Tendencije u razvoju visokonaponskih prekidača

Bojan Đordan , student ETF-a Podgorica Zoran Ostojić , HE ”Perućica” Milutin Kilibarda , student ETF-a Podgorica

Uvod

• prekidači su jedan od najvažnijih elemenata u VN razvodnim postrojenjima • sigurnost i pouzdanost u radu visokonaponskih prekidača su osnova za pravilan rad postrojenja i cjelokupnog elektroenergetskog sistema • razvoj tehnologije posljednih godina uslovio je i poboljšanje postojećih (ranijih) vrsta prekidača, kao i razvoj novih vrsta (vakuumskih i sa SF 6 gasom), prije svega sa aspekta mogućnosti bržeg i efikasnijeg gašenja električnog luka • prekidanje struje u ovim prekidačima se vrši razdvajanjem kontakata u raznim tipovima gasova , kao što je na primjer SF 6 koji ima odlične dielektrične osobine , koje pomažu brže gašenje luka

O SF

6

tehnologiji

• prvi patenti o SF 6 pojavili su se u Njemačkoj 1938. i prijavio ih je Vitali Grose iz kompanije AEG i nezavisno od njega, nešto kasnije u julu 1951. gospoda LINGAL, • Braun i Storm , svi iz Vestinghausa.

industrijska primjena SF 6 bila je 1953. Razvijeni su prekidači za napon od 15 kV • do 161 kV sa opterećenjem od 600 A prvi visokonaponski prekidač SF 6 imao je 6 komora za gašenje u rednoj vezi po • polu kasnije se pojavila nova tehnika SF 6 automatskih prekidača kod kojih je pomjeranje klipa i cilindra povezanog sa pokretnim djelovima korišćeno da stvori pritisak neophodan za oduvavanje električnog luka kroz diznu napravljenu od izolacionog materijala

Osobine SF

6

: • • • • • • • • jednostavnost komore za gašenje autonomnost obezbjeđena tehnikom oduvavanja kratko vrijeme prekida visoka pouzdanost, koja dozvoljava gotovo 25 godina rada bez održavanja ugrađeni otpornik ili sinhronizovane operacije, da se spriječi pojava prenapona prilikom prekidanja pouzdanost i dostupnost nizak stepen buke osnovna mana SF 6 tehnologije jeste cijena izrade ovog tipa prekidača, kao i u odnosu na vakuumske prekidače, manja dielektrična čvrstoća

Razlikuje se više tipova prekidača u zavisnosti od komore : • komora sa termičkim udarom (od 1996) • samogaseća komora (u komercijalnoj upotrebi od 1996) • dvostruko kretanje kontakata (na bazi smanjenja kinetičke energije) • komora termičkog udara sa otvaranjem pomoću energije električnog luka • ova tehnologija primjene SF 6 gasa je donijela smanjenje utroška energije za okidanje ovih prekidača za 5 do 7 puta u poslednje nekolike decenije

Podjela VN prekidača prema medijumu koji se koristi za gašenje električnog luka : • • • • Uljni prekidači Pneumatski (komprimovani vazduh) Vakuumski SF 6 Prema načinu prekidanja električnog luka razlikujemo sljedeće tipove prekidača u SF 6 tehnologiji: • • • • prekidači sa SF 6 gasom sa dva pritiska autopneumatski SF 6 autoekspanzioni SF 6 SF 6 prekidači prekidači prekidači sa rotirajućim lukom

Vakuumski prekidači u HE „Perućica“

• vakuumski prekidač tipa 3AH15 sastavljen je od upravljačke mehaničke kutije, tri prekidačka kontakta sa vakuumskim • prekidom i kinematičkom polugom za upravljanje kontaktima svaki od tri prekidačka kontakta (pola) vrši ulogu izolacije, štiti • od pregrijavanja i vrši funkciju izolovanja u toku rada prekidački polovi su postavljeni na prednjoj strani prekidačke • kutije pokretački mehanizmi su povezani sa upravljačkim mehanizmom prekidačkih polova preko metala postavljenog niže • na kutiji uzimajući u obzir nominalni napon i nominalnu struju, 3AH15 prekidački pol je dostupan u dvije veličine

1 Pokretni provodnik 2 Upravljački mehanizam 3 Kinematički par za upravljanje kontaktom 4 Vakuumski prekidač 5 Elementi polova za temperaturnu zaštitu 6 Izolacija 7 Prekidački polovi

Tehnički podaci za prekidač 3AH15

Nominalni napon Nominalni napon u slučaju KS Dozvoljeni trenutni napon Nominalna struja prekidanja pri KS Nominalna struja koju prekidač može izdržati pri KS Nominalno vrijeme KS Temperaturni opseg do 12 kV 28kV 75kV 31.5kA

80kA 24kV 50kV 125kV 31.5kA

80kA 36kV 70kV 170kV 31.5kA

80kA 40.5kV

85kV 185kV 31.5kA

80kA 3s od -5 do 55 ° C 3s od -5 do 55 ° C 3s od -5 do 55 ° C 3s od -5 do 55 ° C

H V A L A N A PA Ž N J I ! ! !