„O mały włos…- analiza pierwiastkowa włosów osób z zespołem Downa ; sugestie dietetyczne i suplementacja witaminowo mikroelementowa”

Dr n. med.Edyta Majewska Laboratorium pierwiastków śladowych „Biomol-Med” Łódź

Analiza pierwiastkowa

  

Analiza pierwiastkowa włosów jest testem analitycznym , w którym oznaczany jest skład pierwiastkowy włosów. Właściwie zinterpretowana pozwala ocenić niedobór i nadmiar poszczególnych bioelementów, zaburzenia ich wzajemnych proporcji oraz zbadać obecność pierwiastków toksycznych. Badanie to może dostarczyć lekarzowi informacji o stanie zdrowia pacjenta, co pozwoli na zastosowanie skutecznej terapii.

  

Dlaczego analizujemy skład mineralny włosów?

Zawartość pierwiastków w surowicy może nie oddawać aktualnej ilości w organizmie, ponieważ istnieją mechanizmy homeostatyczne, które wyrównują poziom pierwiastków we krwi kosztem rezerw tkankowych.

Zawartość biopierwiastków we włosach jest kilkakrotnie wyższa niż w surowicy krwi: np. magnezu ok. 30 razy, wapnia ok. 200 razy.

Włosy są tkanką integralną biologicznie z uwagi na otoczkę keratynową, która zapewnia stałość składu chemicznego zapobiegając utracie składników wewnętrznych i przedostawaniu się zanieczyszczeń z zewnątrz.

Dlaczego analizujemy skład mineralny włosów?

  

Biopierwiastki są wbudowywane w strukturę włosa stale w czasie wzrostu, dlatego też analiza pierwiastkowa włosów dostarcza informacji o ich zawartości w organizmie w dłuższym przedziale czasowym, tj.1-2 m-cy.

Oznaczanie stężenia kationów,metali w surowicy krwi nie informuje w sposób dostateczny o wielkości puli wewnątrzkomórkowej danego pierwiastka.

Analiza pierwiastkowa włosów pozwala na ocenę stanu przemiany mineralnej organizmu i może być wykorzystywana jako test do oceny stanu odżywienia organizmu.

Makroelementy



Pierwiastki, które stanowią w organizmie ludzkim więcej niż 0,01% nazywamy makroelementami lub makro biopierwiastkami. Do tej grupy należą: wapń, magnez, fosfor, siarka, potas, sód, chlor.

Mikroelementy



Pierwiastki występujące w ilościach poniżej 0,01% noszą nazwę mikroelementów czyli mikro biopierwaistków. Są to: żelazo, cynk, miedź, molibden, nikiel, kobalt, chrom, mangan.

Pierwiastki toksyczne

   

Pierwiastki, których obecność w organizmie nawet w najmniejszych stężeniach jest niepożądana. nazywamy toksycznymi.

Główne z nich to: glin, ołów, kadm, rtęć Szkodliwe działanie pierwiastków toksycznych zależy od ich stężenia oraz czasu ekspozycji.

Mają one tendencję do gromadzenia się w narządach wewnętrznych (wątroba, nerki) i tkankach (kości, tkanka nerwowa).

Co oceniamy?

 

Ponieważ poszczególne pierwiastki działają w stosunku do siebie synergistycznie lub antagonistycznie, powoduje to, że nadmiar lub niedobór jednego pierwiastka wpływa na zmiany w stężeniach innych pierwiastków, np. żelazo hamuje przyswajanie miedzi, cynku oraz wapnia, ale zwiększa wchłanianie selenu, chromu czy manganu.

Podobne zależności dotyczą witamin. Witamina C zwiększa wchłanianie żelaza i selenu, ale hamuje wchłanianie miedzi.

Co oceniamy?



Dlatego też, oceniając analizę pierwiastkową włosów zwracamy uwagę nie tylko na stężenia poszczególnych biopierwaistków ale, również (a może przede wszystkim) na wzajemne ich proporcje, które pozwalają określić aktywność procesów metabolicznych.

  

Najważniejsze proporcje:

Ca/Mg – odzwierciedla stan napięcia mięśni, ponieważ oba pierwiastki odgrywają istotną rolę w mechanizmie skurczu i rozkurczu. Wysoki stosunek wapnia do magnezu przemawia za skłonnością do wzmożonego napięcia mięśni i odwrotnie.

Ca/K – pozwala ocenić czynność tarczycy. Hormony tarczycy wpływają na metabolizm wapnia w organizmie powodując wzrost jego stężenia w surowicy i spadek w tkankach (włosach). Wysoka wartość może wskazywać na obniżoną czynność tarczycy, niska wartość na podwyższoną czynność tarczycy.

Na/K – odzwierciedla czynność nadnerczy. Wysoki stosunek świadczy o zwiększeniu wydzielania aldosteronu i zwiększonej retencji sodu. Niski stosunek wskazuje na długotrwałe działanie czynnika stresującego i prowadzi do wzmożonej aktywności nadnerczy.

Najważniejsze proporcje:

  

Fe/Cu – niska wartość tej proporcji wskazuje na skłonność do niedokrwistości z niedoboru żelaza, wysoka przemawia za uszkodzeniem bariery antyoksydacyjnej.

Ca/P – określa typ przemian energetycznych, czyli tempo procesów energetycznych w danym organizmie. Niski stosunek wapnia do fosfory wskazuje na szybkie wytwarzania energii, wysoki świadczy o wolnym tempie przemian energetycznych.

Proporcji toksycznych – ocena ilości pierwiastków toksycznych w stosunku do pierwiastków „ochronnych” (Zn/Cd, Ca/Pb, Mg/Pb).

Techniki pomiaru:



Absorpcyjna spektometria atomowa (ASA)



Spektometria emisji atomowej ze wzbudzeniem plazmowym (ICP-AES)



Aktywacja neutronowa (NAA)

Zastosowanie analizy włosa

      

Zespół złego wchłaniania, Zaburzenia funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego, Zaburzenia neurologiczne, Otyłość, Schorzenia kostno-stawowych, Zatrucia pierwiastkami toksycznymi, Profilaktyka i inne.

Znaczenie analizy pierwiastkowej włosów:

  

Pozwala ocenić ilość zmagazynowanych w organizmie pierwiastków, Ocenia stan przemiany mineralnej organizmu, co pozwala określić typ metabolizmu i zastosować odpowiednie zalecenia dietetyczne oraz witaminowo-mineralne, Stosowanie właściwej suplementacji mineralno witaminowej może skutecznie wspomagać tradycyjną farmakoterapię dając szybciej oczekiwane efekty,

Analizy pierwiastkowa włosów w zespole Downa pozwala na:

  

ocenę tempa przemian metabolicznych w ustroju, ocenę stanu mineralnego organizmu, stwierdzenie niedoboru lub nadmiaru poszczególnych biopierwiastków,

Głównym mechanizmem odpowiedzialnym za powikłania w zespole Downa jest stres oksydacyjny.

Stres oksydacyjny

     

Stres oksydacyjny wiąże się z zaburzeniami w układzie utleniaczy/antyutleniaczy. Utleniacze tzw. wolne rodniki tlenowe powstają w organizmie na drodze prawidłowych szlaków metabolicznych i są usuwane przez układ antyoksydantów czyli antyutleniaczy. W warunkach prawidłowych istnieje równowaga między obydwoma układami. Nadprodukcja wolnych rodników, które nie mogą być zneutralizowane przez mechanizmy ochronne prowadzi do rozwoju stresu oksydacyjnego.

Stres oksydacyjny jest zatem zaburzeniem równowagi między produkcją wolnych rodników tlenowych a systemem antyutleniaczy na korzyść tych pierwszych .

W patomechanizmie stresu oksydacyjnego kluczową rolę odgrywa enzym dysmutaza ponadtlenkowa (SOD) kodowana przez geny zlokalizowane na 21 chromosomie, odpowiedzialny za tworzenie szkodliwych rodników tlenowych.

Przyczyny stresu oksydacyjnego u chorych z zespołem Downa

  

wzrost aktywności SOD – wynika z obecności dodatkowego chromosomu, gdzie znajduje się gen kodujący dla dysmutazy.

gromadzenie się nadtlenku wodoru, który może przekształcać się w bardziej szkodliwe rodniki tlenowe.

Działanie wolnych rodników

 

uszkodzenie struktur komórkowych (uszkodzenie białek, lipidów) uszkodzenie łańcuchów DNA (mutacje genowe)

Następstwa stresu oksydacyjnego w zespole Downa

   

upośledzenie odporności, wzrost podatności na zakażenia, podatność na nowotwory (uszkodzenia DNA).

upośledzenie rozwoju umysłowego, choroba Alzheimera (wolnorodnikowe uszkodzenie komórek nerwowych), przedwczesne starzenie się.

  

U osób z zespołem Downa stwierdza się błędy metaboliczne wynikające z obecności trzeciego chromosomu 21 pary. Dlatego też od dawna poszukuje się metody leczenia opartej na podawaniu witamin i minerałów oraz odpowiedniego żywienia, co pozwoliłoby na kompensację powyższych zaburzeń. Ogromne nadzieje pokładano w terapii multiwitaminowo-mineralnej z zastosowaniem wysokich dawek suplementów. Niestety kontrolowane badania nad skutecznością terapii multiwitaminowej u dzieci z zespołem Downa wykazały, że nie ma żadnej różnicy między dziećmi leczonymi i tymi, które nie otrzymywały terapii witaminowo-mineralnej (Bremer 1975; Coburn iwsp. 1983; Ellman i wsp. 1984; Menolascino i wsp. 1989).

   

Badania wykazały ,że masowa terapia witaminowa nie przynosi spodziewanej poprawy, może nawet powodować szkodę. Obecność dodatkowego chromosomu powoduje zwiększoną aktywność związków biochemicznych, w tym enzymów. Witaminy rozpuszczalne w wodzie działają jako koenzymy , czyli związki przyspieszające aktywność enzymatyczną. Dlatego też podawanie niekontrolowanych dawek może powodować podwyższenie i tak zwiększonej aktywności enzymatycznej.

     

Liczne badania nie potwierdziły (poza pojedynczymi przypadkami) również spodziewanych niedoborów poszczególnych witamin w surowicy krwi (wit. B1, B6, B12, A, C), natomiast u wielu pacjentów zespołem Downa wykazano niedobory tych witamin wewnątrz komórek. Często stwierdza się także wewnątrzkomórkowe niedobory cynku, manganu, potasu, selenu, miedzi i żelaza . Takie niedobory są możliwe do wykrycia w analizie pierwiastkowej włosów!!!

Zauważono, że u wielu chorych występuje podwyższony poziom wapnia oraz aluminium (nawet 15-krotnie). Z uwagi na rozwijający się z przebiegu zespołu Downa stres oksydacyjny wydaje się uzasadnione podawanie antyutleniaczy takich jak: witamina C, E, β-karoten oraz pierwiastków wzmacniających barierę ochronną takich jak: cynk, miedź i selen.

Zalecenia dietetyczne w każdym przypadku należy postępować indywidualnie, ponieważ w każdym typie metabolicznym obowiązują inne wytyczne dietetyczne w zależności od tempa przemian metabolicznych.

WNIOSKI

    

Analiza pierwiastkowa włosów wykonywana u dzieci z zespołem Downa daje możliwość indywidualnej oceny stanu mineralnego organizmu oraz szybkości przemian metabolicznych, co pozwala na zastosowanie odpowiedniej suplementacji i diety w zależności od potrzeb danego organizmu. Jest metodą nieinwazyjną a z uwagi na integralność biologiczno chemiczną badanej tkanki daje wiarygodne wyniki. Ponieważ każde dziecko z zespołem Downa jest inne i poza skutkami obecności dodatkowego chromosomu posiada unikalny zestaw genów, mieszka w innym środowisku, potrzebuje indywidualnej oceny na co pozwala analiza pierwiastkowa włosów.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ