Transcript Монгол орны гар далавчтны экологи, хамгаалал

Ìîíãîë îðíû ãàð äàëàâчòíû ýêîëîãè,
õàìãààëàë
Í.Áàòñàéõàí, ÁÁÑ, ÌÓÈÑ
Óëààíáààòàð, 2011.05.24
Гар далавчтаны акустик дуу чимээг судалгаанд
ашиглах арга зүй, сургалт
Geographical location of Mongolia
●
アフロユーラシア乾燥地・半乾燥地文明地帯
< 50 mm/month
Global Precipitation Climatology Project (GPCP)
precipitation for year (Jan-Dec), in mm / month
Ìîíãîë îðíû ò¿ãýýìýë ýêîñèñòåìèéí õýâ øèíæ
Ýêî-á¿ñ íóòãèéí ýçëýõ õóâü õýìæýý
Ìîíãîëä òàðõñàí ãàð äàëàâчòíûã õàíãàëòòàé
á¿ðòãýæ чàäñàí óó?
•
•
•
•
•
•
•
Áàííèêîâ (1954): 8 ç¿éë
Stubbe & Chotolchu (1968): 10 ç¿éë
Ñîêîëîâ & Îðëîâ (1980):12 ç¿éë
Äóëàìöýðýí íàð (1989): 12 ç¿éë
Ñàìúÿà íàð (1993): +1 Ç¿éë (Nyctalus noctula) =13 ç¿éë
Dolch et al. (2007): 13 (+2 )= 15 ç¿éë
Øåôòåëü íàð (õýâë¿¿ëýýã¿é ìýäýý): 1 ç¿éë (Murina
leucogaster)
• Dolch et al. (unpubl.): DNA – 15 ç¿éë (+2, N.noctula &
M.leucogaster)=17 ç¿éë
ßàãààä ñ¿¿ëèéí ¿åä ç¿éëèéí îëîí ÿíç áàéäàë
íýìýãäýýä áàéíà âý?
• Õàâñàðãà áàéäëààð áèø, äàãíàñàí ýêñïåäèöè
õèéõ áîëñîí (ìîíãîë-ãåðìàíû õàìòàðñàí ñóäàëãààã
2002, 2005, 2008)
• ßëãààòàé îëîí ýêîñèñòåìèéã õàìðóóëàõ áîëñîí
• Ñîíãîäîã àðãûã ñ¿¿ëèéí ¿åèéí ìîëåêóë áèîëîãèéí
àðãàòàé õîñëóóëàí õèéñýí
• Îëîí óëñûí õàìòàðñàí ñóäàëãààíû òºñë¿¿ä
îëøèðñîí
Á¿ñ íóòãèéí õ¿ðýýíä îëîí ÿíç áàéäëûã õàíãàëòòàé
á¿ðòãýñýí ¿¿?
• Òîäîðõîé ãàçàð íóòàãò óäààí õóãàöààíû
ìîíèòîðèíã îäîîãîîð õèéãýýã¿é òóë:
• α- îëîí ÿíç áàéäàë òîäîðõîé áèø
Õàðèí ÿëãààòàé ëàíäøàôòûí õ¿ðýýíä óóäàì ãàçðûã
õàìðóóëñàí òóë:
• β- îëîí ÿíç áàéäàë õàðüöàíãóé òîäîðõîé áîëæýý
Õýýðèéí ñóäàëãààíû ò¿ãýýìýë àðãûí ñóë òàë þó
âý?
• Íýã ãàçàðò óäààí õóãàöààíä ñóäàëãàà õèéõ áîëîìæ
õîìñ, ÿâóóò ã¿éöýòãýäýã
• ¯íäñýí öóãëóóëàõ, áàðèõ àðãà íü òîðîîð áàðèõ
àðãà:
- Òîðíû õýìæýý õÿçãààðëàãäìàë óчèð, ÿëãààòàé
àíãóóчëàõ ñòðàòåãèòàé (ºíäºðò àíãóóчèëäàã,
ãàçðààð àíãóóчèëäàã ãýõ ìýò) ç¿éë¿¿äèéã á¿ðýí
áàðüæ á¿ðòãýõýä äóòàãäàëòàé
- Оëîí ñóäëààчèéí îðîëöîî øààðäàíà
ßëãààòàé ýêîñèñòåìä òàðõàí îðøèõ ãàð äàëàâчòíû
ç¿éëèéí äàâõàðäñàí òîî (Dolch et al., 2007;
õýâë¿¿ëýýã¿é ìýäýý)
7
9
5
Òºâ Àçèéí öºë, öºëºðõºã
õýýð
Õýýð
Òàéãà
8
Îéò õýýð
Ìîíãîë îðíû ãàð äàëàâчòíû ø¿òýí àìüäðàõ Òºâ
Àçèéí õóóðàé, ãàíäóó îðчèí:
Õýýðèéí ýêîñèñòåìä áàéðøèõ ãîëûí øóãóé, áóëàã,
õàéëààñò ñàéðûí àìüäðàõ îðчèí
Îéò õýýðèéí àìüäðàõ îðчèí
Õºâч òàéãûí àìüäðàõ îðчèí
Ìîíãîëûí ãàðäàëàâчòíû îëîí ÿíç áàéäàëä óчèðч áóé
áýðõøýýë
• Ãàçàð àøèãëàëòûí óëàìæëàëò õýâ ìàÿãèéí ººðчëºëò
• Ýðäýñ áàÿëãèéí îëáîðëîëò
• Àìüäðàõ îðчíû äîðîéòîë (õóäàã, õàøàà íóðààõ,
áóóëãàõ, ãîëûí øóãóéã îãòëîõ)
ч
• Óóð àìüñãàëûí ººðчëºëò
• Ìàëûí òîî òîëãîéí ºñºëò, áýëчýýðèéí òàëõèãäàë
• Àéæ, çýâ¿¿öýí îëíîîð õîðîîõ, óòàõ
Òºâ Àçèéí öºë, ãîâèéí ýêîá¿ñò áèîëîãèéí îëîí ÿíç
áàéäàëä óчèðч áóé áýðõøýýë
Áýëчýýðèéí òàëõèãäàë
Óóð àìüñãàëûí ººðчëºëò
• 2004 îíû áàéäëààð, 1300 ãàðóé ãîë, íóóð, áóëàã
øàíä øèðãýæýý (Óñíû ãàçðûí áóëàã, øàíäíû
òîîëëîãûí òàéëàí, 2004)
Óëñûí òóñãàé õàìãààëàëòàé ãàçðûí ñ¿ëæýý áà õîâîð
ç¿éë àìüòàí, óðãàìëûí áîëîìæèò àìüäðàõ îðчíû òàðõöûí
äàâõöàë
Ìîíãîëä èëðýõ ýêîñèñòåìèéí õàìãààëëûí ºíººãèéí
òºëºâ (Chimed-Ochir et al., 2010)
Ìîíãîë óëñûí íýãäýí îðñîí îëîí óëñûí êîíâåíöè,
ãýðýý
• Õîâîðäîæ áóé çýðëýã àìüòàí, óðãàìëûí ç¿éëèéã îëîí
óëñûí õýìæýýíä õóäàëäààëàõ êîíâåíöè (CITES)
• Äýëõèéí áàéãàëü õàìãààëàõ õîëáîî (IUCN)
• Áèîëîãèéí îëîí ÿíç áàéäëûí êîíâåíöè (CBD)
• Í¿¿äëýäýã ç¿éëèéã õàìãààëàõ êîíâåíöè (CMS)
• Óñ íàìãàðõàã ãàçðûã õàìãààëàõ êîíâåíöè (Ramsar)
• Øóâóóäàä чóõàë íóòàã (BirdLife International)
Çàäãàé ëàíäøàôò ø¿òýí àìüäàðäàã ãàð äàëàâчòíû
îðîãíîõ íºõöëèéã òýòãýõ çàðèì áîëîìæèò àðãà çàì
•
•
•
•
Чóëóóí õîðîî
Áåòîí õàíà
Ìîäîí áàéãóóëàìæ
Õºãøèðч ¿õñýí õàéëààñ, çàã, òîîðîéã õàøàà,
ò¿ëøèíä õýðýãëýõã¿é áàéõ
• Áóëàã, øàíäíû ýõèéã õàìãààëàõ
• Öàõèëãààí äàìæóóëàõ øîíä òóñãàé ¿¿ð õèéæ
áýõëýõ
Ãàð äàëàâчòàí îðîãíîäîã чóëóóí õîðîî, õàøàà,
áàéøèíò õóäàã
Ãàð äàëàâчòíû òºðìºë, èчýýëäýã ãàçðûã
õàìãààëàõ àæëûí õ¿ðýýíä:
• Îëíîîð Ẻãíºðч òºðäºã òºðìºë áàéðøèõ çàäãàé
íóòãèéí ìàëòàé àéë, öýðãèéí àíãè, çàñòàâ, ñóì
ñóóðèí ãàçðûí èðãýäýä óõóóëãà, ñóðòàëчèëãàà
õèéõ, òàíèóëàõ
• Óóë óóðõàéí ¿éë àæèëëàãàà õýðýãæ¿¿ëæ áóé
òºñºë, àæ àõóéí áàéãóóëëàãûí õ¿ì¿¿ñò òàéëáàðëàõ
òàíèóëàõ
• Àãóé ñóäëààч õ¿ì¿¿ñòýé õàìòðàí àæèëëàõ, áººíººð
ºâºëæäºã àãóéã èëð¿¿ëæ õàìãààëàëòàä àâàõ
Ìîíèòîðèíãèéí ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ
• Òóñãàé õàìãààëàëòàé ãàçðûí ñ¿ëæýýã ò¿øèãëýí,
ÿëãààòàé ýêîñèñòåìèéã òºëººëºë áîëãîí ñîíãîõ
• Óóë óóðõàéí òîìîîõîí òºñºë, õºòºëáºðòýé õàìòðàí
àæèëëàõ, ñ¿ëæýýã ºðãºòãºõ
• Áàéãàëèéí ãîëîìòîò õàëäâàðò ºâчèí ñóäàëäàã
ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãàòàé õàìòàðч àæèëëàõ,
òàðõàëò, äýãäýëò , ¿õýë õîðîãäëûí ìýäýýíèé ñàí
¿íäýñëýõ
Àíõààðàí ñîíññîí òà á¿õýíä òàëàðõëàà!