tłumaczy się jako dom). Czwarty gracz, zazwyczaj kapitan drużyny (czyli z angielska skip), najpierw pokazuje puszczającemu kamień gdzie celować (z drugiego końca toru nie widać prawie tarczy), a potem podpowiada, czy szczotkować lód i jak mocno.

Sprzęt do curlingu

W curling gra się kamieniami zrobionymi z wyjątkowego granitu. Musi on pochodzić z górotworów starszych niż fałdowania alpejskie, musi być wydobyty z dna morza, gdzie leżał przez miliony lat. W przeciwnym razie zrobiony z niego kamień będzie wchłaniał wodę i pękał. Blok granitu wymaga bardzo dokładnego formowania i oszlifowania, by dno kamienia stykało się z lodem niewielką powierzchnią. Inaczej opór nie pozwalałby grać. Dlatego kamienie produkuje się tylko w dwóch miejscach na świecie, a każdy komplet jest niezwykle drogi 6 tysięcy dolarów, czyli tyle, co mały samochód. Na szczęście dla graczy, kamienie zapewnia klub, a pozostały sprzęt jest tańszy niż w wielu popularnych dyscyplinach. Początkującym wystarczy dres, szczotka zakończona włosiem i specjalna nakładka z teflonową podeszwą na lewy but. Koszt całości nie powinien przekroczyć 200 zł. Nawet najlepszy profesjonalny sprzęt z Kanady: buty do curlingu, szczotka z materiałową i ruchomą główką to koszt rzędu 750 zł. A sprzęt ten wystarcza na kilka sezonów.

Kto gra w curling?

Pod względem równości szans curling jest sportem wyjątkowym. Mogą w niego grać już dziesięciolatki, bo wbrew pozorom puszczenie kamienia nie wymaga dużej siły. Ale sport ten można uprawiać na najwyższym poziomie przez całe dziesięciolecia. W maju 2002 roku w Amsterdamie turniej wygrała szwajcarska drużyna, której kapitan miał 79 lat! Na torze z powodzeniem mogą rywalizować panie z panami i kobiece drużyny w niczym nie ustępują męskim. Dziś rozgrywa się nawet zawody w curlingu osób niepełnosprawnych. Jednak curling jest nie dla wszystkich. To sport tylko dla dżentelmenów. W curlingu poza zawodami najwyższego szczebla nie ma w ogóle sędziów! Oprócz przepisów bowiem życie curlera reguluje mnóstwo zwyczajów. One nakazują przywitać się z przeciwnikiem przed meczem, oklaskiwać jego udane zagrania, nie utrudniać mu gry, a na końcu podziękować za wspólną zabawę i... udać się do baru. W zawodach towarzyskich nie ma bowiem zakazu spożywania alkoholu, a małe piwo ułatwia czasem nawiązywanie przyjaźni. Kolejkę stawiają wygrani, a poznanie przeciwnika należy do niepisanych obowiązków curlera. Zawodnik curlingu, który wykłócałby się o wynik, nie przyznał do faulu, przeklinał na lodowisku albo w inny sposób nie uszanował rywali, okryłby się niesławą. Nikt nie chciałby z nim grać, a na zawodach mógłby nawet zostać wykluczony z rywalizacji.

Początki curlingu sięgają średniowiecza kiedy to dla rozrywki bawiono się na zamarzniętych rzekach i kanałach. Do dziś Szkoci i Holendrzy spierają się, kto pierwszy puszczał do celu kamienie na lodzie. Dla zwolenników kontynentalnego pochodzenia tej dyscypliny argumentem są słynne obrazy Piotra Brueghla "Myśliwi na śniegu" i "Pejzaż zimowy z łyżwiarzami i pułapką na ptaki" z 1565 roku, gdzie wyraźnie widać graczy z kamieniami. Wyspiarze do niedawna powoływali się na poemat Henriego Adamsona z 1638 roku, w którym autor opisuje początki curlingu i golfa w Szkocji. Ostatnio Szkoci mają nowy argument, odnaleziono edykt szkockiego parlamentu z 1457 roku zabraniający gry w piłkę nożną i curling! Zabawa przerodziła się w sport o ustalonych zasadach już XVII wieku. Pierwszy klub, Loch Leven, powstał w 1668 roku. Namacalnymi świadectwami pradziejów curlingu są kamienie do gry znalezione w Dunblane w Szkocji pochodzące z 1511 i z 1551 roku. Natomiast pierwszy pisany - jeszcze w języku łacińskim - dowód zawodów curlingowych pochodzi z lutego 1540 roku. Rywalizowali mnisi John Sclater i Gavin Hamilton. To byli pierwsi znani z imienia curlerzy. Pierwszy klub curlingowy - Loch Leven - powstał w Szkocji w 1668 roku. W tymże XVII stuleciu ustalono zasady gry w curling, choć sformalizowano je dopiero w połowie XIX wieku. Różne wersje zakładały na ogół inną ilość zawodników w drużynie. Punktem zwrotnym w rozwoju dyscypliny było utworzenie Grand Caledonian Curling Club w 1838 roku. W 1843 roku patronat nad tą organizacja objęła królowa Wiktoria, a nazwę zmieniono na Royal Caledonian Curling Club (RCCC). Dziś zrzesza on ponad 20 tysięcy aktywnych członków i pełni funkcję szkockiej federacji curlingu. Jego dziełem było ujednolicenie przepisów gry w curling. Stał się też zalążkiem współczesnej organizacji światowego curlingu. Do roku 1966 pełnił rolę światowej federacji curlingu.

W XIX wieku, w dobie intensywnego rozwoju sportu, curling stał się bardzo popularnym sposobem rekreacji. Grywano w niego niemal przy każdej szkockiej parafii. Curling stał się tamtejszą specjalnością do tego stopnia, że powstało powiedzenie: "Pierwej Szkoci wygrają z Anglikami w krykieta, niźli Anglicy ze Szkotami w curling". Od połowy XX wieku curlerzy zaczęli grać na torach malowanych na sztucznych lodowiskach. Pod koniec XVIII wieku curling został przeniesiony do Ameryki Północnej i przyjął się tam znakomicie. Z pewnością sprzyjające okazały się warunki naturalne tego kontynentu - duże jeziora i mroźne zimy. Pierwszy klub za "wielką wodą" - Montreal Curling Club - powstał w 1807 roku. W samej Kanadzie obecnie istnieje około 1200 klubów. Mawia się tam, że klub curlingowy w powstających osadach był na ogół trzecim publicznym budynkiem - po kościele i szkole. Dziś najlepsi curlerzy pochodzą właśnie z "Kraju Klonowego Liścia", gdzie gra ponad 1,2 miliona osób - prawie 80 procent sportowców uprawiających tę dyscyplinę - i gdzie działa zawodowa liga! Curling jest również pożywką dla artystów kanadyjskich - na ten temat powstał już musical "Gold on Ice" opowiadający o grupie zaprzyjaźnionych curlerów oraz film "Men with brooms", komedia z Leslie Nielsenem w roli głównej. Wielkim impulsem dla rozwoju curlingu stało się włączenie go do programu igrzysk olimpijskich w Nagano w 1998 roku. Od tego czasu szybko przybywa państw, w których gra się kamieniami na lodzie. 14 marca 2003 roku powstała Polska Federacja Curlingu zrzeszająca istniejące kluby z całej Polski. Dziś ma ona akceptację Polskiej Konfederacji Sportu i Polskiego Komitetu Olimpijskiego, a od 10 grudnia 2003 r. nasz kraj jest członkiem Światowej Federacji Curlingu ("World Curling Federation")

Na podstawie wieloletniej praktyki reguły gry w curling zostały ujednolicone i opracowane przez Światową i Europejską Federację Curlingu. Przedstawione przepisy obowiązują podczas oficjalnych zawodów oraz większości turniejów międzynarodowych. Poszczególne federacje narodowe, szczególnie kanadyjska, posiadają własne wersje reguł gry, różniące się od ogólnie obowiązujących na przykład interpretacją przepisów o strefie ustawiania strażników.

Pole gry

Tor do gry w curling ma kształt prostokąta o szerokości od 4.42 do 4.75 metra i długości około 44.5 metra. Dom, czyli kręgi tworzące tarczę na której ustawiane są kamienie, namalowany jest symetrycznie na obu końcach toru. Kolejne partie rozgrywane są w przeciwnych kierunkach. Szczegółowy plan oraz wymiary toru przedstawia rysunek.

Opis pola gry

Na obu końcach toru znajduje się belka stanowiąca punkt oparcia dla zawodnika wypuszczającego kamień. Belka, najczęściej drewniana, umieszczona jest symetrycznie do linii środkowej, musi być nieruchomo przytwierdzona do lodu. Długość belki nie powinna przekraczać 20,32 cm (8 cali). Na końcach belki, w odległości 7,62 cm (3 cale) od środka znajdują się, specjalnie wyprofilowane, gumowe uchwyty, o które zawodnik opiera piętę i środkową część stopy. Za belką nie powinny znajdować się żadne dodatkowe przedmioty. Zewnętrzna krawędź linii końcowej powinna pokrywać się z krawędzią największego kręgu domu, w punkcie w którym linie środkowa i końcowa przecinają się. Pole gry pomiędzy drugą linią spalonego a linią celu z wyłączeniem domu nazywane jest strefą ustawiania strażników.

Kamienie

Kamienie do gry mają kształt owalu spłaszczonego z obu stron. Do płaskiej części kamienia przykręcana jest rączka. Może być ona przytwierdzona do wierzchu lub spodu kamienia. Wymiary kamienia, włączając rączkę i śrubę mocującą to maksimum 91,44 cm (36 cali) w obwodzie, nie więcej niż 19,66 kg (44 funty) wagi i minimum 11,43 cm (4,5 cali) wysokości. Kamień, który w trakcie zagrania toczy się na boku lub po zatrzymaniu leży odwrócony musi być natychmiast usunięty z toru. Jeżeli kamień nie przekroczy całym obwodem drugiej linii spalonego, musi być usunięty z gry. Wyjątkiem jest sytuacja gdy kamień w trakcie zagrania uderzył w inny kamień znajdujący się w grze. Jeżeli kamień przekroczy linię końcową lub znajduje się w jej pobliżu nie dotykając domu, musi być usunięty z gry. Jeżeli kamień dotknie linii bocznej lub odbije się od brzegu toru, musi być usunięty z gry. W trakcie partii nie można dokonywać pomiarów odległości kamieni żadnymi przyrządami. Za wyjątkiem sytuacji, kiedy na żądanie kapitana sędzia ma zdecydować czy dany kamień znajduje się w grze, czy powinien być usunięty. Partia kończy się po zagraniu wszystkich szesnastu kamieni, za wyjątkiem sytuacji gdy kapitanowie obu drużyn zaakceptują bieżący wynik lub partia zostanie poddana.

Drużyna

Drużyna składa się z czterech zawodników, z których jeden jest kapitanem. Każdy zawodnik zagrywa dwa kamienie, po jednym na przemian z zawodnikiem drużyny przeciwnej. Przed rozpoczęciem gry kapitan ustala kolejność zagrywania kamieni przez zawodników. Oto podstawowe pozycje i najczęściej spotykana kolejność zawodników w trakcie partii: otwierający, drugi, trzeci - tzw. wice kapitan, kapitan. Kolejność zagrywania może być jednak inna. Kapitan jest jedyną osobą, która podejmuje decyzje dotyczące gry w trakcie jej trwania. W chwili gdy kapitan zagrywa swoje kamienie, obowiązki kierowania grą przechodzą na wice kapitana. Podczas zagrywki tylko kapitan i wice kapitan mają prawo przebywać w domu. Kapitan ma pierwszeństwo w wyborze miejsca i wskazania rodzaju zagrania. Jeżeli jakikolwiek kamień przekroczy linię celu kapitanowie i wice kapitanowie obu drużyn mają prawo do szczotkowania. Zawodnicy otwierający i drugi nie mogą w trakcie gry przebywać w domu lub za nim. Oprócz momentu przygotowania do zagrania kamienia i szczotkowania powinni przez cały czas znajdować się za liniami bocznymi toru i pomiędzy liniami spalonego, czyli na wysokości środka toru. UWAGA: Zawodnicy nie mogą zajmować miejsca lub poruszać się w sposób mogący przeszkodzić lub rozproszyć zawodników drużyny przygotowującej się lub zagrywającej kamień. Zawodnik rezerwowy może rozpocząć grę od nowej partii lub meczu. Po wprowadzeniu do gry zawodnika rezerwowego może ulec zmianie kolejność zagrywania wszystkich zawodników. Decyzje podejmuje kapitan lub trener drużyny, którzy o nowej decyzji informują osobę kierującą zawodami.

Zagranie kamienia

Zawodnik powinien całkowicie wypuścić zagrywany kamień, zanim ten dotknie pierwszej linii spalonego. Jeżeli zawodnik dotykał jakiejkolwiek części kamienia poza linią spalonego, kamień, nazywany spalonym, musi być usunięty z gry. Jeżeli kamień spalony uderzył w inne kamienie, spalony musi być usunięty z gry, a pozostałe kamienie, które zmieniły swoje położenie muszą wrócić, możliwie najbliżej miejsca sprzed uderzenia, według uznania kapitana drużyny przeciwnej. Jeżeli zawodnik wykonana zagranie poza swoją kolejką, kamień musi być natychmiast usunięty z gry i zagrany przez właściwego zawodnika. Jeżeli w trakcie rozgrywania jednej partii drużyna zagra bezpośrednio po sobie dwa kamienie, kapitan drużyny przeciwnej usuwa pomyłkowo zagrany kamień i jeżeli doszło do przemieszczenia innych kamieni musi ustawić je możliwie najbliżej miejsca sprzed uderzenia. Partia jest kontynuowana a zawodnik który wykonał pomyłkowe zagranie musi je powtórzyć po wykonaniu wszystkich rzutów pozostałych członków drużyny w danej partii. Jeżeli omyłkowo zawodnik w jednej partii wykona trzy zagrania, partia powinna być kontynuowana a ostatni zawodnik tej drużyny kończąc partię zagrywa tylko jeden kamień. Reguła strefy ustawiania strażników. Jeżeli kamień znajdzie się w strefie ustawiania strażników nie może być wybity przez kamień przeciwnika podczas pierwszych czterech zagrań danej partii, czyli w trakcie zagrywek otwierających obu drużyn. Kamień taki nazywany jest strażnikiem. Jeżeli zawodnik złamie regułę strefy ustawiania strażników tzn. w czasie jednego z pierwszych czterech zagrań spowoduje bezpośrednie lub pośrednie wybicie kamienia przeciwnika z gry, wtedy zagrywany kamień należy usunąć z gry, a wszystkie kamienie które zmieniły położenie muszą wrócić na pierwotne miejsce. Reguła strefy ustawiania strażników nie dotyczy kamieni znajdujących się w domu lub dotykających jego zewnętrznej krawędzi.

Szczotkowanie

Szczotkowanie polega na pocieraniu i zamiataniu lodu przed kamieniem znajdującym się w ruchu. Szczotkowanie może odbywać się tylko bezpośrednio przed kamieniem. Zagrywany kamień lub inne kamienie wprowadzone przez niego w ruch mogą być szczotkowane pomiędzy liniami celu, przez dowolną liczbę zawodników drużyny do której należą kamienie. Pomiędzy liniami celu nie wolno szczotkować kamieni drużyny przeciwnej. Jeżeli kamień w ruchu przekroczy linię celu a zawodnicy drużyny wykonującej zagrywkę nie szczotkują, nie mogą oni przeszkadzać lub uniemożliwiać w szczotkowaniu zawodnikowi drużyny przeciwnej. Za linią celu kamień może być szczotkowany przez każdego zawodnika drużyny zagrywającej. Kamień drużyny przeciwnej można szczotkować dopiero po przekroczeniu przez niego linii celu. Taki kamień może być szczotkowany tylko przez kapitana lub vice kapitana. Szczotkowanie odbywa się tylko w torze kamienia i nie może pozostawiać na lodzie żadnych dodatkowych nierówności, elementów. Ruch szczotki musi kończyć się na bocznej krawędzi toru po jakim porusza się kamień. Żaden element szczotki ani sam zawodnik nie mogą dotknąć kamienia podczas szczotkowania. Na początku każdego meczu zawodnik wybiera szczotkę, którą będzie używał. Tylko ta szczotka może być używana podczas całej gry. Jeżeli w trakcie gry szczotka zostanie uszkodzona musi być wymieniona na ten sam rodzaj szczotki.

Ruch kamieni

Jeżeli zawodnik dotknie jakąkolwiek częścią ciała lub szczotki kamień będący w ruch, taki kamień musi być usunięty z gry. Jeżeli jednak kapitan drużyny, przeciwnej zdecyduje, że usunięcie kamienia może być korzystne dla drużyny której zawodnik dotknął kamień, może on ustawić kamień na miejscu, w którym mógłby się zatrzymać gdyby nie został poruszony. Kapitan może również przestawić kamienie, które mogły by zostać uderzone gdyby zagrywany kamień nie został dotknięty. Jeżeli zawodnik dotykając kamienia drużyny przeciwnej wpłynie na jego tor lub odległość zagrania, kapitan drużyny, do której należy przesunięty kamień powinien wskazać punkt, w którym uważa że kamień mógłby się zatrzymać gdyby nie został dotknięty. Kamień powinien być przestawiony w to miejsce. Jeżeli w opinii kapitana nowe miejsce jest bardziej korzystne dla drużyny, która popełniła złamała przepis kamień może pozostać na miejscu faktycznego zatrzymania. Jeżeli zawodnik poruszy kamień, który znajduje się na linii toru kamienia będącego w ruchu, należy pozwolić aby kamień ten zatrzymał się a następnie kapitan drużyny przeciwnej może zdecydować o pozostawieniu kamieni na swoich miejscach lub usunięciu z gry kamienia, który był zagrywany. Jeżeli zagrywany kamień jest usuwany z gry, wtedy wszystkie kamienie, które zmieniły położenie muszą wrócić na pozycje sprzed zagrania. O miejscu, w którym znajdował się kamień decyduje kapitan. Jeżeli zagrywany kamień nie jest usuwany z gry, wtedy wszystkie pozostałe kamienie również pozostają na swoich miejscach. Jeżeli zawodnik poruszy stojący kamień ale nie ma to wpływu na tor zagrywanego kamienia, po zatrzymaniu wszystkich kamieni kapitan drużyny czekającej na zagranie przesuwa poruszony kamień na jego pierwotne miejsce.

Punktacja

Grę wygrywa drużyna która zdobędzie większą liczbę punktów we wszystkich partiach składających się na tę grę. Drużyna zdobywa jeden punkt za każdy kamień, który po zakończeniu partii znajduje się bliżej guzika niż najbliższy kamień przeciwników. Do punktacji liczy się każdy kamień który znajduję się wewnątrz domu czyli okręgu o promieniu 1,83 metra (6 stóp) lub dotyka jego zewnętrznej krawędzi. Odległość mierzy się od środka guzika (przecięcie linii środkowej i celu) do najbliższego boku kamienia. Partia kończy się gdy przedstawiciele obu drużyn, kapitanowie lub vice kapitanowie odpowiedzialni za dom, wspólnie potwierdzą uzyskany wynik. Jeżeli dwa kamienie przeciwnych drużyn znajdują się w podobnej odległości od guzika i mimo użycia miary nie można określić ich odległości, decyzję podejmuje sędzia na podstawie oględzin kamieni. Jeżeli sędzia nie potrafi podjąć decyzji partia kończy się remisem. Drużyna może poddać się w czasie gry. Jeżeli taka decyzja jest podejmowana podczas rozgrywania partii może to nastąpić tylko gdy drużyna poddająca się ma prawo zagrywki.

Copyright by Gadi 2004